İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: HİSTOLOJİYE GİRİŞ VE TEMEL HİSTOLOJİ TEKNİKLERİ...1 Prof. Dr. Nesrin ÖZFİLİZ IŞIK MİKROSKOPİDE KULLANILAN HİSTOLOJİ TEKNİĞİ...1 Histoloji Tekniğinde Temel Aşamalar...2 Materyalin Alınması...2 Tespit...2 Suyunu Giderme...3 Parlatma veya Saydamlaştırma...3 Emdirme...3 Gömme veya Bloklama...3 Kesme...4 Boyama...4 ELEKTRON MİKROSKOBU TEKNİĞİ...6 TEM Tekniği...6 SEM Tekniği...6 Dondurma Kırma Tekniği...7 HİSTOLOJİK KESİTLERİN IŞIK MİKROSKOBUNDA DEĞERLENDİRİLMESİ...7 YUVARLAK BİR CİSMİN KESİT GÖRÜNÜMLERİ...8 TUBÜLER BİR CİSMİN KESİT GÖRÜNÜMLERİ...9 HİSTOLOJİDE KULLANILAN ÖZEL İNCELEME YÖNTEMLERİ...10 MİKROSKOPLAR...13 Işık Mikroskobu...14 I. Mekanik Bölüm...14 II. Optik Bölüm...15 Mikroskoplarda Işık Ayarı...16 Faz Kontrast Mikroskobu...17 İnterferens Mikroskobu...18 Karanlık Saha Mikroskobu...18 Polarizasyon Mikroskobu...18 Fluoresan Mikroskobu...18 Konfokal Mikroskop...18 Ultraviyole Mikroskobu...18 İnvert Mikroskop...19 Elektron Mikroskobu...19 ÖLÇÜ BİRİMLERİ...20 KAYNAKÇA...20 V
BÖLÜM 2: HÜCRE...21 Prof. Dr. Hakan KOCAMIŞ SİTOSOL (TEMEL PLAZMA)...21 Organeller...23 Hücre Zarı ( Plazma Membranı)...23 Hücre Zarından Taşınma...25 Hücrelerarası Bağlantılar...31 Hücrelerarası İletişim...33 Endoplazma Retikulumu (Er)...34 Protein Sentezi...35 Golgi Aygıtı...38 Veziküler Taşınma...39 Lizozomlar...40 Mitokondriyonlar...41 Peroksizomlar (Mikrocisimler)...43 HÜCRE İSKELETİ...44 Mikrotubuluslar...44 Mikrofilamanlar...45 İntermedyer (Ara) Filamanlar...47 İNKLÜZYONLAR...47 KAYNAKÇA...48 BÖLÜM 3: NUKLEUS...49 Prof. Dr. Narin LİMAN NUKLEUS (ÇEKİRDEK)...49 ÇEKİRDEK ZARI (PERİNUKLEAR KILIF, NUKLEOLEMMA, KARYO-TEKA)...52 KROMATİN...56 Kromozom...60 NUKLEİK ASİTLER...66 Deoksiribonukleik Asit...67 Otokatalitik Fonksiyon: DNA Replikasyonu...69 Ribonukleik Asit...76 Haberci RNA...77 Kodlanmayan (protein üretmeyen) RNA...78 RNA Sentezi ( Gen Transkripsiyonu)...80 Genel Bir Açıklama ile Transkripsiyon Şu Şekilde Gerçekleşir...82 1. Transkripsiyonun Başlaması (Initiation)...82 2. RNA Zincirinin Uzaması (Elongation)...86 3. Uzamanın Bitişi ve Sentezlenen RNA ile RNA Polimeraz ın DNA nın İlgili Bölgesinden Ayrılmaları...87 ÇEKİRDEKÇİK (NUKLEOLUS)...87 Çekirdek Sıvısı (Karyolenf, Karyoplazma, Nukleoplazma)...90 VI
HÜCRE YENİLENMESİ (REJENERASYON)...91 HÜCRE SİKLUSU (HÜCRE DÖNGÜSÜ)...91 G 1 (gap 1 ) fazı...92 S fazı...92 G 2 fazı...92 M fazı...92 Hücre Siklusun Düzenlenmesi...92 HÜCRE BÖLÜNMELERİ...93 Mitoz Bölünme...94 Mayoz Bölünme...96 Endomitoz...99 HÜCRE FARKLILAŞMASI...99 HÜCRE ÖLÜMÜ...101 Apoptozis ve Nekroz Arasındaki Farklılıklar...101 KAYNAKÇA...109 BÖLÜM 4: EKSTRASELÜLER MATRİKS...111 Prof. Dr. Emel ERGÜN ŞEKİLSİZ TEMEL MADDE...111 Glikozaminoglikanlar...112 Hiyaluronik Asit (Hiyaluronan)...113 Kondroitin 4- Sülfat ve Kondroitin 6- Sülfat...114 Dermatan Sülfat...114 Keratan Sülfat...114 Heparin...114 Heparan Sülfat...114 GAG ların Boyanma Özellikleri...114 Proteoglikanlar...115 Klinik İlişkiler...119 Glikoproteinler...119 Fibronektin...120 Laminin...121 Trombospondin...122 Entaktin (Nidojen)...122 Tenaskin...122 Osteopontin...123 LİFLER (İPLİKLER)...123 Kollagen Lifler...124 Kollagen Sentezi...127 Lifçik Şekillendiren Kollagen...128 Klinik İlişkiler...132 Retiküler Lifler...132 VII
Elastik Lifler...133 Klinik İlişkiler...136 BAZAL MEMBRAN...136 Bazal Lamina...137 Retiküler Lamina...137 Klinik İlişkiler...140 KAYNAKÇA...140 BÖLÜM 5: EPİTEL DOKU...141 Prof. Dr. Aydın Girgin EPİTEL DOKU (TEXTUS EPİTHELİALİS)...141 Örtü Epiteli (Koruyucu Epitel)...150 Örtü Epitelinin Sınıflandırılması...150 1- Tek Katlı Yassı Örtü Epiteli (Epitheliocytus Squamosus)...151 2- Tek Katlı Kübik Örtü Epiteli (Epitheliocytus Cuboideus)...153 3- Tek Katlı Prizmatik Örtü Epiteli (Epitheliocytus Columnaris)...155 4- Tek Katlı Piramidal Örtü Epiteli...158 5- Yalancı Çok Katlı Prizmatik Örtü Epiteli (Epithelium Pseudostratificatum)...169 6- Çok Katlı Yassı Örtü Epiteli (Epithelium Stratificatum Squamosum)...161 7- Çok Katlı Prizmatik Örtü Epiteli (Epithelium Stratificatum Columnare)...163 8- Çok Katlı Değişken Örtü Epiteli (Epithelium Transitionale)...163 Salgı Epiteli (Epithelium Glandulare)...164 1- Merokrin Salgılama ( Glandula Merocrina)...166 2- Apokrin Salgılama ( Glandula Apocrina)...167 3- Holokrin Salgılama ( Glandula Holocrina)...167 Dış Salgı Bezleri, Ekzokrin Bezler ( Glandula Exocrina)...167 Dış Salgı Bezlerinde Salgılamanın Kontrolü...176 Kassel Epitel (Miyoepitel)...177 Duyu Epiteli ( Nöroepitel)...177 EPİTEL DOKULARIN BİYOLOJİSİ...178 Klinik İlişkiler...181 KAYNAKÇA...182 BÖLÜM 6: BAĞ DOKUSU...183 Prof. Dr. Levent ERGÜN HÜCRELERARASI MADDE (EKSTRASELÜLER MATRİKS)...184 Şekilsiz Temel Madde...184 Bağ Dokusu Lifleri (İplikleri)...185 BAĞ DOKUSUNUN ANA HÜCRELERİ...188 BAĞ DOKULARINDA GÖRÜLEN DİĞER HÜCRELER...205 KÖK HÜCRE...208 Kök Hücrelerinin Sınıflandırılması...208 1. Embriyonik Kök Hücreler...208 2. Fötal Kök hücreler...209 VIII
3. Erişkin Kök Hücreler...209 3.1. Hematopoetik kök hücreler...209 3.2. Mezenkimal kök hücreleri...210 3.3. Diğer erişkin kök hücreler...210 Kök Hücrelerinin Tıpta kullanım Alanları...210 Veteriner Hekimlikte Kök Hücrelerinin Kullanılması...211 Kök Hücrelerinin Gelecekteki Kullanımı...211 BAĞ DOKUSUNUN TÜRLERİ...212 BAĞ DOKUSUNUN HİSTOFİZYOLOJİSİ...221 KAYNAKÇA...223 BÖLÜM 7: KIKIRDAK DOKU...225 Prof. Dr. Berrin ZIK KIKIRDAK DOKU...225 K ıkırdak Dokunun Gelişmesi ve Kıkırdak Hücreleri...226 Kıkırdak Matriksi...227 Fibriller...227 Şekilsiz Temel Madde...227 KIKIRDAĞIN SINIFLANDIRILMASI...229 Hyalin Kıkırdak...230 Hyalin Kıkırdağın Histofizyolojisi...232 Elastik Kıkırdak...232 Fibröz Kıkırdak...233 KIKIRDAĞIN REJENERAYONU...233 EKLEM YÜZÜNDEKİ HYALİN KIKIRDAK-ARTİKÜLER KIKIRDAK...234 İNTERVERTEBRAL DİSKLER (FİBRÖZ KIKIRDAK)...235 KAYNAKÇA...236 BÖLÜM 8: KEMİK DOKUSU...237 Prof. Dr. Hatice ERDOST MİKROSKOPİK YAPISINA GÖRE KEMİK DOKU TİPLERİ...237 Primer Kemik Dokusu (Örgümsü/İmmatür/Olgunlaşmamış)...237 Sekonder Kemik (Lamellar/Matür/Olgun)...238 Spongiyöz (Süngerimsi) Kemik...239 Kompakt (Sert) Kemik...240 Havers ve Volkmann (Folkman) Kanalları...240 Kompakt Kemik Lamelleri...241 KEMİK DOKUSUNUN YAPISAL ELEMANLARI...242 Kemik Hücreleri...243 Osteoprojenitör Hücreler...243 Osteoblastlar...243 Osteositler...245 Osteoklastlar...246 IX
İNTERSELLÜLER MATRİKS (ŞEKİLSİZ ARA MADDE)...248 Organik Matriks...248 İnorganik Matriks...249 KEMİK ZARLARI...251 Periosteum (Periost)...251 Endosteum (Endost)...253 KEMİK OLUŞUMU ( OSTEOGENEZ, OSSİFİKASYON)...253 İntramembranöz Kemikleşme...253 Endokondral Kemikleşme...255 UZUN KEMİKLERDE BÜYÜME...258 KIRIK ONARIMI...259 KEMİK DOKU ÜZERİNE BESLENMENİN ETKİSİ...260 KEMİK DOKU ÜZERİNDE ETKİLİ HORMONLAR...260 ATROFİ VE HİPERTROFİ...261 KEMİK DOKUDAKİ KAN, LENF VE SİNİR AĞI...261 EKLEMLER...261 Diartroz Eklemler...261 Sinartroz Eklemler...262 KAYNAKÇA...262 BÖLÜM 9: KAN DOKU...263 Prof. Dr. Asuman ÖZEN KAN DOKUSU...263 Plazma...264 Kanın Şekilli Elemanları...265 Alyuvarlar (Eritrositler)...265 Akyuvarlar (Lökositler)...268 Granülositler...269 Agranülositler...274 Trombositler...280 Kemik İliği...282 Prenatal ve Postnatal Hemapoez...283 Kök Hücreleri, Progenitor Hücreler ve Prekürsor Hücreler...284 Hemapoietik Büyüme Faktörleri...288 KAYNAKÇA...290 BÖLÜM 10: KAS DOKUSU...291 Prof. Dr. Ziya ÖZCAN ÇİZGİLİ KASLAR...292 İskelet Kası Dokusu...292 Kalp Kası Dokusu...302 DÜZ KAS DOKUSU...305 KAYNAKÇA...309 X
BÖLÜM 11: SİNİR DOKU...311 Prof. Dr. Nesrin ÖZFİLİZ Prof. Dr. Aytekin ÖZER SİNİR DOKU HÜCRELERİ...311 Nöyronlar...311 Hücre İskeletinin Elemanları (Unsurları)...315 Dentritler...315 Aksonlar...315 Sinir Teli...315 Aksonal Taşıma Sistemleri...319 SİNAPSLAR...320 UYARIMIN İLETİMİ...322 Nöyrotransmitterler...323 Küçük Molekül Transmitterler...323 Nöyropeptidler...323 Gazlar...323 MOTOR PLAKLAR...324 SİNİR DOKUDA ARA MADDE...324 Nöyrogliya...325 Astrositler...325 Oligodentrositler...326 Ependim Hücreleri...327 Mikrogliyalar...328 Schwann Hücreleri...328 Uydu (Satellit, Manto) Hücreleri...328 PERİFER SİNİR SİSTEMİNDE ORGANİZASYON...329 Gangliyonlar...330 Duyu Reseptörleri...330 SİNİR DOKUDA REJENERASYON...331 Merkezi Sinir Sisteminde Rejenerasyon...333 SİNİR DOKUDA BOYAMA YÖNTEMLERİ...333 KAYNAKÇA...334 XI