ALÇI LEVHA UYGULAYICISI (SEVĠYE 3) YETERLĠLĠK KODU: 12UY0054-3 HAZIRLAYAN: ĠNTES MYM / 2015 ANKARA

ALÇI LEVHA UYGULAYICISI (SEVĠYE 3) YETERLĠLĠK KODU: 12UY0054-3 HAZIRLAYAN: ĠNTES MYM / 2015 ANKARA 1

ĠÇĠNDEKĠLER SAYFA 1. Giriş 3 2. Kişisel Güvenlik ve Çevre Kaza Riskleri 3 2.1. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önlemler 3 2.2. Şantiyedeki risk unsurları ve gerekli ikazlar 4 2.3. Şantiyede uyulması ve yapması gereken kurallar 6 2.4. Çalışma alanlarında Risk Faktörleri 6 3. Genel Mesleki Bilgiler 6 4. Alçı Levha Tanım ve Tipleri (Çeşitleri) 7 4.1. Tanımı 7 4.2. Tipleri (Çeşitleri) 8 4.3. Alçı Levha Uygulamasında Kullanılan Araçlar 8 4.3.1. Taşıma ve destek araçları 8 4.3.2. Kesme ve işleme araçları 9 4.3.3. Vidalama Araçları 10 4.3.4. Derz dolgu ve Alçı Levha Yapıştırıcısı Uygulama El Aletleri 10 4.3.5. Alçı Levha Aksesuvarları 12 4.4. Alçı Levhaların Stoklanması ve Taşınması 15 5. Alçı Levha Uygulama Esasları 15 5.1. Uygulama Öncesinde Dikkat Edilecek Hususlar 15 5.2. Alçı Levha Sistemleri 15 5.2.1. Duvar Sistemleri 15 5.2.1.1. Bölme Duvar Sistemleri 15 5.2.1.2. Duvar Giydirme Sistemleri 20 5.2.1.2.1. Metal İskeletli Duvar Giydirme Sistemleri 20 5.2.1.2.1.1. Metal İskeletli Agraflı Duvar Giydirme Sistemleri 21 5.2.1.2.1.2. Metal İskeletli Bağımsız Duvar Giydirme Sistemleri 28 5.2.1.3. Yapıştırma Duvar Giydirme Sistemleri 34 5.2.2. Asma Tavan Sistemleri 37 5.2.2.1. Monoblok Asma Tavan Sistemleri 38 5.2.2.1. Modüler Asma Tavan Sistemleri 43 6. Kaynakça 49 2

1. GĠRĠġ Mesleğin tanımı: İş sağlığı ve güvenliği ile çevresel önlemleri alarak, kalite sistemleri çerçevesinde, mesleği ile ilgili iş organizasyonu yapan, alçı levha uygulaması için hazırlık işlemlerini gerçekleştiren, iç mekânda duvar ve asma tavan alçı levha uygulaması yapan, mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri yürüten nitelikli kişiye alçı levha uygulayıcısı denir. 2. KĠġĠSEL GÜVENLĠK VE ÇEVRE KAZA RĠSKLERĠ 2.1. ĠĢ sağlığı ve güvenliğine iliģkin önlemler İlk yardım çağırma 112: Bir yaralanma veya sağlık sorunu esnasında, sağlık ekibinden yardım istemek için bilinmesi gereken telefon numarasıdır. Telefon numarasını bilmek ve yardımın zamanında gelmesi için çalışma alanının tam adresini de bilmek gerekmektedir. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD): Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan tüm alet, araç, gereç ve cihazlara KKD adı verilir. İş eldiveni: Çalışanlar iş yaparken eldiven giymek zorundadır. Eldiven elin korunması için çalışanın ellerine ve yapacakları işe uygun seçilmiş olmalıdır. Baret: Başa bir cismin düşmesi, çarpması veya başın bir yere vurulması yahut başın gerilimli bir iletkene değmesi olasılığına karşı kullanılır. Genellikle, inşaat iş kollarında kullanılmaktadır. Inşaat alanında bulunan herkes baret giymek zorundadır. Genellikle, barette renk standardı şöyledir; Beyaz renkli: Üst düzey yönetici ve ziyaretçiler, Mavi renkli: Mühendisler ve teknik elemanlar, Turuncu renkli: Formenler ve ustabaşları, Sarı renkli: İşçiler, Kırmızı renkli: iş güvenliği, sivil savunma ve yangınla mücadele elemanlar, Yeşil renkli: Sağlık personeli içindir. İş ayakkabısı: Çalışanların ağır malzemenin kaldırılıp taşınması esnasında düşürme ve sivri uçlu cisimlerin batma riskine karşı uygun kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımdır. Gözlük: Çalışma esnasında çalışanın gözlerini dış etkilerden koruyan kişisel koruyucu donanımdır. Toz maskesi: Yüze takılan ve kullanan kimseye çevresindeki tozlu havayı filtreden geçirerek veren kişisel koruyucu donanımdır. Reflektif yelek: İnşaat işlerinde çalışanların daha kolay fark edilmesine yarayan değişik renklerdeki fosforlu tip kişisel koruyucu donanımdır. Önünde ve arkasında geceleri ışık yansıtan şeritler bulunur, kolsuz yapıldığı için iş elbisesi üzerine giyilir. Yağmurluk: Çalışanı yağmurdan ve ıslak ortamın zararlarından korumada kullanılan kişisel koruyucu donanımdır. Boyu genellikle diz kapağının hemen altındadır. Emniyet kemeri: Düşme riski olan yerlerde yüksekte çalışan kişileri düşme tehlikesine karşı koruyan kişisel koruyucu donanımdır. 3

Güvenli İş iskelesi: İşin durumuna göre düşmeye karşı tutmayı ve dayanmayı sağlayan en az 60 cm genişliğinde gezinme yeri ve basma yerinden diz ve bel mesafelerinde (50 cm ve 100 cm ) korkuluğa sahip iskeledir. İlk yardım dolabı: Acil durumlarda kullanılmak üzere ilkyardım malzemlerinin bulunduğu, erişimi kolay herkesin bildiği bir yerde bulunması gereken dolaptır. Içindekiler Büyük sargı bezi (10 cm x 3-5 m), antiseptik solüsyon (50 ml), flaster bant (2 cm x 5 m), çengelli iğne, küçük makas (paslanmaz çelik), yara bandı, tıbbı eldiven vb. 2.2 ġantiyedeki risk unsurları ve gerekli ikazlar a) Güvenlik ve sağlık iģaretleri: Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk, sesli ve/veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren işaretleridir, b) Yasak iģareti: Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz bırakacak bir davranışı yasaklayan işareti gösteren, daire biçiminde, beyaz zemin üzerine siyah piktogram, kırmızı çerçeve ve diyagonal çizgiden oluşan tabelalardır. Sigara Ġçilmez Açık alev kullanmak Yaya giremez Yetkisiz kimse yasaktır giremez c) Uyarı iģareti: Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakkında uyarıda bulunan işarettir. Üçgen şeklinde sarı zemin üzerine siyah piktogram, siyah çerçevelidir. Asılı Yük Altında Durma Elektrik tehlikesi Tehlike 4

d) Emredici iģaret: Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işarettir, daire biçiminde, mavi zemin üzerine beyaz piktogramlıdır. Gözlük kullan Baret tak Eldiven giy Maske kullan İş ayakkabısı giy Yaya yolunu kullan Koruyucu elbise giy Kulak koruyucu tak Emniyet kemeri kullan e) Acil çıkıģ ve ilkyardım iģaretleri: Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretlerdir. Acil çıkış ve kaçış yolu 5

Yönler (Yardımcı bilgi işareti) İlk Yardım Sedye Güvenlik duşu Göz duşu Acil yardım ve ilk yardım telefonu 2.3 ġantiyede uyulması ve yapması gereken kurallar a) Çalışacağı alanın gereken güvenlik donanım kontrolünü iş sağlığı ve güvenliği uzmanının direktiflerine uygun olarak yapar, b) Çalışma alanına giren, ilgisiz kişileri uyarır. c) Çalıştığı veya kullandığı el aletleri ile ilgili gerekli güvenlik tedbirleri mevcut mu ve görevini yapabiliyor mu kontrol eder. d) İş alanındaki ikaz edici levhalara dikkat eder, e) Çalışma alanının temizlik ve düzenini sağlar, f) Belirlenen çalışma alanında çalışır. g) Yapılacak işle ilgili ekip içinde uyumlu çalışır. h) Çalışma alanında bulunan atıkların uzaklaştırılmasını sağlar. i) Çalışma alanlarında Iş Güvenliği ile ilgili her türlü konuda İş güvenliği Uzmanının direktiflerine uygun olarak çalışır j) Teknik konulardan dolayı kazaya sebebiyet verebilecek durum, davranış ve aksaklıkları ilgili kişisine bildirir (Şantiye şefi, Kontrol mühendisi vb). 2.4. ÇalıĢma alanlarında Risk Faktörleri a. Kesici ve delici aletlerin uçları tehlike teşkil etmeyecek şekilde yerleştirilir. b. Kabloların çalışma esnasında ayak takılmalarına sebebiyet vermeyecek şekilde durması gerekmektedir. c. Elektrik çarpmalarına karşı kabloların hasarlı olmamasına dikkat edilir d. Tozlu ortamlarda maske takarak kendini korur. e. Çalışırken herhangi bir şekilde oluşabilecek Batma ve sıçrama tehlikelerine karşı İşe uygun İş Gözlüğü takar. f. Çalışma alanında malzeme düşmesi, çarpma ve batmalara karşı işe uygun iş ayakkabısı giyer. 3. GENEL MESLEKĠ BĠLGĠLER İnsanların her türlü ihtiyaçlarını karşılamak maksadıyla yerüstü ve yeraltında inşa edilen tesislere yapı adı verilir. Yapılara örnek olarak binalar, köprüler, otoyollar, enerji santralleri, baraj, sulama kanalı gibi sulama tesisleri, stadyum, spor salonları vb. verilebilir. 6

İnsanların sahip olduğu eşya ve değerlerini soğuk, sıcak, fırtına gibi dış etkilerden korumak ve yaşama, eğitim, sağlık gibi değişik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla inşa ettikleri yapılara ise bina denir. Binalar, kullanım maksadına göre aģağıdaki gibi sınıflara ayrılabilir: 1. Konut binaları (ev, villa, apartman gibi) 2. Eğitim binaları (anaokulu, İlköğretim, üniversite gibi) 3. Sağlık binaları (hastane, sağlık ocağı, poliklinik, dispanser gibi) 4. Ticaret binaları (Büro, dükkân, mağaza, iş hanı gibi) 5. Sanayi binaları (atölye, fabrika gibi ) 6. Konaklama binaları (Otel, motel gibi) 7. Barınma binaları (Öğrenci yurtları, yaşlılar evi, yetiştirme yurdu gibi) 8. Sosyal binalar (Sinema, tiyatro gibi) 9. Kültür binaları (Müze, kütüphane, tarihi yapılar gibi) 10. Kamu binaları (Bakanlıklar, Belediyeler gibi) 11. Spor binaları (Kapalı spor salonu, spor binaları gibi) 12. Ulaştırma binaları (Terminaller (gar, otogar), İşletme binaları gibi) 13. Dini binalar (Cami, mescit, kilise, havra gibi) 14. Emniyet binaları (Polis, TSK ait binalar, itfaiye gibi) 15. Barınak binaları (Çiftlik, ahır, ağıl, kümes gibi) Binalar Yapım Tekniklerine göre; 1. Yerinde yapım binalar 2. Prefabrik veya ön yapım binalar olarak incelenebilir. 4. ALÇI LEVHA TANIM VE TĠPLERĠ (ÇEġĠTLERĠ) 4.1. Tanımı İç mekânda duvar veya asma tavan yapımında kullanılmak üzere üretilen bir alçı çekirdek ve bu çekirdeğin her iki tarafına sıkıca yapıştırılmış kâğıt tabakaların oluşturduğu düz, dikdörtgen levhalardır. Alçı levhaların bu yapısı, yangından koruma, ses ve ısı yalıtımı 7

gereken yerlerde kullanım için levhaya uygun özellikler kazandırmasından dolayı inşaat ve dekorasyon işlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. 4.2. Tipleri (ÇeĢitleri) a) Standart alçı levha (Tip A): Ortası alçı ve her iki yüzü karton kaplı, iç mekânlarda duvar ve asma tavanlarda kullanılan tek yüzü beyaza yakın krem renginde olan levhalardır. b) Suya dayanıklı alçı levha (Tip H): Ortası alçı ve her iki yüzü karton kaplı, özellikle nemli iç mekânlarda duvar ve asma tavanlarda tercih edilen suya ve neme dayanıklı tek yüzü yeşil renginde olan levhalardır. c) Yangına dayanıklı alçı levha (Tip F): Ortası alçı ve her iki yüzü karton kaplı, yangına dayanıklılık istenen iç mekânlarda duvar ve asma tavanlarda yangına dayanıklı tek yüzü kırmızı renginde olan levhalardır. d) Yangına ve suya dayanıklı alçı levha: Suya ve yangına dayanıklı alçı levha özelliklerini bir arada içeren levhalardır. 4.3. Alçı Levha Uygulamasında Kullanılan Araçlar 4.3.1. TaĢıma ve destek araçları 8

Hortum Terazi Su Terazisi Kutu Mastar Boyalı Çırpı İpi 4.3.2. Kesme ve iģleme araçları Resim 4.1. TaĢıma ve destek araçları Metal Kesme Makası Kenet Makası Çekiç Resim 4.2. Metal kesme ve iģleme araçları Alçı Levha Rendesi Alçı Levha Testeresi Maket Bıçağı Resim 4.3. Alçı levha kesme ve iģleme araçları 9

4.3.3. Vidalama Araçları Vidalama Matkabı Resim 4.4. Alçı Levha Vidalama Araçları 4.3.4. Derz dolgu ve Alçı Levha YapıĢtırıcısı Uygulama El Aletleri Alçı Karıştırma Teknesi Mikser Alçı Malası Spatula Sonlama Perdah Malası Resim 4.5. Derz dolgu ve Alçı Levha YapıĢtırıcısı Uygulama El Aletleri 10

4.3.5. Alçı Levha Aksesuvarları Duvar C Profil Duvar U Profil Tavan C Profil Tavan U Profil 11

Askı Maşası Askı Teli Klips Ekleme Parçası Sivri Uçlu Vida Dübel Vida Çelik Dübel 12

Agraf Derz Bandı Ses Yalıtım Bandı Cam Yünü Taş Yünü Resim 4.5. Alçı Levha Aksesuvarları 13

4.4 ALÇI LEVHALARIN STOKLANMASI VE TAġINMASI Alçı Levhaların zarar görmemesi için; kuru ortamda bulunması, hava akımlarına maruz bırakılmaması, Güneş ışığı veya herhangi olumsuz dış hava koşulları gibi şantiye şartlarında zarar verebilecek benzer hususlardan korunması için kapalı ya da yarı kapalı ortamlarda depolanmalıdır. Levhaların altına kısa kenarlarına paralel yönde kenarlardan en fazla 10 cm uzaklığa kadar ve en fazla 50 cm aralıklarla 10 cm genişliğinde ve kısa kenar uzuluğunda takozlar yerleştirilerek levhaların zeminle teması kesilmelidir. Üst üste konulan paletlerin arasındaki takozlar aynı hizada olmalıdır. Alçı levhalar paletler üzerinde yatay şekilde konulmalı, dikey olarak yaslanmamalıdır. Alçı levhalar en fazla 6 palet üst üste olacak şekilde stoklanabilir. Alçı levhalar el ile taşınırken uzun kenarı yere paralel olarak taşınmalıdır. 5. ALÇI LEVHA UYGULAMA ESASLARI 5.1. Uygulama Öncesinde Dikkat Edilecek Hususlar Uygulanacak levhalar kuru ve düzgün yüzeyli olmalıdır. Kötü stok koşullarindan dolayı nemlenen ve formu bozulan alçi levhalar kullanılmamalidir. Mutfak, tuvalet, banyo gibi kısa süreli neme maruz kalan ıslak mekânlarda suya dayanıklı alçı levha kullanılmalıdır. Profillerin sabitleneceği yüzey düzgün olmalıdır. Alçı levha montajından sonra şap sıva ve benzeri harçlı imalatlar yapılacaksa alçı levhalar nem ve sudan etkilenmeyecek şekilde gerekli önlemler alınarak uygulanmalıdır. 5.2. Alçı Levha Sistemleri 5.2.1. Duvar Sistemleri İç mekânlarda alçı levha ile oluşturulan, akustik düzenleme, yangın dayanımı, ısı ve ses yalıtım performaslarına sahip taşıyıcı olmayan duvar sistemleridir. Alçı levha duvar sistemleri konutlar eğitim, konaklama, sağlık, büro, ticaret, endüstriyel, toplanma (buluşma), depolama amaçlı ve benzeri binaların iç mekânlarında kullanılabilir. 5.2.1.1. Bölme Duvar Sistemleri 14

Plana göre bölme duvarların yerleşimi, zemine ve tavana şakülünde işaretlenir. Bölme duvar yapımında tavana ve tabana Duvar U profili (DU), duvara birleşim yerlerinde Duvar C profili (DC) kullanılır. Tavana ve tabana sabitlenecek Duvar U profilinin (DU) döşemeye temas edecek yüzeyine ses yalıtım bandı yapıştırılmalıdır. DU profiler dübel ve vidalar yardımıyla her iki ucundan 5 cm mesafeden başlayarak en fazla 60 cm aralıklarla sabitlenir. 15

Bina hareketlerinden dolayı bölme duvarın zarar görmemesi için, yüksekliğinden en fazla 1 cm kısa kesilmelidir. DC profiler kat Duvara vida yardımıyla sabitlenen ilk DC profilden sonra, diğer DC profiler, DU profiler arasına 60 cm aralıklarla DC profillerin ağızlarının aynı tarafa bakacak şekilde yerleştirilmelidir. 16

Islak mekanlarda alçı levha üzerine seramik mermer vb kaplama malzemesi kullanıldığında DC profil aralıkları en fazla 40 cm olmalıdır. DC profiler DU profillere vidalanmamalı kenet makası ile kenetlenmelidir. Kat yüksekliğinin DC profilden uzun olduğu durumlarda, iki DC profil birbiri ile birleştirileceğinden kat Yüksekliğinden 1 cm kısa olacak şekilde İki adet DC profil hazırlanarak, uç uca birleştirilir. DC profilin sırt genişliğinin 10 katı kadar uzunlukta DU profil kesilerek hazırlanır., DC PROFĠL TĠPĠ SIRT GENĠġLĠĞĠ GEREKLĠ DU PROFĠL (CM) BOYU (CM) DC 50 5 50 DC 75 7,5 75 DC 100 10 100 Hazırlanan DU profiler DC profilinin ek yerini ortalayacak şekilde en fazla 10 cm aralıklarla metal-metal vidası ile vidalanmalıdır. 17

Kat yüksekliğinin DC profilden uzun olduğu durumlarda uzatmalardaki ek yerleri aynı hizada olmamalı şaşırtmalı olarak döşenmelidir. Bu yapılırken genellikle kullanılan yöntem DC profillerin alt üst çevirilerek ek yerlerinin duvarın bir altında ve bir üstünde konumlandırılmasıdır. Alçı levha ön yüzünden, düzgün bir zeminde mastar kullanilarak, maket bıçağıyla kat yüksekliğinden 1-1,5 cm kısa kesilir. Maket bıçağı ucu ön yüzeydeki kartonu keserek alçı çekirdeğinin içine girmelidir. Kesilen yüzey üstte kalacak şekilde alçı levha kesim yerinden el darbesi ile kırılır. Alçı levha ters çevrilerek arka karton maket bıçağı ile kesilir ve ihtiyaç halinde alçı levha rendesi kullanılarak kenarları düzeltilir. Kesilen kenarlara ve levhaların kısa kenarlarına suni pah açılmalıdır. Alçı levhalar biribirilerine aralık kalamayacak şekilde sabitlenmelidir. Kat yüksekliğinden 1-1,5 cm kısa kesilen alçı levhalar, zeminden gelebilecek herhangi bir su temasını engellemek amacıyla, zeminden 1-1,5 cm yükseltilerek sabitlenmelidir. 18

5.2.1.2. Duvar Giydirme Sistemleri 5.2.1.2.1. Metal Ġskeletli Duvar Giydirme Sistemleri Metal İskeletli Duvar Giydirme Sistemleri mimari projesine uygun tuğla, gazbeton, bims ve brüt beton yüzeyi üzerine eski ve yeni binalarda uygulanmaktadır. Uygulama standart, suya dayanıklı, yangına dayanıklı, suya ve yangına dayanıklı alçı levhalar ve özel levhaları ile düzgün bir duvar yüzeyi elde edilmesini sağlamaktadır. Maliyet etkin cok amaçlı çözümler ile tüm yapı modellerine uyumludur. Metal İskeletli Duvar Giydirme Sistemleri yapısal farklılıkları aynı zamanda yaşama alanındaki konfor düzeyimizi de etkilemektedir. Sistemin her bir parcası birbiri ile bir bütün teşkil edecek şekilde dizayn edilmiş teknik değerlerden oluşmuştur. Mimari konseptin vazgeçilmez unsuru olan Metal İskeletli Duvar Giydirme Sistemleri yangın güvenliği, akustik düzenleme, ısı ve ses yalıtımı gibi konularda önemli bir yapısal kurgudur. Bu sebeple Metal İskeletli Duvar Giydirme Sistemleri yaşadığımız tüm mekânların içerisine rahatlıkla uygulanacak bir sistemdir. 19

5.2.1.2.1.1. Metal Ġskeletli Agraflı Duvar Giydirme Sistemleri Duvar giydirme sistemi uygulanacak yüzey plana göre temizlenerek hazırlanır. Hiza olarak duvar yüzeyinin en fazla çıkıntı yaptığı yüzey ele alınarak düz bir çizgi oluşturulur. Bu hizalamanın derinliği, sistemde arkada kalacak olan yalıtım kalınlığı boşluğunu oluşturacaktır. Hizalanan boşluk tabanda ve tavanda profillerin geleceği pozisyon göz önüne alınarak işaretlenir. Tavan U profiller duvarın projedeki uzunluğu gözönüne alınarak kesilir veya eklenir. Profiller kesme makası ile kesmelidir. 20

Tavan U profiller sabitlenmeden önce sırt kısmına kendinden yapışkanlı ses yalıtım bandı yapıştırılır. Tavanda ve tabanda işaretlenen hiza doğrultusunda 60 cm merkez olmak üzere Tavan U profiller sabitlenir. 21

Duvar yüzeyinde yatayda 60 cm, düşeyde 80 cm olmak üzere agraflar duvara sabitlenir. Sistem üzerine gelecek yüzey kaplamasına bağlı olarak agrafların yataydaki aks aralıkları 40 cm ye düşürülebilir. Düşeyde oluşturulacak Tavan C Profiller kat yüksekliği hesaplanarak profil kesme makası ile düzgün bir şekilde kat yüksekliğinden 0,5-1,0 cm kısa kesilir. Hazırlanan Tavan C profiller tabanda ve tavanda montajı yapılmış olan Duvar U profilleri içine 60 cm aks aralıkları ile oturtulur. 22

Agraf kanatları duvara dik olarak kapatılarak Tavan C Profili teraziye alındıktan sonra yanaklarına metal vidası ile montajı yapılır. Vida agrafın uzerinde bulunan deliklerden Tavan C profil üzerine sabitlenir. Alçı levha gelecek yuzeyin düzgün olabilmesi için agrafın kanatları kenarlara doğru bükülür. 23

Alçı levhaların montajından önce metal iskeletle duvar arasındaki boşlukta tesisat tamamlanır. Tavan C profillerin arasına yangın güvenliği, ısı ve ses yalıtımı sağlayacak uygun mineral yün yalıtım malzemesi yerleştirilir. Alçı levhalar mastar kullanılarak maket bıçağı ile kat yüksekliğinden düzgün bir bicimde 1,0-1,5 cm kısa kesilir. Bu şekilde maket bıçağı ön yüzeydeki kartonu keserek arkasında bulunan alçı içerisine girmektedir. Maket bıçağı ile kesilmiş yüzey yukarıya bakacak şekilde iken levha kesim yeri aşağıya doğru vurularak kırılması sağlanır. Kırılmış bölgenin arka tarafında kalan karton kısım maket bıçağı ile kesilerek ayrılır. 24

Metal konstrüksiyonun tamamlanmasının ardından Alçı levhalar Tavan C profillerini ortalayacak şekilde borazan vidalar ile monte edilir. Vidalar profillere en az 0,10 cm. girecek şekilde dik açı ile alçı levhaları sabitlemelidir. Zeminden gelecek herhangi bir su temasını engellemek amacıyla zayıf bir nokta oluşmaması için alçı levhalar yere temas etmeyecek şekilde yerden yaklaşık 1,0-1,5 cm yukarıdan monte edilir. 25

Alçı levhalar Duvar C profillere düşeyde vida aralıkları en fazla 30 cm olmak üzere sabitlenir. Vidalar Alçı levhaların inceltilmiş kenarından 10 mm, kesilmiş kenarından 13 mm den daha az monte edilmemelidir. Alçı levhaya monte edilen vidalar yuzeydeki kartona zarar vermeyecek şekilde doğru derinlikte monte edilmelidir. 26

5.2.1.2.1.2. Metal Ġskeletli Bağımsız Duvar Giydirme Sistemleri Duvar Giydirme sistemi uygulanacak yüzey plana göre temizlenerek hazırlanır. Hiza olarak duvar yüzeyinin en fazla çıkıntı yaptığı yüzey ele alınark düz bir çizgi oluşturulur. Bu hizalamanın derinliği, sistemde arkada kalacak olan yalıtım kalınlığı boşluğunu oluşturacaktır. Hizalanan boşluk tabanda ve tavanda profillerin geleceği pozisyon göz önüne alınarak işaretlenir. 27

Duvar U profiller duvarın projedeki uzunluğu gözönüne alınarak kesilir veya eklenir. Profiller kesme makası ile kesmelidir. Duvar U profiller sabitlenmeden önce sırt kısmına kendinden yapışkanlı ses yalıtım bandı yapıştırılır. 28

Duvar ve tabanda işaretlenen hiza doğrultusunda 60 cm merkez olmak üzere Duvar U profiller sabitlenir. Düşeyde oluşturulacak Duvar C Profiller kat yüksekliği hesaplanarak profil kesme makası ile düzgün bir şekilde kat yüksekliğinden 0,5-1,0 cm kısa kesilir. 29

Hazırlanan Duvar C profiller tabanda ve tavanda montajı yapılmış olan Duvar U profilleri içine 60 cm aks aralıkları ile oturtulur. Alçı levhaların montajından önce metal iskeletle duvar arasındaki boşlukta tesisat tamamlanır. Duvar C profillerin arasına yangın güvenliği, ısı ve ses yalıtımı sağlayacak uygun mineral yün yalıtım malzemesi yerleştirilir. 30

Alçı levhalar mastar kullanılarak maket bıçağı ile kat yüksekliğinden düzgün bir bicimde 1,0-1,5 cm kısa kesilir. Bu şekilde maket bıçağı ön yüzeydeki kartonu keserek arkasında bulunan alçı içerisine girmektedir. Maket bıçağı ile kesilmiş yüzey yukarıya bakacak şekilde iken levha kesim yeri aşağıya doğru vurularak kırılması sağlanır. Kırılmış bolgenin arka tarafında kalan karton kısım maket bıçağı ile kesilerek ayrılır. Metal konstrüksiyonun tamamlanmasının ardından Alçı levhalar Duvar C profillerini ortalayacak şekilde borazan vidalar ile monte edilir. Vidalar profillere en az 0,10 cm. girecek şekilde dik acı ile Alçı levhaları sabitlemelidir. 31

Zeminden gelecek herhangi bir su temasını engellemek amacıyla zayıf bir nokta oluşmaması için Alçı levhalar yere temas etmeyecek şekilde yerden yaklaşık 1,0-1,5 cm yukarıdan monte edilir. Alçı levhalar Duvar C profillere düşeyde vida aralıkları en fazla 30 cm olmak üzere sabitlenir. Vidalar Alçı levhaların inceltilmiş kenarından 1,0 mm, kesilmiş kenarından 1,3 mm den daha az monte edilmemelidir. Alçı levhaya monte edilen vidalar yüzeydeki kartona zarar vermeyecek şekilde doğru derinlikte monte edilmelidir. 32

5.2.1.2.2. YapıĢtırma Duvar Giydirme Sistemleri Yapıştırma duvar giydirme sistemi mimari projesine uygun basit ve hızlı bir teknik ile tuğla, gazbeton, bims ve brüt beton yüzeyi üzerine eski ve yeni binalarda uygulanmaktadır. Levhalar, alçı levha yapıştırıcısı ile doğrudan yüzey üzerine yapıştırılmaktadır. Uygulama standart, suya dayanıklı, yangına dayanıklı, suya ve yangına dayanıklı alçı levhalar ve özel levhalar ile düzgün bir duvar yüzeyi elde edilmesini sağlamaktadır. Yapıştırma duvar giydirme sistemi maliyet etkin çok amaçlı çözümler ile tüm yapı modellerine uyumludur. Mimari projede oluşturulan duvar planına gore uygulama yapılacak yüzey temizlenerek hazırlanır. İç mekânlarda tüm yuzeyler için aderans (tutunma özelliği) artırıcı olarak kullanılan akrilik emülsiyon esaslı astar kullanılması önerilir. Duvar uzerinde uygulama yapılacak yüzeyin en yüksek noktası belirlendikten sonra şakül ile tavan ve tabanda aynı hiza işaretlenir. İşaretlenen ölçüler duvar kenarına taşınarak tabanda ve tavanda çırpı ipi ile işaretlenir. Yapıştırılacak alçı levha ve/veya kompozit levhanın üzerine gelecek alçı 33

levha yapıştırıcısı, duvar yüzeyine bastırıldıktan sonra yaklaşık 1,0 cm kalınlığında olmalıdır. Düzgün olmayan yüzeylerde alçı levha yapıştırıcısının kalınlığı en fazla 3,0 cm yi aşmamalıdır, eğer duvar yüzeyindeki şakul kaçıklığının 3 cm den fazla olduğu durumlarda alçı levha parcaları ile takozlama yapılmalıdır. Zeminden gelecek herhangi bir su temasını engellemek amacıyla zayıf bir nokta oluşmaması için alçı levhalar yere temas etmeyecek şekilde kat yüksekliğinden 1,0-1,5 cm kısa kesilir. Temiz bir kaptaki 5 lt suya, yaklaşık 10 kg alçı levha yapıştırıcısı yavaşca sepelenir. Malzemenin sepelenmesinin ardından suyun tam teması için birkaç dakika beklenir. Harç homojen oluncaya kadar el mikseri veya mala ile iyice karıştırılır. 34

Hazırlanan harç, alçı levha arka yüzeyine her iki kenar ve ortası olmak üzere yaklaşık 10 cm çapında ve düşeyde 30 cm aralıklar ile yumruk büyüklüğünde öbekler oluşturulur. Uzun ve kısa kenar kenar çerçevede yerleştirilecek harç 10 cm içeriden uygulanır. İş gücünün yetmeyeceği düşünüldüğü durumlarda Alçı levha yapıştırma harcı duvar yüzeyine uygulanabilir. 35

Hazırlanan ilk alçı levha alt köşeden yaslayarak duvar yüzeyine yapıştırılır. Alçı levha mastar yardımı ile çaprazlama bir şekilde vurarak çırpı ipi ile işaretlenen hizaya getirilir. Yapıştırma işlemi sonrasında yapıştırılan yüzeyin düzgünlüğü mastar ve su terazisi yardımı ile kontrol edilir. 5.2.2. Asma Tavan Sistemleri Asma tavan sistemleri yapıların iç mekânlarında estetik, fonksiyonel ve konfor elemanları olarak yer almaktadır. Mekânın kendi içindeki malzemelerin ve hareketlerin uyumu asma tavan ile birlikte bir bütün teşkil etmektedir. Dokuların ve renklerin her bir yüzeydeki uyumu eş algılama olarak tavana da yansımaktadır. Asma tavanların yapısal farklılıkları aynı zamanda yaşama alanındaki konfor düzeyimizi de etkilemektedir. Sistemin her bir parcası birbiri ile bir bütün teşkil edecek şekilde dizayn edilmiş teknik değerlerden oluşmuştur. Mimari konseptin vazgecilmez unsuru olan asma tavanlar yangın güvenliği, akustik düzenleme, ısı ve ses yalıtımı gibi konuların yanında aydınlatmada da önemli bir 36

yapısal kurgudur. Bu sebeple asma tavan sistemleri yaşadığımız tum mekânların içerisinerahatlıkla uygulanacak tamamlayıcı bir öğedir. 5.2.2.1. Monoblok Asma Tavan Sistemleri Uygulama yapılacak tavan bitiş kotu lazer terazi veya hortum terazi ile işaretlenir. İşaretlenen tavan bitiş kotu diğer duvar yüzeyleri üzerine taşınarak çırpı ile işaretlenir. Duvar yüzeyleri üzerine işaretlenen kot dikkate alınarak Tavan U profilinin alt hizası çizginin üstüne gelecek şekilde dübel-vida ile sabitlenir. Sabitleme 60 cm aralıklar ile yapılmalıdır. Köşe noktasına konulacak askı çubukların dik olarak duvarlara uzaklığı 10 cm olmalıdır. Askı çubukların taşıyacağı Ana Taşıyıcı Tavan C profillerin yerleşimi odanın ölçülerine göre planlanmalıdır. Bu plana göre askı cubuklarının yerleri hazırlanır. 37

Ana taşıyıcı profil yükünü tavana aktaracak olan askı cubukları en fazla 90 cm aralıklı olarak tavana çelik dübeller ile sabitlenir. Aynı yönde paralel Ana Taşıyıcı Tavan C profili yerleşimi için en fazla 110 cm aks aralıklarında askı cubukları tavana çelik dübeller ile sabitlenir. Askı cubukları çelik dübelin L kıvrımına geçirilerek tavana taşıtılır. Askı maşaları aynı yöne bakacak şekilde askı çubuklarına geçirilir. Ana Taşıyıcı Tavan C profili, askı maşalarının tırnaklarına geçirilerek oturtulur. Askı maşaları sistemin kotunu ayarlamaya imkân verdiği için kontrol edilerek uygulamaya devam edilmelidir. 38

Ana Taşıyıcı Tavan C profiler birbirine ekleme parcası kullanılarak uzatılabilir. Uzatılan ve birbirine paralel profillerin ek yerlerinin şaşırtılması gerekmektedir. Ana Taşıyıcı Tavan C profillerine dik olarak yerleştirilecek Tali Taşıyıcı Tavan C profilleri en fazla 40-50 cm aks aralıklarında klips yardımı ile sabitlenir. Tali Taşıyıcı Tavan C profiller birbirine ekleme parçası kullanılarak uzatılabilir. 39

Alçı levhalar mastar kullanılarak maket bıçağı ile kesilir. Maket bıçağı ön yüzeydeki kartonu keserek arkasında bulunan alçı içerisine girmektedir. Maket bıçağı ile kesilmiş yüzey yukarıya bakacak şekilde iken levha kesim yeri aşağıya doğru vurularak kırılması sağlanır. Kırılmış bölgenin arka tarafında kalan karton kısım maket bıçağı ile kesilerek ayrılır. Metal konstrüksiyonun tamamlanmasının ardından alçı levhalar Tali Taşıyıcı Tavan C profillerini ortalayacak şekilde borazan vidalar ile monte edilir. Vidalar profillere en az 1,0 cm girecek şekilde dik acı ile alçı levhaları sabitlemelidir. 40

Boş olan profillerin arasına yangın güvenliği, ısı ve ses yalıtımı sağlayacak uygun mineral yün yalıtım malzemesi yerleştirilir. Alçı levhalar Tali Taşıyıcı Tavan C profillere en fazla 300 mm olmak üzere sabitlenir. 41

Vidalar Alçı levhaların inceltilmiş kenarından 10 mm, kesilmiş kenarından 1,3 cm den daha az monte edilmemelidir. Alçı levhaya monte edilen vidalar yüzeydeki kartona zarar vermeyecek şekilde doğru derinlikte monte edilmelidir. 5.2.2.2. Modüler Asma Tavan Sistemleri Montaj işleminden önce asma tavan planlama ve ölçme işlemi işin sağlıklı yürümesi için önemli adımları teşkil etmektedir. Mekânın tavan planlaması tüm duvarlarda kiriş, kolon ve harici yapısal hareketleri içeren çizimi oluşturmaktadır. Bir yuzeyden başlayarak modüler olarak devam eden karolaj çizimi diğer karşı yüzeye geldiğinde yerleştirilecek levhanın boyutlarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Dolayısı ile en az yarım levha genişliğinde bırakılacak alan levha tasarım ve uygulama açısından kolaylık getirebilmektedir. 42

Asma Tavanı oluşturmadan önce döşeme altında oluşturulmuş kiriş, tesisat malzemeleri goz önüne alınarak tavan yüksekliği hesap edilir. Mekân içindeki her dört köşedeki duvarların yükseklikleri zemin bozukluklarından dolayı farklı çıkabilmektedir. Mimari projede oluşturulan asma tavan kesitine göre uygulama yapılacak tavan bitiş kotu lazer terazi veya hortum terazi ile işaretlenir. İşaretlenen hiza doğrultusundaki kot diğer duvar yüzeylerine taşınır. Belirlenen iz üzerine L köşe profillerin alt hizası uygun bir şekilde dübel ve vida ile aks aralıkları 30 cm yi geçmeyecek şekilde monte edilir. 43

Askı çubukları Ana taşıyıcı T profilleri taşıyacağı için çelik dübellerin ilk aşamada planlayarak yerleştirilmesi önemlidir. Uygulamada askı çubuklarının konumlandırılması yapılırken tüm tesisat ekipmanları veya asma tavan ile tavan döşemesi arasındaki diğer etkenler gözönüne alınmalıdır. 120 cm x 120 cm esasına göre yerleştirilecek ana taşıyıcı T profil planlamasına gore çelik dübeller tavana monte edilir. Askı çubukları çelik dübelin L kıvrımına gecirilerek tavana taşıtılır. Asma tavan kotunu ayarlayabilmek için çiftli yay maşası ile askı çubuklarının mesafesi belirlenir. 44

Ana taşıyıcı T profiller duvar yüzeyi üzerindeki köşe profillerine oturacak şekilde askı çubuklarına taşıtılır. Duvar diplerinde köşe profillere oturan ana taşıyıcı T profiller tam boy gelmediği ve kesilmek zorunluluğunda duvardan 5 mm kısa kesilmelidir. Konstrüksiyonun terazisi muhakkak kontrol edilmelidir. 120 cm Uzun Tali T profil Ana Taşıyıcı T profillere 60 cm aralıklar ile birbirine gececek şekilde monte edilir. Tüm Ana ve Ara T profiler birbirine dik olarak monte edilmelidir. 600 mm Kısa Tali T profilleri, 120 cm Uzun Tali T profillerin geçme yerlerine asma tavan levhalarının oturacağı 60 x 60 cm alanı oluşturacak şekilde monte edilir. 45

Oluşturulan 60 x 60 cm ebatlarındaki konstrüksiyon icerisine, arzu edilen taşyünü veya alçı esaslı 60 x 60 cm ebatlarındaki levhalar yerleştirilir. 60 x 60 cm ebatlarındaki levhalar duvar diplerinde daha kısa olduğu durumlarda bir mastar yardımı ile düzgünce maket bıçağı ile kesilir. 46

Tüm 600 x 600 mm ebatlarındaki levhalar yerleştirilerek sistem tamamlanır. 47

6. KAYNAKÇA 1. TS EN 520+A1 Alçı levhalar-tarifeler gerekler ve deney metotları 2. TS EN 14195 Alçı levha sistemlerinde kullanılan metal çerçeve bileşenleri 3. TS EN 13963 Derz malzemeleri - alçı levhalar için- tarifeler gerekler ve deney metotları 4. TS EN 13964 Asma tavanlar-tarifeler gerekler ve deney metotları 5. Saint-Gobain Rigips Alçı San. ve Tic. A.ġ. teknik dokümanları 48