Turist Rehberlerinden. Seyahat ipuçları TURİST REHBERLERİ BİRLİĞİ

Turist Rehberlerinden Seyahat ipuçları TURİST REHBERLERİ BİRLİĞİ

Turist Rehberlerinden Seyahat ipuçları Yayın Koordinatörü: Şerif Yenen Yayına Hazırlayanlar: İnci Türkoğlu, Nur Öztürk, Emel Budak Katkıda Bulunanlar: Sedat Bornovalı, Cüneyt Sadıç, Emel Sedef D haese, Özge Ersu, Cem Çayan, Avni Erdem, Çiğdem Özdemir Çizimler: Sönmez Karakurt T U R İ S T R E H B E R L E R İ B İ R L İ Ğ İ

Birinci Basım / İstanbul, 2007 ISBN... Tüm yayın hakları TUREB (Turist Rehberleri Birliği) ne aittir. İzinsiz alıntı yapılamaz, hiç bir biçimde çoğaltılamaz. Grafik tasarım ve uygulama: Onsekiz İletişim Ltd Tel: (216) 369 84 44 www.on8.com.tr Renk ayrımı ve baskı: Erdem Reklamcılık Matbaacılık San ve Tic Ltd Tel: (212) 284 94 07 TUREB (Turist Rehberleri Birliği) Soğancı Sokak No: 7/3 Cihangir, Beyoğlu, İstanbul Tel: (212) 292 05 20 Faks: (212) 292 08 55 www.tureb.net Seyahat ipuçları, seyahat öncesi, seyahat sırasında ve seyahat sonrası yapılacaklar, dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin yararlı bilgileri kapsamaktadır. Bu kitapçıkta verilen bilgilerin doğru olması için elden gelen her türlü çaba harcanmış olmasına rağmen kitapçığın yalnızca bir rehber olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Tüketiciler için çok yararlı olacağını düşündüğümüz bu kitapçıktaki herhangi bir eksiklik veya yanlışlık nedeniyle uğranılabilecek zararlarla ilgili bir yükümlülüğümüz bulunmamaktadır.

G İ R İ Ş Seyahate bilgi ve kültürümüzü arttırmak, yeni yerler görmek, dinlenmek ve eğlenmek için çıkıyoruz. Yeterli bilgi sahibi olmadığımız için gereğince hazırlık yapamadığımız zaman ortaya çıkabilecek sorunlarla boğuşurken ne yazık ki seyahate çıkma amaçlarımızdan uzaklaşırız.. Seyahatlerimizde deneyim ve bilgimiz ne kadar fazla olursa karşılaşacağımız sorunlar o kadar azalır. Peki, daha kusursuz ve doyurucu bir yolculuk için gerekli olan ipuçlarını tüketiciye, profesyonel bir turist rehberinden daha iyi kim özetleyebilir? Profesyonel turist rehberleri olarak yolculuklar sırasında karşılaşılan sorunlar ve çözümleri konusunda sayısız deneyimlerimiz var. Görevimiz, konuklarımıza seyahat ettikleri yöreyi en iyi biçimde tanıtırken, bir yandan da ortaya çıkan sorunlara en akılcı çözümler üretmek. Bu deneyimlerimizden ve mesleğimizin gerektirdiği ön hazırlık çalışmalarından yola çıkarak Türk turizm tüketicileri için çok yararlı olacağını düşündüğümüz ipuçlarını bu kitapçıkta toplamaya çalıştık. İlk bakışta kitapçıkta yer alan bazı konular gereksiz ayrıntıları içeriyor gibi görünse de dikkatle gözden geçirildiğinde ayrıntılarda ileride doğabilecek pek çok sorunun çözümü için ipuçlarını bulmak mümkün olacaktır. Seyahat ipuçları, Turist Rehberleri Birliği nin turizmin adsız kahramanları profesyonel turist rehberlerinin deneyimlerinden süzerek turizm tüketicilerine sunduğu bir başvuru kitabı. İyi seyahatler! Şerif Yenen TUREB Yönetim Kurulu Başkanı

İ Ç İ N D E K İ L E R Seyahate Hazırlık Seyahatle İlgili Belgeler 16 1. Pasaportunuzun süresi dolmuş mu? 16 2. Pasaportunuzu iyi koruyun 16 3. Birçok ülke için önceden vize alınması gereklidir 17 4. Vizeniz kesinleşinceye kadar yurtdışı tur rezervasyonunuzu kesinleştirmemek bir çözüm olabilir 18 5. Her belgenin fotokopisini alın 18 6. Gerekli olabilecek tüm telefon numaralarını yanınıza almayı unutmayın 19 Sağlıkla İlgili Konular 19 7. Reçeteleriniz 19 8. Sağlık sorunlarınızla ilgili bilgileri yanınızda bulundurun 20 9. Yola çıkmadan önce gerekli aşıları yaptırın 20 10. Yurt dışında satın alınması hem güç, hem de pahalı olan ve kullanmak zorunda olduğunuz malzemelerin her birinden mümkünse yanınıza ikişer tane alın 21 11. Yola çıkmadan önce sağlıkla ilgili merkezler hakkında bilgi edinin 22 12. Yola çıkmadan önce diş hekiminizi ziyaret edin 22 13. Beslenmeyle ilgili özel konuları önceden seyahat acentanıza, havayolları firmanıza veya gemi organizasyonuna bildirin 22 14. Şeker hastasıysanız önceden hazırlık yapın 23 15. Fiziksel engeliniz varsa seyahatiniz hakkında önceden bilgi edinin 23 16. Fiziksel engelliyseniz uçakta en öndeki koltuğu isteyin 23 Sigorta 24 17. Özel sigortanızın yurtdışı sağlık kapsamını kontrol edin 24 18. Seyahat acentanızın sunduğu bir sigorta paketi olup olmadığını öğrenin 24

Para 24 19. Gideceğiniz ülkenin para birimini öğrenin 24 20. Yurtdışında ATM (Bankamatik) kartları kullanılabilir 25 21. Para ve Seyahat Çekleri 25 22. Yanınızda hesap makinesi bulundurun ya da önceden bir dönüşüm tablosu hazırlayın 27 23. Büyük alışverişlerinizi kredi kartınızla yapın ancak aşağıdaki konulara dikkat edin 27 Tüketici Hakları 28 24. Organize turlara katılmanın avantaj ve dezavantajlarını iyi değerlendirin 28 25. Organize bir turdaki tüketici olarak uymak zorunda olduğunuz kuralları biliyor musunuz? 29 26. Seyahat düzenlemek seyahat acentalarının işidir. Turizm tüketicisi olarak haklarınızı arayabilmek istiyor musunuz? 29 27. Tur düzenlemeye yetkili gerçek Seyahat Acentasını nasıl tanırsınız? 30 28. Seyahat Acentaları, yaptıkları işlere göre üç gruba ayrılır, bunlar A, B, ve C gruplarıdır 30 29. Katılacağınız turda lisanslı bir rehber var mı? Bu hizmet satın aldığınız turun ücretinin içine dahil olan bir hizmettir 30 30. Tur sözleşmesinde tur fiyatına nelerin dahil veya hariç olduğu açıkça belirtilmiş mi? 31 31. Seyahatinizin bilinçli olarak programlandığından emin misiniz? 32 32. Katılacağınız turda ulaşım aracı olarak uçak belirtiliyorsa, bu uçağın tarifeli mi yoksa charter uçak mı olduğunu öğrenin 32 33. Gittiğiniz ülkede araba kiralamak istiyor musunuz? 32 34. Otelleriniz hakkında doğru sorular sorun 32 35. İptal koşullarını inceleyin 33 36. Turunuzu satın alırken makbuzunuzu almayı unutmayın 33 37. Tura başlamadan önce, yazılı bir tur sözleşmesi yapılması ve bu sözleşmenin bir örneğinin tüketiciye verilmesi zorunludur 33

38. Bu sözleşmeyi okuyup imzalamanız gerekiyor 34 39. Sözleşmede öngörülen fiyat ve koşullar değiştirilemez 34 40. Sözleşmenin Devri 35 41. Seyahat Acentasının Sözleşmeyi Feshetmesi 35 42. Turun broşürünü almayı unutmayın 35 43. Broşürde ne tür bilgiler olmalı? 36 44. Seyahat acentasının tüketiciye vermesi gereken başka bilgi var mı? 36 Kültürel Hazırlık 37 45. Gideceğiniz ülke hakkında bilgi toplayın 37 46. Yola önyargısız çıkın 37 Valiz Hazırlamak 38 47. Valiz seçimi ve önlemler 38 48. Yanınıza ihtiyacınızdan fazlasını almayın ama valizinizi tam olarak doldurun 38 49. Ütü kullanmadan giysilerdeki buruşuklukları yok edebilirsiniz 39 50. Eşyalarınızı toplarken ya da açarken gezinizin programını dikkate alın 39 51. Seçtiğiniz giysilerin renk uyumu, yükünüzü hafifletebilir 39 52. Beklenmedik hava koşullarına hazırlıklı olun 40 53. Gerçekten kullanacağınız kozmetikleri yanınıza alın 40 54. Bagajınıza isim-adres etiketi takın 40 55. Bagajınıza kırılabilir veya değerli şeyler koymayın 41 56. Bagaj kontrol-listesi hazırlayın 41 57. Seyahat arkadaşınızın bir kısım giysisini kendi valizinize, sizin bir kısım giysinizi de onun valizine yerleştirin 44 Yola Çıkmadan Önce 44 58. Komşularınıza ne zaman ve ne kadar süreyle evde olmayacağınız hakkında bilgi verin 44 59. Yola çıkmadan önce aşağıdaki listede yer alanları teker teker aklınızdan geçirip yerlerini hatırlamaya çalışın: 44

60. Yola çıkmadan önce uçak rezervasyonlarınızı teyit edin 45 61. Evinizin ve evdeki hayvan ve bitkilerinizin bakımı için gerekli ayarlamaları yapın 46 62. Uçuş saatinizden çok daha önce havaalanına gidin 46 İçki, Sigara ve Gümrüksüz Mağazalar (Duty Free) 46 63. Tiryakisi olduğunuz sigara ya da içkiler varsa bunları yanınızda götürmelisiniz 46 64. Gümrüksüz (Duty Free) Mağazalarda sipariş verebilirsiniz 46 65. Gümrüksüz (Duty Free) Mağazalarda alışveriş limitleri nelerdir? 47 Uçuş İşlemleri 47 66. Buluşma yerinde zamanında olmak çok önemlidir 47 67. Gezi programınızın detaylarını bir yakınınıza bırakın 48 10 Geziniz / Seyahatiniz Uçak Yolculuğu / Uçakta 50 68. Mümkün olduğunca çok hareket edin 50 69. Sırtınıza bir yastık koyun 50 70. Koltukta otururken yapılacak egzersizler sizi rahatlatacaktır 50 71. Uçağa biner binmez, saatinizi varacağınız ülkenin saatine göre ayarlayın 51 72. Bol bol sıvı alın 52 73. Kulaklarınızdaki basıncı giderin 52 74. Zaman Farkı Rahatsızlıkları (jet lag) 52 75. Uçağınız rötar yaparsa, bağlantılı uçuşa yetişmek için koşturmayın 52 76. El bagajınıza bir kazak/süveter koyun 53 77. Bagajınız uçaktan hasarlı çıkarsa ya da hiç çıkmazsa, havaalanından ayrılmadan önce havayolu firmasında Kayıp Bagaj Formu (Lost Baggage Report) doldurun 53

Vardığınızda 54 78. Pasaport ve Gümrük kontrolleri istenmeyen çilelere dönüşmesin 54 79. Bir şehir haritası alın ve otelinizin yerini işaretlettirin 54 80. Lüks otellerin ön bürosu, ihtiyacınız olan cihazı size temin edebilir 54 81. Değerli eşyalarınızı ve pasaportunuzu otellerde bulunan kasalarda saklamanız gerekir 55 82. Otelde oda kapınızı mutlaka arkadan kilitleyin 55 83. Otel odasındaki minibarın ücretli olduğunu unutmayın 55 Yabancı Ülkede İletişim Kurmak 56 84. Yanınızda küçük bir lisan kitapçığı getirin 56 85. Kaldığınız otelin çevresi hakkında bilgi edinin 56 86. İndirimli telefon görüşme zamanlarını öğrenin 56 87. Ankesörlü telefonları nasıl kullanacağınızı öğrenin 56 88. Otelinizden uluslararası veya şehirlerarası telefon görüşmesi yapmadan önce ücretlerini öğrenin 57 Cep Telefonları, Posta Hizmetleri ve İnternet 57 89. Cep telefonunuzun uluslararası kullanıma açık olup olmadığını önceden kontrol etmeniz gereklidir 57 Kolay Alışveriş 58 90. Yanınızda fazladan bir çanta/valiz getirin 58 91. Kredi kartı kullanırken işlemin yanınızda yapılmasını isteyin 58 92. Satın aldıklarınızın bir listesini tutun 58 93. Çantanızın içine plastik alışveriş poşeti veya filesi koyun 58 94. Gümrük harçlarını bilin 58 95. Gümrüksüz Mağazalar (Duty Free) konusunda dikkatli olun 59 96. Hangi ülkelerden hangi malların yurt dışına çıkartılmasının yasak olduğunu öğrenin 59 97. Ölçülerinizi yanınızda getirin 60 98. Yola çıkmadan önce giysilerin beden ölçüleri hakkında 11

bilgilenin 60 99. KDV den kurtulmak için büyük alışverişlerinizde ödemeyi kredi kartıyla yapın 60 Bahşiş 60 100. Bahşiş verilmeli mi? 60 101. Yerel rehber ve otobüs kaptanlarının bahşişleri, tur paketine dahil mi? 61 102. Restoran hesaplarında servis dahil olmayabilir 61 103. Ülkeye varır varmaz, bahşiş için kullanmak üzere önceden küçük banknotlar ve bozuk para edinin 61 Ziyaretler 61 104. Kendi hızınıza uyun 61 105. Müze ve alışveriş saatlerini öğrenin 61 106. Ülkelerin adetlerine ve geleneklerine hazırlıklı olun 62 Fotoğraf Çekimleri için İpuçları 62 107. Dini yerlerin ve tanımadığınız kişilerin fotoğrafını çekmek için izin isteyin 62 108. Çektiğiniz fotoğrafların kısa notlarını alın 62 109. Fotoğraf makinanız yoksa veya makinenizi taşımak istemiyorsanız hiç olmazsa kullan-at tipi bir makine alın 62 110. Yanınıza çok fazla fotoğraf ekipmanı almayın 63 111. Fotoğraf makinesi veya kameranız için yanınıza yedek pil alın 63 112. Yanınıza bol miktarda yedek film alın 63 113. Havaalanlarındaki x-ışını cihazlarına dikkat edin 63 Tek Başına Seyahat Edenler 64 114. Seyahat acentanıza veya rehberinize tek başınıza seyahat ettiğinizi bildirin 64 115. Oda arkadaşlıklarını deneyin 64 12 Formda Kalmak 64 116. Yola çıkmadan önce mümkün olduğunca çok uyuyun 64

117. Normal egzersizlerinizi sürdürün 64 118. Günlük turlara çıkarak aldığınız kalorileri yakın 65 Sağlıklı Beslenme 65 119. Bol bol sıvı alın 65 120. Bazı ülkelerde kesinlikle musluk suyu içmeyin 65 121. Öğün atlamayın 66 122. Öğünleri abartmayın 66 123. Yemeğin nasıl hazırlandığını sorun 66 124. Ne yediğinizi bilin 66 125. Mümkün olan her yerde meyve ve sebze yiyin 66 Gemi Seyahatleri Güzergah Seçimi 68 126. Nehir ve denizdeki gemi yolculukları arasındaki fark nedir? 68 127. Doğru gemiyi seçin 68 128. Güzergahınızı seçerken sağlık durumunuzu göz önüne alın 70 Giyim Kuşam ve Yemek 70 129. Valiziniz hafif olsun 70 130. Duruma göre giyinin 70 131. Nehir seyahatlerinde yemek masanızı sürekli değiştirin 71 132. Deniz gemi seyahatlerinde yemek salonu oturma yerinizi belirleyin 71 133. Gemideki harcamalarınızı izleyin 71 134. Şarap ısmarlarken görgü kurallarına dikkat edin 72 135. Karada iken musluk suyu içecekseniz iki kere düşünün 72 13

Hizmetler 72 136. Çamaşır servisi ücretlidir ama kullanmaktan çekinmeyin 72 137. Elektrikli cihazlar için konvertör ve adaptör getirin 73 138. Gerektiği durumlarda kullanmak üzere Türkiye yi nasıl arayabileceğinizi öğrenin 73 139. Kruvaziyer firmasının belirttiği bahşiş kurallarını öğrenin 73 Eve Dönüş Otel ya da Gemiden Ayrılış 74 140. Otelden ya da gemiden ayrılırken ayrılış işlemlerinizi tamamlayıp ekstra harcamalarınızı ödeyin 74 141. Odanızdan ayrılmadan önce odanızdaki tüm çekmece ve dolapları kontrol edin 74 142. Para, pasaport vb eşyalarınızı kontrol edin 74 143. Biletinizi, pasaportunuzu ve paralarınızı aldığınızdan emin olmadan hatta son bir kere daha kontrol etmeden lobiden ayrılmayın 74 Gümrük 75 144. Hazırlıklı olun 75 145. Kuralları öğrenin 75 146. Gümrükten nelerin geçirilmesinin yasak olduğunu bilin 76 147. Beraberinizdeki eşyalara gümrük vergisi tahakkuk ettirilmesini önleyin 76 148. Elinizde kalan dövize dikkat edin 76 Seyahatiniz Bittikten Sonra 77 149. Seyahat acentanıza bilgi verin 77 14 Seyahatiniz Süresince Yaşadığınız Sorunlar 77 150. Reklamasyon nedir? 77

151. Memnuniyetsizliğinize neden olan sorunları doğru belirleyiniz 77 152. Belirlediğiniz eksikliğin giderilmesini isteyin 78 153. Eksikliği en kısa sürede seyahat acentanıza bildirin 78 154. Seyahat acentanızla görüşmeden tesisi terk etmeyin 78 155. Rahatsızlığınızı belgeleyin 79 156. Seyahatinizde size sunulan hizmetlerde bir eksiklik olduğunda turu reddetme, şikayet veya tazminat haklarınızı kullanabilirsiniz 79 157. Seyahatinizde rehberinizle ilgili bir sorununuz olmuşsa veya rehberiniz lisanslı değilse neler yapacaksınız? 80 Başvuru Bilgileri Seyahat Acentaları 82 Profesyonel Turist Rehberleri 84 Oteller 86 Seyahatle İlgili Faydalı Web Adresleri 86 Sağlıkla İlgili Bilgiler 87 Giyim Beden Ölçüleri 88 Çevirme Tabloları 89 Ağırlık ve Diğer Ölçüler 90 Uluslararası Zaman Dilimleri Haritası 90 Kredi Kartları Merkezleri 90 Bahşiş Tablosu 91 15

B İ R İ NS EC Y Aİ H A TB E HÖ A LZ I RÜ L IMK Seyahate Hazırlık Seyahatle İlgili Belgeler 16 1. Pasaportunuzun süresi dolmuş mu? Birçok ülkenin elçilikleri ve konsoloslukları, vize işlemleri için en az altı ay geçerliliği olan pasaport isterler. Vize istemeyen ülkelerin de büyük bir kısmı ülkeye giriş izni vermek için altı ay geçerli bir pasaporta sahip olmanızı ister. Dört veya beş ay geçerliliği olan pasaportlarıyla bazı ülkelerin kapısından geri çevrilen turistler olabilmektedir. Singapur bunun tipik bir örneğidir. Bu nedenle pasaportunuzun süresini kontrol edin. Geçerlilik süresini uzatabilmek için gerekli bilgileri http://www.egm.gov. tr/onlinepasaport.asp adresinde bulabilirsiniz. Başvurular ise İl Emniyet Müdürlükleri Pasaport dairelerine yapılır. TC Kimlik Numaranızı http:// tckimlik.nvi.gov.tr adresinden öğrenebilirsiniz. 2. Pasaportunuzu iyi koruyun. Seyahate çıkmadan önce, seyahat anında ve sonrasında pasaportunuz çok değerli ve önemlidir, onu iyi koruyun. Hiçbir şekilde yetkisiz kişilere teslim etmeyin ve valizinizin içine koymayın. Pasaportunuzun numarasını, geçerlilik süresini, veriliş yerini ve tarihini, bir başka yere not edin, önemli sayfaların fotokopilerini alın ve ayrıca 2 adet vesikalık fotoğrafınızla birlikte bütün bu bilgileri el çantanızın dışında bir yerde saklayın. Pasaportunuz siz yurt dı-

şındayken kaybolur veya çalınırsa derhal yerel polis karakoluna ve en yakın Türkiye Büyükelçiliği ne veya Konsolosluğu na haber verin. Böyle bir durumda, gerekli işlemlerin yapılmasının ardından size geçici bir pasaport verilecektir. Türk büyükelçiliği ve konsolosluğunun bulunmadığı yerlerde, polis raporu sonrası düzenlenecek geçici bir belge ile dönüş yapılabilmektedir. Yalnız, pasaport kaybolduğu anda, eğer yeni pasaport temin etmek mümkün olmuyorsa artık sınır kontrolleri pek olmayan Schengen ülkeleri de dahil olmak üzere, bir üçüncü ülkeye geçmek yerine, dönüş programı izin veriyorsa, en kısa yoldan Türkiye ye dönmeye çalışılmalıdır. 3. Birçok ülke için önceden vize alınması gereklidir. Seyahatinizde ziyaret edeceğiniz veya transit geçeceğiniz ülkeler için önceden vize alınması gereklidir. Bir seyahat acentasının düzenlediği turla yola çıkıyorsanız, vizeler için gerekli bilgileri seyahat acen- 17

18 S ESeyahata Y A H A T E H AHazırlık Z I R L I K tanız size verecek ve sizin sağladığınız belgelerle başvurunuzu yapacaktır. Bunun yalnızca bir yardım olduğunu, vizenizin alınmasının garanti edilmediğini unutmayın. Vizenizin verilip verilmemesi sizinle ve sunduğunuz belgelerin yeterliliği ile ilgilidir. Eğer vizenizi doğrudan ilgili ülkenin konsolosluğundan şahsen alacaksanız, her ülkenin farklı koşulları olduğunu ve önceden bilgi verilmeksizin koşulların değiştirilebileceğini unutmayın. Hangi ülkelere vize gerektiği konusunda Dışişleri Bakanlığı nın http:// www.disisleri.gov.tr/mfa_tr adresinde bilgi bulabilirsiniz. Daha garantili yol ise, gideceğiniz ülkenin konsolosluğunun web sitesine bakmaktır, çünkü ilgili web sitelerinde gerekli belgeler ve başvuru kuralları ayrıntılı olarak anlatılmakta hatta başvuru formları bulunabilmektedir. 4. Vizeniz kesinleşinceye kadar yurtdışı tur rezervasyonunuzu kesinleştirmemek bir çözüm olabilir. Vizeniz alınamazsa ve bu bilgi turunuzun başlamasından 2 gün önce gelirse, seyahat acentasının bu turu başkasına satma şansı kalmaz, bu yüzden tur bedelinizin bir kısmına ya da tamamına el konabilir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için yurtdışı turlara katılma kararını olabildiğince erken vermek, vize için gereken belgeleri eksiksiz tamamlamak, gerekirse vizeniz ile bizzat uğraşmak ve vizeniz kesinleşinceye kadar yurtdışı tur rezervasyonunuzu kesinleştirmemek doğru olabilir. 5. Her belgenin fotokopisini alın. Pasaport, uçak bileti, nüfus cüzdanı, seyahat çekleri, kredi kartları, ülke vizeleri, seyahat acentası, doktor, otel vb. adres ve telefonların en az ikişer nüsha fotokopisini alın ve birini üzerinizde taşıyın, diğerini güvenli bir yerde saklayın. Üçüncü bir fotokopiyi de sizinle birlikte yolculuk etmeyecek ama kolayca ulaşabileceğiniz ve gerekirse size faks çekerek bu belgeleri iletebilecek bir yakınınıza verebilirsiniz.

6. Gerekli olabilecek tüm telefon numaralarını yanınıza almayı unutmayın. Kredi Kartınızı almış olduğunuz bankanın Kredi Kartları Merkezi ve kartınızı iptal ettirmeniz gerektiğinde aramanız gereken bölümünün, Sağlık Sigortanızın Acil Durumlar için vermiş olduğu, Pasaportunuzu almış olduğunuz Emniyet Müdürlüğü nün, Seyahat Acentanızın, Rehberinizin, Kalacağınız otellerin, Acil durumlarda temasa geçilmesini istediğiniz yakınlarınızın, Gittiğiniz ülkedeki Türkiye konsolosluk ve büyükelçiliklerinin telefonlarını yine iki kopya olarak hazırlayıp birini yanınıza alın diğerini ise kolayca ulaşabileceğiniz bir yakınınıza bırakın. Sağlıkla İlgili Konular 7. Reçeteleriniz Kullandığınız ilaçların başka ülkelerdeki ticari adları farklı olabileceği için doktorunuzdan ve eczacınızdan ilaçların markasını değil de içeriğinin veya bileşenlerinin Latince isimlerini öğrenmeniz yararlı olacaktır. Bazı doktorlar reçeteleri İngilizce olarak yazabilmekte ve bu reçetelerle birçok ülkede ilaç alınabilmektedir. İlaçlarınızın kutularını da yanını- 19

20 S E Y A H A T E H A Z I R L I K za alabilirsiniz zira aktif madde adı ve miktarı markanın hemen altında yazar. Ayrıca numaralı gözlüklerinizin reçetesini de yanınızda bulundurunuz. Ne var ki 3-5 gün aynı şehirde kalınmadığı takdirde, gözlük yaptırmak vb. hem çok zor hem de çok pahalıdır. Doktor reçetesi olmadan, eczaneler ilaç vermeye yanaşmayabilir. Avrupa ülkelerinden yalnızca hafif ağrı kesiciler ve benzerlerinin reçetesiz alınabildiğini unutmayın. 8. Sağlık sorunlarınızla ilgili bilgileri yanınızda bulundurun. Özel sağlık sorunlarınızla ilgili olarak doktorunuzdan, yabancı bir doktora göre sağlık bilgilerinizi hazırlamasını isteyin. Bu raporda adınız, adresiniz, sosyal güvenlik numaranız, sağlık sigortasıyla ilgili bilgiler, acil durumlarda aranacak kişi ad, adres ve telefonları, kan grubunuz, sağlık sorununuz hakkında bilgi, halen almakta olduğunuz ilaçlar ve dozajları, alerjiniz olan ilaçlar, daha önce hastanede yattıysanız nedenleri ve olduğunuz aşılar ve tarihleri yer almalıdır. 9. Yola çıkmadan önce gerekli aşıları yaptırın. Bazı ülkeler, Angola, Benin, Bolivya, Burkina Faso, Kamerun, Kolombiya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ekvador, Fransız Guyanası, Gabon, Gambiya, Gana, Gine Bisseau, Liberya, Nijerya, Peru, Sierra Leone, Sudan, Venezuella ve Zaire gibi ülkelere son üç ay içersinde gitmiş veya buralardan transit olarak geçmiş kişilerden sarı hummaya karşı aşılandıklarına dair uluslararası aşı belgesi ister. Eğer seyahat edeceğiniz ülkeler bunlardan biriyse, belirli hastalıklara karşı aşı yaptırmanız gerekebilir. Bünyenizin bu aşılara tepki göstermesi söz konusu olabileceği için, seyahate çıkmadan belli bir süre önce aşı olmanızda yarar vardır. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi nce sağlanan bu hizmet hakkında (216) 492 4750, 360 9600 numaralı telefonlardan

bilgi alabilirsiniz. Ayrıca http://saglik.tr.net adresinden de genel bilgilere ulaşılabilir. Sıtma tehlikesi olan bölgelerde kinin tabletlerinin önceden alınması, bunun dışında Tibet, Peru, Bolivya gibi yüksek rakımlı ülkelerde yükseklik hastalığına karşı ilaç kullanılması gerekebilir. Aşılara ek olarak, seyahatten önce gerekli direncin sağlanabilmesi için bazı ilaçların da alınması gerektiğini unutmayın. Ayrıca Hepatit ve AIDS e karşı her zaman dikkatli olmak gerekmekle birlikte özellikle Güney Afrika ve uzakdoğuda bazı ülkelerin büyük risk taşıdığını anımsatmakta yarar var. 10. Yurt dışında satın alınması hem güç, hem de pahalı olan ve kullanmak zorunda olduğunuz malzemelerin her birinden mümkünse yanınıza ikişer tane alın. Numaralı gözlükler, lensler veya protez gibi kullanmak zorunda olduğunuz malzemeler bunlara örnek olarak verilebilir. 21

S E Y A H A T E H A Z I R L I K 22 11. Yola çıkmadan önce sağlıkla ilgili merkezler hakkında bilgi edinin. Seyahatinizde ziyaret edeceğiniz bölgelerde güvenilir kişi ve kurumlar hakkında bilgi edinmek için doktorunuza veya diş hekiminize başvurun. Ayrıca özel sağlık sigortanız yurt dışında da geçerliyse size başvurabileceğiniz kişi ve kurumların listesini ve adreslerini vereceklerdir. İngilizce bilenlerin rahatlıkla www.iamat.org adresinden ulaşabileceği International Association for Medical Assistance for Travellers e ücretsiz üye olabilir ve bilgi sağlayabilirsiniz. Ancak buraya en az 8-10 hafta önceden başvuru yapılmalıdır. 12. Yola çıkmadan önce diş hekiminizi ziyaret edin. Tatildeyken diş ağrısı çekmemek için, yolculuk öncesinde dişlerinizi kontrol ettirmenizde ve olası kötü sürprizlere karşı diş hekiminizin önereceği ilaçları yanınıza almanızda büyük yarar var. Özellikle uzun süreli uçuşlarda kabin basıncı, diş ağrısını kuvvetlendirir ve daha ilk günden sizi yola çıktığınıza pişman edebilir. 13. Beslenmeyle ilgili özel konuları önceden seyahat acentanıza, havayolları firmanıza veya gemi organizasyonuna bildirin. Diyabetliyseniz, domuz eti yemek istemiyorsanız, koşer mönü istiyorsanız, vejetaryenseniz, tuzsuz yemek zorundaysanız ya da benzeri başka talepleriniz varsa, önceden bildirmek koşuluyla sizin için özel yemekler hazırlanabilir. Türkiye den ve Türkiye ye doğru yapılan uçuşlarda hiçbir firma domuz eti servisi yapmaz ama yurtdışındaki iç hat uçuşlarda ya da iki yabancı ülke arasında yapılan uçuşlarda domuz eti servisi yapılması olasılığı vardır. Bunun için biniş kartınızı alırken havalimanında işleminizi yapan yer görevlisine bu talebinizi hatırlatırsanız

özel yemeğinizin uçağa yüklenmesini garanti altına alabilirsiniz. 14. Şeker hastasıysanız önceden hazırlık yapın. Diyabet teşhisi yeni konduysa veya nadiren seyahate çıkan biriyseniz mutlaka doktorunuzla görüşün. Şeker hastalarının seyahatleri boyunca, insülin ve diyet tedavilerini aksatmamaları, diyet ürünlerini yanlarında bulundurmaları gerekir. 15. Fiziksel engeliniz varsa seyahatiniz hakkında önceden bilgi edinin. Otelinizin konumu ve koşulları, otobüste kaç saat yolculuk edeceğiniz veya günde ne kadar ve hangi koşullarda yürüyüş yapmanız gerekeceği hakkında bilgi edinmeniz hazırlıklı olmanızı sağlayacaktır. 16. Fiziksel engelliyseniz uçakta en öndeki koltuğu isteyin. Havayolu firmaları çoğu kez ön koltukları engelliler için ayırır. Ön koltuk için doktorunuzdan bir yazı alarak bir nüshasını uçuş işlemleri sırasında ilgililere gösterin, fakat bu koltukların uçuş gününden önce garanti edilemeyeceği aklınızda bulunsun. 23

S E Y A H A T E H A Z I R L I K Sigorta 17. Özel sigortanızın yurtdışı sağlık kapsamını kontrol edin. Varsa özel sağlık sigortanızın yurt dışında başınıza gelebilecek herhangi bir kaza veya hastalık halinde neleri kapsadığını araştırın ve mümkünse poliçenizi hırsızlık, bagaj kaybı veya hasarı gibi konuları da içerecek şekilde genişletin. 18. Seyahat acentanızın sunduğu bir sigorta paketi olup olmadığını öğrenin. Seyahat acentalarının ve tur operatörlerinin bazıları, pek de pahalı olmayan ve gezinizi iptal etmeniz, ertelemeniz veya aniden geri dönmeniz gibi acil durumlarda sizi koruyabilen bir sigorta paketi önerebilir. Bu konuda bilgi almanızda ve koşulları iyice değerlendirmenizde yarar var. Bu türden seyahat sigorta paketleri çok önemlidir, haftalık ya da iki haftalık turlar için toplam 20-30 Amerikan Doları civarındaki bu sigortalar kesinlikle tavsiye edilir. Para 24 19. Gideceğiniz ülkenin para birimini öğrenin. Avrupa Birliği ülkelerinin hemen hemen hepsinde artık tek para birimi olarak Euro kullanılmaktadır.yola çıkmadan hemen önce gideceğiniz ülkede kullanılan para birimini ve değerini mutlaka kontrol edip hesaplarınızı buna göre ayarlayın. Bugünkü koşullarda hemen hemen her türlü dövizi Türkiye den satın almanız halinde az da olsa daha karlı olduğunuzu söyleyebiliriz.

20. Yurtdışında ATM (Bankamatik) kartları kullanılabilir. Önerimiz yine de bankanızla temasa geçerek, gideceğiniz ülkede bankamatik kartınızın ve şifrenizin (pin code) geçerli olup olmadığını öğrenmeniz ve yabancı bir ülkede bankamatik kullandığınız için ekstra bir ücret ödeyip ödemeyeceğinizden emin olmanızdır. Ayrıca, banka kartlarının arka yüzündeki manyetik şerit, bazı havaalanlarındaki X-ışınlı güvenlik makinelerinden geçerken bozulabilir. Bu yüzden anahtarlarınız, cep telefonunuz ve bozuk paralarınızla birlikte banka kartlarınızı da makinelerin yanındaki özel kutu veya bölmelere koyunuz. Yanınızda büyük miktarda nakit para taşımamaya özen gösterin. Kredi kartı olarak kullandığınız kartla geceleri ve hafta sonlarında mümkün olduğunca para çekmemeye çalışın. Yanınızda ayrı bir bankamatik kartınız bulunmasına özen gösterin. Tek kart rahatlık gibi gelir ama ATM bunu yutarsa kredi kartınızı da yitirmiş olursunuz. Yurtdışından kredi kartıyla nakit (cash-advance) para çekmek, yüksek komisyonlar uygulanabileceği için pahalıya mal olan bir yöntemdir. Her bankanın farklı bir uygulaması olduğundan, emin olmak için bankanızdan ayrıntıları öğrenmenizde yarar vardır. Bu yüzden harcamalarınızı belirli noktalara dikkat etmek (bkz. Kredi kartları) koşuluyla, kredi kartı ile yapmanız daha iyi olacaktır. 21. Para ve Seyahat Çekleri Türk Lirasının diğer birçok para birimine göre değerinin daha düşük olması ve kolay çevrilebilen türden bir para birimi olmaması nedeniyle yanınızda ABD Doları veya Euro gibi bir para bulundurmanızı öneririz. Ancak her ülkenin yabancı paraya farklı gözle baktığını ve her yerde dolarla veya kredi kartıyla alışveriş yapamayacağınızı da unutmayın. 25

S E Y A H A T E H A Z I R L I K Bazı ülkelerde sadece o ülkelerin para birimi ile seyahat etmenize izin verileceği ve büyük şehirlerin dışında otellerden başka hiçbir yerde döviz bürosu bulunmayabileceği için, gideceğiniz ülkenin özel koşulları hakkında bilgilenmeyi ihmal etmeyin. Örneğin, Güney Amerika da en yaygın yabancı para birimi Amerikan Dolarıdır. Her ne kadar döviz bürolarında kabul edilmekteyse de, Euro henüz fazla tanınmadığından verilen kur düşük olacaktır. Seyahat Çekleri birçok yerde kabul edilmektedir ve döviz bürolarında ve bankalarda rahatça bozdurulabilir. Brezilya da Visa, Mastercard, American Express ve Diners Club kartları geçmektedir. Kredi Kartınızın önlü-arkalı fotokopisini almanızı, Kartınızı almış olduğunuz bankanın Kredi Kartları Merkezinin ve acil durumlarda aramanız gereken bölümünün numaralarını da yanınızda bulundurmanızı daha önce anımsatmıştık. Tatsız bir hırsızlık olayı karşısında gafil avlanıp kredi kartsız kalmamanız için ayrı bir yerde tutacağınız ikinci bir kartın yararını bilmekle birlikte, unutmamanız gereken diğer bir nokta da mümkün olduğu kadar az sayıda kredi kartını yanınıza almanızdır. Fazladan yanınızda olacak her kartın ekstra risk olduğunu unutmayın. Yurt dışındaki döviz bürolarında gördüğünüz rakamlar size ilk anda çekici gelebilir ama unutmayın ki birçok ülkede, üstelik de tanınmış döviz büroları gerçek değerin çok üzerinde rakamlar afişe edebilirler. Ne kadar dövize karşılık ne kadar net para alacağınızı paranızı teslim etmeden hesap makinesiyle hesaplatarak öğrenin. Daha sonra işlemi geri çevirmek mümkün olmaz. Cazip görünen kur, çoğu durumda brüt rakamdır veya alış değil satış rakamıdır. Hatta belli miktarda bir para ve üzeri miktarlar için geçerlidir ya da komisyon ve işlem bedeli hariç tutulmuş olabilir. Seyahat çekleri konusunda, hesaplarınızı bankalara 26

komisyon ödeyeceğinizi göz önünde bulundurarak yapın ve sizin için en kazançlı ve en az riskli yönteme (nakit, kredi kartı ya da seyahat çeki) kendi kendinize karar verin. Bazı ülkelerin parasını yalnızca gerektiği kadar bulundurmakta yarar vardır, çünkü birçok ülkede geri dönerken yerel parayı geri vermekte zorlanabilirsiniz. Hiçbir ülkede karaborsada para bozdurma vaadine asla inanmayın ve böyle bir yola başvurmayın. 22. Yanınızda hesap makinesi bulundurun ya da önceden bir dönüşüm tablosu hazırlayın. Her seferinde hesap makinesi kullanmak zor olacağı için yabancı para birimlerini Türk lirasına çeviren basit bir çizelge hazırlamanızı öneririz. Örneğin: 1 Euro = 1.8 YTL 5 Euro = 9 YTL 10 Euro = 18 YTL 20 Euro = 36 YTL 50 Euro = 90 YTL 100 Euro = 180 YTL (Not: Buradaki değerler yalnızca örnek olup yayına hazırlık sırasındaki kurlar baz alınmıştır.) Örnektekine benzer bir çizelgeyi, gideceğiniz ülkenin para birimini ve banknot tutarlarını dikkate alarak ve gideceğiniz dönemdeki değerlerine göre hesaplayarak hazırlayabilirsiniz. 23. Büyük alışverişlerinizi kredi kartınızla yapın ancak aşağıdaki konulara dikkat edin. Farklı kredi kartlarının farklı uygulamaları vardır. Yurtdışında kredi kartınızla alışveriş yapacağınız za- 27