Grup 1988 de İstanbul da endüstriyel tip kompansatörlerin üretimi için ikinci bir şirket kurarak yeni üretim tesisisini açtı.

POLİTEKNİK Grubuna ait ilk şirket 1976 yılında Ankara da kuruldu. Mühendislik ağırlıklı bu şirket zamanla büyük çaplı kompansatörlerin ve elektrostatik filtrelerin imalatına odaklandı. Grup 1988 de İstanbul da endüstriyel tip kompansatörlerin üretimi için ikinci bir şirket kurarak yeni üretim tesisisini açtı. 2003 yılında ise bir Alman - Türk ortaklığı olan Intermetalflex A.Ş. gruba ait üçüncü şirket olarak esnek metal hortum üretimine başladı. Halen ilki Ankara da diğer ikisi İstanbul da bulunan 3 ayrı üretim tesisinde yıllık 50.000 adedin üzerinde kompansatör ve 1.200.000 metre esnek metal hortum üreten POLİTEKNİK Şirketler Grubu, kuruluşundan bu yana Türkiye sanayine ve yurt dışındaki değişik sektörlere hizmet vermektedir. Modern teknolojiye dayalı dizayn ve imalat yöntemlerini kullanan güçlü mühendislik grubu ve eğitimli personeli ile kaliteli, hızlı ve ekonomik çözümler üretmekten gurur duymaktadır. Grup halen aşağıdaki sertifikalara sahip bulunmaktadır: ISO 9001: 2008 Sertifikası (TÜV SÜD) Tip Onay Sertifikası (Bureau Veritas) GOST-R Sertifikası (Rusya Federasyonu) TSEK Kalite Belgeleri (TSE) TSE Kalite Belgeleri (TSE) CE Sertifikası - PED 97/23/EC (TÜV SÜD) The first of the POLITEKNIK Group of Companies was founded in 1976 in Ankara. That company was an engineering company and focused on the manufacturing of big diameter expansion joints and electrostatic precipitators. The Group founded his second company in Istanbul and opened a new production facility for the manufacturing of almost all types of expansion joints in 1988. Intermetalflex A.S. which is a German - Turkish partnership started the production of flexible metal hoses in 2003 as the third company of the Group. POLITEKNIK Group of Companies produces annually more than 50.000 pieces of the expansion joints and 1.200.000 meters of flexible metal hoses in 3 different plants of which one is in Ankara and the others in Istanbul. POLİTEKNIK Group provides services for Turkish market and for the different sectors in abroad. We are proud of producing qualified, fast and economical solutions with our powerfull engineering group which utilizes modern technologies. The Group have still the following certificates: ISO 9001: 2008 certificate by TÜV SÜD Type Approval Certificate by Bureau Veritas, GOST-R Certificate from Russian Federation TSEK Quality Certificates from TSE, Turkey TSE Quality Certificates from TSE, Turkey CE Certificate - PED 97/23/EC (TÜV SÜD) 1

2

3

Kompansatörün Tanımı Boru hatlarındaki ısıl genleşme davranışları boruların ilk kullanıllanıldıkları dönemlerden itibaren bir problem olarak ortaya çıkmıştır. İlk zamanlarda bu ısıl problemlerle karşılaşıldığında mühendislerin en basit çözümü sadece boru kıvırmaları ve omega döngülerdi. Kıvrımlı Boru / Expansion Loops Daha sonra dizayn edilen salmastralı kayar tip bağlantı (Packed slip-type joint) ilk gelişim olmuştur. Bu ileriye yönelik büyük bir adım ve basit bir çözümdü. Salmastralı kayar tip kompansatörler sadece eksenel hareketi almaya yönelik olarak tasarlandı. Bu tasarım da sızdırmazlık, onarım ve tek eksenli hareket gibi nedenlerden dolayı tam olarak ihtiyaçları karşılayamadı. Günümüzde ise ana elemanı metal, lastik ve kumaş gibi malzemelerden oluşan esnek kompansatörler geliştirildi. Kompansatörlerin kullanım amacı, boru hatlarının ısıl genleşme ve titreşim sorunlarını çözmektir. Kompansatörler esnek yapıları ile boruların ısıl genleşme ve titreşimlerini üzerlerine alarak boru hatlarını rahatlatırlar. Kompansatörün ondülasyon kısmının rijiditesi boru hattıyla kıyaslandığında çok az ve ihmal edilebilir mertebededir. Bu yüzden kompansatörler sıfır yük elemanları diye adlandırılır. Boru hattının ısıl genleşmesinden doğacak gerilimler ondülasyonlar tarafından yutularak kompanse edilir. Omega / Omega Expansion Joints Definition The problem of dealing with thermal expansion in pipelines has been existing since the first use of pipe itself. Firstly, the engineer s simple solutions were only pipe bends and omegas (horseshoe shaped loops) to absorb the thermal expansion problems. Packed slip-type joints design was an early development. This was a big step forward. The packed slip-type joints were designed to absorb only axial movements. This design did not satisfy the exact needs for reasons such as single-axis motion, sealing and maintenance problems. Today, the expansion joints which consists of a flexible part made of metal, rubber or composite fabric materials are designed. Salmastralı Kayar Tip Bağlantı / Packed Slip - Type Joint The purpose of using expansion joints is to solve the thermal expansion and vibration problems of the pipelines. Expansion joints absorb the thermal expansion stresses and vibrations through their flexible bellows element thus easing the pipe stresses. When compared with the pipe element the rigidity of the bellows element is very small and practically negligible. Therefore, the expansion joints are considered as Zeroload elements. The stresses due to the thermal expansion are compansated by the bellows which are the flexible parts of the expansion joints. 6

Kompansatörün Yapısı Kompansatörler en genel anlamda bir veya birkaç ondülasyondan oluşan körük kısmı ile bunun ilgili tesisat veya donanıma bağlantısını sağlayan elemanlardan (Flanş, boyun v.s.) oluşur. Ondülasyon: Bir körüğün en küçük esnek ünitesidir.körüğün ve dolayısıyla kompansatörün toplam alabileceği genleşme değeri, ondülasyonların sayısı ile doğru orantılıdır. Ondülasyon, ısıl genleşmeleri kompanse edebilecek yeterli esnekliğe sahip olmakla birlikte, aynı zamanda basınç - sıcaklık ve akışkanın şartlarına karşı mükemmel mukavemette dizayn edilmiş olarak belli bir hizmet ömrünü tamamlayabilmelidir. Ondülasyon / Ondulation Körük: Bir veya birkaç ondülasyondan oluşan, kompansatörün esnek kısmıdır. Körüğü oluşturan ondülasyonların adedi toplam genleşme miktarına bağlı olarak değişir. Flanşlar: Bir kompansatörün, civata-somun vasıtasıyla boru sistemine bağlanması amacıyla kullanılan ekipmanlardır. Bu tür bağlantılar kompansatörlerin montaj ve demontajında avantajlar sağlamaktadır. Flanşların, civataların kompansatör montajında daha rahat bağlanabilmesi amacıyla, birisi ya da her ikisi döner olabileceği gibi, körüğe kaynatılarak sabit olarak da kullanılması mümkündür. Hareketli flanşı olan kompansatörlere Döner Flanşlı Kompansatör, flanşların körük veya boyun kısmına kaynatıldığı hareketsiz olan flanşlı kompansatörlere ise Sabit Flanşlı Kompansatör denilmektedir. Kaynak Boynu: Boru hatlarında, kompansatörün boruya kaynaklı bir bağlantı yapılabilmesi amacıyla kullanılırlar. Genel olarak karbon çeliği malzemeden oluşmakla birlikte bazı durumlarda paslanmaz çelik, corten vb. özel malzemelerden de imal edilebilirler. Körük / Bellows İç Kovan (Layner): Genellikle metal körük malzemesiyle aynı özellikte ince cidarlı paslanmaz çelik malzemeden oluşan ve körüğün iç yüzeyi ile akışkanın temasının minimize edilmesi amacıyla kullanılan kompansatör ekipmanıdır. Ondülasyondan dolayı oluşan türbülans ve akış direncinin önlenmesi amacıyla da laynerler sıkça kullanılırlar. Kovan normal şartlarda gerekli olmamakla birlikte aşağıda bahis konusu edilen hallerde ve yüksek akış hızı olan sistemlerde mutlak suretle kullanılmalıdır. Laynerler özellikle çimento hatlarında, egzost boru sistemlerinde, kızgın yağ devrelerinde kullanılan kompansatörlerde mutlak suretle yer almalıdır. Zira bu tür hatlarda akışkanın ondülasyona zarar vermesinin önlenmesi gerekmektedir. Kılavuz Kovan: İnce cidarlı metal malzemeden oluşan kılavuz kovan, kompansatörün eksenel hareketine kılavuzluk eder ve kompansatörün bükülmesini önler. Kompansatörün boyunun uzun olması bükülme riskini beraberinde getirmektedir. Bu durumu önlemek için kılavuz kovanlar kullanılırlar. Kılavuz kovan aynı zamanda iç kovan işlevini de görür. Dış Kovan: Ondülasyonların dış etkenlerden (kum, yağ, toz, vb.) korunması amacıyla kullanılırlar. Aynı zamanda mekanik etkilerden (montaj esnasında meydana gelebilen hasarlar, çarpma ya da kaynak arkları, vb.) körüğü korur. Metal Körüklü Kompansatör / Metalic Expansion Joints 7

Limit Çubuklar: Limit çubukların birincil fonksiyonu, körüğün olağan çalışma esnasındaki eksenel, yanal ve açısal hareketini sınırlamaktır. Ayrıca, basınç yükleri ve bu yüklerden kaynaklanan aşırı genleşme veya aşırı kapanma durumunda körüğü korumak amacıyla da kullanılırlar. Tie-Rod: Yanal hareketlere maruz kalan kompansatörlerin üzerindeki kuvvetlerin sınırlandırılması ve körüğe zarar vermemesi amacıyla kullanılırlar. Sabit Flanşlı / Fixed Flanges Tie-rod kullanımında, kompansatörün yanal hareketi kolayca yapabilmesi için dışbükey veya içbükey konik pulların kullanılması söz konusu olmaktadır. Bazı uygulamalarda ise lastik takozlar kullanılarak daha elastik bir yapı oluşturmak mümkün olmaktadır. Yivli Mafsal: Eksenel ve yalnızca tek bir düzlemde hareketin söz konusu olduğu durumlarda kullanılan ve çevresel olarak kompansatöre monte edilen ekipmanlardır. Döner Flanşlı / Floating Flanges Özellikle üniversal tip kompansatörlerde, kompansatörün iki körüğüne de genleşmenin orantılı olarak dağıtılması amacıyla kullanılırlar. Bir diğer kullanım amacı ise, mesnetlerden kaynaklanan basınç yüklerinin ve dinamik kuvvetlerin körüğe etkisini engellemektir. Expansion Joints Structure The expansion joints consists of bellows part with one or several ondulations in the most general terms and the fitting elements (flange, welding - neck, etc.) providing their connection to the relevant piping installation and equipment. Kaynak Boyunlu / Weld-Ends Ondulation: It is the smallest flexible unit of a bellows. The total movement the bellows and therefore the expansion joints can take is directly proportional to the amount of the ondulations. Ondulation will either have a sufficient flexiblity to compensate the thermal expansion or will be designed to have adequate strength under certain pressure - temperature and flow conditions for a specific service life. Bellows: It is the flexible part of expansion joints consisting of one or more ondulations. The number of the ondulations constituting the bellows changes depending on the amount of the total movement. Flanges: The equipment is used for the connection of an expansion joints to the pipe system via bolts and nuts. Such connections provide advantage in mounting and demounting. Expansion joints equipped with the rotating flanges are called "Floating Flanged Expansion Joints". Expansion joints equipped with the non-rotating flanges where the flanges are welded to the bellows and the neck parts are called "Fixed Flanged Expansion Joints". For the more comfortable connection of the expansion joints to the installations floating flanges are widely used. Weld Ends: They are used for the purpose of making a welded connection of an expansion joints to the pipe in the installation. Weld-end materials are generally identical to the pipeline materials. Carbon steel, stainless steel and some special alloyed materials are used as weld-ends. 8

Inner Sleeve (Liners): It is one of the expansion joints equipment produced by thin walled stainless steel material mostly in the same quality with the metal bellows material and for the purpose of minimizing the contact of the internal surface of the bellows and the liquid. The liners are also used frequently for the purpose of preventing the turbulance and liquid resistance due to the ondulated form of bellows. Although it is not necessary to use under normal conditions, the bushing must absolutely be used in the below mentioned systems and the systems with the high flowing speeds: The liners must definitely be used in the expansion joints designed for the flue gas lines in cement and coal fired power plants. The liners are also necessary for the exhaust systems and hot oil circuits to decrease the effects of erosion and corosion upon bellows material. Layner / Inner Sleeve Guide Sleeve: The increased length of the expansion joints brings along the risk of bending. The guide bushings made of thin walled material are usefull to prevent this situation and serve as an inner bushing also. External Sleeve: They are used for the protection of the ondulations from the external factors (sand, oil, dust etc). It protects the bellows from the mechanical effects at the same time that might occur during mounting, like bumping and welding arcs etc. Kılavuz Kovan / Guide Sleeve Limit Rods: The primary function of the limit rods is to limit the axial, lateral and the angular movements of the bellows under usual operation conditions. They also protect the bellows against extreme movements and closings due to high pressure loads. Tie-Rods: They are used for the purpose of limiting the forces over the expansion joints exposed to lateral movements not to damage the bellows. It is a matter of using the concave and convex beveled washers in order for the expansion joints easily make the lateral movements in tie-rod applications. It is possible to create a more elastic structure by using rubber wedges in some applications. Grooved Hinges: The equipment used when it is a matter of an axial movement only in one plane and mounted to the expansion joints peripherally. Dış Kovan / External Sleeve Especially in universal type expansion joints, they are used for the purpose of distributing the movement proportionally to both bellows of the expansion joints. Another intended use is to prevent the effect of the pressure loads and the dynamic forces arising from the supports to the bellows. Tie-Rod / Tie-Rod 9

KOMPANSATÖR TİPLERİ DİZAYN ŞEKİLLERİNE GÖRE KOMPANSATÖR TİPLERİ Tek Körüklü / Single Bellows Tek Körüklü Kompansatörler Boru kesitlerinde meydana gelen üç ana hareket ve bunların kombinasyonlarından oluşan hareketleri absorbe etmek amacıyla kullanılan en basit kompansatör tipidir. Universal Kompansatörler İki ayrı tek körüklü kompansatörün birbiriyle ortak bir konnektör (boru parçası vs.) vasıtasıyla bağlandığı, tek bir düzlemdeki yanal hareketleri ve/veya açısal hareketleri absorbe etmek üzere dizayn edilen kompansatörlerdir. Kardan Mafsallı Kompansatörler Herhangi bir düzlemde meydana gelen açısal hareketleri mafsallar ve döner ringler vasıtasıyla absorbe etmek amacıyla dizayn edilmiş kompansatörlerdir. Universal Tek Düzlem Mafsallı Kompansatörler Yalnızca bir düzlemde meydana gelen açısal hareketleri, mafsal ve pimler vasıtasıyla absorbe etmek üzere dizayn edilmiş kompansatörlerdir. Dıştan Basınçlı Kompansatörler Yüksek basınç ve yüksek genleşmenin mevcut olduğu hatlarda kullanılan kompansatörlerdir. Tatbik edilen dıştan basınç vasıtasıyla ondülasyonların kararsız halinden kurtarılması ve çekmeye çalışan bir çubuk haline dönüştürülmesi prensibine göre dizayn edilmişlerdir. Yalnızca eksenel hareketleri absorbe etmek amacıyla kullanılmaktadırlar. Çok Katlı Yüksek Basınç Kompansatörleri NB64, NB100 seviyelerinde yüksek basınç altında çalışan sistemler için dizayn edilmiş kompansatörlerdir. Ondülasyonlar birden fazla katmandan oluşmaktadır. Katman sayısı bazı uygulamalarda 10 kata veya üzerine ulaşmaktadır. Kardan Mafsallı / Gimbal - multi plane Lens Kompansatörleri Yüksek eksenel genleşme kapasitelerini absorbe edebilen kompansatörlerdir. Ondülasyonların yükseklik ve hatvelerinin büyük olması nedeniyle partiküllü akışkanların ondüleler arasına dolması ve hareketi bloke etmesi bu tür kompansatörler için söz konusu değildir. Titreşim Alıcı Metal Kompansatörler Boru hatlarındaki veya ekipmanlarındaki titreşimleri absorbe etmek amacıyla dizayn edilmiş kompansatörlerdir. Yüksek frekanslı ve düşük genlikli titreşim uygulamaları için kullanılırlar. Egzost Kompansatörleri Gemilerde ana ve yardımcı makinaların, jeneratörlerin ve büyük hacimli motorların egzost çıkışlarında, yaygın olarak kullanılan kompansatörlerdir. Bu kompansatörler kullanım yerlerinde yüksek titreşimlere de maruz kalırlar. Bundan dolayı çok katlı ve derinliği artırılmış olarak dizayn edilirler. Kurum vb. partiküllerden dolayı iç kovan (layner) kullanımı da bu kompansatörlerde yaygındır. Tek Düzlem Mafsallı / Hinged- single plane Dekoratif Tesisat Kompansatörleri Merkezi ısıtma sistemlerindeki yüksek bina tesisat kolonlarında sıkça kullanılan tesisat kompansatörleridir. Genel olarak 50 mm eksenel genleşme kapasitesine sahiptirler. Bu kompansatörler dekoratif görünümleri ile bina içi tesisatlarında sıklıkla kullanılmaktadır. 10

Lastik Kompansatörler Vibrasyon ve düşük kapasiteli eksenel, yanal ve açısal hareketleri absorbe etmek amacıyla dizayn edilen, kauçuk esaslı kompansatörlerdir. Özellikle sıcaklık değerinin 110 C yi ve basınç değerinin 16 barı aşmadığı durumlarda rahatlıkla kullanılabilmektedirler. Kumaş Katmanlı Kompansatörler Vibrasyon ve yüksek kapasiteli yanal ve eksenel hareketlerin absorbe edilmesi amacıyla dizayn edilen, sıcaklık dayanımları bazı özel uygulamalarda 850 C ye kadar çıkabilen ancak basınç dayanımlarının düşük olduğu tekstil esaslı kompansatörlerdir. Akışkanın cinsi, sıcaklık ve basınç değerlerine göre değişik özelliklerdeki tekstil esaslı malzeme katmanlarından oluşmaktadır. Dıştan Basınçlı / External Pressure GENLEŞME ŞEKİLLERİNE GÖRE KOMPANSATÖR TİPLERİ Eksenel Kompansatörler Boru hattı boyunca eksenel olarak meydana gelen boyut değişikliklerinin absorbe edildiği kompansatörlerdir. Yanal Kompansatörler Bir veya iki metal körük kısmı ve genelde ara boru ile donatılmış, akış yönüne dik yöndeki yanal hareketleri absorbe etmek amacıyla kullanılan kompansatörlerdir. Genel olarak basıncın kontrol edilmesi amacıyla tie-rod gibi elemanlar da kompansatörün bünyesine dahil edilmektedir. Boru hatlarının daha çok dik açı yaratır şekilde yön değiştirdiği durumlarda kullanılırlar. Çok Katlı / Multilayer Açısal Kompansatörler Boru hatlarında meydana gelen açısal hareketleri absorbe etmek amacıyla kullanılan kompansatörlerdir. Hinged ve Gimbal gibi mafsallı kompansatörler tipik açısal kompansatörlerdir. BAĞLANTI ŞEKİLLERİNE GÖRE KOMPANSATÖR TİPLERİ Flanşlı Kompansatörler Kompansatörlerin kolayca montaj ve demontaj yapılabilmesi amacıyla dizayn edilmişlerdir. Sabit flanşlı ve döner flanşlı olarak iki şekilde yapılanmışlardır. Lens Kaynak Boyunlu Kompansatörler Kompansatörlerin boru sistemlerine kaynaklı olarak bağlanmasına olanak sağlayacak şekilde dizayn edilmişlerdir. Dişli Bağlantılı Kompansatörler Genel uygulama amaçları, çok katlı binaların kalorifer tesisatı kolon hatlarında boru büzülme ve genleşmelerini ve boru eğikliklerini absorbe etmek ve ses izolasyonunu sağlamaktır. Titreşim Alıcı / Vibration Absorber 11

TYPES OF EXPANSION JOINTS THE EXPANSION JOINT TYPES ACCORDING TO THEIR DESIGN Single Bellows Expansion Joints It is the simplest expansion joints type used for the purpose of absorbing the three main movements and their combinations occurring in the pipe sections. Egzost / Exhaust Universal Expansion Joints The expansion joints designed to absorb the lateral movements and/or angular movements in a single plane where two separate single bellows expansion joints are connected to each other via a connector (pipe part etc). Gimbal Expansion Joints - Multi Plane Hinged Expansion Joints The expansion joints designed for the purpose of absorbing the angular movements occurring in any plane via hinges or the rotary rings. Hinged Expansion Joints - Single Plane Hinged Expansion Joints The expansion joints designed for the purpose of absorbing the angular movements occurring in only one plane via hinges and pins. Dekoratif / Central Heating Type External Pressure Expansion Joints The expansion joints used in the lines where the high pressure and high movements are present. They are designed according to the principle of turning into a rod that tries to pull by being relieved from the unstable state of the ondulations via the applied external pressure. They are used only for the purpose of absorbing the axial movements. Multilayer High Pressure Expansion Joints The expansion joints designed for the systems operating under high pressure (PN64 - PN100). The ondulations consist of more than one layer. The number of the layers can reach up to 10 or more in some applications. Lens Expansion Joints These expansion joints can absorb high axial movements and have a small risk of blockage of the bellows due to filling of the particulated materials in the flows due to the bigger height and pitch dimensions of the ondulations. Lastik / Rubber Vibration Absorbing Metal Expansion Joints The expansion joints designed for the purpose of absorbing the vibrations in pipelines or the equipment. They are used for the high frequency and the low amplitude vibration applications. Exhaust Expansion Joints These expansion joints are used commonly on the exhaust pipes of the main and auxiliary marine engines, generators and big motors. Since these joints are usually exposed to high levels of vibration they are mostly designed as multi layered ondulations with increased heights. Inner sleeves are also widely used to prevent the accumulation of particules inside the ondulations. Kumaş Katmanlı / Fabric 12

General Heating System Pipe Expansion Joints They are the installation expansion joints used frequently in high building installation columns in the central heating systems. They have the 50 mm of standart axial movement capacity. These expansion joints are frequently used for indoor applications with their decorative structures. Rubber Expansion Joints They are the rubber based expansion joints designed to absorb the axial, lateral and the angular movements in low capacities and the vibrations. They can comfortably be used up to 110 C and 16 bars. Fabric Expansion Joints They are the textile based expansion joints designed to absorb the lateral and angular movements in high capacities and vibrations. The expansion joints whose pressure resistances are low but the temperature resistances can reach up to 850 C in some special applications. They consist of textile based material layers in different properties according to the type of flow and temperature and the pressure values. Eksenel / Axial TYPES OF EXPANSION JOINTS ACCORDING TO THE MOVEMENTS Axial Expansion Joints They are the expansion joints designed to absorb the size changes occuring axially along the pipe segments. Lateral Expansion Joints They are used for the purpose of absorbing the lateral movements in vertical direction to the flow and equipped with one or two metal bellows and an intermediate pipe. The elements such as tie-rods are also included in the lateral expansion joints for pressure control. They are used in situations where the pipelines change direction in a way to create vertical angle. Yanal / Lateral Angular Expansion Joints They are the expansion joints used for the purpose of absorbing the angular movements occurring in the pipelines. Hinged and gimbal type expansion joints are the typical angular expansion joints. TYPES OF THE EXPANSION JOINTS ACCORDING TO THEIR CONNECTIONS Flanged Expansion Joints They are designed for the purpose of easy mounting and demounting of the expansion joints. They are constructed mainly in two different ways as fixed flanged and floated flanged. Açısal / Angular Weld-End Expansion Joints The expansion joints providing its connection to the pipe system as welded connection. Threaded Connection Expansion Joints The general application are to absorb pipe shrinkage and movements in the central heating system column piping of the multifloor buildings. They also provide sound isolation and absorb pipe inclinations. 13

Dizayn Değişkenleri Kompansatörün, boru hattının genleşmesini tam ve emniyetli olarak absorbe etmesi, dizayn değişkenlerinin doğru ve eksiksiz olarak tesbitine ve dolayısıyla kompansatörün doğru dizayn edilmesine bağlıdır. Aşağıda ana dizayn değişkenleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ölçü: Kompansatörlerin monte edileceği boru hattının çapı ya da dikdörtgen kesit ölçüsü ve et kalınlığı. EJMA (Kompansatör Üreticiler Birliği) metal körüklü kompansatörlerin üreticileri tarafından 1955 yılında ABD nde kurulan bir organizasyondur. Bu konudaki kalite, dizayn ve üretim standartlarının tesisi ve korunmasını amaçlamaktadır. POLİTEKNİK metal körüklü kompansatörlerinin ömür, basınç dayanımı, yay katsayısı, gerilmeler ve benzeri dizayn değerleri EJMA standartlarının ön gördüğü prensiplere göre özel bilgisayar programları kullanılarak hesaplanmaktadır. Akışkanın Cinsi: Körüğe temas eden akışkanın cinsi kompansatör dizaynı için oldukça önemlidir. Zira korozif, aşındırıcı ya da yüksek viskoziteli akışkanlar körük malzemesinin seçimini direkt olarak etkilemektedirler. Basınç: Kompansatör dizaynındaki en önemli faktörlerden birisidir. Kompansatör dizaynında minimum ve özellikle maksimum basınç değerinin mutlak suretle belirlenmesi gerekmektedir. Sıcaklık: Akışkanın işletme sıcaklığı, kompansatörün basınç kapasitesini, gerilme değerini, ömrünü ve malzeme seçimini etkileyen bir diğer dizayn değişkenidir. Bu değişken belirlenirken kompansatörü etkileyen tüm ısı kaynaklarının göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Hareket Miktarı (Genleşme): Isıl farklılıklar ya da mekanik etkilerden dolayı meydana gelen hareketler kompansatörün absorbe etmesi gereken genleşme değerini oluştururlar. Genleşme değerinin hesaplanmasına ait örnekler daha sonraki bölümlerde anlatılmaktadır. Design Variables Fully and safely absorbing of the movement of the pipeline by the expansion joints depends on correct and complete determination of the design variables and consequently correct design of the expansion joints. The information about the basic design variables are given below. Dimension: The diameter or rectangular cross section size and wall thickness of the pipeline where the expansion joints will be mounted. The Type of the Fluid: The type of the fluid being in contact with the bellows is important for the design, since the fluids which are highly corrosive, abrasive or having high viscosity affect the selection of the bellows material directly. Pressure: Pressure is the one of the most important factor in the design of the expansion joints. Minimum and especially maximum pressure values for the design of the expansion joints should be designated absolutely. Temperature: The working temperature of the fluid is the other design variable effecting the pressure capacity, stress value, life and material selection of the expansion joints. All heat sources effecting the expansion joints should be taken into account during the determination of that variable. The Amount of Movement (Expansion): The temperature differences or the movement created by the mechanical actions create the expansion value which should be absorbed by the expansion joints. The examples for the calculation of the expansion value is given in the subsequent sections. 16

Periyodik Ömür Standart kompansatörlerde dizayn ömrü 1000 tam period (açılıp kapanma) olarak alınır. Gerçek hayatta maksimum sıcaklıkların emniyetli olarak daha yüksek değerlerde verilmesi, minimum sıcaklıklara izolasyon ve ortam sıcaklıkları nedeni ile hemen hemen hiç inilememesi nedeni ile genleşme periyodu daha düşük gerçekleşir. Gerçek genleşmenin dizayn genleşmesine oranı Periyodik Ömür Faktörü F C olarak tanımlanır. Örnek : 60 mm genleşmeli bir kompansatör işletmeye alındıktan sonra gerçek işletme değerlerine göre T değerinin daha düşük olduğu görülmüş ve gerçek genleşme değeri 46 mm olarak tespit edilmiştir. Buna göre; Periyodik Ömür Grafiğinden ömür 3300 periyod olarak bulunur. 60 mm genleşmeli ve 1000 periyodik ömürlü bu kompansatör, 46 mm genleşmeyi 3300 periodda emniyetli olarak alabilecektir. Periodic Life The Expansion Joint Manufacturers Association, Inc. is an organization of established manufacturers of metal bellows type expansion joints. EJMA was founded in 1955 to establish and maintain quality design and manufacturing standards. The periodic life, the pressure rate, spring coefficient, stresses and similar design variables for POLITEKNIK metallic bellows type expansion joints are determined by use of special pc programming constructed according to EJMA standards. Design life for the standard expansion joints is taken as 1000 full periods. The real expansion period is realized less due to maximum temperatures are given with higher values to be on the safe side in real life and minimum temperatures are almost never reached due to the insulation applications and higher environmental temperatures than estimated. The ratio of the real expansion to the designed expansion is defined as Periodic Life Factor Fc. Example: After putting the expansion joints with 60 mm movement capacity into operation, it has been absorved that ΔT value is less than the real operation value and the real movement value has been determined as 46 mm. Accordingly; The periodic life is found from the Graphic of Periodic Life as 3300 periods. That expansion joints with 60 mm movement capacity and a periodic life of 1000, could take 46 mm expansion with 3300 periods safely. 17

PERİYODİK ÖMÜR GRAFİĞİ GRAPHIC OF PERIODIC LIFE Periyod 18

Genleşme Hesaplamaları ve Kompansatör Seçimi POLİTEKNİK kataloğundan kompansatör seçimi yapılmasına ilişkin bir örnek uygulama aşağıda sunulmaktadır. Nominal Boru Çapı NÇ : Ø150 mm Nominal Basınç NB : 11 bar. Boru uzunluğu L p : 27 m. Max. Sıcaklık T max : + 150 ºC Min. Sıcaklık T min : - 15 ºC Sıcaklık Farkı T : 165 ºC Çelik boru malzemesi ısı genleşme katsayısı aşağıdaki tablodan sıcaklık farkına göre seçilir. Örneğimizde sıcaklık farkı 165 ºC olduğu için; = 0.012 mm/m-ºc olarak tablodan seçilir. Toplam eksenel genleşme; = 0.012 x 27 x 165 = 53 mm. olarak hesaplanır. Hesaplanan bu değer aşağıdaki tabloda en yakın üst değer olarak alınır. Toplam eksenel genleşme değeri için 53 mm ye en yakın değer olarak 60 mm alınır. Yatayda olan boru çapımız NÇ 150 ile düşeydeki 60 mm lik toplam genleşme değeri çakıştırılırsa elde edilen 190 rakamı milimetre cinsinden kompansatörün serbest boyunu ifade edecektir. Kompansatör montajı için bırakılacak mesafe ; formülü ile hesaplanır. Örneğimiz için; olacaktır. 19

Toplam eksenel genleşmesi ve serbest boyu tespit edilen kompansatör için bağlantı şekli aşağıdaki 3 ana gurubun içerisinden seçilmelidir. Bağlantı şekli genellikle kompansatör kullanıcısı tarafından belirlenir. 1. Flanşlı bağlantı a-) Döner Flanşlı (DF) b-) Sabit Flanşlı (SF) 2. Kaynak boyunlu (KB) bağlantı 3. Dişli bağlantılar: Dekoratif Tesisat Kompansatörleri (NÇ25-50) Örneğimiz için, bağlantı şeklinin Döner Flanşlı (DF) tip olduğunu kabul edelim., Buraya kadar yapılan tüm çalışmalar sonucunda, kompansatör seçimi tamamlanmakta olup istenilen kompansatörün tanımlanması aşağıdaki gibi olacaktır. Marka : Politeknik Nominal Çap : NÇ 150 Tip : DF Top. Eks. Gen. : 60 mm. Nominal Basınç : NB 16 Serbest Boy : 190 mm. Montaj Boyu : 220 mm. Calculation of the Movements and Selection of the Expansion Joints An example for the selection of the expansion joint from the catalogue is given below. Nominal Pipe Diameter DN : Ø 150 mm Nominal Pressure PN : 11 bars. Pipe Length L p : 27 m. Max. temperature T max : 150 o C Min. temperature T min : -15 o C Temperature difference ΔT : 165 o C Heat expansion coefficient of the pipe material could be selected from the following table according to the temperature difference. Since the temperature difference in our example is 165 C, from the table as could be selected = 0.012 mm/m- C The total axial movement is ΔL = xl p xδt = 0.012 x 27 x 165 = 53 mm. That value could be rounded off as the closest upper value in the table. 20