ÜNİVERSİTE SINAVINDA YERLEŞTİRMELER: SEVİNÇ Mİ, HÜZÜN MÜ?

ÜNİVERSİTE SINAVINDA YERLEŞTİRMELER: SEVİNÇ Mİ, HÜZÜN MÜ? 1.GİRİŞ: ÜNİVERSİTE SINAVININ ANLAM(SIZ)LIĞI Her yıl yüzbinlerce adayın girdiği üniversite sınavları gelişen ve değişen dünya koşulları birlikte birçok sorunu ve geleceğe dair soru işaretini de ortaya çıkarıyor. Üniversite sınavları adayların bir bölümü için geleceğe umutla bakmak anlamına geldiği gibi, büyük bir bölümü için sorunların ve karamsarlığın başladığı bir dönem anlamına gelmektedir. Ailelerin büyük umutlar ve özverilerle yetiştirdikleri çocuklarının geleceklerine ilişkin beklentilerindeki son aşama olan üniversite sınavlarının sonuçlanması sonrası, öğrenciler aldıkları puanlar ve tercihleri doğrultusunda yerleştiriliyor. Aileler en az dört yıl, çocuğum okuyor, meslek sahibi oluyor diyeceği bir teselliye, hükümet öğrenci olan gençleri işsizlik ordusundan saymayacağı bahaneye, öğrenciler ise yarına ilişkin endişelerini şimdilik öteleyecekleri bir süreye kavuşmuş, sorunlar ise halının altında süpürülmüş oluyor. Son yıllarda tarımsal yükseköğretim giderek önemli sorunları içinde barındıran bir hale gelmiştir. Bir yandan fakültelerde değişim arayışları, tutunabilme çabaları diğer yandan ise öğrencilerin mesleğe umutla girebilmesi, her hangi bir işte çalışabilmesi beklentileri öğretimde arayışları ve darboğazları beraberinde getirmiştir. İnsanlığın temel gereksinimini karşılayan ve ihtiyaçlar hiyerarşisinin tepesinde yer alan gıda üretimi tarımsal öğretimin en temel gerekçesini ve vazgeçilmezliğini ortaya koymaktadır. Tarım-insan-bilim ve teknoloji-çevre-doğa etkileşimine bağlı olarak tarımsal öğretimde hızlı değişiklikler görülmektedir. Bu nedenle üniversite sınavları sonucunda çok sayıda üniversiteye, ziraat fakültesine çok çok sayıda öğrenci yerleştirmek artık bir marifet olarak görülmemektedir. Gerçek marifet öğretim-üretim-istihdam arasında dengeyi gözeten, gençlere umutla bakabilecekleri bir ortam yaratan, sosyo-ekonomik, sosyo-politik ve teknolojik değişimlere uyum sağlayabilen, eleştirel ve analitik yorumlamayı öğrencilere aktararak onların sorumlu birer yurttaş haline gelmelerine katkıda bulunmak, bulunabilmektir. Sadece kontenjana dayalı bir yaklaşımda bulunmak, her yere üniversite, fakülte açmak yerine; insan kaynağı olarak öğrencileri geleceğe hazırlamak, iş olanakları yaratmak, çok daha fazla ele alınması gereken politik öncelikler haline gelmek zorundadır. Umutları ile oynanan, umutları yönetilen gençleri, en az 4 yıllık bir öğretim sonrası belirsizliğe itmek sadece toplumsal sorunlara davetiye çıkarmakta ve bireyi kendisi ve toplumu ile yabancılaştırmaktadır. Bu nedenle eğitim ve istihdam arasında bir ilişki kurulmadan, yeterli alt yapı ve öğretim elemanı olmadan, sosyal/kültürel ihtiyaçlar göz önüne alınmadan açılan üniversiteler, her geçen yıl daha da büyüyen sorunlara yol açıyor. Zaten yüksek olan işsizlik oranının, üniversite mezunlarında daha da yüksek olması, sorunun daha fazla görmezden gelinmeden, ötelenmeden çözümünü, iktidarların sorumluluk almasını gerektiriyor. ÖSYM tarafından 15 Mart 2015 tarihinde gerçekleştirilecek olan ve 2.046.716 adayın katılacağı 2015 Yükseköğretime Geçiş Sınavı ( 2015-YGS) ile iki aşamalı sınav sürecinin ilk aşaması gerçekleştiriliyor. Bu sürecin başlaması öncesi, bir fikir vermesi açısından, 2014 yılı üniversite sınav sonuçlarına göre yapılan yerleştirmeleri, tarımsal yükseköğrenim açısından ele aldık.

2.ÜNİVERSİTE SINAVINA BAŞVURU: HER DÜZEYDEN UMUT BEKLENTİSİNİN BAŞLANGICI ÖSYS ye 2014 yılında 2.086.115 aday başvuruda bulunmuştur. Başvuru sayısında 2013 yılına göre % 9,22 artış olmuştur. Başvuruda bulunanlardan 1.903.242 tercih yapma hakkı kazanmışken, bunlardan 1.239.761 i tercih yapmıştır. Tercih yapanların % 74 ü bir yükseköğretim programına yerleştirilmiştir. Son iki yıldaki sınava başvuranlara bakıldığında, başvuranların yaklaşık % 40 ının son sınıf, %30 unun ise önceki yıllarda yerleşmemiş adaylar olduğu görülmektedir. Her iki grubun yaklaşık %25 inin lisans düzeyindeki okullara kayıt yaptırdığı, önlisans seviyesindeki okulların tercih edilmesinde son sınıf öğrencilerinin, açık öğretim fakültesine kayıt olunmasında ise önceki yıllarda yerleşmemiş adayların oranının daha yüksek olduğu görülmektedir. Çizelge.1 Öğrenim Durumuna Göre Başvuran ve Yerleşen Aday Sayıları Başvuranların Durumu Son Sınıf Düzeyinde Önceki Yıllarda Yerleşmemiş Daha Önce Yerleşmiş Bir Yükseköğretim Programı Mezunu Yükseköğretimden Kaydı Silinmiş Toplam YIL ÖSYS ye Başvuran Aday Lisans Önlisans A.Ö.F. Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % 2013 800.038 41,57 191.502 23,94 165.004 20,62 38.535 4,82 395.041 49,38 2014 839.998 40,27 202.083 24,06 186.028 22,15 34.008 4,05 422.119 50,25 2013 606.266 31,50 153.604 25,34 81.979 13,52 97.473 16,08 333.056 54,94 2014 635.164 30,45 150.245 23,65 99.238 15,62 87.942 13,85 337.425 53,12 2013 374.875 19,48 28.666 7,65 27.020 7,21 38.274 10,21 93.960 25,06 2014 437.766 20,98 29.373 6,71 34.770 7,94 37.377 8,54 101.520 23,19 2013 89.591 4,66 9.069 10,12 7.001 7,81 12.332 13,76 28.402 31,70 2014 121.647 5,83 12.602 10,36 10.626 8,74 13.505 11,10 36.733 30,20 2013 53780 2,79 2954 5,49 5618 10,45 18753 34,87 27325 50,81 2014 51.540 2,47 2.913 5,65 5.745 11,15 15.820 30,69 24.478 47,49 2013 1.924.550 100,00 385.795 20,05 286.622 14,89 205.367 10,67 877.784 45,61 2014 2.086.115 100,00 397.216 19,04 336.407 16,13 188.652 9,04 922.275 44,21 Sınava başvuran adayların, yerleşme durumuna bakıldığında, 2.086.115 adaydan % 56 sı herhangi bir yükseköğrenim kurumuna yerleşememiş, % 19 u lisans, % 16 sı önlisans düzeyinde eğitim veren okullara, % 9 u ise açık öğretim fakültelerine tercihleri doğrultusunda yerleşmiştir.

2.1.Üniversite Türlerine Göre Yerleştirme Sonuçları Türkiye de 72 si vakıf üniversitesi olmak üzere kurulu 186 üniversite bulunmaktadır. Üniversitelerin kontenjanlarına bakıldığında lisans eğitiminde yaklaşık 6 bin, ön lisans eğitiminde ise 5 bini aşkın bir artış olduğu görülmektedir. Kontenjanların doluluğu açıdan bakıldığında ise, lisan düzeyinde % 1,40 lık bir artış söz konusu iken, ön lisans düzeyinde % 17,53 lük bir artış olmuştur. Çizelge.2 Yerleştirme sonuçları Üniversiteler Devlet Üniversitesi Vakıf Üniversitesi Yıl Lisans Doluluk Kontenjan Yerleşen % 2013 338.127 323.205 95,59 Pay % 83,78 Ön Lisans Doluluk Kontenjan Yerleşen % 311.619 251.763 80,79 Pay % 87,84 2014 337.584 327.977 97,15 82,57 301.635 283.802 94,09 84,36 2013 67.675 55.761 82,40 14,45 45.495 33.896 74,50 11,83 2014 74.670 62.257 83,38 15,67 59.403 50.786 85,49 15,10 KKTC Üniversitesi Diğer Ülke Üniversiteleri Toplam 2013 14.244 6.008 42,18 1,56 2.464 921 37,38 0,32 2014 13.701 6.156 44,93 1,55 3.647 1.769 48,51 0,53 2013 1.932 821 42,49 0,21 50 42 84,00 0,01 2014 1.945 826 42,47 0,21 50 50 100,00 0,01 2013 421.978 385.795 91,43 100,00 359.628 286.622 79,70 100,00 2014 427.900 397.216 92,83 100,00 364.735 336.407 92,23 100,00 Öğrencilerin yerleştiği üniversiteler (devlet/özel) açısından 2013 ve 2014 yılları arasında anlamlı bir farklılık görülmemektedir. Lisan düzeyinde açılan kontenjanların yaklaşık % 80 i devlet üniversitelerine aittir. Devlet üniversitelerinin kontenjanları 543 kişi azalmasına karşın, Vakıf üniversitelerin kontenjanlarında 2013 yılına göre % 10 un üzerinde bir artış olduğu görülmektedir. Ancak öğrenci yerleştirmelerine bakıldığında devlet üniversitelerinde doluluk oranının, vakıf üniversitelerine göre daha yüksek olduğu dikkat çekicidir. Bu durum biraz da ülkenin ekonomik koşulları ile ilgilidir. Devlet üniversitelerine yönelik tercihte ekonomik durum, coğrafik dağılım ve erişebilirlik önem taşımaktadır. Ön lisans açısından bir değerlendirme yapılacak olunursa, devlet üniversitelerinin kontenjanlarında yaklaşık 10 bin kişilik bir azalma olmasına karşın, vakıf üniversitelerinde yaklaşık 14 bin kişilik kontenjan artışı olmuştur. Doluluk oranlarının 2013 yılına göre gerek devlet gerekse vakıf üniversitelerinde artmış olması, 2014 yılında ön lisans düzeyindeki yükseköğrenim kurumlarına ilginin arttığını göstermektedir. 3. 2014 ÜNİVERSİTE YERLEŞTİRME SONUÇLARINA GÖRE ZİRAAT FAKÜLTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Türkiye de 35 adet ziraat fakültesi bulunmaktadır. Bu üniversitelerden Kilis ve Düzce Üniversiteleri bünyesindeki ziraat fakülteleri henüz öğrenci almamıştır. 2014 yılı tercih kılavuzunda yer alan 2 Su Ürünleri Mühendisliği, 10 Gıda Mühendisliği ile 7 Peyzaj Mimarlığı bölümleri hariç tutulacak olunursa, 33 Ziraat Fakültesinde 178 bölüm için tercih yapma imkânı tanınmış, 4.332 öğrenci Ziraat Fakültelerine yerleştirilmiştir.

Çizelge.3 Farklı Meslek Disiplinlerin Yer Aldığı Ziraat Fakülteleri Gıda Mühendisliği Bölümünün Yer Aldığı Ziraat Fakültelerinin Bulunduğu Üniversiteler Çukurova Ordu Selçuk Harran Peyzaj Mimarlığı Bölümünün Yer Aldığı Ziraat Fakültelerinin Bulunduğu Üniversiteler Çukurova Sütçü İmam Ordu Atatürk Selçuk Namık Kemal Ankara Mustafa Kemal Ege Uludağ Adnan Menderes Su Ürünleri Mühendisliği Bölümünün Yer Aldığı Ziraat Fakültelerinin Bulunduğu Üniversiteler Ankara Adnan Menderes Gaziosmanpaşa Bingöl Kontenjan açan Ziraat Fakültelerinin sayısı ve yerleştirme yapılan bölüm sayısı artmış olmasına karşın, kontenjan sayısı ve tercih yapan öğrenci sayısında azalma olmuştur. Bu durum şunu ortaya çıkarmaktadır; gençler artık üniversiteyi sadece 4 yılını geçireceği, bir diplomaya sahip olacağı bir kurum olarak görmek istememektedir. Tercihlerde fakültenin mezuniyet sonrası istihdam olanağı yaratıp yaratmayacağı etkili olmaktadır. Çizelge.4 Ziraat Fakültelerinin Kontenjan ve Yerleşme Durumu Yerleşme Durumu 2013 2014 Öğrenci Alan Ziraat Fakülte Sayısı 30 33 Kontenjan Açan Toplam Bölüm Sayısı 173 178 Kontenjan 6.130 5.764 Yerleşen Öğrenci Sayısı 4.970 4.332 Doluluk (%) 81 75 Öğrencilerin yerleşmesi bakımından diğer meslek grupları incelendiğinde, Hukuk Fakültelerine 14 bin, Tıp Fakültelerine 12 bin, Bilgisayar Mühendisliği disiplinlerine 11 bin, Makine Mühendisliklerine 12 bin, İnşaat Mühendisliklerine 11 bin, İlahiyat fakültelerine 14 bin öğrencinin yerleştiği görülmektedir. Yerleşen öğrenci sayısı bakımından, ekonominin temel unsurları olan mühendisliklerden daha fazla öğrencinin tercih ettiği ve yerleştiği ilahiyat fakülteleri oldukça dikkat çekicidir. Öğrenci tercihlerinin, istihdamla çok yakın ilişkide olduğu göz önüne alındığında, kamu dışında istihdam olanakları sınırlı olan İlahiyat fakültelerinin, kamuda istihdamda sağlanan ayrıcalık ve avantajlar nedeni ile tercih edildiği açıktır. Sürekli sayıları artan ziraat fakülteleri, meslek camiamız açısından oldukça rahatsızlık yaratan bir durum olagelmiştir. Artan fakülte sayısı ve istihdam edilemeyen mezunlar nedeni ile ziraat fakülteleri daha az tercih edilebilir olmuş, dolmayan kontenjanlar nedeni ile bölüm kontenjanlarının düşürülmesi ya da farklı isimlendirmeler yapılarak, öğrenci tercihlerinin artırılması yoluna gidilmiştir. Fakat bu girişimlerin hiçbirinin bir işe yaramadığı kısa sürede ortaya çıkmış, öncelikle ikinci öğretimlere son verilmek zorunda kalınmış, sonrasında bölüm

kontenjanları azaltılmış ya da bazı bölümler hiç kontenjan açamaz duruma gelmiştir. 2014 yılında öğrenci alan fakülte sayısı 33 e, bölüm sayısı 178 e çıkmasına karşın, açılan kontenjan 366 azalarak 5.764 olmuştur. Kontenjanın azalmasına karşın doluluk oranı 2013 yılına göre % 6 azalarak % 75 olmuştur. Bu veriler tercihlerde her durumda bir azalmanın söz konusu olduğunu göstermektedir. Dünya tarımı yeniden keşfederken, gıda önemli ve stratejik bir araç haline gelirken, bu durumun ülkemiz tarımsal politikalarına aynı önemde yansımaması, tarımsal öğretimde de kendini benzer şekilde göstermektedir. Çizelge.5 Farklı İsimlendirme Yapılan Ziraat Fakülteleri Üniversite Adı Fakülte Adı Abant İzzet Baysal Üniversitesi R. Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi Uşak Üniversitesi Bozok Üniversitesi (Yozgat) Tarım ve Doğa Bilimleri Fakültesi Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Niğde Üniversitesi Ziraat Fakültelerine ilişkin politikaların bu durum dikkate alınarak ivedilikle gözden geçirilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Oluşturulacak yeni politikalarda öncelikle eğitim kalitesinin artırılması, kamu istihdamı yerine, özel çalışma alanlarında görev alabilecek nitelikte mühendisler yetiştirilmesi hedeflenmelidir. 3.1. Fakültelere Göre Değerlendirme Öğrenci tercihleri için kontenjan açılan bölümlere bakıldığında, 31 Fakültede Bahçe Bitkileri ve 30 fakültede Tarla Bitkileri, 25 Fakültede Bitki Koruma Bölümü olduğu görülmektedir. En az öğrenci yerleşen bölümler olarak sadece Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesinde bulunan Bitkisel Üretim ve Teknolojileri ile Tarımsal Genetik Mühendisliği bölümleri ayrı tutulacak olunursa; Süt Teknolojisi Bölümü 3 fakültede, Tarım Makineleri ile Tarımsal Yapılar ve Sulama bölümleri ise 8 fakültede bulunmaktadır. Çizelge.6 Bölümlerin Bulunduğu Fakülte Sayısı Fakülte Sayısı Bölüm Adı Kontenjan Yerleşen Doluluk 2013 2014 2013 2014 2013 2014 2013 2014 Bitkisel Üretim ve Teknolojileri 1 1 31 31 31 31 100,0 100,0 Tarımsal Genetik Mühendisliği 1 1 31 31 31 31 100,0 100,0 Tarım Ekonomisi 17 17 639 639 639 639 100,0 100,0 Bitki Koruma 24 25 886 922 899 886 100,00 97,51 Tarla Bitkileri 28 30 1015 1032 810 921 90,88 78,49 Bahçe Bitkileri 28 31 1016 1039 772 901 87,61 74,30 Tarımsal Biyoteknoloji 10 10 376 361 243 349 91,29 67,31 Toprak Bilimi ve Bitki Besleme 16 15 553 435 266 389 65,74 61,15 Zootekni 21 21 683 546 329 399 55,56 60,26 Biyosistem Mühendisliği 8 8 288 279 131 179 60,47 46,95 Süt Teknolojisi 3 3 114 63 26 39 32,66 41,27 Tarım Makineleri 8 8 218 198 81 78 32,18 40,91 Tarımsal Yapılar ve Sulama 8 8 280 188 74 128 42,20 39,36 Toplam 175 178 6130 5764 5.764 4970 81,07 75,15 Çizelge.6 incelendiğinde sadece üç bölümün kontenjanlarını tam doldurduğu, bunlardan ikisinin yalnızca bir fakültede yer alan Bitkisel Üretim ve Teknolojileri Bölümü ile Tarımsal Genetik Mühendisliği Bölümü olduğu görülmektedir. Yani artık ziraat fakültelerinde her disiplin kontenjan doldurma sorunu ve tehdidi ile karşı karşıyadır.

Öğrenci yerleştirmesi yapılan, en fazla bölüme sahip ziraat fakülteleri dokuzar bölümün bulunduğu Adnan Menderes, Ankara, 19 Mayıs ve Ege Üniversiteleridir. Öğrenci yerleştirmesi yapılan, en az bölüme sahip ziraat fakülteleri sadece Tarla Bitkileri bölümünün bulunduğu Abant İzzet Baysal Üniversitesi ile Bahçe Bitkileri bölümünün bulunduğu Şırnak Üniversitesidir. Çizelge.7 Ziraat Fakülteleri ve Kontenjan Açılan Bölüm Sayısı Bölüm Bölüm ÜNİVERSİTE ADI ÜNİVERSİTE ADI Sayısı Sayısı ADNAN MENDERES Ü. (AYDIN) 9 IĞDIR Ü. 5 ANKARA Ü. 9 AHİ EVRAN Ü. (KIRŞEHİR) 4 EGE Ü. (İZMİR) 9 DİCLE Ü. (DİYARBAKIR) 4 ONDOKUZ MAYIS Ü. (SAMSUN) 9 ESKİŞEHİR OSMANGAZİ Ü. 4 AKDENİZ Ü. (ANTALYA) 8 ORDU Ü. 4 ÇANAKKALE ONSEKİZ MART Ü. 8 UŞAK Ü. 4 ÇUKUROVA Ü. (ADANA) 8 YÜZÜNCÜ YIL Ü. (VAN) 4 NAMIK KEMAL Ü. (TEKİRDAĞ) 8 BİNGÖL Ü. 3 SELÇUK Ü. (KONYA) 8 BOZOK Ü. (YOZGAT) 3 SÜLEYMAN DEMİREL Ü. (ISPARTA) 8 BİLECİK ŞEYH EDEBALİ Ü. 2 ATATÜRK Ü. (ERZURUM) 7 İNÖNÜ Ü. (MALATYA) 2 HARRAN Ü. (ŞANLIURFA) 7 NİĞDE Ü. 2 KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM Ü. 7 RECEP TAYYİP ERDOĞAN Ü. (RİZE) 2 MUSTAFA KEMAL Ü. (HATAY) 7 SİİRT Ü. 2 ULUDAĞ Ü. (BURSA) 7 ABANT İZZET BAYSAL Ü. (BOLU) 1 ERCİYES Ü. (KAYSERİ) 6 ŞIRNAK Ü. 1 GAZİOSMANPAŞA Ü. (TOKAT) 6 TOPLAM 178 3.1.1. Fakültelerde kontenjanların doluluk durumu Fakültelerin kontenjanları ile yerleştirme sonuçlarına incelendiğinde kontenjanlarının tümü dolu olan 5 fakülte bulunmaktadır. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi (1 bölüm) Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi (4 Bölüm) İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi (2 Bölüm) Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi (2 Bölüm) Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi (7 Bölüm) Yerleştirme sonuçlarına göre en düşük yerleştirmenin olduğu fakülteler Şırnak, Rize ve Kırşehir dedir: Şırnak Üniversitesi Ziraat Fakültesi (1 Bölüm) % 16,13 RTE Üniversitesi Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi (2 Bölüm) % 23,08 Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi (4 Bölüm) % 30,00 3.1.2. En fazla öğrenci yerleşen ziraat fakülteleri En fazla öğrenci yerleşen ziraat fakülteleri 322 öğrenci ile Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesidir. Ankara Üniversitesini 268 öğrenci ile Ege Üniversitesi onu da 260 öğrenci ile Çukurova Üniversitesi izlemektedir.

Çizelge.8 Fakültelerin Kontenjan Ve Doluluk Oranları Bölüm Doluluk Kontenjan Yerleşen ÜNİVERSİTE Program Sayısı (%) 2013 2014 2013 2014 2013 2014 2014 ABANT İZZET BAYSAL Ü. (BOLU) Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi - 1-31 - 31 100,00 ADNAN MENDERES Ü. (AYDIN) Ziraat Fakültesi 9 9 324 315 283 257 81,59 AHİ EVRAN Ü. (KIRŞEHİR) Ziraat Fakültesi 4 4 150 140 117 42 30,00 AKDENİZ Ü. (ANTALYA) Ziraat Fakültesi 8 8 283 233 231 197 84,55 ANKARA Ü. Ziraat Fakültesi 9 9 417 363 361 322 88,71 ATATÜRK Ü. (ERZURUM) Ziraat Fakültesi 7 7 222 222 187 112 50,45 BİNGÖL Ü. Ziraat Fakültesi 4 3 124 93 82 63 67,74 BİLECİK ŞEYH EDEBALİ Ü. Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fak. - 2-42 - 13 30,95 BOZOK Ü. (YOZGAT) Ziraat Fakültesi 3 3 93 93 67 37 39,78 ÇANAKKALE ONSEKİZ MART Ü. Ziraat Fakültesi 8 8 258 248 213 194 78,23 ÇUKUROVA Ü. (ADANA) Ziraat Fakültesi 8 8 360 312 289 260 83,33 DİCLE Ü. (DİYARBAKIR) Ziraat Fakültesi 4 4 144 139 144 139 100,00 EGE Ü. (İZMİR) Ziraat Fakültesi 9 9 319 289 300 268 92,73 ERCİYES Ü. (KAYSERİ) Ziraat Fakültesi 6 6 211 201 181 135 67,16 ESKİŞEHİR OSMANGAZİ Ü. Ziraat Fakültesi 4 4 149 144 149 137 95,14 GAZİOSMANPAŞA Ü. (TOKAT) Ziraat Fakültesi 6 6 201 201 151 114 56,72 HARRAN Ü. (ŞANLIURFA) Ziraat Fakültesi 7 7 237 217 177 168 77,42 IĞDIR Ü. Ziraat Fakültesi 5 5 160 110 80 64 58,18 İNÖNÜ Ü. (MALATYA) Ziraat Fakültesi 1 2 47 78 47 78 100,00 KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM Ü. Ziraat Fakültesi 7 7 242 222 175 149 67,12 MUSTAFA KEMAL Ü. (HATAY) Ziraat Fakültesi 7 7 237 227 177 162 71,37 NAMIK KEMAL Ü. (TEKİRDAĞ) Ziraat Fakültesi 8 8 268 258 229 175 67,83 NİĞDE Ü. Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fak. 2 2 62 62 62 62 100,00 ONDOKUZ MAYIS Ü. (SAMSUN) Ziraat Fakültesi 9 9 289 269 223 217 80,67 ORDU Ü. Ziraat Fakültesi 4 4 134 124 96 72 58,06 RECEP TAYYİP ERDOĞAN Ü. (RİZE) Ziraat ve Doğa Bilimleri Fak. 2 2 82 52 35 12 23,08 SELÇUK Ü. (KONYA) Ziraat Fakültesi 8 8 268 253 230 225 88,93 SİİRT Ü. Ziraat Fakültesi 2 2 82 52 25 17 32,69 SÜLEYMAN DEMİREL Ü. (ISPARTA) Ziraat Fakültesi 8 8 268 253 227 198 78,26 ŞIRNAK Ü. Ziraat Fakültesi - 1-31 - 5 16,13 ULUDAĞ Ü. (BURSA) Ziraat Fakültesi 7 7 252 242 252 242 100,00 UŞAK Ü. Ziraat ve Doğa Bilimleri Fak. 3 4 108 129 76 73 56,59 YÜZÜNCÜ YIL Ü. (VAN) Ziraat Fakültesi 4 4 139 119 104 92 77,31 Toplam 173 178 5975 5764 4970 4332 75,16 Kontenjanları 2013 yılı ile aynı olan Atatürk, Bozok, Gaziosmanpaşa ve Niğde Üniversitesi bünyesindeki Ziraat Fakülteleri ve ikinci bir bölümün açılması ile kontenjanı artan İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi dışında kalan fakültelerin kontenjanları azalmıştır.

İki bölüm bulunan ve son iki yıldır tüm kontenjanı dolan Niğde Üniversitesi ve ikinci bir bölüm açılan İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi dışında kalan 31 fakültenin tümüne 2013 yılına göre daha az öğrenci yerleşmiştir. Açılan kontenjan ve tercih yapan öğrenciler açısından yapılacak doluluk hesaplamasına bakıldığında, bu oran 2013 yılında % 81,95 iken 2014 yılında % 75,16 olmuştur. 3.2. Bölümlere Göre Değerlendirme Fakültelerdeki bölümlere göre yerleştirmelere bakıldığında kontenjan açılıp da hiç tercih yapılmayan 6 bölüm bulunmamaktadır. Çizelge.9. Tercih Yapılmayan Bölümler Üniversite Adı Atatürk Üniversitesi Bozok Üniversitesi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Iğdır Üniversitesi Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bölüm Tarım Makineleri Bahçe Bitkileri Tarım Makineleri Biyosistem Mühendisliği Toprak Bilimleri ve Bitki Besleme Tarımsal Yapılar ve Sulama Pamukkale Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu bünyesinde bulunan, YGS-6 puan türünden öğrenci alan, 4 yıllık eğitime tabi Organik Tarım İşletmeciliği bölümünün 31 kişilik kontenjanının tamamı dolmuştur. Aynı program 2013 yılında 62 kişilik kontenjanın tümünü doldurmuştu. Bu programı bitirenlerin unvanları ve ne şekilde istihdam edilecekleri konusu belirsizdir. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Gökçeada Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Balıkçılık Teknolojisi programı da benzer bir örneği oluşturmaktadır. YGS-2 puan türünden öğrenci alan, 4 yıllık eğitime tabi olan program 26 kişilik kontenjanının tamamı dolmuştur. Aynı program 2013 yılında 26 kişilik kontenjanın tümünü doldurmuştu. Bu programı bitirenlerin de unvanları ve ne şekilde istihdam edilecekleri konusu belirsizdir. 3.2.1 En fazla öğrenci yerleşen bölümler En fazla öğrenci yerleşen bölüm 25 fakültede bulunan 899 öğrencinin tercih ettiği Bitki Koruma bölümü olmuştur. Bitki Koruma bölümünü 810 öğrencinin yerleştiği, 30 fakültede bulunan Tarla Bitkileri Bölümü ve 772 öğrencinin yerleştiği, 31 fakültede bulunan Bahçe Bitkileri bölümü takip etmiştir. En az öğrencinin yerleştiği bölümler ise bir fakültede bulunan 31 öğrencinin yerleştiği Bitkisel Üretim ve Teknolojileri Bölümü ile Tarımsal Genetik Mühendisliği Bölümleri olmuştur. Bu bölümleri üç fakültede bulunan ve 26 öğrencinin yerleştiği Süt Bölümü izlemiştir.

Çizelge.10 Bölümler ve Yerleşen Öğrenci Sayıları Bölümler Bölüm Sayısı Kontenjan Yerleşen % Bitki Koruma 25 922 899 97,51 Tarla Bitkileri 30 1.032 810 78,49 Bahçe Bitkileri 31 1.039 772 74,30 Tarım Ekonomisi 17 639 639 100,00 Zootekni 21 546 329 60,26 Toprak Bilimi ve Bitki Besleme 15 435 266 61,15 Tarımsal Biyoteknoloji 10 361 243 67,31 Biyosistem Mühendisliği 8 279 131 46,95 Tarım Makineleri 8 198 81 40,91 Tarımsal Yapılar ve Sulama 8 188 74 39,36 Bitkisel Üretim ve Teknolojileri 1 31 31 100,00 Tarımsal Genetik Mühendisliği 1 31 31 100,00 Süt Teknolojisi 3 63 26 41,27 TOPLAM 178 5.764 4.332 75,15 3.2.2. En fazla öğrencinin yerleştirildiği bölümler Adnan Menderes Üniversitesi Biyosistem Mühendisliği bölümünün 52 kişilik kontenjanının tümünü dolmuştur. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ile Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesinin Bahçe Bitkileri, Bitki Koruma, Tarım Ekonomisi, Tarla Bitkileri bölümleri 47 kişilik kontenjanlarının tümünü doldurmuştur. 3.2.3. En az öğrencinin tercih ettiği bölümler, Hiç tercih yapılmayan bölümler Çizelge-9 da belirtilmişti. Bu bölümler hariç tutulduğunda, en az tercih yapılan bölümler olan Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Biyosistem Mühendisliği bölümüne 1; Süleyman Demirel Üniversitesi Tarımsal Yapılar ve Sulama, Mustafa Kemal Üniversitesi Zootekni, Adnan Menderes Üniversitesi Süt Teknolojisi bölümlerine 2 şer öğrenci tercih yapmıştır. 3.2.4. Bölümlerin açılan kontenjan durumları Bölümler için açılan en az kontenjan miktarı 11, en fazla kontenjan 52 dir. YÖK 11 kişiden daha az öğrenci için kontenjan açmamakta, bu kontenjanın dolmaması durumunda, program sonraki yıl tercih kılavuzunda yer almamaktadır. 2014 yılı tercih kılavuzunda Ziraat Fakültelerinde ilk kez 11 kontenjan bulunan 6 bölüm yer almıştır. En sık rastlanan kontenjan 36 öğrenci alınan kontenjanlardır. Farklı fakültelerdeki 80 (%45) bölümün kontenjanı 36 olarak ilan edilmiştir. Çizelge.11 incelendiğinde de görüleceği üzere, aynı bölüm farklı fakültelerde birbirinden oldukça farklı kontenjanlar açabilmektedir. Örnek olarak Bahçe Bitkileri bölümü 3 fakültede 47 kişilik kontenjana, 21 fakültede 26 kişilik kontenjana sahipken, 3 fakültede de 11 kişilik kontenjana sahiptir.

Çizelge.11 Bölümlerin Tercih Kılavuzunda Yer Alan Kontenjan sayıları Bölümler Bölüm Kontenjan Sayısı Sayısı 11 21 26 31 36 41 47 52 Bahçe Bitkileri 31 3 1 1 2 21-3 - Tarla Bitkileri 30 1 1 1 5 19 1 2 - Bitki Koruma 25 2 19 2 2 Zootekni 21 13 5 1 2 Tarım Ekonomisi 17 14 1 2 Toprak Bilimi ve Bitki Besleme 15 5 1 6 1 2 Tarımsal Biyoteknoloji 10 1 5 3 1 Biyosistem Mühendisliği 8 1 6 1 Tarım Makineleri 8 6 1 1 Tarımsal Yapılar ve Sulama 8 6 2 Süt Teknolojisi 3 3 Bitkisel Üretim ve Teknolojileri 1 1 Tarımsal Genetik Mühendisliği 1 1 TOPLAM 178 6 41 3 25 80 12 10 1 3.2.5. Bölümlerin puan sınırları Bölümlere puan durumlarına göre yapılan yerleştirmelere bakıldığında en büyük farklılık Bitki Koruma Bölümleri arasında görülmektedir. Iğdır Üniversitesi Bitki Koruma Bölümüne en düşük 204 puan ile öğrenci girmişken, Ege Üniversitesi Bitki Koruma Bölümüne en düşük 299 puan ile öğrenci girebilmiştir. Iğdır Üniversitesi Bitki Koruma Bölümüne en yüksek puan giren öğrenci almış olduğu 279 puan ile Ege Üniversitesi Bitki Koruma Bölümüne girememektedir. Bu durum fakültelerin niteliği ve tercihe etkili olan faktörler açısından hassasiyet gerektiren bir tartışma konusunu ortaya koymaktadır. Çizelge.12 Bölümlerin en düşük puanları arasındaki farklılıklar Üniversite Bölüm Puan Türü Kontenjan Yerleşme En Düşük Giriş Puanı Puan Farkı SÜTÇÜ İMAM Ü. Bahçe 36 34 199,04128 MF-2 EGE Ü Bitkileri 36 36 259,4047 60,36342 IĞDIR Ü. Bitki 36 36 204,44445 MF-2 EGE Ü. Koruma 36 36 299,22566 94,78121 N.KEMAL Ü. Biyosistem 36 20 201,9293 MF-4 ULUDAĞ Ü. Mühendisliği* 36 36 255,6608 53,7315 EGE Ü. Süt MF-2 21 13 203,263 ADNAN MENDERES Ü. Teknolojisi 21 2 223,59929 20,33629 IĞDIR Ü. Tarım 36 36 238,14091 TM-1 ANKARA Ü. Ekonomisi 47 47 281,94666 43,80575 ANKARA Ü. Tarım 41 19 199,71352 MF-4 ONDOKUZ MAYIS Ü. Makineleri 21 5 223,7253 24,01178 S.DEMİEL Ü. Tarımsal 36 35 198,46182 MF-3 OSMANGAZİ Ü. Biyoteknoloji 41 41 224,8487 26,38688 ANKARA Ü. Tarımsal Yapılar 31 22 196,4802 MF-4 S. DEMİREL Ü. ve Sulama 21 2 219,9049 23,4247 G.OSMAN PAŞA 36 19 195,8507 Tarla Bitkileri MF-3 EGE Ü. 36 36 253,6171 57,7664 S. DEMİREL Ü. Toprak Bilimi ve 31 8 202,24742 MF-2 EGE Ü. Bitki Besleme 31 31 235,8947 33,64728 HARRAN Ü. 41 3 198,07098 Zootekni MF-2 EGE Ü. 36 36 236,38769 38,31671 * Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Biyosistem Mühendisliği bölümünü 1 öğrenci tercih ettiği için dikkate alınmamıştır.

Çizelge.13 Ziraat Fakülteleri ve Bölümlere Yönelik Öğrenci Yerleştirme Sonuçları (Genel Özet)

4. BALIKÇILIK TEKNOLOJİSİ MÜHENDİSLİĞİ VE SU ÜRÜNLERİ MÜHENDİSLİĞİ Su Ürünleri Mühendisliği eğitimi; 16 Su Ürünleri Fakültesi ile 2 Deniz Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Su Ürünleri Mühendisliği Bölümü (Çanakkale-Hatay) ve 4 Ziraat Fakültesi bünyesinde yer alan Su Ürünleri Mühendisliği bölümünde verilmektedir. Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği eğitimi ise iki Deniz Bilimleri Fakültesinde (Trabzon- Ordu) verilmektedir. Su Ürünleri Mühendisliği ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği programlarının tümüne MF- 2 puan türünden öğrenci alınmaktadır. Bu fakülteler dışında YGS-2 puan türü ile öğrenci alan, dört yıl eğitim verilen Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Gökçeada Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Balıkçılık Teknolojisi programı bulunmaktadır. 4.1. Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Deniz Bilimleri Fakültesi bünyesinde Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği program adı altında eğitim veren iki adet fakülte bulunmaktadır. Her iki fakültede 2013 yılında 26 kontenjan açılmış, ilk tercih sonrası yerleştirmeler sonucu, Ordu daki bölüme iki tercih yapılırken, Trabzon daki bölüme hiç tercih yapılmamıştı. Bu yıl her fakültede açılan kontenjanlar 11 e düşürülmüş olup, Trabzon daki bölüm 6, Ordu daki bölüm ise 1 öğrenci tarafından tercih edilmiştir. Çizelge.14 Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Programı Üniversite Kontenjan Yerleşme 2013 2014 2013 2014 K.T.Ü. Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi 26 11 0 6 ORDU Ü. Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi 26 11 2 1 Balıkçılık Teknolojisi programı bulunan Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Gökçeada Uygulamalı Bilimler Yüksekokulunun geçen yıl 47 kişilik, bu yılda 26 kişilik tüm kontenjanın dolmuş olması dikkat çekici bir durum olarak görülmektedir. 4.2. Su Ürünleri Mühendisliği Programı Su Ürünleri Mühendisliği programı bulunan 22 fakülteden ikisinde (Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Mühendisliği / Bingöl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Mühendisliği) 2014 yılında kontenjan açılmamıştır. İnönü Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ise ilk kez 2014 yılında öğrenci almak üzere kontenjan açmıştır. En fazla doluluk oranına sahip fakülte İ.Ü. Su Ürünleri Fakültesi olup, doluluk oranı % 82 dir. İstanbul Üniversitesini sırasıyla % 48 lik yerleştirme oranı ile Ege Üniversitesi, % 34 lük yerleştirme oranı ile Kâtip Çelebi Üniversitesi izlemektedir. Tercih eden sayısı açısından bakıldığında ilk iki sıra değişmezken, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Mühendisliği bölümü en fazla tercih yapılan üçüncü okul olmuştur. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Mühendisliği bölümünde, birisi İngilizce olmak üzere iki farklı program açılmış, Su Ürünleri Mühendisliğini 12 kişi, İngilizce olan program ise 9 kişi tercih etmiştir.

Açılan kontenjanlar dolamadığı için, Su Ürünleri Mühendisliği programına girenlerin yerleştirme puanları açısından bir değerlendirme yapılmamıştır. Su Ürünleri Fakültelerinden 3 ü dışındaki diğer fakültelerde kontenjanların 11 e düşmüş olmasına karşın dolmamış olması, su ürünleri eğitimi konusundaki lisans eğitiminin gözden geçirilmesi gerekliliğini göstermektedir. Çizelge.15 Su Ürünleri/Balıkçılık Eğitimi Veren Fakültelerin Kontenjan Durumu ÜNİVERSİTELER Kontenjan Yerleşme 2013 2014 2013 2014 1-İSTANBUL Ü. Su Ürünleri Fakültesi 52 41 43 30 2-EGE Ü. Su Ürünleri Fakültesi (İZMİR) 52 31 25 16 3-İZMİR KÂTİP ÇELEBİ Ü. Su Ürünleri Fakültesi 26 26 9 9 4-AKDENİZ Ü. Su Ürünleri Fakültesi (ANTALYA) 26 11 8 11 5-MERSİN Ü. Su Ürünleri Fakültesi 26 11 5 4 6-R.T.ERDOĞAN Ü. Su Ürünleri Fakültesi (RİZE) 26 11 3 2 7-KASTAMONU Ü. Su Ürünleri Fakültesi 26 11 2 2 8-SÜLEYMAN DEMİREL Ü. (ISPARTA) 26 11 1 2 9-FIRAT Ü. Su Ürünleri Fakültesi (ELAZIĞ) 26 11 0 2 10-İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ (MALATYA) - 11-2 11-ÇUKUROVA Ü. Su Ürünleri Fakültesi (ADANA) 26 11 8 1 12-MUĞLA SITKI KOÇMAN Ü. Su Ürünleri Fakültesi 26 11 4 1 13-YÜZÜNCÜ YIL Ü. Su Ürünleri Fakültesi (VAN) 26 11 3 1 14-ATATÜRK Ü. Su Ürünleri Fakültesi (ERZURUM) 26 11 2 1 15-TUNCELİ Ü. Su Ürünleri Fakültesi 26 11 1 0 16-SİNOP Ü. Su Ürünleri Fakültesi 26 11 0 0 TOPLAM 442 241 114 84 1-GAZİOSMANPAŞA Ü. (TOKAT) Ziraat Fakültesi 26-0 - 2-BİNGÖL Ü. Ziraat Fakültesi 26-1 - 3-ADNAN MENDERES Ü. (AYDIN) Ziraat Fakültesi 26 11 1 0 4-ANKARA Ü. Ziraat Fakültesi 41 26 12 17 ANKARA Ü. Ziraat Fakültesi (İngilizce) - 21-9 TOPLAM 119 58 14 26 1-18 MART Ü. Deniz Bil.ve Teknolojisi Fakültesi (ÇANAKKALE) 26 11 3 1 2-M.K. Ü. Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi (HATAY) 26 11 1 3 TOPLAM 52 22 4 4 GENEL TOPLAM 613 321 132 114 5. TÜTÜN EKSPERLİĞİ YÜKSEKOKULU Tütün Eksperliği Yüksekokulu bir tane olup, Celâl Bayar Üniversitesi (Manisa) bünyesinde yer almaktadır. YGS-2 puan türü ile öğrenci almaktadır. 2012 ve 2013 yılında olduğu gibi, 2014 yılında da 36 kişilik kontenjanın tümü dolmuştur. 6. GENEL DEĞERLENDİRME: NEREYE GİDİLİYOR? 2013 yılına ilişkin olarak yaptığımız genel değerlendirme, 2014 yılı için de geçerliliğini sürdürmektedir. Yani; 1. Tercihlerde üniversitenin kendisi, fakültelerden/programlardan daha önemli olarak görülmektedir. Aynı programların olduğu üniversiteler açısından yapılan tercihlerdeki puan farklılıkları bunu açıkça göstermektedir. 2. Batı illeri ve büyük şehirler önemli bir tercih nedeni olarak görülmektedir. 3. Bursluluk imkânları tercihleri önemli ölçüde etkilemektedir.

4. Fakülte veya bölümlerin isim değişikliği yapmaları öğrenci tercihlerini etkilememektedir. 5. Öğrenciler meslek seçiminde artık sadece herhangi bir programına yerleşmekten çok, geleceği ve istihdamı da gözeten unsurları da dikkate almaktadır. 6. Yeni fakülte açılmaması yönündeki görüşleri dikkate almayan karar vericileri, açılan fakültelere öğrenci gelmemesi olgusu önemli derecede etkileyecektir. 7. Öğrenci tercihi yapılmayan fakülte ve/veya bölümlere yönelik bir çalışma gecikmeksizin yapılmalıdır. Buraların araştırma enstitüsü veya bulundukları bölgede dikkate alınarak belirli konularda ar-ge çalışmalarının yapıldığı birimlere dönüştürülmesi de dâhil, değişik seçenekler değerlendirilmelidir. Öğrenciler kadar üniversiteler de, fakülteler de, ülkemiz de geleceğe ilişkin olarak ciddi arayışlar ve uygulamalar içine girmelidir. Arayışlar günü birlik yaklaşımlardan çok geleceği yakalayan, mesleği ileri taşıyabilecek, öğrencileri iyi birer meslek insanı olarak hayata hazırlama üzerine kurgulanmalıdır. Tarımsal öğretimin paydaşları dünyadaki değişimleri ve ülkemizdeki dinamikleri çok iyi analiz edebilmeli ve ülkemiz tarımsal yükseköğretiminin sağlıklı yürütülmesi konusunda kendine düşen görevleri yerine getirme heyecanı içinde olmalıdır. Gençleri belirsiz bir geleceğe yönlendirmek bir hak gaspı ve hayal ile oynamadır. Bunun yerine mesleği yücelten, analitik öğretimi geliştiren, iş olanakları kamu ve kamu dışında artırabilen ekonomi-politik önceliklere gereksinim vardır. Herkes kendisine nereye gidiyoruz sorusunu sormalı ve sorunun çözümünün paydaşı olmalıdır. Yararlanılan Kaynaklar www.yok.gov.tr www.tmmob.org.tr www.tuik.gov.tr www.zmo.org.tr www.mevzuat.gov.tr