5. BÖLÜM DEVLET YARDIMLARI ve MUHASEBELEġTĠRĠLMESĠ
438 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ
Ferudun KAYA 439 5. Bölüm DEVLET YARDIMLARI VE TEġVĠKLER Erişmek istedikleri bir hedefi olmayanlar, çalışmaktan zevk almazlar. Emile Raux 5. 1. DEVLET YARDIMLARININ AMACI Türkiye nin Kalkınma Planları ve Yıllık Programlardaki toplumsal ve ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılacak faaliyetlerin, uluslararası kuruluşlara olan yükümlülüklerine aykırılık teşkil etmeyecek yöntemlerle desteklenmesidir. (İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararının 1. Maddesi) KOBİ niteliğindeki firmalar başta olmak üzere, ihracatçı firmaların ihracata yönelik faaliyetlerini gerek üretim, gerekse pazarlama aşamalarında destekleyerek, uluslararası pazarlarda karşılaştıkları sorunların giderilmesine yardımcı olmak ve rekabet gücü kazanmalarına olanak sağlamaktır. Bu karar, bölgeler arası farklılıklardan kaynaklanan ekonomik ve sosyal dezavantajların ortadan kaldırılmasına, yeni eğitim olanakları sağlanarak istihdamın güçlendirilmesine, özellikle yeni ürün, üretim sistemi ve teknoloji kullanan sektörlerde araştırma ve geliştirme programlarının uygulanmasına, aynı üretim alanında faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmelerin örgütlenmelerine, çevre sorunlarının önlenmesi için sanayinin yeniden yapılanmasına, GATT taahhütleri çerçevesinde tarım ürünlerinin desteklenmesine, ürünlerinin uluslararası alanlarda tanıtıma ve pazarlanmasına ilişkin devlet yardımlarını kapsar.
440 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ 5. 2. ĠHRACATA YÖNELĠK DEVLET YARDIMLARI KAPSAMI Küçük ve Orta Büyüklükteki ĠĢletmeler (KOBİ) Bir ila iki yüz arasında işçi istihdam ettiği, bağlı olduğu meslek kuruluşunca tevsik edilen, Gerçek usulde defter tutan, İmalat sanayi sektöründe faaliyette bulunan, Arsa ve bina hariç, mevcut sabit sermaye tutarı, bilânço net değeri itibariyle 2 milyon ABD Doları karşılığı TL yi aşmayan firmalardır. Sektörel DıĢ Ticaret ġirketleri (SDŞ): Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından SDŞ statüsü verilen şirketlerdir. Üretici Dernekleri (ÜD): Aynı imalat dalında faaliyette bulunan üretici şirketlerin kurdukları derneklerdir. DıĢ Ticaret Sermaye ġirketi(dtsş):dtm tarafından DTSŞ statüsü verilmiş şirketler, Üretici Birliği: Aynı imalat dalında faaliyette bulunan üretici şirketlerin kurduğu birliklerdir. KÖY: Kalkınmada öncelikli yöreler, Büyük Ölçekli Firmalar: KOBİ ler dışında kalan firmalar Sanayi KuruluĢları: Tüm sanayi kuruluşları ile yazılım geliştirmeye yönelik üretken hizmet alanında faaliyet gösteren kuruluşlardır. Marka: 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, bir teşebbüsün mal ve hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dâhil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretlerdir. 5. 3. DEVLET YARDIMLARININ ÇEġĠTLERĠ 213 İhracatı destekleyici başlıca faaliyetler arasında kredi ve sigorta desteği, dış pazarlara ilişkin bilgi sunumu, ticari sergi ve fuarlar düzenleme, ticari faaliyetlere sponsorluk yapma ve aktif olarak yer alma, işletmelere özgü ticari raporlar hazırlama, ticari bir anlaşmaya taraf ya da arabulucu olma gibi destek ve teşvikler yer almaktadır. 214 Türkiye de devlet desteği uygulamaları, 27.12.1994 tarihli ve 94/6401 sayılı İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı kapsamında, prensip olarak gelişmiş ve batılı ülkelerin uygulamalarına paralel bir şekilde ve bir faaliyetin yapılması şartına bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. 213 214 DTM, www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/ihr/devletyardimlaridb/devyardnot.doc, İhracatta Devlet Yardımları, [Erişim Tarihi; 21.09.2008]. Doğan, 2005:10.
Ferudun KAYA 441 İhracata yönelik devlet yardımları kapsamında uygulanmakta olan destekler şu şekilde özetlenebilir: 215 TEBLĠĞ ADI TEBLĠĞ NO 1 Uluslararası Nitelikteki Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesine İlişkin 95/7 Tebliğ 2 Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ 216 97/5 3 Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Yardımına İlişkin Tebliğ 217 98/10 4 İstihdam Oluşturmaya Yönelik Yardımlar Hakkında Tebliğ 2000/1 5 Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ 218 2004/6 6 Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin 2005/4 Desteklenmesi Hakkında Tebliğ 7 Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi 2006/4 ve TURQUALITY nin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ 8 Pazar Araştırması ve Pazarlama Desteği Hakkında Tebliğ 2006/6 9 Eğitim ve Danışmanlık Yardımı Hakkında Tebliğ 2007/3 5.3.1. Uluslararası Nitelikteki Yurt Ġçi Ġhtisas Fuarlarının Desteklenmesi Resmi Gazete Tarihi 01.06.1995 Tebliğ Numarası 95/7 BaĢvuru Mercii İhracatçı Birlikleri Yararlananlar Yerli Fuar Organizatörleri Destek Oranı %50 dir Destek Amacı: Uluslararası nitelikteki yurtiçi ihtisas fuarlarının dış tanıtımının yapılması, uluslararası düzeyde katılımın artırılmasıdır. Fuar organize eden firmalar yararlanabilmektedir. Uluslararası nitelikteki yurt içi ihtisas fuarlarının dış dünyaya tanıtımının yapılması ve söz konusu fuarlara uluslararası düzeyde katılımın artırılması amacına yönelik bir destektir. Müsteşarlıkça belirlenecek kriterlere uygun yerli organizatörlerin fuar öncesinde ve esnasında gerçekleştirecekleri tanıtım ve promosyon faaliyetlerine ilişkin giderleri belli bir oranda Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan karşılanmaktadır. Desteklenecek Harcamalar ve Azami Destek Oranı Destek Oranı Azami Destek Fuar öncesi yapılan yurtdışı tanıtım faaliyetleri % 50 25.000 $ Fuara davet edilen önemli yabancı alıcıların (2 kişi/ülke) ulaşım giderleri % 50 15.000 $ Fuar süresince düzenlenecek seminer, konferans, panel ve ödüllü yarışmalara ilişkin giderler % 50 5.000 $ desteklenmektedir. 215 216 217 218 Şahin, 2004. 24 Mayıs 2006 tarihli ve 26177 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2006/3 sayılı Tebliğ; 28 Temmuz 2007 tarihli ve 26596 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2007/3 sayılı Tebliğ ile değişik. 10 Şubat 2001 tarihli ve 24314 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2001/3 sayılı Tebliğ; 09 Eylül 2003 tarihli ve 25223 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2003/5 sayılı Tebliğ; 12 Ekim 2006 tarihli ve 26317 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2006/5 sayılı Tebliğ ile değişik. 10 Kasım 2006 tarihli ve 25989 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2005/3 sayılı Tebliğ ile değişik.
442 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ Desteklenecek Fuarlar; Deri (ayakkabı dâhil) Elektrik/elektronik sanayi Gıda ve gıda teknolojisi İnşaat malzemeleri Madeni eşya sanayi Mobilya sanayi Taşıt araçları ve yan sanayi Tekstil- konfeksiyon- halı Toprak sanayi 5.3.2. Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi Resmi Gazete Tarihi 31.07.1997 ve 14.11.1998 Tebliğ Numarası 97/5 ve 98/13 Uygulamacı KuruluĢ Dış Ticaret Müsteşarlığı BaĢvuru Mercii İhracatçı Birlikleri Destek Amacı: KOBİ lerin, Türk Standartları Enstitüsü veya akredite edilmiş kuruluşlardan alacakları kalite güvence sistemi belgeleri (ISO 9000 serisi), çevre yönetim sistemi belgeleri (ISO 14000 serisi) ve Avrupa Birliği tarafından onaylanmış kuruluşlardan alacakları CE işareti ile DTM tarafından uygun görülen uluslararası nitelikteki diğer kalite ve çevre belgelerinin alınması sırasında yaptıkları belgelendirilmiş harcamaların (sadece belgelendirme masraflarının) desteklenmesidir. Uluslararası pazarlarda imalat ve yazılım sektörünün rekabet gücünün arttırılması ve çevre, kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyum sağlanabilmesini teminen akredite edilmiş kurum ve/veya kuruluşlardan alınacak kalite, çevre belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretlere ilişkin harcamaların belirli bir bölümü Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan karşılanmaktadır. Kimler Yararlanabilir: Türkiye de ticari ve sınaî faaliyette bulunan veya tarım ya da yazılım sektörlerinde iştigal eden şirketler, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) ile Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ). Destek Kapsamı; CE işareti ISO 14000 serisi ISO 9000 serisi Uluslararası nitelikteki diğer kalite ve çevre belgeleri ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetimi Sistemi Belgeleri Tarım Ürünlerine İlişkin Belgelendirme İşlemleri ve Olumlu Sonuçlanmak Kaydıyla Laboratuar Analiz Raporların alımında sadece belgelendirme masrafları %50 oranında desteklenmektedir. Destek ġartı: Harcamaların belgelendirilmiş olması ve belgenin Türk Standartları Enstitüsü veya akredite edilmiş kuruluşlardan alınmasıdır. BaĢvuru Süresi: Belgeyi aldıktan sonra 6 ay içinde başvurulması gerekmektedir. Sağlanan Destek: Söz konusu belgelerin alınması için yapılmış harcamaların en fazla %50 sidir.
Ferudun KAYA 443 5.3.3. AraĢtırma-GeliĢtirme (AR-GE) Yardımı Resmi Gazete Tarihi: 04.11.1998, 10.02.2001, 09.09.2003 Tebliğ Numarası : 98/10, 2001/3, 2003/5 Mezkur Tebliğ kapsamındaki düzenlemeler doğrultusunda AraĢtırma- GeliĢtirme (AR-GE) Projeleri: Yeni bir ürün üretilmesi, Ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi, Maliyet düşürücü ve standart yükseltici mahiyette yeni tekniklerin uygulanması, Üretimle ilgili olarak yeni bir teknoloji geliştirilmesi veya yeni teknolojinin yurt koşullarına uyumu konusunda bilimsel esaslara uygun ve araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin her safhasını belirleyecek mahiyette hazırlanacak çalışma ve teknoloji uyarlamasını, ifade etmektedir. Desteğin Kapsamı: A) Ar - Ge Faaliyetlerinin Proje Bazında Desteklenmesi Desteğin Amacı: Kuruluşların kendi bünyelerinde veya Türkiye de olmak kaydıyla bünyeleri dışında gerçekleştirdikleri AR-GE faaliyetleriyle ilgili giderlerinin belli bir kısmının karşılanmasına yöneliktir. Kimler Yararlanabilir: Sanayi kuruluşları, yazılım geliştirmeye yönelik firmalar/kuruluşlar ve firma düzeyinde katma değer yaratan bütün kuruluşlar başvuruda bulunabilmektedir. Destek ġartı: AR-GE faaliyetlerinin desteklenebilmesi için söz konusu harcamaların ölçülebilir ve faturalandırılmış olması gerekmektedir. Uygulamacı KuruluĢ: TÜBİTAK - Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı dır. Yetkili KuruluĢ : Dış Ticaret Müsteşarlığı Desteklenecek Harcamalar :Bir önceki dönemle ilgili ve ölçülebilir olmak koşuluyla destek kapsamında yer alan başlıca harcamalar şunlardır: Personel giderleri (araştırmacı ve araştırmada kullanılan teknisyen) Araştırma faaliyeti için kullanılan alet, teçhizat, yazılım giderleri Araştırma için kullanılan danışmanlık hizmeti ve eşdeğer hizmet alım giderleri Ülke içindeki Ar-Ge kurum ve kuruluşlarına yaptırılan Ar-Ge hizmet giderleri Doğrudan Ar-Ge faaliyetleri ile ilgili malzeme alımı vb. giderleri. Patent başvuru giderleri Sağlanan Destek: Temel destek oranı en fazla % 50, ek desteklerle beraber en fazla % 60 olmaktadır. Destek süresi 3 yıldır.
444 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ B) Projelere Sermaye Desteği Sağlanması Destek Şartı Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ile proje sahibi kuruluş arasında sözleşme imzalanır. Sermaye desteği iki şekilde sağlanmaktadır. Uygulamacı KuruluĢ: Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Destek Oranı : % 50 I. Ürün GeliĢtirme Projelerine Sermaye Desteği: Ticari değeri olan yeni ürün oluşturulması veya mevcut ürünlerin rekabet gücünün yükseltilmesine ya da bu amaçla üretim yöntemi, sistemi ve tekniklerinin araştırılmasına ve geliştirilmesine yönelik AR-GE projelerine, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan projeyi yürüten sanayi kuruluşunu teşvik eder nitelikte destek sağlanmasıdır. Destek tutarı 1 milyon ABD Dolarıdır. Destek süresi azami 2 yıldır. II. Stratejik Odak Konuları Projelerine Sermaye Desteği: Türkiye de mevcut sanayi yapısı, teknoloji ve insan gücü birikimi ve uluslararası karşılaştırmalı üstünlüklerin dinamiği esas alınarak, alınması gereken tedbirleri tespit eden projelerin desteklenmesi amaçlanmıştır. Stratejik Odak Konuları Projeleri, Türkiye de mevcut sanayi yapısı, teknoloji ve insan birikimi ile uluslararası karşılaştırmalı üstünlüklerin dinamiği esas alınarak, hangi alanlarda teknolojik projeler yürütülmesinde yarar bulunduğunu veya araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin ülkemizde gelişip yaygınlaşması için alınması gereken tedbirleri tespit eden projelerdir. Ürün geliştirme projeleri sonucunda ticari uygulamaya geçilmesi halinde, projeye sağlanan sermaye destek miktarı, projeyi yöneten kuruluş veya ticari uygulamayı başlatan üçüncü şahıslar tarafından, faiz oranları üzerinden DFİF e geri ödenir. Uygulamacı KuruluĢ: Türkiye Teknoloji GeliĢtirme Vakfı (TTGV) Destek oranı : Proje giderlerinin tümü Azami destek tutarı : 100.000 ABD Doları Azami destek süresi : 1 yıl Ürün geliştirme projeleri sonucunda ticari uygulamaya gedilmesi durumunda, projeye sağlanan sermaye destek miktarı, projeyi yöneten kuruluş veya ticari uygulamayı başlatan üçüncü şahıslar tarafından, faiz oranları üzerinden geri ödenmektedir. III. Yukarıda Belirtilen Desteklerin yanı sıra Kapsamda Yer Alan Diğer Projeler a) EUREKA projelerinin süre kısıtlaması olmaksızın % 50 oranında; bu kapsamda üniversitelerin yapacakları harcamaların 100.000 ABD Dolar a kadar, b) Birden çok sanayi kuruluşunun TÜBİTAK/TTGV ile birlikte kurdukları şirketlerin AR-GE harcamalarının % 60 oranında desteklenmektedir.
Ferudun KAYA 445 5.3.4. Ġstihdam Yardımı Resmi Gazete Tarihi: 29.01.2000 Tebliğ Numarası : 2001/1 Desteğin Amacı: SDŞ statüsünü haiz şirketlerin münhasıran dış ticarete ilişkin işlemlerini yürütmek üzere, konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli yönetici ve eleman istihdamının sağlanmasıdır. BaĢvuru Mercii : DTM (İhracat Genel Müdürlüğü) Uygulamacı KuruluĢ : Dış Ticaret Müsteşarlığı dır. Kimler Yararlanabilir:Sektörel Dış Ticaret Şirketleri statüsünü haiz şirketler. Desteklenen Harcamalar: Bir SDŞ ye istihdam edeceği en fazla bir yönetici ile iki elemanın ücretleri için ve bir defa destek sağlanmasıdır. Sağlanan Destek: Sektörel Dış Ticaret Şirketlerin ilk defa istihdam edecekleri, konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli; a) Yöneticinin toplam azami 18.000 ABD Doları karşılığı Türk Lirasını aşmamak üzere yıllık brüt maaşlarının % 75 ı, b) Elemanların toplam azami 9.000 ABD Doları karşılığı Türk Lirasını aşmamak üzere yıllık brüt maaşlarının %75 ı, için ve bir defa destek sağlanmaktadır. 5.3.5. Yurt DıĢı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi Resmi Gazete Tarihi : 23.03.2001 Tebliğ Numarası : 2001/4 Amaç: Yurtdışındaki fuar ve sergilere katılımın artırılmasıdır. Kimler Yararlanabilir: Üretici firmalar, pazarlamacı firmalar, organizatör firmalar yararlanmaktadır. Uygulamacı KuruluĢ: İhracatçı Birlikleri dir. Desteklenen Faaliyetler Bireysel düzeyde gerçekleştirilen fuar katılımları, Milli düzeyde gerçekleştirilen fuar katılımları, Organizatörün desteklenmesi, Ürün gruplarına göre destekler. BaĢvuru Süresi: Fuar bitimini takiben 6 aydır. Sağlanan Destekler Yurt dışı fuar organizasyonunu düzenlemek üzere Müsteşarlıkça görevlendirilen organizatöre katılımcı tarafından ödenecek katılım bedelinin %50 si katılımcıya ödenmektedir. Destek tutarı; Yurt dışı fuarın genel nitelikli Milli Katılım veya Türk İhraç Ürünleri Fuarı olması halinde 10.000 ABD Dolarına,
446 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ Sektörel nitelikli Milli Katılım veya Sektörel Türk İhraç Ürünleri Fuarı olması halinde ise 15.000 ABD Dolarına kadardır. Sektörel nitelikli uluslararası fuarlara bireysel iģtirak gerçekleģtirilmesi durumunda; Sektörel nitelikli uluslararası fuarlar için, katılımcının ödeyeceği boş stant kirasının ve nakliye harcamalarının % 50 si, 15.000 ABD Doları nı aşmamak üzere, Sektörel nitelikli uluslararası fuarlara bireysel iştirak gerçekleştiren katılımcının Sektörel Dış Ticaret Şirketi (SDŞ) olması durumunda, boş stand kirasının tamamı ve nakliye harcamalarının % 75 i, 15.000 ABD Doları nı aşmamak üzere, desteklenmektedir. Diğer taraftan; Organizatör tarafından yurt dışında fuar için yapılan tanıtım faaliyetlerine yönelik harcamalar %75 oranında; yurt dışı fuarın genel nitelikli milli katılım veya Türk İhraç Ürünleri Fuarı olması halinde 80.000 ABD Dolarına, sektörel nitelikli milli katılım veya Sektörel Türk İhraç Ürünleri Fuarı olması halinde ise en fazla 120.000 ABD Dolarına kadar, Sektörel Türk İhraç Ürünleri Fuarları ve sektörel nitelikli Milli Katılımlarda, Müsteşarlığa sunulacak tanıtım projesine verilecek ön uygunluğa istinaden, proje kapsamında yapılacak harcamalar azami % 75 oranında 80.000 ABD Dolarına kadar, karģılanmaktadır. 5.3.6. YurtdıĢında Ofis-Mağaza Açma, ĠĢletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Resmi Gazete Tarihi 31.07.1997, 15.11.1998, 28.08.2003 Tebliğ Numarası 97/9, 98/14, 2003/4 Uygulamacı KuruluĢ DıĢ Ticaret MüsteĢarlığı BaĢvuru Mercii Ġhracatçı Birlikleri BaĢvuru süresi 6 ay Yararlananlar: Türkiye de yerleşik, sınaî/ticari veya ticari faaliyette bulunan firmalar, SDŞ ler, DTSŞ ler ve yazılım sektöründe iştigal eden şirketler. Amaç: Türkiye de faaliyette bulunan şirketlerin yurt dışı pazar paylarını artırmalarını ve ürünlerimizin tanıtımının yapılmasını teminen yurtdışında şirket kurma, depo-mağaza açma, işletme ve tanıtım giderlerinin karşılanmasıdır. Kimler Yararlanabilir: Türkiye de sınaî ve/veya ticari faaliyette bulunan veya yazılım sektöründe faaliyet gösteren şirketler ve SDŞ ler Yararlanma KoĢulları: Şirketler, 2 yıl süresince, farklı şehirlerde olmak üzere, en çok 5 ofis/mağaza/depo ile şirket/şube açabilmektedir.
Ferudun KAYA 447 Sağlanan Destekler; I. Mağazaların Desteklenmesi Sınaî/Ticari veya yazılım şirketleri ile Dış Ticaret Sermaye Şirketleri: * Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 50 oranında ve en fazla 40.000 $ * Kira giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 80.000 ABD Doları Ticari şirketler: * Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 50 oranında ve en fazla 30.000 $ * Kira giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 60.000 ABD Doları Sektörel Dış Ticaret Şirketler: * Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 60 oranında ve en fazla 60.000 $, * Kira giderleri, % 60 oranında ve yıllık en fazla 120.000 ABD Doları. II. Ofis ve Showroomların Desteklenmesi Sınaî/Ticari veya yazılım şirketleri ile Dış Ticaret Sermaye Şirketler: * Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 50 oranında ve en fazla 25.000 $ * Kira giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları Ticari şirketler: * Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 50 oranında ve en fazla 20.000 $ * Kira giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 40.000 ABD Doları Sektörel Dış Ticaret Şirketler: *Demirbaş ve dekorasyon giderleri %60 oranında ve yıllık en fazla 30.000$ * Kira giderleri, % 60 oranında ve yıllık en fazla 60.000 ABD Doları III. Depoların Desteklenmesi Sınaî/Ticari veya yazılım şirketleri ile Dış Ticaret Sermaye Şirketler: * Demirbaş giderleri, % 50 oranında ve en fazla 25.000 ABD Doları * Kira ve/veya hizmet giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 $ Ticari şirketler: * Demirbaş giderleri, % 50 oranında ve en fazla 20.000 ABD Doları * Kira ve/veya hizmet giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 40.000 $ Sektörel Dış Ticaret Şirketler: * Demirbaş giderleri, % 60 oranında ve en fazla 30.000 ABD Doları * Kira ve/veya hizmet giderleri, % 60 oranında ve yıllık en fazla 60.000 $ IV. Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Yurtdışı birimi bulunan; * Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ve SDŞ lerin ürünleriyle ilgili olarak yurtdışında gerçekleştireceği reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 300.000 ABD Doları * Yurtiçi marka tescil belgesine sahip şirketlerin ürünleriyle ilgili olarak yurtdışında gerçekleştireceği reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 150.000 ABD Doları * Yurtiçi marka tescil belgesi bulunmayan şirketlerin Türk ürünleriyle ilgili olarak yurtdışında gerçekleştireceği reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 75.000 ABD Doları
448 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ Yurtdışı birimi bulunmayan ancak yurtiçi ve tanıtım yapacağı ülkede marka tescil belgesine sahip; * Dış Ticaret Sermaye Şirketleri, SDŞ ve şirketlerin ürünleriyle ilgili olarak yurtdışında gerçekleştireceği reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları V. YurtdıĢı Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi Dış Ticaret Sermaye Şirketleri, Sektörel Dış Ticaret Şirketleri ve şirketlerin; * Yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının yurtdışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 20.000 ABD Doları Dış Ticaret Sermaye Şirketleri, Sektörel Dış Ticaret Şirketleri ve şirketler; * Kira ve/veya hizmet giderleri desteğinden her bir birim için en fazla üç yıl süresince yararlandırılır. Şirketler en fazla 7, DTSŞ ve SDŞ ler en fazla 15 adet yurtdışı birimi için desteklenmektedir. 5.3.7. Yurt DıĢı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi Türk Ürünlerinin Yurt dıģında MarkalaĢması, Türk Malı Ġmajının YerleĢtirilmesi ve TURQUALITY nin Desteklenmesi Tebliğ Numarası 2006/4 sayılı Tebliğ YurtdıĢında Onay Yeri Ticaret MüĢ./AtaĢeliği veya Kons. BaĢvuru Mercii DTM (Ġhracat Genel Müdürlüğü) BaĢvuru Süresi 6 ay Destek Oranı ġirketler % 50 (Ġhracatçı Birlikleri % 80) Desteğin Amacı: Anılan Tebliğ ile İhracatçı Birlikleri, Üretici Dernekleri, Üretici Birliklerinin, sektörlerinin yurtdışında tanıtımı amacıyla gerçekleştirecekleri harcamalara ilişkin giderler, Türkiye de ticari ve/veya sınaî faaliyette bulunan şirketlerin ürünlerinin markalaşması amacıyla gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin giderler ile İhracatçı Birliklerinin TURQUALITY Programı kapsamında firmalara yurt içinde ve yurt dışında markalaşma sürecinde vereceği desteklere ilişkin harcamalar, Türk markalarının pazara giriş ve tutunmalarına yönelik gerçekleştireceği her türlü faaliyet ve organizasyonlara ilişkin giderler ile olumlu Türk malı imajının oluşturulması ve yerleştirilmesi için yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştireceği her türlü harcamaların uluslararası kurallara göre Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan karşılanması amaçlanmaktadır. Firmalar markalaşma faaliyetlerini içeren bir proje ile doğrudan Müsteşarlığımıza müracaat edeceklerdir. TURQUALİTY ibaresinin kullandırılması hususunda ise Müsteşarlık denetim/danışmanlık firmalarının raporlarını talep edebilir. Mezkûr Tebliğ kapsamında sağlanması öngörülen destekler: Yararlananlar: İhracatçı Birlikleri, Üretici Dernek/Birlikleri, Türkiye de ticari ve/veya sınaî faaliyette bulunan şirketler Destek Süresi: 4 Yıl (Marka Destek Programı), 5 Yıl (TURQUALITY Destek Programı)
Ferudun KAYA 449 Desteğin Kapsamı I. Ġhracatçı Birliklerinin; sektörleri ile ilgili olarak yapacakları tanıtım ve reklâm harcamaları en fazla 250.000 ABD Doları II. Üretici Dernekleri ve Birliklerinin; sektörleri ile ilgili olarak yapacakları tanıtım ve reklâm harcamaları en fazla 100.000 ABD Doları III. ġirketler, SDġ ve DTSġ lerin; ilgili ülkelerde destek kapsamına alınan markaları ile ilgili olarak: a) Marka Destek Programı Kapsamındaki Firmalar için: Marka tesciline ilişkin harcamaları en fazla 50.000 ABD Doları Reklâm, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri en fazla 300.000 ABD Doları Açmış oldukları ve/veya açacakları yurtdışı birimlere ilişkin kira harcamaları en fazla 300.000 ABD Doları Açmış oldukları ve/veya açacakları mağazalara ilişkin konsept mimari çalışmaları ve dekorasyon giderleri en fazla 200.000 ABD Doları Kiraladıkları ve/veya kiralayacakları reyonlara ilişkin kira ve/veya komisyon giderleri en fazla 200.000 ABD Doları Açmış oldukları ve/veya açacakları showroomlara ilişkin kira ve/veya komisyon giderleri en fazla 200.000 ABD Doları Ürünleri ile ilgili kalite belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretlere ilişkin harcamaları en fazla 50.000 ABD Doları Franchise vermesi halinde franchising sistemi ile yurt dışında açılacak ve faaliyete geçirilecek mağazalara ilişkin dekorasyon harcamaları mağaza başına en fazla 50.000 ABD olmak üzere toplam 10 mağazadır. b) TURQUALITY Destek Programı Kapsamındaki Firmalar için: Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları ile TURQUALITY Sertifikasını haiz markalarının yurtdışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri, Ürünleri ile ilgili kalite belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretlere ilişkin harcamaları, TURQUALITY Sertifikasını haiz markalı ürünleriyle ilgili olarak istihdam edilen moda/endüstriyel ürün tasarımcısı giderleri (aynı anda en fazla 3 tasarımcı) Reklâm, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri, Mağazalara ilişkin uygun mahal araştırmasına yönelik danışmanlık, konsept mimari çalışmaları, dekorasyon, demirbaş, kira harcamaları ile mağazanın kiralanmasıyla ilgili hukuki danışmanlık ve belediye giderleri (1 yılda en fazla 10 olmak üzere 5 yılda 50 mağaza); demirbaş-dekorasyon giderleri en fazla 100.000 ABD Ofis, depo, showroom, satış sonrası servis vb. yurtdışı birimlerine ilişkin kira, dekorasyon, demirbaş, komisyon giderleri,
450 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ Farklı markaların satıldığı showroom/büyük mağaza (department store), hipermarketlerde kiraladıkları reyon/showroom/gondol/satış alanlarına (floor display) ilişkin kira, dekorasyon, hizmet ve/veya komisyon harcamaları, Franchise vermesi halinde, franchising sistemi ile yurt dışında açılacak ve faaliyete geçirilecek mağazalara ilişkin dekorasyon harcamaları mağaza başına en fazla 50.000 dolar olmak üzere 1 yılda 10 mağazaya, 5 yılda toplam 50 mağazaya kadar İş yönetimi kapsamında satın alacakları her türlü danışmanlık giderleri desteklenmektedir. 219 5.3.8. Pazar AraĢtırması ve Pazarlama Desteği Tebliğ Numarası Yetkili KuruluĢ BaĢvuru Mercii Kimler Yararlanabilir Desteğin Kapsamı 2006/6 sayılı Tebliğ Dış Ticaret Müsteşarlığı İGEME ve İhracatçı Birlikleri Türkiye de sınaî ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile yazılım sektöründe iştigal eden şirketler Ürünleri ve/veya sektörleriyle ilgili olarak gerçekleştirilen pazar araştırması projelerine ilişkin giderleri, şirketler için %70, Sektörel Dış Ticaret Şirketler için % 80 oranında ve proje başına en fazla 10.000 ABD Doları, Yurt dışına yönelik pazarlama stratejileri ve eylem planlarının oluşturulabilmesi amacıyla Müsteşarlıkça uygun görülen pazar araştırması hizmeti veren kurum ve/veya kuruluşlardan satın alacakları pazar araştırması raporları ve istatistikler vb.ne ilişkin giderler ile bu kurum ve/veya kuruluşlara üyelik giderleri, şirketler için %50, SDŞ ler için %60 oranında ve yıllık en fazla 30.000 ABD Doları, Müsteşarlık tarafından koordine edilen ve tek bir sektör bazında gerçekleştirilen sektörel nitelikli ticaret heyeti programlarına iştirak etmeleri halinde katılım giderleri, şirketler için %50, Sektörel Dış Ticaret Şirketleri için %60 oranında ve program başına en fazla 10.000 ABD Doları, Ürünlerinin yurt dışına yönelik olarak elektronik ortamda pazarlanabilmesi amacıyla Müsteşarlıkça uygun görülen ve nihai tüketiciye yönelik olmayan e- ticaret sitelerine üyelik giderleri, şirketler için %50, SDŞ ler için %60 oranında ve yıllık en fazla 20.000 ABD Doları, destek sağlanmaktadır. 219 Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality nin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ, Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu, Tebliğ No: 2006/4.
Ferudun KAYA 451 5.3.9. Eğitim ve DanıĢmanlık Yardımı Tebliğ Numarası Yetkili KuruluĢ BaĢvuru Mercii Kimler Yararlanabilir Destek Süresi 2007/3 sayılı Tebliğ Dış Ticaret Müsteşarlığı İGEME ve İhracatçı Birlikleri Sınaî ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler, yazılım sektöründe iştigal eden şirketler ile tasarımcılar. Eğitim: Program bazında azami 6 ay DanıĢmanlık: En fazla 3 yıl Tasarım: En fazla 1 yıl Destek Oranı : Eğitim % 70; Danışmanlık % 50; Tasarım % 100 Desteğin Amacı: Türkiye de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile yazılım sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin çalışanlarının kalite, verimlilik, yönetim teknikleri, tasarım, uluslararası pazarlama vb. ile dış ticaret işlemleri konusundaki eğitim giderleri ile bu konularda alınacak danışmanlık hizmetlerine ilişkin giderlerin ve ülkemizde düzenlenen tasarım yarışmalarında dereceye giren tasarımcıların, tasarım konusunda yurt dışı eğitim giderlerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan (DFİF) karşılanması amaçlanmaktadır. Kapsam: Bu Uygulama Usul ve Esasları kapsamındaki desteklerden, Türkiye de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler, yazılım sektöründe iştigal eden şirketler ile tasarımcılar yararlandırılabilir. ġirketlerin desteklenecek eğitim ve danıģmanlık konuları; a) Dış Ticaret, Gümrük ve Kambiyo Mevzuatı, b) Yurt dışı pazarlama, müzakere ve yazışma teknikleri ile fiyatlandırma, c) Dış Ticarette ulusal ve uluslararası finansman sağlama teknikleri, ç) Rekabet hukuku ve koşulları ile Avrupa Birliği ve Dünya Ticaret Örgütü mevzuatı, dış ticarette anlaşmazlıkların çözümü ve uluslararası tahkim, d) Dış ticaret muhasebesi, uluslararası muhasebe standartları, e) Moda-marka tasarımı, teknolojik, endüstriyel, görsel, yazılım ve ambalaj tasarımı, f) Kalite, g) Verimlilik, ğ) Yönetim teknikleri, h) Proje hazırlama, yönetim ve izleme teknikleri, ı) Stratejik planlama ve benzeri alanları kapsamaktadır. Kişisel gelişim eğitimleri bu kapsamda yer almamaktadır. A) Eğitim Yardımı: (1) Şirketlerin yıllık toplam 25.000 ABD Dolarını aşmamak üzere, program bazında süresi 6 (altı) ayı ve 80 saati geçmeyen yurt içi eğitim giderlerinin % 70 i desteklenir.
452 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ (2) Bir eğitim programında bir şirketin en fazla 4 personeli bu destek kapsamında değerlendirilir. Bu Uygulama Usul ve Esasları nın 4 üncü maddesinde yer alan konularda alınacak eğitimlerin, Müsteşarlık tarafından yetkilendirilmiş eğitimciler tarafından verilmesi zorunludur. 2007/3 sayılı Tebliğ kapsamında, İGEME, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri, üniversiteler, il ticaret ve/veya sanayi odaları ile bunların üst kuruluşları eğitimci olarak yetkilendirilmiştir. B) DanıĢmanlık Yardımı Şirketlerin, almış oldukları danışmanlık hizmetlerine ilişkin giderleri, % 50 oranında ve yıllık toplam 50.000 ABD Dolarını aşmamak kaydıyla desteklenir. Bir şirket 2007/3 sayılı Tebliğ kapsamındaki danışmanlık hizmetleri desteğinden ilk desteğe ilişkin ödeme belgesi tarihinden itibaren maksimum 3 (üç) yıl süreyle yararlandırılır. Bu Uygulama Usul ve Esasları nın 3 üncü maddesinde yer alan danışman tanımına uyan ve yine bu Uygulama Usul ve Esasları nın 4 ncü maddesinde belirtilen konularda danışmanlık hizmeti vermek isteyen şirket, üniversite, kurum ve kuruluşların yetkilendirilmeleri için, 2006/4 Sayılı Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve TURQUALITY nin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ e ilişkin Uygulama Usul ve Esasları nın 51 inci maddesinin (b) bendi kapsamında yetkilendirilmiş olmaları gerekmektedir. C) Tasarımcıların Eğitimi Yardımı Bu Uygulama Usul ve Esasları nın 24 üncü maddesi çerçevesinde destek kapsamına alınan tasarımcının en fazla 1 (bir) yıl süresince; eğitim giderlerinin % 100 ü ile aylık 1.500 ABD Dolarını aşmamak kaydıyla yaşam giderleri desteklenir. İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri her takvim yılının Ekim ayının sonuna kadar bir sonraki takvim yılında düzenleyecekleri tasarım yarışmalarına ilişkin olarak Müsteşarlığa bildirimde bulunur. Müsteşarlık, söz konusu bildirimlerde belirtilen yarışmaları esas alarak, tasarım yarışmalarında ilk 5 (beş) dereceye girenler arasından uluslararası düzeyde kabul görmüş yurt dışındaki eğitim merkezlerinde eğitim almak üzere gönderilecek toplam 15 (onbeş) tasarımcıyı belirler.
Ferudun KAYA 453 Her başarı ilk başta bir hayaldi. En büyük çınar bir dalda, en güzel kuş bir yumurtada saklıdır. Hayaller de gerçeklerin tohumu ve yumurtasıdır. D.Carnegie 5. 4. DEVLET YARDIMLARINI UYGULAYAN KAMU KURULUġLARI VE DESTEK TÜRLERĠ İhracatın teşviki, Türkiye nin ihracat pazarlarının geliştirilmesi, dünya ihracatındaki payının artırılması ve uluslararası piyasalara açılan firmaların rekabet güçlerinin artırılması açısından önem taşımaktadır. İhracatın geliştirilmesi, ihraç edilen ürün ve hizmetlerin çeşitlendirilmesi, ihraç mallarına yeni pazarlar kazandırılması, ihracatçıların uluslararası ticarette paylarının arttırılması girişimlerinde gerekli desteğin sağlanması, ihracatçılar ve yurt dışında faaliyet gösteren müteahhitler ve yatırımcılara uluslararası piyasalarda rekabet gücü ve güvence sağlanması, yurt dışında yapılacak yatırımlar ile ihracat veya döviz kazandırma maksadına yönelik yatırım mallarının üretim ve satışının teşvik edilmesi amacıyla Dış Ticaret Müsteşarlığı onayı ile devlet yardımları yapılabilir. Türkiye de, uyguladığı 1980 den bu yana ihracata yönelik teşvik sisteminde, günün koşullarına uygun düzenlemeler yapılmaktadır. Halen, Türkiye nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara uyumlu bir teşvik sistemi oluşturmakla görevlendirilen kurum Dış Ticaret Müsteşarlığı dır. Bu kurum günün şartlarına ve ihtiyaçlarına göre düzenlemeler yapmaktadır. İhracata Yönelik Devlet Yardımları 11 Ocak 1995 Tarih ve 22168 numaralı Resmi Gazetede yayımlanan 94/6401 karar doğrultuşunda yürütmektedir. Bu Karar- 'ın yürütülmesine ilişkin her türlü düzenlemeyi yapmaya, Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu yetkilidir. Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulunca belirlenecek devlet yardımlarının uygulanması ve takibi Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yürütülür. Tüm devlet yardımlarının uygulanmasında nihai onay mercii ise Dış Ticaret Müsteşarlığı dır. Bu Karar kapsamında sağlanacak devlet yardımları için gerekli olan kaynak; Genel Bütçe içerisinde yer alan Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ve bu Fon'a transfer edilecek ödeneklerdir.
454 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ Uluslararası pazarlara giriş sürecinde, pazar ile ilgili bilgileri elde etmenin faydası finansal destekten çok daha fazla olabilmektedir. İhracatı destekleyen ve teşvik uygulayan kuruluşların bazıları tabloda listelenmiştir. TÜRKĠYE DE UYGULANAN ĠHRACATA YÖNELĠK DEVLET DESTEKLĠ TEġVĠK ARAÇLARI KuruluĢun Adı / Adresi DIġ TĠCARET MÜSTEġARLIĞI İnönü Bulvarı, 06510 Emek ANKARA Internet: http://www.dtm.gov.tr ĠHRACATI GELĠġTĠRME ETÜD MERKEZĠ (İGEME) Mithat Paşa Cad. No:60, 06420 Kızılay - ANKARA Internet: http://www.igeme.org.tr ĠHRACATÇI BĠRLĠKLERĠ (İB) Firmalar, Türkiye'de bulunan toplam 12 adet ihracatçı birliğinden, bağlı oldukları birliğe müracaat edeceklerdir. ĠKTĠSADĠ KALKINMA VAKFI (İKV) Rumeli Cad. No: 85/7, 80220 Osmanbey İSTANBUL Internet: http://www.ikv.org.tr TÜRK PATENT ENSTĠTÜSÜ Necatibey Caddesi No:49 06440 ANKARA Internet: http://www.turkpatent.gov.tr TÜRKĠYE BĠLĠMSEL VE TEKNĠK ARAġTIRMA KURUMU (TÜBİTAK) http://www.tubitak.gov.tr Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı (TİDEB) Atatürk Bulvarı No: 221, 06100 Kavaklıdere ANKARA TÜRKĠYE TEKNOLOJĠ GELĠġTĠRME VAKFI (TTGV) Atatürk Bulvarı No: 221 Kavaklıdere ANKARA Internet: http://www.ttgv.org.tr MALĠYE BAKANLIĞI TÜRK EXĠMBANK TC GÜMRÜK MÜSTESARLIĞI KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLĠ SANAYĠ GELĠġTĠRME VE DESTEKLEME ĠDARESĠ BAġKANLIĞI (KOSGEB) Devlet Yardımı Çevre Maliyetleri Yurt Dışı Ofis-Mağaza (SDŞ'lerin işlemleri) Marka-Tanıtım İstihdam Yardımı Pazar Araştırma Desteği Pazar Araştırması (Pazar araştırması projelerinin desteklenmesi) Eğitim Yurt Dışı Fuar / Sergi Yurt İçi İhtisaslaşmış Fuar Yurt Dışı Ofis-Mağaza Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Pazar Araştırması (KOBİ'ler arasında uluslararası işbirliği faaliyetlerinin desteklenmesi) Fikri ve Sınaî Mülkiyet Haklarının Korunması Patent, Faydalı Model Belgesi ve Endüstriyel Tasarım Tescil Yardımı AR-GE AR-GE İhracatta KDV İstisna ve İadesi Eximbank Tarafından Uygulanan Kredi, Sigorta ve Garanti Programları Dâhilde İşleme Rejimi Eğitim
Ferudun KAYA 455 5.4.1. DıĢ Ticaret MüsteĢarlığı 220 Birinci Dünya Savaşından sonra dağılan Osmanlı İmparatorluğu döneminde dış ticaret politikası daha ziyade gümrük politikası aracılığı ile yürütülmüş ve ayrıca bir dış ticaret politikasına ve örgütüne gerek duyulmamıştır. 19 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk'ün başlattığı Kurtuluş Savaşı sırasında 23 Nisan 1920'de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, 2 Mayıs 1920'de kabul ettiği 3 sayılı Kanunla 11 kişilik ilk Bakanlar Kurulu'nu oluşturmuştur. Bu Bakanlar Kurulu'nda Ticaret, Sanayi, Maden, Ziraat ve Orman işlerini yürütmek üzere bir İktisat Bakanlığı yer almıştır. Sonradan Ziraat ve Orman işleri ayrılarak ayrı bir Bakanlık oluşturulmuştur. 10.8.1925 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan yönetmelikle, yurtdışında önemli ticaret merkezlerinde Ticaret Temsilcilikleri kurulması sağlanmış ve böylece ilk kez yabancı ülkelere gönderilecek Ticaret Temsilcilerinin nitelikleri ve görevleri belirlenmiştir. 27 Mayıs 1934 tarihinde kabul edilen 2450 sayılı Kanun ile kurulan İktisat Bakanlığının görevleri kara ticareti, deniz ticareti, sanayi ve maden işlerini kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bu meyanda dış ticaret konuları ile ilgili birimler ilk kez Dış Ticaret Reisliği (Türk Ofis) ismi altında toplanmıştır. 27.5.1939 tarihinde 3416 sayılı Kanunla Ticaret Bakanlığı ismi ile yeniden kurulan Bakanlık bünyesinde yer alan ve yeni ismi Dış Ticaret Dairesi Reisliği olan Dış Ticaret Örgününün görevleri: "Dış Ticaret münasebetlerinin tanzimine ve ticaret mukavele ve anlaşmaları akdine ait esasları tespit ve bu mukavele ve anlaşmaların tatbikini ve dış ticaret münasebetlerinin inkişafını temine yarayacak tedbirleri ibraz ve tatbik eylemek ve umumiyetle sergi ve fuarların teşvik, himaye ve bunlara iştirak işleriyle meşgul ve ecnebi memleketlerdeki Türk Ticaret Odaları faaliyetleriyle alakadar olmak." şeklinde belirlenmiştir Dış Ticaret Dairesi Reisliği olarak 32 yıl görev yapan bu kuruluş, 26.3.1971 tarihinde Ticaret Bakanlığından ayrılarak müstakil bir Dış Ekonomik İlişkiler Bakanlığı haline gelmiş ise de ömrü kısa sürmüş ve 11.12.1971 tarihinde eski Ticaret Bakanlığının yeniden teşkili ile birlikte bu yeni Bakanlık içerisinde Dış Ticaret Genel Sekreterliği ismi ile fonksiyonunu devam ettirmeye başlamıştır. Genel Sekreterlik şu ana hizmet birimlerinden oluşmuştur; İhracat Genel Müdürlüğü İthalat Genel Müdürlüğü Anlaşmalar Genel Müdürlüğü A.E.T. İşleri Genel Müdürlüğü Değerlendirme Genel Müdürlüğü Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü (bu birim sonradan Devlet Planlama Teşkilatına bağlanmıştır.) 220 DTM, www.dtm.gov.tr/dtmweb/index.cfm?action=detayrk&yayinid=1229&icerikid=1339&dil, [Erişim Tarihi; 01.09.2008].
456 ULUSLARARASI TİCARET İŞLEMLERİ ve MUHASEBESİ 13.12.1983 tarihli ve 188 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bir taraftan Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Dış Ticaret Genel Sekreterliği ile Standardizasyon Dairesi öte taraftan Maliye Bakanlığı bünyesindeki Hazine Genel Müdürlüğü ve Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterliği bir araya getirilmek suretiyle Başbakanlığa bağlı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı kurulmuştur. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı 11 yıl hizmet gördükten sonra 9.12.1994 tarihinde kabul edilen ve 20.12.1994 tarih ve 22147 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren 4059 sayılı Kanunla Başbakanlığa bağlı Hazine Müsteşarlığı ve Dış Ticaret Müsteşarlığı isimleri ile iki ayrı kuruluş haline getirilmiştir. Söz konusu Kanuna göre, dış ticaret politikalarının tespitine yardımcı olmak, tespit olunan bu politikalar çerçevesinde ihracat, ihracatı teşvik, ithalat, yurtdışı müteahhitlik hizmetleri ve ikili ve çok taraflı ticari ve ekonomik ilişkileri düzenlemek, uygulamak, uygulamaları izlemek ve geliştirmek görevlerini üstlenen Dış Ticaret Müsteşarlığı aşağıdaki ana hizmet birimlerinden oluşmaktadır. İhracat Genel Müdürlüğü İthalat Genel Müdürlüğü Anlaşmalar Genel Müdürlüğü Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü Cumhuriyetin gelişmesine paralel olarak gelişen ve gittikçe daha fazla önem kazanan dış ticaretimiz, Türkiye nin kalkınması ve ekonomik gelişmesinde en önemli rolü oynayan faaliyetlerden biri olmuş ve önemine uygun şekilde örgütlenerek Devlet Teşkilatının içerisinde layık olduğu mümtaz yerini almıştır. 5.4.2. Ġhracatı GeliĢtirme Etüt Merkezi (ĠGEME) İGEME, 1960 yılında 118 Sayılı Yasa ile Türkiye ihracatını geliştirmek ve sağlıklı bir yapıya kavuşturmak, bu amaçla araştırma ve çalışmalar yapmak ve ilgili kurumlar arasında koordinasyonu sağlamak ana işlevi ile kurulmuş, Türkiye'nin ilk ve tek kamu kuruluşudur. 221 Kuruluşunu takiben yaklaşık 23 yıl Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren İGEME, 1983 yılında kurulan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlanmıştır. 2001 yılında, 118 Sayılı Yasa ile oluşturulan İhracatı Geliştirme Fonunun tasfiye edilmesi ve 4059 Sayılı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlıklarının Kuruluş Kanununda yapılan değişiklik sonrasında Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Türkiye nin ihracatını artırılması ve sağlıklı bir yapıya kavuşturulması amacıyla kurulan İGEME, 45 yılı aşkın bir süredir ihracatçıya ve ihracat potansiyeli olan firmalara gerekli tüm bilgileri sağlamak, bu alandaki beceri ve donanımlarını geliş- 221 İGEME, www.igeme.org.tr/igeme/index.cfm, [Erişim Tarihi; 09.09.2008].