HEPATITIS B Nederlands Turks 1
Önsöz Bu broşür hepatit B virüsünün karacigerde neden oldugu iltihaplanma konusunda kafanıza takılan bir çok soruya cevap niteligini taşmaktadır. Bu virüs kara cigerinizde kronik hastalıga neden olmaktadır. Çogu kez bu gibi virüslerden kendimizi koruyabiliriz. Bu nedenlerden dolayı herkesin hepatit B virüsü ve neden oldugu rahatsızlıklar konusunda gerçek bilgiler sahip olması gerekir. Bu broşür hepatit hastaları, hasta olanların aileleri ve yakın çevresi için, bu hastalıga yakalanma riski yüksek olanlar ve hepatit hastalıgı hakkında bilgi edinmek isteyen herkes için hazırlanmıştır. Karaciger nerede ve görevi nedir? Karaciger bir top büyüklügnde bir organ karın boşlugunun sag üst köşesindedir. Ggüs kafesinde kaburgaların arkasında iyi korunmaya alınmıştır.yetişkin bir insanın karacigeri ortalama bir buçuk kilo agırlıgındadır. Karaciger insan için hayati önem taşımaktadır. Karaciger bir çok üretimin oldugu küçük bir kimya fabrikası gibidir. 1
Inleiding Deze brochure geeft een antwoord op de meest voorkomende vragen over de ontsteking van de lever door het hepatitis B virus. Besmetting met dit virus kan een chronische aantasting van de lever veroorzaken. Gelukkig is deze ontsteking tegenwoordig in veel gevallen te behandelen. Bovendien kan een besmetting vaak worden voorkomen. Daarom is het goed dat iedereen van de feiten op de hoogte is. Deze brochure is bedoeld voor hepatitis patiënten, hun familie, anderen uit de directe omgeving en personen die behoren tot groepen die een verhoogd risico hebben op besmetting met hepatitis. Uiteraard is de brochure ook bestemd voor andere belangstellenden. Waar zit de lever en wat doet de lever? De lever is een (voetbal) groot orgaan dat rechts boven in de buikholte ligt, goed beschermd achter de ribben. Bij een volwassene is een lever ongeveer anderhalve kilo zwaar. De lever is voor de mens van levensbelang. Het is te vergelijken met een kleine chemische fabriek. Er vinden zeer veel processen plaats. 1
Karacigerin bazı önemli görevleri. enerjimizi aldıgımız maddeleri depolamak. Vücudun ihtiyacına göre vücuda vermek; şeker üretmek, şeker ve şekerleme mamüllerini kısıtlı bir süre depolamak ve gerektiginde vücuda vermek; kan pıhtılaşmasını önlemek ve vücudun ihtiyaç duyması halinde vitaminleri harekete geçirmek için protein (yumurta akı) üretmek; alkol ve ilaçlar gibi vucuda zararlı olabilecek maddeleri zararsız hale getirmek; yediklerimizi hazmetmek ve içindeki maddeleri vücuda yararlı hale getirmek için safra (safra kesesinde toplu halde depolanır) üretmek; Karacigerin insanoglunun vücudundaki en önemli görevi, vücuda içecek ve yiyecek yoluyla giren zehirli maddeleri büyük ölçüde süzüp zararsız hale getirmek ve vücudu bu maddelere karşı korumak. Yedigimiz besin maddeleri, alkol veya ilaçların ulaştıgı yer bagırsaklarımızdır, bagırsaklarımızdan kana karışan bu maddelerin ilk geçecegi yer karacigerdir. Aynı zamanda bagırsaklardan gelen hastalık mikroplarının ilk geçecegi yer de karacigerdir. Karaciger bagırsaklardan gelen zehirli, zararlı veya hastalık mikropları ile yüklü kanı süzdükten sonra vücuda verir. Hepatitin nedenleri Hepatit kelimesi iki kelimeden oluşmaktadır Latince 'hepar' karaciger ve 'itis' iltihap demektir yani hepatit karaciger iltihaplanması (sarılık veya kara sarılık demektir. Karaciger iltihaplanmasının degişik sebepleri olabilir. Hepatitin başlıca nedenleri. virus, bakteri (mikrop ve parazitlerin enfeksiyonu; alkol, ilaç, kimyasal maddelerin neden oldugu enfeksiyon, zehirli hepatit (toxische hepatitis); vücut savunmasında meydana gelen dengesizliklerin neden oldugu hepatit (autoimmuun hepatit); doguştan iç organlarından özürlü olanlar, solunum (metabolizma) rahatsızlıkları olanlar; Nedeni olmayan Hepatit Bütün sebep olan herşey araştırılıp, bu hastalıga neden olan virüs her hangi bir nedenle bulunamıyorsa tıp dilinde buna sebepsiz ( cryptogeen) hepatit denilir. Eger iltihaplanmaya bir virüs sebep olmuşsa buna virüssel hepatit ( virale hepatit) denmektedir. Hepatit B bir virüssel hepatit şeklidir. 2
De belangrijkste zijn: ombouw, opslag en afgifte van energierijke stoffen; aanmaak en omzetting van suikers. Suikers kunnen tijdelijk in de lever worden opgeslagen; aanmaak van eiwitten, o.a. voor bloedstolling en activering van vitaminen; onschadelijk maken van allerlei voor het lichaam giftige stoffen, zoals stoffen die met het voedsel binnen komen, alcohol en geneesmiddelen; vorming van gal: een vloeistof die ervoor zorgt dat vetten in het voedsel verteerd en opgenomen kunnen worden. De taak van de lever als beschermer van het menselijk lichaam is ontgiften. Met de voeding komen via de darm ook vele giftige stoffen ons lichaam binnen, zoals alcohol, medicijnen of ziekteverwekkers. De lever is het eerste station dat de bloedstroom vanuit de darm passeert, en is een belangrijke filter voor (schadelijke) stoffen van buitenaf. Oorzaken van hepatitis Het woord hepatitis komt van hepar het Griekse woord voor lever. Het achtervoegsel itis betekent ontsteking. Hepatitis is dus een ontsteking van de lever. Deze ontsteking kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaken van een lever ontsteking zijn: infecties door virussen, bacteriën, parasieten; alcohol, medicijnen, chemicaliën (toxische hepatitis); ontregeling van het eigen afweersysteem (autoimmuun hepatitis); aangeboren afwijkingen en stofwisselingsziekten; onbekend ( als alle oorzaken zijn uitgesloten en de oorzaak blijft onbekend, wordt dit door de arts cryptogeen genoemd. Als de ontsteking wordt veroorzaakt door een virus, spreken we van virale hepatitis. Virale hepatitis is wereldwijd de meest voorkomende leverziekte. Hepatitis B is een vorm van virale hepatitis. 2
Virüs nedir? Virüsler grip, AIDS, Kızamık ve çocuk felci (polio) gibi hastalıklara sebep olan hastalık tohumlarıdır. Virüsler çogalmak (üremek) için her zaman canlı bir hücreye ihtiyaçları vardır. Virüsler antibiotikle tedavi edilemedigi için başka ilaçlarla tedavi edilmesi gerekiyor. Hepatit B, C ve D virüsleri genellikle kana temas yoluyla bulaşır, örnegin; kan nakliyesi; bir ignenin birçok kişi tarafından kullanılmasıyla (uyuşturucu bagımlıları); buruna ve vücudun degişik yerlerine takılan hızmaların bir çok kişi tarafından kullanılmasıyla; hamilelikte ve dogum esnasında anneden çocuga bulaşan kandan; hepatit B katagorisinde bu virüsu taşıyan bir hastanın kanayan yarasına dokunmanız kanın size temas (bulaşması) etmesi sizin hepatit B hastası olmanıza yeterli bir sebeptir. Hepatit C ve D katagorisi bu şekilde çogu zaman bulaştırıcı degildir yani kan teması ile bu virüs'leri kapmanızın çok düşük bir ihtimalı vardır. Ani oluşan bir karaciger iltahaplanması yani Hepatit (B, C ve D) hastalıgı sıkı bir tedaviden sonra iyileşebilir veya tamamı ile yok edilebilir. Ama tamamı ile iyileşmemişse veya yok edilmemişse, o zaman kronik hepatit hastalıgı ortaya çıkar. Hepatit B virüsünün bulaşma nedenleri (yolları) Hepatit B virüsü kanda; spermada; vaginal sıvıda bulunur. Hepatit B virüsü önemli ölçüde, korunmadan kurulan cinsel ilişki, açık veya kanayan yara ile temas edildigi zaman veya kan plasma yolu ile hissedilmeden insana bulaşır. Bu virus dogum esnasında anneden çocuga bulaşır. Hepatit virüsünün bulaşma nedenlerinin başında bu virüsü taşıyan birinin kanının size bulaşması gelir. Bu virüsü taşıyan bir kişinin kanına dokundugunuz zaman bu virüse yakalanmanız AIDS hastalıgına neden olan HIV virüsüne yakalanmanızdan 100 kat daha mümkündür. Saglıklı bir insan teni (derisi) yeterli derecede insanı bu virüsten koruyabilir. Bazı hallerde hepatit B virüsunun insanlara nerede ve nasıl bulaştıgı kesin olarak bilinmemektedir. Ortaklaşa kullanılan diş firçası, tıraş makinasının üzerinde kalbilecek bir damla virüslü kanın bu virüsün diger insana geçmesine neden olabilir. 3
Wat is een virus? Virussen zijn zeer kleine ziektekiemen, die ziekten veroorzaken zoals griep, mazelen, aids en polio. Een virus kan zich niet zelfstandig vermenigvuldigen, maar heeft een levende cel nodig om zich te vermeerderen. Virussen zijn ongevoelig voor antibiotica. Een virusinfectie is dus niet te genezen met een antibioticakuur. Soms kan een virusinfectie wel met andere medicijnen behandeld worden. De hepatitis B,C en D virussen worden meestal overgebracht door direct contact met bloed. Dit kan bijvoorbeeld zijn bij bloedtransfusie, gemeenschappelijk gebruik van injectienaalden, piercing of tijdens de geboorte. Bij de geboorte gaat er vaak bloed van de moeder naar het kind; bij hepatitis B kan een minuscule hoeveelheid bloed voldoende zijn om besmetting over te brengen; bij hepatitis C en D is dit zeldzaam. Hepatitis B,C en D kunnen na een acute leverontsteking weer verdwijnen: het virus kan echter ook aanwezig blijven, dan ontstaat er en chronische leverontsteking. Hepatitis B besmetting Het hepatitis B virus komt voor in: bloed sperma voorvocht en vaginaal vocht Het hepatitis B virus wordt, vaak ongemerkt, overgebracht door onveilig seksueel contact, bloedcontact of bloedproducten. Het virus kan ook overgedragen worden van moeder op kind rond de bevalling. De meeste infecties ontstaan door contact met bloed. De kans op besmetting bij contact met bloed is 100 maal zo groot als bij HIV, het virus dat aids veroorzaakt. Een heel kleine hoeveelheid besmet bloed in een wondje is dus al voldoende om een infectie te veroorzaken. Een intacte huid geeft echter een goede bescherming tegen overdracht van het virus. Soms is het niet precies duidelijk hoe en wanneer iemand besmet is geraakt met het hepatitis B virus. 3
Hepatit B virüsünün tokalaşma ile veya okşama gibi sosyal kontaklardan insanlara bulaşmaz. Dudaktan öpüşme yolu ile ancak eger agzınızda kan veya yara var ise bulaşır. Uyuşturucu kullananların steril olmayan bir igneyi toplu halde kullandıkları zaman virüs bir başkasına geçebilir. Burada hastahanede ve dişpanser gibi yerlerde virüslü bir ignenin size kaza ile batması gibi kazalarda hepatit B virüsünün size bulaşabileceginide belirtmek istiyoruz. Tabiiki vücuda hızmalar takılan yerlerde, akapunktur tedavisi yapılan yerlerde ve vücuda dövme yapılan yerlerde de dikkatli olmak gerekir, çünkü kullanılan igneler ve malzemeler yeterince steril edilmedigi zaman hepatit B virüsünün size bulaşma tehlikesi büyüktür. Kısaca bulaşma nedenlerini toparlarsak; olagan gibi görünen diş fırçalarının, jiletlerin ve tıraşmakinalarının toplu halde kullanılması; virüs taşıyan annenin dogum esnasında çocuga bulaştırması; önlem alınmadan cinsel ilişki; kullanılmış aşı igneleri. Hepatit B virüsü size bulaşmışsa ne olur? Hepatit B virüsü size bulaşmışsa kendinizi çok hasta hissedebilirsiniz ve ya hiç bir şeyin farkında olmaya bilirsiniz. Bu hastalık çok hain bir hastalıktır. Bu virüsü farkında olmadan başkalarına bulaştırabilirsiniz. Kanınızda yapılacak bir araştırma ile hepatit B hastası olup olmadıgınızı doktorunuz size söyleyebilir. Bir kısım Hepatit B hastaları iyileşmemektedir, o zaman kronik veya a-syptomatik Hepatit B hastası olabilirsiniz yani bu hastalıgı bir başkasına bulaştırabilirsiniz. 4
Besmetting kan plaats vinden bij: gemeenschappelijk gebruik van tandenborstels, scheermesjes of scheerapparaten. Aan deze gebruiksvoorwerpen kan een restje (opgedroogd) bloed zitten, waarin het virus voorkomt. Het virus kan, bij gezamenlijk gebruik van deze voorwerpen, via een klein wondje in het lichaam komen; het virus kan niet worden overgebracht door normaal sociaal contact, zoals handen geven en knuffelen; overdracht door tongzoenen vindt alleen plaats als daar bloed bij te pas komt; het gebruik van niet steriele naalden door spuitende druggebruikers; piercing, tatoeëring en acupunctuur; ook per ongeluk prikken aan een gebruikte naald (bijvoorbeeld in de gezondheidszorg). Besmetting met hepatitis B: door hele gewone dingen, als gemeenschappelijk gebruik van tandenborstels en scheermesjes; van geïnfecteerde moeder op het kind rond de bevalling; door onveilige seks; door gebruikte naalden. Wat gebeurt er als u besmet bent met hepatitis B? Van een infectie met hepatitis B virus kunt u zich erg ziek voelen. Maar het kan ook dat er niets van merkt. Dat is heel verraderlijk: u kunt het virus onder de leden hebben, en dus besmettelijk zijn voor anderen, zonder dat u dit merkt. Met behulp van bloedonderzoek kan de arts vaststellen of u besmet bent met het hepatitis B virus. Bij een deel van de mensen die besmet zijn geraakt,geneest hepatitis B niet. Er ontstaat dan een chronische hepatitis of een a-symptomatische dragerschap. Dat betekent dat u besmettelijk blijft voor anderen. 4
Hepatit B hastalıgının belirtileri Bu hastlıgın vucuda girmesinden ortalama 90 (doksan) gün sonra belirtileri ortaya çıkar. Belirtileri şöyle sıralayabiliriz: kendini halsiz ve hasta hissetme; vücut ısısının çıkması; kilo kaybı; iştahın azalması; sarılık (vücudun sararması özellikle yüzde); cola renginde idrar; cam macunu renginde dışkı (kaka); kas ve eklem agrıları; böbreklerdeki fonksiyonlarında bozukluk; tendeki bozukluk ve degiş'iklik; Veya hiç bir şikayetiniz olmaya bilir. Bir kaç hafta ile bir kaç ay arasında bir süre hasta kalabilirsiniz, Hastalık esnasında veya hastalık sonrası kendinizi yorgun hissedebilirsiniz. Genellikle 10 hastadan 9'u altı aylık bir tedaviden sonra bu hastalıktan kurtulabiliyor.bu altı aydan sonra, doktorunuz kan tahlili yapar, eger kanınız antikor üretmişse, bu hastalıktan kurtulmuşsunuz demektir. Artık vücudunuz kendini Hepatit B virüsünden koruyor demektir. Küçük bir kısım insan bu virüsü içinde taşımaya devam etmektedir, o zaman ya kronik Hepatit hastasısınızdır veya a-simptomatik taşıyıcısınızdır. Her iki durumda da hepatit B hastalıgını başkalarına bulaştırabilirsiniz. A-simptomatik taşıyıcı ne demektir? Vücudun kendini koruma sistemi sayesinde sadece bir kısım hepatit B virüsü yok olmuş olabilir yani virüsün bir kısımı vücutta kalabilir. Halk dilinde buna taşıyıcı denmektedir. Bu deyim yanlışlıklara neden olmaktadır. çünkü hepatit B hastası ister kronik olsun ister normal hasta olsun bu virüsün taşıyıcısı ve bulaştırıcısıdır. Onun için bazı hallerde a-simptomatik taşıyıcı demek daha açıklayıcı olmaktadır. A-simptomatik taşıyıcının kanında çok az veya hiç hastalık aktivitesi görülmez. Ama hala bu insan bu virüsün hem taşıyıcı ve de hem bulaştırıcısıdır. HBs Ag ölçümlerine göre bu insan pozitifdir. A-simptomatik taşıyıcılıgın pek zararı olmasada yıllar sonra, çok 5
Een acute hepatitis B infectie Tussen het moment van besmetting en het optreden van de ziekteverschijnselen zitten gemiddeld 90 dagen (incubatietijd). Na deze periode kunnen de volgende ziekteverschijnselen ontstaan: algemeen ziektegevoel koorts gewichtsverlies verminderde eetlust geelzucht donkere urine (cola-kleurig) ontkleurde ontlasting (stopverfkleurig) spier- en gewrichtspijn nierafwijkingen huidafwijkingen Er kan ook geen enkele klacht zijn. De ziekte kan enkele weken tot maanden duren. Tijdens en na de ziekte kunt u lang moe blijven. Het virus verdwijnt bij 9 van de 10 mensen meestal binnen een half jaar. Als de arts met behulp van een bloedonderzoek heeft vastgesteld dat het virus is verdwenen en er antistoffen zijn aangemaakt, bent u genezen. U bent dan immuun voor een nieuwe besmetting met het hepatitis B virus en ook niet meer besmettelijk voor anderen. Een klein deel van de mensen behoudt echter het virus. Er ontstaat dan een a-symptomatisch dragerschap of een chronische hepatitis B infectie en in beide gevallen blijft de besmettelijkheid bestaan. Een a-symptomatische drager Het is mogelijk dat het hepatitis B virus maar gedeeltelijk wordt opgeruimd door het afweersysteem. In de volksmond heet dat drager. Dit is een verwarrende term omdat ook iemand met een acute of een chronische hepatitis B infectie in principe het hepatitis B virus bij zich draagt. Daarom is de term a-symptomatische drager duidelijker. Bij een a-symptomatische drager is er geen of zeer weinig ziekte- activiteit in het bloed te meten. Toch is het virus nog stééds in het lichaam aanwezig en ook de besmettelijkheid blijft. Het HBsAg, een maat voor besmettelijkheid, blijft positief. A-symptomatische dragerschap heeft op de lange 5
az taşıyıcı karaciger kanseri olabilir ve ya hepatit B virüsü aniden aktif olabilir. Bu aniden aktif olmanın nedenleri henüz tam olarak belli degil. Virüs vücudunuzda yeniden aktifleşirse, kronik hepatit B hastası oldugunuzun anlamına gelir. Bu nedenlerden dolayı a-simptomatik taşıyıcılar doktor kontrolü altında olmalıdırlar. Kronik Hepatit B Hepatit B virüsü bulaşmış bazı insanlarda, bu virüs tamamen yok edilmemektedir. O zaman bu virüs karacigerde uzun süren iltihaplanmalara (kronik) neden olmaktadır. Kronik hepatit B hastası oldugunuz zaman hiç şikayetleriniz olmayabilir ama aşagıda not edilmiş şikayetlerden bazıları az yada çok ortaya çıkabilir; kendinizi genellikle yorgun hissetmeniz (uzun zaman sürebilir); aniden kendinizi çok yorgun hissetmeniz; kas ve eklem agrıları; Siz bu hastalıgı bu halde başkalarına bulaştırabilirsiniz. kanda hala HBs Ag ve HBe Ag kanıtlanabilir derecede mevcuttur. Iltahaplanmadan dolayı karacigerde tahribat veya tahribatın izi kalabilir. Biz kalan bu ize fibrose demekteyiz. Eger fibros genişlemişse ve yahut tahribat onarılmaz duruma gelmişse o zaman buna siroz (cirrose) demekteyiz. Doktorun karacigerinizden aldıgı bir parçayı inceledikten sonra siroz olup olmadıgı konusunda size daha geniş bilgi verebilir. Siroz oldugu durumda karacigeriniz görevini daha az yerine getirebilmektedir. Bu durum karacigerin görevin yapamayacak duruma gelene kadar sürer. Eger siroz bütün karacigere yayılmışsa o zaman karaciger görevini yerine getiremez. Bu durum karacigerdeki kan dolaşımını zayıflatmaktadır. Bu da bazı komplikasyonlara (sorunlara) neden olmaktadır, örnegin; yemek borusu damarlarının şişmesi, yani burada varis oluşur (oesofagus varices); karın boşlugunda sıvı birikimi (ascites), bu şişkinlik verir; kanama riskinin yükselmesi; kandaki şekerin düşmesi (hypglycaemie); gıdasızlık sonucu kanama ve enfeksiyon riskinin artması; karaciger kanserine yakalanma riskinin artması. 6
duur meestal weinig gevolgen. Wel is echter, na tientallen jaren van dragerschap, een geringe kans op leverkanker. Het virus kan opeens (weer) actief worden. Waarom dit gebeurt, is nog niet precies bekend. U ontwikkelt dan alsnog een chronische hepatitis B. Dit is een zeer uitzonderlijke situatie, maar het is wel reden om als a-symptomatische drager onder controle van een arts te blijven. Chronische Hepatitis B Bij een klein aantal mensen dat besmet is geraakt met het hepatitis B virus, wordt het virus helemaal niet uit het lichaam verwijderd. Het virus veroorzaakt dan een langdurige (chronische) ontsteking in de lever. Bij chronische hepatitis B hoeft u geen klachten te hebben. Maar wel kunt u last hebben van: algemene moeheidklachten of plotselinge opkomende moeheid; spier- en gewrichtspijnen. U blijft dan dus besmettelijk voor andere mensen. In het bloed blijft HBsAg en ook HBeAg aantoonbaar. Door de leverontsteking kunnen er op den duur littekens in de lever ontstaan, deze littekens noemen we fibrose. Als de fibrose erg uitgebreid en onherstelbaar is, wordt het cirrose genoemd. De arts kan met een leverbiopt, waarbij met een naald een klein stukje van de lever wordt afgenomen, vaststellen of er cirrose in de lever is opgetreden. Het gevolg is dat de lever steeds minder goed gaat functioneren, totdat de lever uiteindelijk helemaal niet meer functioneert (lever falen). Op plaatsen waar cirrose in de lever is, bevindt zich geen normaal functionerend leverweefsel. De doorbloeding van de lever wordt hierdoor ook bemoeilijkt. Dit geeft een aantal complicaties: spataderen rond de slokdarm (oesofagus varices); vocht ophoping in de buikholte (ascites); verhoogde bloeding neiging; te lage bloedsuiker gehalte (hypoglycaemie); ondervoedingstoestand met daardoor een verhoogde kans op bloedingen en infecties; verhoogde kans op leverkanker. 6
Virüs aniden vücut tarafından tahrib edilebilir ama bu çok nadirdir. Tabiiki virüs de aktifleşebilir bunun için bu hastaların devalı doktor kontrolü altında olmaları gerekir. Bazen hepatit B virüsü ile beraber Hepatits D virüsünü de kapabilirsiniz. Hepatit D virüsü tüm bir virüs degildir onun için ancak, hepatit B virüsü taşıdıgınız zaman bu virüs size bulaşabilir. Hepatit D hastalıgının şikayetleri, hepatit B'ninkine benzer. Hepatit B-mutant enfeksiyonu Mutant virüs normal Hepatit B virüsünün DNA'sının (genetik kodunun) degişmesiyle ortaya çıkar. Bu yeni virüs Hepatit B virüsü ile bir çok benzerlik göstersede laboratuvar testlerinde ayrı bir örnek gösterir. Hastalık belirtileri bildigimiz hepatit B virüsünün aynısıdır. Hepatits B mutant virüsünün sayıları azda alsa bir kaç çeşidi vardır. Hepatit B ve çeşiterinin araştırılması Bu testler ev doktoru veya GGD tarafından yapılmaktadır. Araştırma için alınan kanın laboratuarda incelenmesinin ardından kişinin akut (geçici) hasta, kronik hasta veya a-symptomatik taşıyıcı mı oldugu belirlenmektedir. Laboratuarda yapılan araştırmada kandaki virüsü kısımlara ayırarak hastalıggın hangi aşamada oldugu tesbit edilmektedir. Eczanede alabileceginiz testlerle (hamilelik testleri gibi) hepatit B hastası olup olmadıgınızı kontrol edebilirsiniz. Ama tavsiyemiz, bu testleri kendiniz degil de profisyonel bir labortuvarda yaptırmanız, çünkü kendi yaptıgınız testlerde çok yanlışlıklar ortaya çikabiliyor. Isterseniz GGD de, de anonim olarak bir test yaptırabilirsiniz. Hepatit Hastalıgından kendinizi nasıl koruyabilirsiniz? Hepatit B virüslü kanla kontagın dışında güvenlik önlemi alınmadan kurulan cinsel ilişkilerdende Hepatit B hastası olabilirsiniz. Prezervatif (kondom) kullanarak kendinizi ve cinsel ilişki kurdugunuz eşinizi bu hastalıktan koruyabilirsiniz. 7
Zeer zelden gebeurt het, dat het virus spontaan wordt opgeruimd. Ook is het mogelijk dat het virus weer actief wordt, daarom is het belangrijk om onder controle van een arts te blijven. Soms kunt u samen met een hepatitis B infectie ook een hepatitis D infectie oplopen. Het hepatitis D-virus is een incompleet virus en u kunt er alleen mee besmet raken indien u al besmet bent met hepatitis B. De klachten die u kunt krijgen zijn dezelfde als bij hepatitis B. Hepatitis B-mutantvirus infectie Een mutantvirus ontstaat uit het gewone virus door veranderingen in DNA van het virus. Dit nieuw virus lijkt sterk op het gewone hepatitis B virus. De mutantvirus geeft bij laboratorium testen een ander patroon, maar kan precies dezelfde verschijnselen geven als het gewone (wilde type) hepatitis B virus. Van het hepatitis B virus bestaat een aantal mutant virussen, die weinig voorkomen. Hepatitis B onderzoek: verschillende soorten Testen op hepatitis kan bij de huisarts of bij de GGD. Voor de test wordt een buisje bloed afgenomen dat naar het laboratorium wordt gestuurd. Met bloedtesten kan in een laboratorium onderzocht worden of iemand een acute of een chronische hepatitis B infectie heeft of dat er sprake is van een a-symptomatische dragerschap. In het laboratorium wordt het bloed getest op onderdeeltjes van het virus, die in de verschillende stadia van de ziekte in het bloed aantoonbaar zijn. Hoe is een besmetting te voorkomen? Veilig vrijen Behalve door bloedcontact is hepatitis ook overdraagbaar door onveilig seksueel contact. Dit betekent dat een besmetting te voorkómen is door een condoom te gebruiken. Iemand die het hepatitis B virus bij zich draagt (bij een acute 7
Hepatit b virüsü taşıyan kişi ( ister akut enfeksiyon, a-simptomatik istersede kronik olsun) bu virüsü cinsel ilişki kurdugu eşine veya eşlerine bulaştırabilir. Hepatit B virüsünün bulaşma ve bulaştırmanın diger nedenlerini şöyle sıralayabiliriz: sperma, vaginal sıvı ve cinsel organlarda oluşan salgıların (vaginal, anal (makat)ve peniste oluşan sıvılar) birbirine karışması yani güvenilir cinsel ilişiki;. ayrıca agız içinde oluşan salgılarda bu virüsü taşır; cinsel ilişki tarzı, cinsel ilişki yoluyla size hastalıgın bulaşmasını belirler. Aşagıdaki haraketlerden bu virüsü kapma riski çok azdır: normal sosyal kontaklar ( tokalaşma, öpüşmek); sevişme esnasında öpüşmek ( eger eşinizin dudagında veya agız çevresinde uçuk veya herhangi bir yara yoksa); prezervatifle (kondom) kurulan vaginal veya anal ilişki. Kan temasından kaçınız Kan ile temasınız nasıl olur? kan nakli, organ nakli; dövme; akupunktur (igne ile tedavi); vücudun degişik yerlerine takılan hızma; Daha önce söyledigimiz gibi beraber kullanılan bazı malzemeler örnegin: jilet ve tıraş makinaları; diş fırçaları; tırnak törpüleri ve tırnak makasları. Kan ile temastan kaçınmanız alacagınız en iyi önlemdir. Saglık sektöründe çalışıyorsanız, eldiven kullanmanın, kullandıgınız cihazların sterilize edilmesinin, steril bir aşı ignesinin kullanılmasının çok önemli oldugunu bilirsiniz. Eger aldıgınız önlemlere ragmen virüslü kan, igne veya virüslü kesici bir alet ile kazayla temas etmişseniz, derhal işyerinizin doktoruna, ev doktorun veya GGD saglık kuruluşuna baş vurmalısınız. Bu tür kazalarda yukarıda sıraladıgımız herhangi bir saglık kuruluşuna baş vurmanız halinde doktor size hemen hazır antikor ( hastalıga karşı vücudun ürettigi koruyucu madde) ignesi yapacaktır. Bu ignede anti Hepatit B ilacı bulunmaktadır. Biz buna pasif koruma diyoruz, bu pasif koruma en geç 24 saat içinde yapılmalıdır. Bir kaç hafta içinde virüs antikorları yenmiştir ve aktif korumaya geçilmelidir. Aktif koruma Hepatit B hastalıgına karşı geliştirilmiş bir aşıdır, bu aşı size kalıcı koruma saglar. 8
infectie, a-symptomatische dragerschap of een chronische hepatitis B) kan dit virus overdragen op zijn of haar seksuele partner(s). Naast bloedcontact ( menstruatiebloed, wondjes), kan besmetting plaatsvinden via sperma, voorvocht, vaginaal vocht en bij contact tussen de slijmvliezen van o.a. de geslachtsdelen (vagina, penis en anus) en de mond. De manier van vrijen, is bepalend voor de kans op infectie met een soa (seksueel overdraagbare aandoening). De volgende handelingen brengen de minste risico s met zich mee: normaal sociaal contact ( hand geven, zoenen); tongzoenen, mits de partner geen koortslip of een ander wondje heeft in en rond de mond; vaginale en anale gemeenschap met een goed condoom. Vermijden van bloedcontact Bloedcontact kan plaats vinden door bloedtransfusies, orgaandonaties, tatoeage, acupunctuur, piercing en zoals al eerder gezegd door gewone dingen, zoals het gezamenlijk gebruik van scheermesjes, scheerapparaten, tandenborstels, nagelvijlen en nagelscharen. Het vermijden van bloedcontact is een belangrijke voorzorgsmaatregel. Als u in de gezondheidszorg werkt, weet u wat dit betekent: draag handschoenen! Het steriliseren van apparatuur en het gebruiken van schone injectienaalden is ook belangrijk. Mocht u toch, ondanks voorzorgsmaatregelen een prik-, spat- of snijaccident gehad hebben, dan is het verstandig om de bedrijfsarts, huisarts of de GGD te raadplegen. Na een prikaccident kan de arts kant en klare afweerstoffen (immuunglobuline tegen het hepatitis B-virus) inspuiten. We noemen dit passieve immunisatie. Deze passieve immunisatie moet zo snel mogelijk gebeuren, in elk geval binnen 24 uur. Na enkele weken heeft het lichaam deze afweerstoffen weer afgebroken. Daarom moet u na de passieve immunisatie alsnog ingeënt worden (actieve immunísatie) tegen het hepatitis B virus. U bouwt dan blijvende bescherming op tegen het virus. 8
Günümüzde kan bagışlayanlar ve bagışlanan kan sıkı bir denetimden geçmektedir. Bu nedenle kan nakli yoluyla bu virüsü kapmanız nerdeyse olanaksızdır. 1975 yılından önce kan nakli yapılan kişilerde Hepatits B kapmış olma riski daha çoktur. Aşı yapılması Günümüzde hepatit B'ye karşı güvenli aşılama yapılmaktadır. Bu aşı hemen herkesi hepatit B virüsüne karşı korumaktadır. Bu aşı çocuklar ve yetişkinler için güvenlidir. Doktorunuzla görüşüp, hamilelik sırasında altı aylık süre içinde 4 kez igne yaptırarak aşı olabilirsiniz. Son igneden sonra kanınızda yapılan araştırmada vücudunuzun hepatit B virüsüne karşı yeterince antikor üretip üretmedigine bakılır. Bir litre kanda 100 ui antikorun bulunması sizi bu virüse karşı yeterince korur. Yapılan bu aşılar sizi ömür boyu koruyabilir ama en azından 15 sene korur. Virüsle kontagınız olmuş olsa bile 15 sene içerisinde yeniden aşı yapılması gerekmez. Hepatit B hastasıyla ilişkiniz nasıl olmalıdır? Akut (geçici), kronik veya a-simptomatik hepatit hastası olan bir kişi ile sosyal ilişkilerinizi sürdürebilirsiniz, bu insanlardan sakınmanız gerekmemektedir. Onlarla tokalaşabilirsiniz. Bu insanlarla birlikte aynı masada yemekte yiyebilir, aynı tuvaleti de kullanabilirsiniz. Hepatit tedavisi kimler için gereklidir? Kronik hepatit B hastaları tedavi olmalıdır. Akut (geçici) enfeksiyon veya a-simptomatik hepatit B virüsü taşıyıcıların tedavilerinde kesin bir sonuç alınamamıştır. Hepatit B ve D virüslerini aynı anda taşıyan hastaların tedavisi şimdiye kadar çok başarılı degildir. 9
Tegenwoordig is ook de selectie van donoren aan strenge regels gebonden, de Nederlandse bloedbank controleert alle bloedproducten. Besmetting door een bloedtransfusie is dus vrijwel niet meer mogelijk. Iemand die vóór 1975 een bloedtransfusie heeft gehad, kan wel risico gelopen hebben op besmetting met hepatitis B. Vaccinatie Tegen hepatitis B bestaat een goed en veilig vaccin (inenting). Het vaccin beschermt nagenoeg iedereen tegen besmetting met het hepatitis B virus. Het vaccin is veilig voor kinderen en volwassenen; ook kan het tijdens de zwangerschap worden toegediend (overleg wel eerst met uw arts). Een volledige vaccinatie bestaat uit drie injecties, die verspreid over een half jaar worden gegeven. Eén maand na de volledige vaccinatie moet u uw bloed laten onderzoeken om na te gaan of uw lichaam genoeg anti stoffen tegen het virus heeft aangemaakt. De hoeveelheid antistoffen moet 10 eenheden per liter bedragen (10 IU/l), er is dan voldoende bescherming tegen het virus. Deze bescherming is in ieder geval voor 15 jaar maar is vermoedelijk levenslang. Revaccinatie is dus de eerste 15 jaar niet nodig ook als u tussentijds met het virus in contact komt. Hoe moet u omgaan met iemand die hepatitis B heeft? Iemand met een acute, a-symptomatische of chronische hepatitis kan een normaal sociaal leven leiden. Deze mensen hoeven beslist niet gemeden te worden. U kunt hen gewoon de hand schudden, omhelzen en zoenen. Ook kunt u een gezamenlijke maaltijd nuttigen en hetzelfde toilet gebruiken. Wie komt in aanmerking voor een behandeling? Patiënten met een chronische hepatitis B komen in aanmerking voor een behandeling. Bij een acute infectie en a-symptomatisch dragerschap van het hepatitis B virus is een behandeling tot nu toe niet zinvol gebleken. Ook behandeling van een gecombineerde infectie van hepatitis B en hepatitis Delta is niet erg succesvol. 9
Hepatit B tedavi olanakları Hepatit B hastaları PEGinterferon adıyla bilinen bir ilaçla tedavi edilir. Bu ilaç en az 4 ay boyunca hafta da üç (3 *) kere deri altına, şırıngayla enjekte edilir. Doktorunuz veya bir saglık uzmanı bu ilacı şırıngayla kendinize nasıl enjekte etmeniz gerektigini size ögretir. Kontrolleriniz hastanede poli klinikte yapılır. PEGinterferon ilacının yan etkileri genellikle grib'e benzemektedir, örnegin: halsizlik; titreme; kas agrıları; iştahsızlık. Bu yan etkilerin yanı sıra akyuvarların azalmasına ve thrombosit azalmasına neden olur. Siroz olmuş bir karacigerin bazı fonksiyonları yerine getirememesinden dolayı, PEGinterferon enjekte etmek bazı riskler taşımaktadır. Bu neden den dolayı düzenli olarak kanınızın poli klinikte kontrol edilmesi gerek. PEGinterferon tedavisinden sonra pek nadiren bu virüs tamamen yok olmaktadır. Virüs vücudunuzdan yok edilmemişse bile bu sayede aktif olması önlenmiş olur. Bu sayede vücudunuzda meydana gelebilecek komplikasyonlar en az seviyeye indirilmiş olur. Vücudunuzdaki virüs tamamen yok edilmedigi için bu hastalıgı başkasına bulaştırabilirsiniz. Insanlarla olan ilişkinizde daha dikkatli olmalısınız. Bu PEGinterferon tedvisi yanı sıra yeni bir tedavi biçimi geliştirilmiştir, lamivudine sadece mono terapi (yani tekil terapi) olarak tablet şeklinde kullanılır. PEGinterferondan degişik bir yanı daha ise, bu ilaç virüs kandan tamamen kayıp olana kadar ve virüse karşı antikor üretilene kadar kullanılmasının geregidir. Karciger nakli ve hepatit B Hastalıgın çok ilerlemesi durumunda (karaciger görevlerini yerine getirmemesi halinde) veya karaciger kanseri gibi durumlarda hastaya karaciger nakli yapmak mümkündür. Bu gibi durumlarda bazı sorunlar yaşanılmaktadır. Bu sorunların başında hepatit B, nakledilen karacigere sıçraması geliyor. Tedaviyi devam ettirerek bu sıçramayı bazen önleyebiliriz ama önlenmesi kesin degildir. Tedaviye ragmen sıçrama olabilir. Doktorunuz, nakil öncesi ve sonrası, anti-viral ve 'immuunglobuline' hepatit B virüsüne karşı antikor üreten ilçlarla sizi (vücudunuzu) tedavi edecektir. 10
Behandelingsmogelijkheden voor hepatitis B Een geregistreerde behandeling voor hepatitis B is een behandeling met het medicijn PEGinterferon. Dit medicijn moet onderhuids worden ingespoten. De arts of verpleegkundige leert u hoe u het medicijn zelfstandig kunt toe dienen. De controle vindt poliklinisch plaats. U hoeft dus niet opgenomen worden in het ziekenhuis. PEGinterferon heeft vaak bijwerkingen die lijken op de verschijnselen van de griep, zoals: moeheid, rillerigheid, spierpijn en minder eetlust. Daarnaast kan het haar tijdelijk dunner worden en kan het aantal witte bloedcellen en bloedplaatjes dalen. Een aantal bijwerkingen kan goed bestreden worden met paracetamol. In verband met de bijwerkingen kan PEGinterferon het beste s avonds voor het slapen gaan worden ingespoten. Bij een levercirrose kan een behandeling met PEGinterferon risico met zich meebrengen, omdat de lever niet genoeg functioneert. Om al deze redenen is het nodig om regelmatig de polikliniek te bezoeken en het bloed te laten controleren. Na een behandeling met PEGinterferon verdwijnt het virus zelden helemaal. Door de behandeling is het virus wél minder actief geworden. Daarmee is de kans op complicaties veel kleiner geworden. Omdat het virus niet helemaal verdwenen is, bent u nog wel besmettelijk. Daarnaast is lamivudine(tabletten) geregistreerd als medicijn tegen hepatitis B. In tegenstelling tot interferon moet lamivudine net zo lang gegeven worden totdat de virusdeeltjes niet meer in het bloed gevon den kunnen worden. Lamivudine kent nagenoeg geen bijwerkingen. Levertransplantatie en hepatitis B Levertransplantatie is soms mogelijk, in de laatste fase van leverziekte of bij een heel klein levergezwel (leverkanker). Het probleem bij levertransplantatie is dat de getransplanteerde lever weer opnieuw geïnfecteerd kan raken met het hepatitis B virus. Bescherming tegen een herinfectie van de nieuwe lever is soms mogelijk door behandeling. De arts behandelt voor en na de transplantatie met een anti-viraal middel en met hepatitis B-immuunglobuline, dat antistoffen tegen het hepatitis B virus bevat. 10
Hamilelik döneminde hepatit B Hamile bir bayan dogum esnasında hepatit B virüsünü dogacak çocuguna bulaştırabilir. Bu yüzden Hollanda'da hamile kalan bayanlara hepatit B testi yapılır. Eger kanda HBsAG (bir tür antikor) bulunursa virüs dogumda cocuga bulaşabilir. Annede hepatit B virüsü tesbit edilmişse dogumda bulunan ekip, çocuk için gereken önlemleri almıştır. Çocuk dogduktan sonra (iki saat içerisinde) hepatit B virüsüne karşı hazır antikor aşılanır. Bu aşının adı hepatit B immuunglobuline. Çocugun hayatının ilk yılında hepatit B virüsüne karşı dört aşı daha yapılacaktır, bu aşılar çocugun 2, 3, 4 ve 11 ayında yapılacaktır. Bu aşılar saglık için danışma merkezlerinde (consultatiebureau) yapılacaktır. Çocuga ilk aşısı (immuunglobuline) yapıldıktan sonra emzirebilirsiniz, eger ilk aşısı yapılmadıysa emzirmemeniz daha iyi olur. Aile fertlerinin herhangi birinde hepatit B tesbit edilmişse bu virüsün uzun zamandan beri bu kişi ile beraber dolaşmıştır. Bütün aile fertleri kan tahlili yaptırmaları kendi yararlarına olacaktır, çünkü virüs daha bulaşmamışsa aynı bebege yapılan aşıdan yapılabilinir (ilk koruma) ve daha sonra tüm aşı yaptırılabilir. Ve tabiiki virüsü taşıyan kişiler bulundugu zaman gerekli önlemler alınır ve virüsün daha çok insana bulaşması önlenir. Tatil ve hepatit B virüsü Hepatit hastalıgı dünyada en çok görülen karaciger hastalıgıdır. Yapılan tahminlere göre dünyada 400 milyon insan ya kronik hepatit B yada a-simptomatik hepatit B virüsü taşımaktadır. Hollanda'da halkın ortalama %0.5'i hepatit B virüsünü taşımaktadır, yani Hollanda'da 200 bin kişi bu virüsü taşımaktadır. Dünyanın bazı bölgelerinde bu hastalık çok yaygındır. Örnegin Afrika, Asya, Güney Amerika, Dogu Avrupa ve Akdeniz gibi, bu kıta ve ülkelere gidecek insanların bu hastalıgı kapma riski Hollanda'ya göre çok daha yüksektir. Bu kıta ve ülkelere gitmeden önce ev doktorunuza veya GGD gibi saglık kuruluşuna danışınız, onlar size ihtiyacınızın oldugu bilgileri verebilirler. 11
Zwangerschap en hepatitis B besmetting Een zwangere vrouw kan haar kind rond de bevalling besmetten met hepatitis B virus als zij zelf geïnfecteerd is. Daarom worden in Nederland alle zwangere vrouwen gecontroleerd op het hepatitisvirus. Als de bloedtest het HBsAg aantoont, is overdracht van het virus op het kind mogelijk. Gelukkig zijn er middelen om dat te voorkomen. Direct na de bevalling, het liefst binnen twee uur, krijgt het kind een injectie met antistoffen tegen het hepatitis B virus toegediend (passieve immunisatie) door degene die de bevalling heeft begeleid. Deze antistoffen heten hepatitis B-immuunglobuline. In het eerste levensjaar na de geboorte wordt het kind ingeënt tegen hepatitis B (actieve immunisatie). Een volledige inenting voor pasgeborenen bestaat uit 4 injecties. Deze worden gegeven op het consultatiebureau, tegelijk met de DKTP- en Hb-inenting, als de baby 2, 3, 4 en 11 maanden oud is. Borstvoeding is geen bezwaar als het kind immuunglobuline heeft gehad en ingeënt wordt. Indien het kind geen immuunglobuline heeft gehad, dan liever afzien van het geven van borstvoeding. Het is verstandig om het bloed van de gezinsleden te laten controleren op hepatitis B. Als zij nog niet besmet zijn, kunnen zij, net als het pasgeboren kind, door een inenting beschermd worden tegen besmetting met het hepatitis B virus. Soms is het zinvol om een hele familie na te laten kijken, omdat het virus al langere tijd in de familie blijkt rond te waren. Zo kan de arts meer geïnfecteerde mensen opsporen en de omgeving van deze mensen door middel van inenting beschermen. Hepatitis B in het buitenland Hepatitis is wereldwijd de meest voorkomende leverziekte. Naar schatting zijn er zo n 400 miljoen mensen met chronische hepatitis B of een a-symptomatisch dragerschap. In Nederland draagt ongeveer een 0.5% van de bevolking het hepatitis B virus bij zich, dat wil zeggen: één op de 200 inwoners is geïnfecteerd. Er zijn gebieden in de wereld waar veel meer mensen geïnfecteerd zijn met het virus. Dit zijn gebieden in Afrika, Azië, Zuid-Amerika, de Oost Europese landen en de landen rond de Middellandse Zee. Men moet er rekening mee houden dat in deze gebieden het besmettingsrisico hoger is dan in Nederland. Overleg met de GGD of uw huisarts of het verstandig is om u te laten vaccineren als u voor een langer periode op reis gaat naar één van deze gebieden. 11
Nationaal Hepatitis Centrum Kenniscentrum voor hepatitis Stationsplein 121 3818 LE Amersfoort Tel.: (033) 422 09 80 Fax: (033) 422 09 83 Hepatitis Infolijn: (033) 422 09 88 E-mail: info@hepatitis.nl Internet: www.hepatitis.nl ISBN: 90-70528-06-1, tweede druk, januari 2009