Uluslararası Araştırma İşbirlikleri Araştırma Faaliyetleri Hızla Uluslararasılaşmaktadır! Science Dergisi Bilimsel Yayınları Yaklaşık %60 ı en az iki farklı ülke adresli araştırmacılar tarafından hazırlanan uluslararası çalışmalardan oluşmaktadır. Bu oranın 1992 yılında %20 nin altında olduğu düşünüldüğünde, akademik araştırmalar alanındaki uluslararasılaşma hızının dünyada ne seviyede ilerlediğini görmek mümkün olabilmektedir. Kaynak: Rush Holt, Scientific Drivers for Diplomacy, Science and Diplomacy, June 2015
Uzay ve Haberleşme
Sağlık
Enerji
Bilgi ve İletişim Teknolojileri
İkili İşbirliği Anlaşmaları 12 Anlaşma Yapılan Ülkeler (2000-2015) 10 8 6 4 2 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 6
İkili Ar-Ge ve İnovasyon İşbirlikleri Hedef Ülkeler: 1. Kanada 2. Brezilya 3. Endonezya 4. Malezya 5. Bangladeş 6. Avusturalya 7. Özbekistan 8. Cezayir 9. Suudi Arabistan İşbirliği Anlaşması Bulunan Ülkeler İşbirliği Kurulması Planlanan Ülkeler 10. Kazakistan 7
Kırıkkale Üniversitesi Ufuk 2020 Bilgi Günü Hakan KARATAŞ Uluslararası İşbirliği Daire Başkanı 30 Mayıs 2016
Bilginin Değeri Kg Fiyatı (Dolar $) Beton 0.01 Çimento 0.05 Demir-Çelik 0.5 Aluminyum 1.5 Otomobil 100 Yolcu Uçağı 10.000 Savaş Uçağı 100.000 Mikroçip 4.500.000
Ar-Ge ve Yeniliğe Ayrılan Kaynaklar Artıyor Yıllık ortalama 17% büyüme ile Ar- Ge Harcamaları 13,5 Milyar$ a ulaştı Ar-Ge Harcamaları nda Türkiye; Avusturya, Belçika, Finlandiya ve Meksika yı geride bıraktı Toplam TZE araştırmacı sayısı 2003 ten bu yana 3 kat artarak 113 bine ulaştı 10
Araştırma Basamakları UFUK 2020 COST Programı Bilimsel Mükemmeliyet Sanayide Liderlik Toplumsal Sorunlara Çözümler Ulusal Programlar Bilimsel esaslara uygun Sonuç odaklı İzlenebilir hedefleri olan Yurtiçinde yapılan Ar-Ge projeleri İkili İşbirlikleri Bilim ve teknoloji alanında, ülkelerle imzalanan ikili işbirliği anlaşmaları temelinde; Ortak araştırma projeleri Ortak bilimsel toplantılar Uzman değişimleri, çalışma ziyaretleri v.b gibi etkinliklere maddi destek Benzer çalışmalar yapan Avrupalı araştırmacıların biraraya getirilmesi amacıyla yürütülen proje ve faaliyetler Avrupa daki tüm paydaşların katılımına açık. (Üniversiteler, Sanayi Tem, STK lar, Kamu Kurumları) 80 Milyar bütçesiyle Dünya nın En Büyük Sivil Ar-Ge Programı
2014 Türk-Alman Bilim ve İnovasyon Yılı 74 Etkinlik: 1.000 Türk-800 Alman Araştırmacı Almanya ile Ufuk 2020 Kapsamında İşbirlikleri Ortak Araştırma ve İnovasyon Projeleri 12
2014 Türk-Alman Bilim ve İnovasyon Yılı 2+2 Programı Max. 450,000 BMBF Max. 450,000 2015: 130 Başvuru! 13
2015 Türk-İngiliz Bilim ve İnovasyon Yılı Açılış Etkinliği 24 Mart 2015, Ankara Üst Düzey Katılım Kapsam Sanayi kuruluşları arasında işbirliği Ufuk 2020 Programı kapsamında farklı teknoloji alanlarında ortak projeler Teknoloj Transferi yaklaşımlarına ilişkin bilgi ve deneyim paylaşımı Newton-Katip Çelebi Fonu
Newton-Katip Çelebi Fonu Newton-Katip Çelebi Fonu Resmi olarak Eylül 2014 te başlatıldı 5 Yıl boyunca TR-UK projeleri için toplam 40 Milyon Sterlin Destek Programları İnsanlar : Araştırmacıların Dolaşımı Araştırma : Araştırma İşbirlikleri Dönüşüm : İnovasyon İşbirlikleri Ufuk 2020 odaklı aktiviteler Fon kapsamında yürütülecek faaliyetlere 2014 2018 arasında Türkiye ve Birleşik Krallık tarafından her yıl 4 er milyon destek sağlanması öngörülmektedir. Her iki ülke ortak programlara ya da üzerinde uzlaşılan benzer programlara eşit miktarda destek sağlayacaktır (Eş-fon/Match-funding).
Ufuk 2020 (Horizon 2020) AB ÇERÇEVE PROGRAMLARI KÜRESEL İŞBİRLİKLERİ Rekabet Gücü BİLGİ VE DENEYİM BİRİKİMİ Ekonomik Değer KAYNAK OPTİMİZASYONU Toplumsal Sorunlara Çözüm TEKNOLOJİ İŞBİRLİKLERİ Yeni İş Sahaları ve Yatırım Alanları YENİ EKONOMİK İLİŞKİLER Alternatif Pazarlara Erişim
AB Çerçeve Programlar T e m e l H e d e f l e r 2014-2020 Ufuk 2020 Küresel işbirlikleri yoluyla ekonomik rekabet gücünü artırmak Bilgi ve deneyim birikimini ekonomik değere dönüştürmek Yeni iş sahaları ve yatırım alanları oluşturmak Kaynakları verimli kullanarak bilim ve teknolojiyi pazara taşımak Toplumsal, ekonomik ve teknolojik sorunlara çözüm üretebilmek Bilim ve teknoloji yoluyla uluslararası arenada güç kazanmak Yeni ekonomik ilişkiler geliştirmek ve yeni pazarlara açılmak Diğer Ülkelerde üretilen ve kullanılan son teknolojilere erişmek 17
Avrupa Birliği Çerçeve Programları 6. ÇP 7. ÇP H2020 Bütçe: 19,1 Milyar Bütçe: 53,2 Milyar Bütçe: 80 Milyar 18
Türkiye 7. ÇP de Performansını Artırdı 7. ÇP de fonlanan proje sayısı 2 katına ulaştı 7. ÇP de alınan fon miktarı 2,5 katına ulaştı 19
7. Çerçeve Programı ve Türkiye Toplam Bütçesi: 53 Milyar, Geri dönüş miktarı: 209 Milyon 930 Türk araştırmacı, 9.500 Avrupalı araştırmacı ile Ar-Ge yaptı 200 KOBİ, 2.000 Avrupalı Ar- Ge aktörü ile ortaklık kurdu 350 Türk araştırmacı Avrupa araştırma merkezlerinde çalıştı Toplam Portföy Büyüklüğ ü 20
Timeline Alternative 5 This is example for a subtitle 7.Çerçeve Programı Değerlendirme Raporu Her 1 Kaynak /11 Getiri (Doğrudan ve Dolaylı Etki) 20 Milyar GSYİH/Yıllık (Önümüzdeki 25 Yıl) 130.000/Yıllık Araştırmacı İstihdamı Bağımsız Üst Düzey Uzman Grup 160.000/Yıllık İlave İş İmkanı
AB Çerçeve Programlar ve Türkiye Katılım ve Kazanımlar En yeni ve ileri teknolojiye erişim Büyük bütçeli, büyük etki yaratacak iştirakler Geleceğin teknolojilerine yön verecek projeler Sanayi ve akademi arasında işbirlikleri Yeni pazarlara erişim Ekonomik Kalkınma Endüstriyel standartlara önceden erişim Ulusal BTY yatırımlarını tamamlayan ve etkisini artıran süreçler ve işbirlikleri 2023 Hedefleri Dünyanın en rekabetçi ilk 10 ekonomisinden biri olmak 22
Ufuk 2020 Açılış Etkinliği H2020 Açılış Etkinliği 4-5 Haziran 2014 tarihlerinde İstanbul da düzenlendi H2020 katılım Anlaşması imzalanmıştır! 4 Haziran 2014 800 ün üzerinde katılımcı (Üniversite, sanayi, KOBİ, TTO lar, kurumlar, bilgi çoğaltıcıları, vb.) Komisyondan tam destek (Toplam 10 uzman) H2020 alanlarına yönelik oturumlar, tematik alanlar ve KOBİ eğitimleri SNE (Seconded National Expert) konusunda Komisyon ile mutabakat 23
Ufuk 2020 de Getirilen Yenilikler Araştırma ve İnovasyon dengesi Sadece buluşlar, yeni ürünler, ileri bilimsel gelişmeler hedeflenmemektedir; Mevcut teknolojilerin yeni kullanımları ve iyileştirilmesi de kastedilmektedir Pazar Odaklı Aktiviteler Son Kullanıcı Odaklı Aktiviteler Üretilen Bilginin Ticarileşmesi İnovatif Ürün ve Hizmetlerin piyasaya sürülmesi Demonstrasyon Standardizasyon Pilot uygulamalar İnovasyon alımları Kavram kanıtlama 24
Ufuk 2020 de Getirilen Yenilikler Ar-Ge ve İnovasyon Projelerinde Kuruluş Farkı Gözetmeksizin Masrafların %100 ü İnovasyon Projelerinde «Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlar» için Masrafların %100 ü İnovasyon Projelerinde «Kar Amacı Güden Kuruluşlar» için Masrafların %70 i Tüm Projelerde Genel Yönetim Giderleri Ödemesi Bütçenin %25 i Teminat Gösterme İhtiyacı Yok! / Ön Ödeme (Avans) Var! %100 - %70 Personel Makine-Teçhizat Sarf Malzemeleri Seyahat-Konaklama Toplantı-Çalıştay Organizasyonu Yayın ve Patent Giderleri vb. %25 Genel Yönetim Giderleri
Ufuk 2020 Katılım Kuralları En az 3 farklı AB üye ya da asosiye üye ülkesindeki, Sanayi, KOBİ, Üniversite, Araştırma Merkezi, STK, vb. farklı kuruluşların oluşturduğu konsorsiyumlar, ancak, «KOBİ Enstrümanı» alanında tek başına işletmeler Ufuk 2020 Programına başvurabilirler
Örnek 1: İleri Teknoloji Sınır Gözetleme Sistemi Geliştirme Amaç Taşınabilir, boyutlandırılabilir, bağımsız ve uyarlanabilir bir gözetleme sistemi geliştirerek ülke sınırlarının korunması Türk Ortaklar Aselsan, STM (13 Ortak) Bütçe 3,7 Mn / 20 Mn 27
Örnek 2: Akıllı Şehir Enerji Demonstrasyon Geliştirme Amaç Türk Ortaklar Bina renovasyonu, akıllı şebekeler ve bölgesel ısıtma uygulamaları ile tekrarlanabilir, sistemsel ve bütünleşik enerji stratejileri geliştirilmesi ve uygulaması SEAŞ, Soma Belediyes, Enerji Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, MIR Ar-Ge (18 Ortak) Bütçe 5 Mn / 49,1 Mn
Örnek 3: Gıda İşlemede Kontaminant Tespit Teknikleri Geliştirilmesi Amaç Gıda üretimi ve muhafazası süreçlerinde, gıdalarda oluşan sağlığa zararlı kimyasal maddelerin oluşum mekanizmasının anlaşılması ve önleyici sistemler, sensörler ve uygulamalar geliştirilmesi Türk Ortaklar Bütçe Hacettepe Üniversitesi, ETİ Makine A.Ş. (14 Ortak) 271.000 / 3 Mn 29
80 Milyar bütçe ile 2014-2020 yılları arasında yürütülecektir. Endüstriyel Liderlik Bilimsel Mükemmeliyet Toplumsal Sorunlar 17 Milyar Bilgi ve İletişim Teknolojileri Nanoteknoloji Biyoteknoloji Uzay Teknolojileri KOBİ 25 Milyar Avrupa Araştırma Konseyi (ERC) Marie-Curie Bursları Araştırma Altyapıları 30 Milyar Sağlık Gıda, Tarım Enerj Ulaşım i Çevre Sosyal Bilimler Güvenlik 31
Ufuk 2020 : Toplumsal Sorunlara Çözümler Sağlık Gıda Güvenlik 7 Alan Özel Sektör Çevre Ulaşım Toplums al Sorunlar a Çözümler Enerji Sosyal Bilimler Araştırma ve Yenilik 32
Ufuk 2020 : Endüstriyel Liderlik Bilgi ve İletişim Teknolojileri Uzay Nanoteknoloji, ileri malzeme, ileri imalat KOBİ lerde Yenilikçilik Endüstriyel Liderlik Biyoteknoloji
Proje Önerisi Sunma Başvuru Kılavuzu Değerlendirme Kılavuzu İlgili mi? KOBİ ler Çağrı Ağ Oluşturma Uluslararası Boyut Araştırmacılar Proje Önerisi Hazırlama STK lar Ortak? Koordinatör? Üniversiteler Finans İdari İç Prosedürler IPR Proje Önerisini Sunma 38
Ufuk 2020 : Bilimsel Mükemmeliyet Marie Sklodowska Curie Araştırma Altyapıları Avrupa Araştırma Konseyi (ERC) Yeni ve Gelişen Teknolojiler (FET) 39
Marie Skłodowska Curie Araştırma Programları ve Bursları Nitelik ve nicelik olarak araştırma ve teknoloji alanındaki insan potansiyelini güçlendirmek Araştırmacıların kariyer gelişimini ve sürekliliğini sağlamak Avrupa yı ( Türkiye yi) tüm dünyadaki araştırmacılar için bir cazibe merkezi haline getirmek Sektörler ve ülkeler arasında bilgi transferi gerçekleştirmek AB Üye Ülkeler + Asosiye Ülkeler Uluslararası Dolaşım Mobilite koşulu Üniversite Sanayi Kurumu Araştırma Merk. Yaşam Giderleri + Kuruma Masraflar Araştırmacı Deneyim Seviyesi İletişim: ncpmobility@tubitak.gov.tr
Marie Skłodowska Curie Araştırma Programları ve Bursları Marie Sklodowska Curie Alanı İstihdam Edilen/Görevlendirilen Araştırmacıya Destekler Yaşam Giderleri Dolaşım Desteği Aile Desteği Maaş Desteği Kurumsal Destekler Araştırma, Eğitim ve Networking Giderleri Yönetim ve Dolaylı Maliyetler Desteği ITN (Innovative Training Networks) 3.110,00 600,00 500,00-1.800,00 1.200,00 IF (Individual Fellowships) 4.650,00 600,00 500,00-800,00 650,00 RISE (Resarch and Innovation Staff Exchange) - - - 2.000,00 1.800,00 700,00 CO-FUND ESR: 3.710,00 ER: 5.250,00 - - - - 650,00 İletişim: ncpmobility@tubitak.gov.tr 41
Ufuk 2020 Programı Ulusal Yol Haritası YOL HARİTASI HEDEFLERİ HEDEF 1 Ulusal düzeyde farkındalığın artırılması ve eğitim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi HEDEF 2 Program a katılımı teşvik eden mekanizmaların ve inisiyatiflerin geliştirilmesi Ülkemizin Ufuk 2020 Programı na katılımını giderek artırmak, yaygınlaştırmak ve Program dan elde edilen faydayı azami düzeye taşımak HEDEF 5 HEDEF 3 TARAL ın yetkinliğinin belirlenmesi, uluslararası görünürlüğünün artırılması ve Avrupa Araştırma Alanı ile işbirliklerinin geliştirilmesi HEDEF 4 Ulusal kurum ve kuruluşlar ile işbirliklerinin artırılması Program kapsamında ulusal ve uluslararası Ar-Ge programları arasında eşgüdüm sağlanması Avrupa Araştırma Alanı (ERA) ile entegrasyon sağlanması 42
ULUSLARARASI İŞBİRLİKLERİNE KATILIMI ÖZENDİRMEYE YÖNELİK DESTEK VE ÖDÜL PROGRAMLARI Ebru İMAMOĞLU Ekim 2014
Destek ve Ödül Programı Temel hedef, H2020 geri dönüş oranı ve başarı yüzdesini artırmak! Katılım Horizon 2020 Programına gerçekleştirilecek başvuru sayısının artırılması (yeni aktörlerin de oyuna çekilmesi) Kalite Sunulacak projelerin değerlendirme destekleri ile kalitelerinin (başarı şanslarının) artırılması Liderlik Lider/Koordinatör araştırmacıların desteklenmesi, işbirliklerinde etkin pozisyonlarda yer almalarının kolaylaştırılması Özendirme Başarılı Başarılı (fonlanan (fonlanan ya ya da da eşik eşik üstü) üstü) proje proje sahiplerinin sahiplerinin ödüllendirilmesi ödüllendirilmesi ve ve teşvik teşvik edilmesi edilmesi 44
U2020 Seyahat Desteği 45 Yeni Destek ve Teşvik Mekanizması ile Ufuk 2020 Web Sayfası hayata geçirilmiştir! Seyahat Öncesi ve Sonrası Yılda en çok 4 seyahat Aynı alanda en çok 4 kez seyahat desteği sonunda proje şartı Desteklenen Harcamalar Konaklama Şehiriçi/Ülke içi Ulaşım Uçak Bileti Toplantı katılım Ücreti ~400 Kişiye destek Vize ve yurtdışı çıkış harcı Gündelik
46 Ufuk 2020 Koordinatörlüğü Destekleme Programı Herbir Koordinatör adayına 30.000 Avro ya kadar destek! Kapsam Konsorsiyum Kurma Amaçlı Seyahat Desteği Konsorsiyum kurma amaçlı organizasyon Desteği Proje Ön Değerlendirme Hizmeti Desteği Proje Yazdırma Hizmeti Desteği Proje Yazma- Sunma Eğitimi Desteği U2020 Tüm Bileşenler Seyahat Desteği Koordinatör Adayı ve/veya araştırma ekibi üyeleri Seyahat ve konaklama giderleri Toplantılara katılım /Avrupa Komisyonu ile toplantı Her proje için en çok 4 seyahat Organizasyon Desteği Yurtiçi, yurtdışı organizasyonlar En çok iki gün Salon kirası, ikram, teknik ekipmanlar, koordinatör adayı ve ekipten 1 kişinin seyahati 1.500 Avro ya kadar destek 10.000 Avro ye kadar destek
Ufuk 2020 Koordinatörlüğü Destekleme Programı Proje yazma-sunma eğitimi desteği Proje yazdırma desteği Koordinatör Adayı ve araştırma ekibinden en çok 2 kişi Eğitime katılım ile seyahat ve konaklama giderleri Eğitimlere katılım (Finansal konular, Fikri Mülkiyet, Proje fikrini projeye dönüştürme vb. ) Her proje için en çok 1 defa Proje fikrinin uzman kişi veya kuruluş tarafından projeye dönüştürülmesi 15.000 Avro ya kadar destek 9.000 Avro ya kadar destek Proje ön-değerlendirme desteği Projenin uzman kişi veya kuruluş tarafından incelenerek sunuma hazır hale getirilmesi Her proje için en çok 1 defa 8.000 Avro ya kadar destek 47
MSCA Ön Değerlendirme Destek Programı MSCA IF ve CO-FUND Proje Ön Değerlendirme Desteği Başvuru Formu, B Formu Koordinatör adayının çağrının ön koşul ve değerlendirme kriterlerine uygun olması, Projenin Türkiye de yürütülecek olması. 8.000 Avro ya kadar destek! Ön Değerlendirme hizmeti Proje Sunulmadan Önce Alınmış Olmalı 48
Eşik Üstü Ödülü Başvuru, Uygunluk Ölçütleri ve Belgeler Ödül Tutarı Çok ortaklı Proje: Ortak : 3.500 Koordinatör : 7.000 KOBİ Projesi : 5.250 Belgeler Başvuru formu Bağımsız değerlendirme sonuç raporu Proje yürütücüsü ve varsa ekibinin listesini gösteren proje başvurusu sahibi kurum/kuruluşlardan alınan yazı Ödemeler Ödemeler proje yürütücüsü ve ekibine Çağrı Özelinde Belirlenen Eşik Üstü Puanlar Proje tekrar sunulup başarılı olursa Başarı Ödülü için başvuru hakkı 49
www.ufuk2020.org.tr 53
www.ufuk2020.org.tr 54
Ulusal Koordinasyon Ofisi (UKO) Birebir Danışmanlık ve Mentorlük Ortak Bulmada Aracılık Proje Yönetiminde Destek Ödül ve Teşvik Programları
Başarılı olmak için. ile sürekli iletişim Destek Programları nda istifade Geçmiş projeler, proje sahipleri Yurtdışı Seyahat ve Uluslararası Ağlar
COST (European Cooperation in Science and Technology) Genel Özellikler Kuruluş 1971 Hedef Avrupalı araştırmacılar arasında etkileşim ve işbirliğini desteklemek Ulusal araştırma projeleri yürütücülerinin Avrupa düzeyinde ağlara dahil olması Katılım Aksiyon konusu ile ilgili yürürlükte projesi olan araştırmacılar COST a katılım sağlamaktadır : TR COST Bilimsel Koordinasyon 59
COST (European Cooperation in Science and Technology) «COST araştırmanın kendisini desteklemez, sadece network desteği verir!» Ağ oluşturma toplantılarına katılım Yayım için maddi destek Araştırma Konferansları Kısa süreli bilimsel ziyaretler Çalıştaylar Kurslar 60
Türkiye nin COST Performansı Artmaktadır TR nin Katıldığı Aksiyon/Toplam Aksiyon (%) 70 60 50 40 30 20 10 0 70 56 53 46 35 36 28 29 31 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Aralık 2015 (220/311) 61
Başarılı olmak için. Akademi ve Özel Sektör ile ilişki Israr ve kararlılık Kendine güven Hakemlik...
Çerçeve Programlarda Hakemlik 63 http://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/experts
Araştırma İşbirliği Ağlarının Kavşak Noktası TÜRKİYE İkili Akademik İşbirlikleri >40 Ülke Özel Programlar Akademi-Sanayi Kalkınma Odaklı Küresel Sorun Odaklı AB Programları 13 Yıllık Tecrübe ~1.500 Proje 300 Milyon Bütçe İkili Sanayi İşbirlikleri >35 Ülke
TEŞEKKÜRLER Hakan KARATAŞ karatas.hakan@tubitak.gov.tr 65
Proje Tipleri-1 Araştırma ve İnovasyon Aksiyonları (Research and Innovation Action) TRL 1 basic principles observed TRL 2 technology concept formulated TRL 3 experimental proof of concept TRL 4 technology validated in lab TRL 5 technology validated in relevant environment (industrially relevant environment in the case of key enabling technologies) TRL 6 technology demonstrated in relevant environment (industrially relevant environment in the case of key enabling technologies) TRL 7 system prototype demonstration in operational environment TRL 8 system complete and qualified TRL 9 actual system proven in operational environment (competitive manufacturing in the case of key enabling technologies; or in space) Yeni bilgi üretilmesini hedefleyen ya da yeni ve iyileştirilmiş teknolojilerin, ürünlerin, süreç ve hizmetlerin fizibiletesinin araştırıldığı projeler Temel ve uygulamalı araştırma ve teknoloji geliştirme faaliyetleri ve entegrasyon Labaratuvar ve simüle edilen ortamlarda küçük prototiplerin test ve validasyonu Operasyonel ortamlarda teknik fizibilite için sınırlı demonstrasyon ve pilot aktiviteleri projelerde yer alabilir 66
Proje Tipleri-2 İnovasyon Aksiyonları (Innovation Action) TRL 1 basic principles observed TRL 2 technology concept formulated TRL 3 experimental proof of concept TRL 4 technology validated in lab TRL 5 technology validated in relevant environment (industrially relevant environment in the case of key enabling technologies) TRL 6 technology demonstrated in relevant environment (industrially relevant environment in the case of key enabling technologies) TRL 7 system prototype demonstration in operational environment TRL 8 system complete and qualified TRL 9 actual system proven in operational environment (competitive manufacturing in the case of key enabling technologies; or in space) Yeni, değiştirilmiş, geliştirilmiş ürün, süreç ve hizmetler için dizayn ve düzenleme planları içeren aktiviteler Prototip geliştirme, test, demonstrasyon, pilot, büyük çaplı ürün validasyonu ve pazar replikasyonu Teknik ve ekonomik gerçekleştirilebilirlik validasyonu hedefinde daha önce demonstrasyon faaliyeti yapılmış fakat piyasaya sürülememiş inovasyonun uygulanması ve yayılması Projeler sınırlı araştırma ve geliştirme faaliyetleri içerebilir 67