TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yalıtım Kongresi 23-24-25 Mart 2001 Eskişehir-Türkiye KONUTLARDA TEMEL YALITIMI M.Sadık YURTMAN (MakMüh.) Teta Teknik Ltd.Şti. 2 Eylül Cad. No.60/6 ESKİŞEHİR-TÜRKİYE Tel. 222 230 88 24 E-mail:syurtman@hotmail.com ÖZET Günümüzde binaların modern konforlu ve bilinçli bir şekilde yapılmaya başlanmasına rağmen binaların dış görünüşüne verilen önemin yalıtıma verilmediğini gözlüyoruz. Yalıtımın temelden başlayarak çatıda bitmesi gerektiğinin bilinciyle temelde basit ve herkesin uygulayabileceği temel su ve ısı yalıtımına değineceğim. Temel su yalıtımı binanın temelini değil tamamını koruyacağı mantığından hareket ederek, temel yalıtımın ne kadar önemli olduğunu ve basit yöntemlerle bunu uygulamamızda ve yapı denetim kuruluşlarınında bunları uygulatmaları gerektiğine inanıyorum. Binalarda yalıtım, binayı dış etkilere karşı değişik sistem ve malzemelerle korumak ve ısı kaçışını önlemek amacı ile alınan önlemlerin tümünü kapsamaktadır. Binaları yalıtım nem,su,ses,ısı,rutubet ve yoğunlaşmalara karşı korur. Bu nedenle binanın temelinden çukurundan bohçalama ile başlayıp çatıya kadar her aşamasında uygulanması insan sağlığı, can güvenliği ve enerji verimliliği açısından kaçınılmaz bir yalıtımdır. 1.-BOHÇALAMA Bohçalama binanın temelini ve bodrumunu suya ve neme karşı koruyarak temelin kuru kalmasını sağlar. Binanın ömrünü uzatır. Bize rutubetsiz kullanışlı bir bodrum kat sunar. Temel çukuru tesfıye edilip, üzerine 10-15 cm. mil kumu serilerek silindirle ezilir. Kumun üzeri su yalıtım membranı ile kaplanır ve üzerine 2,5 cm boşluk bırakılarak demir bağlanır ve sonra temel betonu dökülür. (Şekil 1) 87
a).- Mil kum su yalıtım membranının delinmesini, toprakla betonun temasını önler ve topraktan gelen buharlaşmaya fitil görevi yaparak drenaj borularına taşır. Betonun ve beton aralarında açık kalan demirlerin çürümesini önler, b).- Su yalıtım membranı topraktan gelen buharı geri yansıtarak kumda kalmasını sağlar. 2.-H1DROLIK SU YALITIMI Hidrolik su yalıtımı temel betonu ile perde betonunun birleştiği yerden perde beton genişliğinin orta noktasından perde betonunu boyunca plastik boru döşenmesi ile beton aralarında kalan çamur vb. yabancı maddelerin izolesinde kullanılır. UYGULAMA : Temel betonu ile perde betonunun kesiştiği demir filizlerinin arasına 0 10 mm. çapında delikli plastik boru döşenerek işe başlanır.boruların kesiştiği noktaların 15 cm. yukarıda ve boruların ağzı yukarı gelecek şekilde perde kalıbının arkasına buat şeklinde tutturulur. Perde betonu döküldükten ve kalıplar söküldükten sonra beton dışında kalan buatlardaki plastik hortum uçlarından kalın makina yağı (gres) plastik boruya basılır. Bu borunun içindeki yarıklardan beton içinde oluşan boşluklara sızan yağ, beton içinde çürüyen ağaç parçalarını beton döküm esnasında oluşan hava boşluklarını ve perde beton arasında biriken çamur, toprak vb. betonlaşmayan malzemelerin yerlerini alarak su yalıtımı sağlar. Bir su sızıntısı hissedildiğinde buat ve plastik borulardan tekrar yağ basılabilir ve böylelikle su sızıntısı önlenerek, bodrum katı sudan koruyarak, binanın ömrü uzatılmış olur. Temel betonunun üzerinde biriken ve betonlaşmayarak perde ile temel arasındaki oluşabilecek su yollarını kapatmak amacı ile uygulanır. 88
3.-BODRUM İÇ DUVAR RUTUBET YANSITICI Bodrum ara bölümlerinde kullanılan iç duvar tuğlalann beton zeminden örmeye başlamadan önce yapılması gereken ufak bir ayrıntıdır. Bodrumlardaki iç bölme tuğlalarının altında tuğla genişliği ile sıva kalınlıkları da hesaba katılarak tuğla altına yanlardan 2 cm taşacak şekilde su yalıtım membram kullanılır. (Şekil 3 ) 5 1 3 2 3 i \ r. /../ ı Bina yapı malzemelerinin çoğu suyu çok iyi iletir.bodrumdaki yıkama ve kaçak sulara adeta fitil görevi yaparak rutubeti duvarın yarısına kadar taşımaktadır.işte bu gibi problemlere karşı uygulanan basit bir yalıtım şeklidir. 4.- DRENAJ Drenaj temelin toprak altında kalan bölümünde oluşan buharlaşmaları toplayıp atmak amacı ile uygulanan bir sistemdir. Binanın büyüklüğüne göre en az O 100 mm 1 lik çepeçevre delikli plastik boru temelin tüm çevresini dolanacak şekilde drenaj boruları döşenir. Binanın her köşesine birer rogar yerleştirilir, rogarlardan toprak yüzeyine çıkacak şekilde tahliye bacaları bırakıp borunun üstüne tekrar 15 cm mıcır döşenerek üzeri cam tülü ile örtülür. Bodrumun perdelerinin su izolesi yapılarak toprak dolgu yapılır. (Şekil 4 ) 89
Şekil 4 DRENAJ 1.- Plastik veya Beton Rogar 2.- Koruyucu Cam Tülü 3.- Delikli Plastik Drenaj Borusu 4.- Tahliye Bacası 5.- Mıcır Tabakası 6.- Perde beton kalıbı 7.- Toprak dolgu Suyun toprak seviyesine çıkmasını önler. Ayrıca temel altındaki buharlaşmayı rogarlar vasıtasıyla dışarı atmayı sağlar. 5.-BODRUM PERDELERİ SU, NEM ve ISI YALITIMI Su yalıtımında malzeme kalitesi kadar malzeme uygulama işçiliği de önemlidir. Su ve Nem insanın gözle göremediği küçük gözeneklerden içeri girerek yalıtım tabakasının altında genişleyerek büyür ve yalıtım malzemesinin deforme olmasını sağlar. Ayrıca iyi kurumayan ıslak betonlara su yalıtım malzemelerini uygulamak çok sakıncalıdır. Güneş veya ısı ile birlikte,kurumaya başlayan beton, buharlaşma yaparak yalıtım malzemesinin deforme olmasını sağlaya bilir. Öncelikle perdedeki su yalıtım membramnı yırtabilecek veya doldurulamayan yerler sıva ile düzeltilmeli ve kurumaya bırakılmalıdır. Eğer zaman yok ise mutlaka pürmüz ile kurutulmalıdır. Kuruyan beton iki kat astar yapılmalı, astardan sonra yalıtım şekillerinden bir tanesi olan sıvı tür izolasyon malzemesi broşüründe belirtilen kıvama getirilerek mala ile birin-ci kat biraz daha sulandırılarak ikici kat rulo ile uygulanır, eğer gözenek kalmadığından emin olunmadı ise sulu bir şekilde rulo ile üçüncü kat uygulanır ve ısı yalıtımına geçilir. Isı Yalıtım Levhaları EPS veya XPS yapıştırıcısı ile şaşırtmalı bir şekilde yapıştırılmalı, üstüne cam tülü çekilerek toprak dolgusu yapılmalıdır. (Şekil 5 ) 90
Şekil 5 BODRUM PERDELERİ SU, NEM ve ISI YALITIMI 1.- Perde Beton 2.- Meyil Betonu 3.- Su Yalıtım Membranı 4.- Isı Yalıtım Levha Yapıştırma Harcı 5.- Isı Yalıtım Levhası ( EPS, XPS ) 6.- Koruyucu Cam Tülü 7.- Toprak Dolgu 8.- Blokaj 9.- Tretuvar Bodrum kat vasıtası ile binanın su, nem izolasyonu ve ısı yalıtımı yapılarak bina konforu sağlanmış olur. 6.- KAT ARASI SES ve ISI YALITIMI: Bir kattaki sesi diğer katın duymaması için önce ses dalgalarının yolunu kesmek gerekir. Bilindiği gibi yapı malzemeleri ses dalgalarını çok hızlı dağıtırlar bunda en büyük etkenlerden birisi ise beton içindeki saz teli gibi gergin demirlerin birbirlerine bağlanarak tüm binayı sarmasıdır.kat aralarındaki ses dalgalarını tutmak için gürültü yapılan tabanın teması yapı malzemelerinden tamamen ayrılmalıdır, buda iyi bir yalıtkan malzemesi olan Isı Yalıtım Levhası ile mümkündür. Bina tabanına en az 25 kg/m' dansite de ; ısı yalıtım levhası döşenmelidir. Isı Yalıtım Levhası üstüne her oda için bir çuval perlit dökülerek Isı Yalıtım Levhaları ile aralarındaki boşluklar fırça ile doldurulmalı,ki tabiiye betonu ile şap betonu birbirlerine teması kesilmelidir. Aynı zamanda şap ile duvarı ayırmak amacıyla temas bölgeleri 3cm'lik Isı Yalıtım Levhaları ile tüm binanın etekleri şap kalınlığında dönülmeli üzerine şap atılmalı böylece temasın kesilmesi sağlanmalıdır. Böylelikle hem ses hem de ısı yalıtımı sağlamış oluruz. (Şekil 6 ) 91
Şekil 6 KAT ARASI ISI VE SES YALITIMI 1.-Tuğla Duvar 2.- Döşeme Kaplaması 3.- Şap 4.- Cam Tülü 5.- Isı Yalıtım Levhası 6.- Donatılı Beton Günümüzde bireysel ısıtmanın önem kazandığı şu günlerde özellikle çok katlı ve kombili dairelerde uygulanması; Ses ile ısı yalıtımı açısından son derece önemli olduğuna inanıyorum. SONUÇ: Yukarıda temel hatlarıyla açıklanmaya çalışılan Temel yalıtımı; Uygulanması son derece basit ve maliyet açısından düşük olmasına karşın bilinçli yapı uygulayıcıları haricinde henüz halkımız ve inşaat yapanlar tarafından yeterince rağbet görmemektedir. Oysaki basit uygulamalarla hem binalar temelden çatıya ısı, ses, nem ve suya karşı korunacak hem de havaya giden ve bir milli servet olan enerji daha verimli kullanılacaktır. 92