EGZOTİK EVCİL HAYVANLAR BİYOLOJİLERİ, BAKIMLARI, BESLENMELERİ VE HASTALIKLARI Yard. Doç. Dr. Serdal UĞURLU İ. Ü. Veteriner Fakültesi Histoloji & Embriyoloji Anabilim Dalı NOBEL TIP KİTABEVLERİ
2013 Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti. EGZOTİK EVCİL HAYVANLAR Yard. Doç. Dr. Serdal Uğurlu ISBN: 978-975-420-961-7 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri yasası gereği herhangi bir bölümü, resmi veya yazısı, yazarların ve yayınlayıcısının yazılı izni alınmadan tekrarlanamaz, basılamaz, kopyası çıkarılamaz, fotokopisi alınamaz veya kopya anlamı taşıyabilecek hiçbir işlem yapılamaz. Düzenleme: Nobel Tıp Kitabevleri Cenk Akay Bas kı / Cilt: Nobel Matbaacılık, Hadımköy-İSTANBUL NOBEL TIP KİTABEVLERİ LTD. ŞTİ. ÇAPA Millet Cad. No:111 Çapa-İstanbul Tel: (0212) 632 83 33 Fax: (0212) 587 02 17 CERRAHPAŞA Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: (0212) 586 17 58 KADIKÖY Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul Tel: (0216) 336 60 08 ANKARA Sağlık Sokak No:17/C Çankaya (Sıhhiye) Tel: (0312) 434 10 87 ANTALYA Meltem Mahallesi Dumlupınar Bulvarı Başkent Sit. B Blok. No: 4 Meltem-Antalya Tel: (0242) 238 15 55 BURSA Sakarya Mah. Bahriye Üçok Cad. Menekşe Sok. No: 21/18 Görükle, Nilüfer-Bursa Tel: (0224) 224 60 21 ELAZIĞ Yahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: (0424) 233 43 43 İZMİR Kazım Dirik Mahallesi, 186 Sokak No: 2/ F Bornova-İzmir SAMSUN Ulugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: (0362) 435 08 03
Sevgili eşime...
ÖNSÖZ Doğal hayatın milyonlarca yıldır bir parçası olan kaplumbağa, iguana, bukalemun ve axolots gibi canlılar günümüzde evlerde beslenir hale gelmiştir. Bu omurgalı hayvanlar hakkında bilgilerimizin gözden geçirilerek;yeni bilgi ve deneyimlerin eklenmesiyle meydana getirilmiş bu eser kuşkusuz veteriner hekimlere ve bu hayvanlara ilgi duyanlara önemli katkılar sağlayacaktır. Ayrıca deniz kaplumbağaları hakkında önemli bilgiler veren bu kitap Marin Veterinerlik alanında çalışacak olan meslektaşlarımız için iyi bir yol haritası çizmektedir. Kitap, yazılışındaki sade ve pratik anlatım,şemalar ve orijinal fotoğraflarla desteklenerek okuyucunun ilgisini çekecek şekilde hazırlanmıştır.belki de insanların bu konulara merak salmasına etki edecektir. Değerli meslektaşımı bu çabasından dolayı kutluyorum. Prof. Dr. Cem VURUŞANER İ.Ü.Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi v
İÇİNDEKİLER Giriş... 3 KAPLUMBAĞALARIN BİYOLOJİSİ... 3 MORFOLOJİLERİ... 5 KARA KAPLUMBAĞALARI... 6 TATLISU KAPLUMBAĞALARI... 7 DENİZ KAPLUMBAĞALARI... 8 ANATOMİLERİ... 9 FİZYOLOJİLERİ... 11 KAPLUMBAĞALARIN YAŞININ BELİRLENMESİ... 11 KAPLUMBAĞALARDA CİNSİYET VE ÜREME... 11 YUMURTA VE KULUÇKA... 13 KAPLUMBAĞALARIN VÜCUT ISILARI... 14 Biyokimyasal değerler... 14 KAPLUMBAĞALARDA SOLUNUM... 14 DUYULARI... 15 GÖRME... 16 İŞİTME... 16 REPTILELERİN KAN YAPISI... 16 DENİZ KAPLUMBAĞALARINDA TUZ DENGESİ... 17 KIŞ UYKUSU... 17 Evde beslenen kaplumbağalar için kış uykusu... 17 Kış uykusundan uyandırma... 18 KAPLUMBAĞALARIN BAKIM YERLERİ... 18 Evlerde Bakım... 19 KAPLUMBAĞALARIN BESLENMELERİ... 20 KAPLUMBAĞA HASTALIKLARI... 23 KAPLUMBAĞALARIN TUTULMASI VE TAŞIMASI... 25 Kaplumbağaların tutulması... 26 Taşıma... 26 KAPLUMBAĞA MUAYENESİ... 26 Kaplumbağa bakanların dikkat etmeleri gerekli önemli noktalar... 26 BELİRTİLERİNE GÖRE KAPLUMBAĞA HASTALIKLARI... 27 Sulu gaita (İshal)... 27 Konsipasyon (kabızlık)... 27 Bağırsak çıkması... 27 Göz kapaklarının şişmesi ve kapanması... 28 ÖZEL HASTALIKLAR... 29 Akciğer Yangısı... 29 Böbrek Yetmezliği... 30 Kabuk kalınlaşması ve şekil bozuklukları... 31 Kabuk dökülme ve aşırı boynuzlaşma... 31 Parakeratoz... 32 Belirtileri... 32 Tedavisi... 32 Kabuk mikozu... 32 vii
viii İrinli kloaka yangısı... 32 Salmonella... 33 Kaplumbağalarda virüslerin sebep olduğu bazı hastalıklar... 33 Kabuk yaralanmaları ve kırılmaları... 34 Legenot... 34 KAPLUMBAĞALARIN GENEL BAKIMLARI... 35 Pratik Anestezi... 35 Ötenazi... 35 KAPLUMBAĞALARDA ENJEKSİYON YERLERİ VE KAN ALMA YÖNTEMİ... 36 Sürüngenler Günlük Sıvı İhtiyacı... 37 KAPLUMBAĞALARDA GÖZ OPERASYONU... 37 Operasyon tekniği... 37 Apse... 38 Hipervitaminoz A... 38 Ağızda ve dilde Stomatitis... 38 Orta kulak iltihabı... 39 ÇEVREMİZDE ÇOK TANINAN KAPLUMBAĞA ÇEŞİTLERİNİN ÖZELLİKLERİ... 39 KARA KAPLUMBAĞALARI... 39 Yunan Kara Kaplumbağası... 39 Kuzey Afrika Kara Kaplumbağası... 40 TATLISU KAPLUMBAĞALARI... 41 Rotwangen (Kırmızı Yanak)... 41 Çin Kaplumbağası... 41 Benekli Kaplumbağa... 42 Çin Kaplumbağası... 42 DENİZ KAPLUMBAĞALARI... 43 Leatherback (Dermochelys coriacea)... 43 Green Turtle (Chelonia mydas)... 43 Loggerhead (Caretta caretta)... 44 Hawksbill (Eretmochelys imbricate)... 44 Kemp s Ridley (Lepidochelys kempii)... 45 Olive Ridley (Lepidochelys olivacea)... 45 Flatback (Natator depressus)... 46 Deniz Kaplumbağalarının Biyolojileri... 47 Deniz Kaplumbağalarının Dünyada ve Türkiye deki durumları... 48 Deniz Kaplumbağalarını Bekleyen Tehlikeler... 49 Çevre Sorunu... 49 Avlanma ve Yaralanma... 51 Kültürler ve Predasyon... 54 Koruma (önlemler)... 55 Caretta caretta... 58 Chelonia mydas... 58 Rehabilitasyon Merkezi... 60 İGUANALAR... 63 Hayvanlar Alemindeki Yeri (sistematik)... 65 İguanalara Genel Bakış... 65 Genel Bilgiler... 68 ÜREME... 68 Cinsiyet Ayırımı... 69
Yaşam Ortamları... 69 Beslenme... 70 HASTALIKLARI... 71 Pire ve Kene... 71 İç Parazitler... 71 Salmonella... 71 Mantarlar... 71 Böbrek Yetmezliği... 72 Karaciğer Hastalıkları... 72 Yaralanmalar... 72 Kuyruk Kopmaları... 73 Kırıklar... 73 BUKALEMUN... 75 AXOLOTLS (Ambystoma mexicanum)... 79 Kaynaklar... 81 İndeks... 83 ix