İÇİNDEKİLER 2 YÖNETİCİ ÖZETİ 3

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 2 YÖNETİCİ ÖZETİ 3 Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler 3 Türkiye Genel İhracatı ve Deri Sektörünün Payı 3 Ülke Grupları Bazında Deri ve Deri Mamulleri İhracatı 4 Ürün Grupları Bazında Deri ve Deri Mamulleri İhracatı 4 I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 5 I.1 Dünyadaki Ekonomik Gelişmeler 5 I.2 Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler 7 II. İHRACATIN GENEL GÖRÜNÜMÜ 7 II.1 Deri Sektöründeki İhracat Artışı 12,9 7 II.2 Deri Sektöründeki Artış, Genel İhracat Artışının Gerisinde 8 III. AYLAR İTİBARİYLE İHRACATIN SEYRİ 9 III.1 Deri ve Deri Mamülleri İhracatı Ağustos ve Eylül Aylarında Hız Kesti 9 IV. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI VE ÜLKELER İTİBARİYLE İHRACAT 10 IV.1 Genel Değerlendirme 10 IV.2 AB-15 de İhracat Artışı 14,4 11 IV.3 İtalya ve İngiltere ye İhracat Hızla Artıyor 12 IV.4 İkinci Büyük Pazar Almanya da Kayıp Var 12 IV.5 Yeni AB Ülkelerine İhracat Artıyor 13 IV.6 ABD ye İhracat Düşüşte 14 IV.7 Oransal Olarak En Yüksek İhracat Artışı Diğer Avrupa Ülkelerine: 115 15 IV.8 Rusya Pazarında Durgunluk 16 IV.9 Ortadoğu Ülkelerine İhracat Artışta 17 IV.10 Afrika Pazarı Daralıyor 17 IV.11 Asya Ülkelerine İhracat: Çin Pazarı Yükselişte 18 V. ALT SEKTÖRLERE İLİŞKİN TESPİTLER 19 V.1 Fasıl 41: Ham Post ve İşlenmiş Deri İhracatında Yükselişe Devam 19 V.2 Fasıl 42: Deri Giyim, Saraciye ve Seyahat Eşyaları En Çok İhraç Edilen Ürünler 20 V.3 Fasıl 43: Kürk ve Kürkten Mamul Eşya İhracatında Gerileme 21 V.4 Fasıl 64: Ayakkabı Sektöründe Rusya En Büyük Alıcı 21 EKLER 22 EK 1: SEKTÖREL BAZDA İHRACAT KAYIT RAKAMLARI 22 2

YÖNETİCİ ÖZETİ Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler yılı ilk sekiz ayında, dünya ekonomisi, ABD ekonomisinde meydana gelen durgunluğa rağmen, gelişmekte olan ülkelerde, özellikle Çin, Latin Amerika, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Doğu Avrupa Ülkeleri ekonomilerinde meydana gelen olumlu gelişmelerin katkısıyla büyümeye devam etmektedir. Yüksek enerji fiyatları ve hammadde piyasasında artan fiyatlar dünyadaki enflasyonu etkilemeye devam edecektir. ABD de meydana gelen mortgage krizinin diğer sektörleri etkilemesi ihtimali nedeniyle dünya ekonomisine yönelik risk faktörleri artmış durumdadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan büyüme rakamlarına göre, yılının ilk yarısı geride kalırken Türkiye ekonomisi yine beklentilerin üzerinde bir oranda (5,2) büyüme kaydetmiştir. yılının son üç ayına girilirken, Türkiye ekonomisine yönelik tehditler, petrol ve genel olarak enerji fiyatlarının yükselmesi, dünya ticaretinde artan korumacılık eğilimi, ABD deki mortgage krizi etkisinin yayılması, dünyadaki gelir adaletsizliği ve finans pazarlarında meydana gelebilecek olası olumsuz gelişmelerin yanında, bölgemizde cereyan eden gelişmelerin de etkisiyle beklenmedik herhangi bir radikal gelişmenin oluşturacağı ekonomik, siyasal ve sosyal istikrarsızlıklar olarak sayılabilir. Türkiye Genel İhracatı ve Deri Sektörünün Payı yılı Ocak-Eylül döneminde Türkiye toplam ihracatı 75,8 milyar dolar düzeyine ulaşmıştır. Bunun 66,1 milyar dolarını sanayi ürünleri ihracatı oluşturmaktadır. yılı Ocak-Eylül döneminde yapılan deri ve deri mamulleri ihracatı ise 878,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiş bulunmaktadır. Deri ve deri mamulleri sektöründe yılı ilk dokuz ayında, yılının aynı dönemine göre ihracat artış oranı 12,9 dur. Öte yandan, yılı Ocak-Eylül döneminde Türkiye nin sanayi ürünleri ihracatının 24,6, toplam ihracatın ise 23,5 oranında arttığı göz önüne alındığında, deri ihracatındaki 12,9 luk artış oranı nispeten düşük kalmaktadır. yılı ilk dokuz aylık dönem sonu itibariyle gerçekleştirilen 878,5 milyon dolarlık deri ve deri mamulleri ihracatı ile sektörün Türkiye toplam ihracatındaki payı 1,16 olarak hesaplanmaktadır. 3

Ülke Grupları Bazında Deri ve Deri Mamulleri İhracatı Toplam deri ihracatından aldığı 51,1 lik pay ile en büyük alıcı konumundaki AB-27 ülke grubuna, Ocak-Eylül döneminde yapılan deri ve deri mamulleri ihracatı bir önceki yıl aynı döneme göre 17 oranında artmıştır. AB ülkelerinden sonra ikinci önemli ihracat pazarımız olan eski S.S.C.B ülke grubuna yönelik ihracatımız ise, ilk dokuz ay sonu itibariyle 4,6 oranında artmış bulunmaktadır. yılı Ocak-Eylül döneminde oransal olarak en yüksek ihracat artışı toplamda yaklaşık 3 lük bir pazar payına sahip Diğer Avrupa Ülkeleri grubunda gerçekleşmiş olup, bu ülkelere yönelik ihracat 115 oranında artış göstermiştir. Yılın ilk dokuz ayı sonunda, Diğer OECD ülkelerine yönelik ihracat, ABD pazarındaki düşüşün etkisiyle ( 24,5), yılı ilk dokuz ayında 15 oranında azalmıştır. Asya ülkeleri grubuna yönelik ihracat, yılın ilk dokuz ayı itibariyle 21,1, Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracat 10,7 oranında artmıştır. Afrika ülkelerine ihracat ise 15,6 gerilemiştir. Ürün Grupları Bazında Deri ve Deri Mamulleri İhracatı Alt sektörler bazında, yılı Ocak-Eylül döneminde, en büyük artış oranı 39,4 ile Fasıl 64 Ayakkabı ve aksamı ürün grubunda kaydedilmiştir. Deri ve deri mamülleri sektörü ihracatında 39 ile en büyük paya sahip ürün grubu olan deri giyim ve saraciye ihracatında 10,9 oranında bir artış söz konusudur. Ham post ve işlenmiş deri ihracatında 23,2 artış kaydedilmiş ve bu ürün grubunun toplam deri ve deri mamülleri ihracatı içindeki payı 9 a yükselmiştir. Kürk, suni kürk ve kürkten mamul eşya ihracatında 10,4 düşüş kaydedilmiştir. 4

DERİ VE DERİ MAMULLERİ SEKTÖRÜNÜN YILI DÖNEMİ İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER I.1 Dünyadaki Ekonomik Gelişmeler Uluslararası finans kuruluşları tarafından hazırlanan raporlara göre, yılı ilk sekiz ayında, dünya ekonomisi, ABD ekonomisinde meydana gelen durgunluğa rağmen, gelişmekte olan ülkelerde, özellikle Çin, Latin Amerika, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Doğu Avrupa Ülkeleri ekonomilerinde meydana gelen olumlu gelişmelerin katkısıyla büyümeye devam etmektedir. ABD de meydana gelen mortgage krizi, dünya ekonomisi üzerinde fazla etkili olmamakla birlikte, muhtemel bir tehdit olarak algılanmaktadır. Yüksek enerji fiyatları ve hammadde piyasasında artan fiyatlar dünyadaki enflasyonu etkilemeye devam edecektir. ABD de meydana gelen mortgage krizinin diğer sektörleri etkilemesi ihtimali nedeniyle, dünya ekonomisine yönelik risk faktörleri artmış durumdadır. Bunun yanında, petrol ve genel olarak enerji fiyatlarının yükselmesi, hammadde fiyatlarının artması, dünya ticaretinde artan korumacılık eğilimi, dünyadaki gelir adaletsizliği ve finans piyasalarında meydana gelebilecek olası olumsuz gelişmeler, dünya ekonomisini etkileyebilecek faktörler olarak ifade edilmektedir. yılının ilk yarısında dünyadaki belli başlı ekonomilerde meydana gelen gelişmeler, aşağıda özetlenmektedir. ABD de Özel Tüketimde Büyük Düşüş Var Amerikan ekonomisindeki büyüme, geçen yıla kıyasla büyük bir ivme kaybına uğramıştır. GSYİH deki gerilemede, dayanıklı tüketim mallarına olan talebin azalması etkili olmuştur. Büyümede görülen yavaşlama, sabit yatırımlara da yansıyarak düşüş yaşanmasına neden olmuştur. Mortgage krizi nedeniyle emlak piyasasında büyük bir düşüş yaşanmıştır. Özel tüketimdeki ivme kaybı oldukça yüksektir. İhracat ve ithalat rakamlarında bir miktar düşme görülse de, ithalatihracat dengesinin büyümeye katkısı da negatif olmuştur. 5

Japonya Ekonomisi Yavaşlıyor yılı ilk yarısında, Japonya nın ekonomi faaliyetlerinde bir yavaşlama görülmektedir. İhracat ve iç talepte meydana gelen artışa bağlı olarak üretim artarken, yatırımlarda bir duraklama gözlenmektedir. Euro Bölgesi ndeki Büyük Ekonomilerde Üretim Durgun ABD de olduğu gibi, Euro bölgesinde de büyüme performansında düşüş kaydedilmiştir. Bunun ana nedeni Almanya da KDV artışının özel tüketim ve inşaat sektörüne olan olumsuz etkisinin yanında, Birliğin üç büyük ülkesi Almanya, İtalya ve Fransa daki üretimin istenilen düzeyde olmamasıdır. İspanya, Belçika ve Avusturya gibi diğer önemli bazı bölge ekonomilerinde ise üretim artışı oldukça yüksek düzeyde olmuştur. Petrol fiyatları ve diğer hammadde fiyatlarındaki artış, girdi maliyetlerini arttırarak sanayi üretimini olumsuz etkilemektedir. Euro bölgesinde işsizlik oranı düşmeye devam etmektedir. ilk çeyreğinde 7,2 olan işsizlik oranı, 7 ye gerilemiştir. Yeni AB Üyesi Ülkelerde Yüksek Oranlı Büyümeye Devam Yeni AB üyesi ülkelerde, yılın ilk çeyreğinde olduğu gibi, Slovenya hariç, ekonomide yüksek oranlarda büyüme devam etmektedir. GSYİH büyümesi yıllık bazda 12 düzeyine ulaşmıştır. Slovakya (14,5) ve Bulgaristan (10,5) da yüksek oranlı büyüme gerçekleşmiştir. Bu ülkelerde de yüksek enerji fiyatları, enflasyonu olumsuz etkilemeye devam ederken; enflasyon -0,2 (Malta da) ve 9,5 (Letonya da) arasında değişmektedir. İngiltere Ekonomisinde İstikrarlı Büyüme Sürüyor İngiltere ekonomisi, özel tüketim, emlak ve hizmet sektörünün katkısıyla büyümesini sürdürmektedir. GSYİH büyümesi yıllık bazda 3 olmuştur. Yılın ilk çeyreğinin aksine, üretimde bir artış gözlenmektedir. Enflasyon ise, yılın ilk çeyreğinde 2,9 düzeyinde iken, ikinci çeyrekte 2,6 ya gerilemiştir. Asya Ülkelerinde Ekonomik Faaliyetler Canlı Asya ülkelerinde, yılında görülen yüksek büyüme yılının ilk yarısında da devam etmektedir. Çin ve Kore de ekonomik faaliyetler canlılığını korurken, ihracat ve iç talepteki artışlar bu canlılığa pozitif etki yapmaktadır. Bölgenin diğer ekonomilerinde de, iç talep ve Çin in alımlarındaki canlılık büyümeyi tetiklemektedir. Çin in dış ticaret fazlası yılın ilk yarısında 81 oranında artışla 137 milyar dolar olmuştur. Çin de enflasyonist bir baskı mevcut olup, gıda fiyatlarındaki aşırı artışlar nedeniyle Temmuz ayında enflasyon 5,6 düzeyine çıkmıştır. Çin deki büyüme biraz ivme kaybetse de yine yüksek düzeydedir. Hindistan ekonomisi 9,3 büyürken, enflasyon ise bir miktar düşüş ile yılının Ağustos ayında 4 düzeyinde olmuştur. Latin Amerika Ülkelerinde Büyüme İç Talebe Bağlı Olarak Sürüyor Latin Amerika ülkelerinde de dünya genelinde görülen ekonomik büyümeye paralel bir büyüme gözlenmiş olup, ülkeden ülkeye farklı büyüme oranları söz konusudur. Meksika ekonomisi yıllık bazda 2,8; Arjantin 6 ve Brezilya 5,8 düzeyinde 6

büyüme kaydetmiştir. İç talebe bağlı olarak büyümenin devam etmesi beklenmektedir. Bölgede enflasyon 4,1 düzeyini korumaktadır. Hammadde Fiyatlarının Artışı Hız Kesti Petrol fiyatları yılı başında varil başına 58 dolar düzeyinde iken, Ocak ayının ortalarında yükselmeye başlamıştır. Temmuz ayına gelindiğinde petrol fiyatları Ocak ayına kıyasla 32 oranında artarak 73,6 $ /varil olmuştur. Enerji dışındaki diğer hammadde fiyatlarında da yılı başına kıyasla 12 lik bir artış söz konusudur. Bu artış, yılın ilk yarısında 18 düzeyinde idi. Ağustos ayında sanayi girdileri ve gıda fiyatlarında meydana gelen düşüşler neticesinde hammadde fiyatlarındaki artış hızı düşmüştür. I.2 Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan büyüme rakamlarına göre, yılının ilk yarısı geride kalırken Türkiye ekonomisi yine beklentilerin üzerinde bir oranda (5,2) büyüme kaydetmiştir. Türkiye ekonomisinde, 22 çeyrek arka arkaya büyüme kaydedilerek bir rekora da imza atılmıştır. Büyümeye en çok hizmetler ve sanayi sektörü katkıda bulunmuştur. İç talepte yaşanan daralmanın da etkisiyle, üreticiler ihracata yönelmiş ve net ihracat son dört çeyrekte büyümeye pozitif katkı yapmıştır. Bu gelişmelere rağmen, dış ticaret açığı da büyümeye devam etmektedir. TÜİK Hane Halkı İşgücü Anketi ne göre, Türkiye de işsizlik oranı yılının Ocak ayında 11 iken, Haziran ayında 8,8 düzeyine gerilemiştir. Eylül de TÜFE de yıllık enflasyon 9,2 ve ÜFE 7,8 olarak gerçekleşmiştir. yılının son üç ayına girilirken, Türkiye ekonomisine yönelik tehditler, dünya ekonomisinin önündeki temel risk faktörleri olan petrol ve genel olarak enerji fiyatlarının yükselmesi, dünya ticaretinde artan korumacılık eğilimi, ABD deki mortgage krizi etkisinin yayılması, dünyadaki gelir adaletsizliği ve finans pazarlarında meydana gelebilecek olası olumsuz gelişmelerin yanında, bölgemizde cereyan eden gelişmelerin de etkisiyle beklenmedik herhangi bir radikal gelişmenin oluşturabileceği ekonomik, siyasal ve sosyal istikrarsızlıklar olarak sayılabilir. II. İHRACATIN GENEL GÖRÜNÜMÜ II.1 Deri Sektöründeki İhracat Artışı 12,9 yılı Ocak-Eylül döneminde Türkiye toplam ihracatı 75,8 milyar dolar düzeyine ulaşmıştır. Bunun 66,1 milyar dolarlık bölümünü sanayi ürünleri ihracatı oluşturmaktadır. yılı Ocak-Eylül döneminde yapılan deri ve deri mamulleri ihracatı ise 878,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamlara özel faturalar kapsamında yapılan satışlar ile yolcu beraberi veya turistik satışlar da eklendiğinde, deri ve deri 7

mamülleri ihracatı daha da yüksek değerlere çıkmaktadır. yılı Ocak-Eylül döneminde gerçekleştirilen ihracat tutarı 778,1 milyon dolar olup, yüzde olarak ifade edildiğinde deri ve deri mamulleri sektöründe yılı ilk dokuz aylık dönemde 12,9 luk bir ihracat artışı sağlanmıştır. (bkz. Tablo II.1) Deri ve deri mamulleri sektörünün içinde bulunduğu tarıma dayalı işlenmiş ürünler grubunda kaydedilen ortalama ihracat artış oranı 18,7 olup, deri ve deri mamulleri sektöründeki 12,9 oranındaki ihracat artışı, bu rakamın bir miktar altında gerçekleşmiştir. II.2 Deri Sektöründeki Artış, Genel İhracat Artışının Gerisinde yılı Ocak-Eylül döneminde deri ve deri mamullleri ihracatında 12,9 luk bir ihracat artış oranı yakalanmasına karşın, bu oran hem sanayi ürünleri ihracatındaki 24,6 lık artışın, hem de Türkiye toplam ihracatındaki 23,5 lik ihracat artışının oldukça gerisinde kalmıştır. yılının ilk dokuz aylık dönemi itibariyle gerçekleştirilen 878,5 milyon dolarlık deri ve deri mamulleri ihracatı ile sektörün Türkiye toplam ihracatındaki payı 1,16 olmuştur. Ancak, yılı Ocak-Eylül döneminde deri sektörünün Türkiye genel ihracatındaki payının 1,27 olduğu dikkate alındığında, deri ihracatındaki artışa rağmen, deri sektörünün hem Türkiye genel ihracatı, hem de sanayi ürünleri ihracatı içerisindeki payının azaldığı da bir gerçektir. Tablo II.1 Birim:1000$ Türkiye'nin Genel İhracatında Deri ve Deri Mamülleri İhracatının Payı Ocak-Eylül Ocak-Eylül 07/06 Değişim Türkiye Genel İhracatı 61.341.200 75.750.998 23,5 Deri ve Deri Mamülleri İhracatı 778.081 878.457 12,9 Deri ve Deri Mamüllerinin Türkiye Genelinden Aldığı Payı 1,3 1,2 Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler İhracatı 5.322.474 6.318.246 18,7 Deri ve Deri Mamullerinin Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler İhr. Payı 14,6 13,9 Sanayi Ürünleri İhracatı 53.082.915 66.156.439 24,6 Sanayi Ürünleri İhracatının Toplam İhracattaki Payı 86,5 87,3 Kaynak: TİM 8

III. AYLAR İTİBARİYLE İHRACATIN SEYRİ III.1 Deri ve Deri Mamülleri İhracatı Ağustos ve Eylül Aylarında Hız Kesti yılı ilk dokuz ay itibariyle, deri ve deri mamullerinin aylık bazdaki performansına bakıldığında, Eylül ayı hariç, inceleme yaptığımız bütün dönem boyunca deri ve deri mamulleri ihracatının her ay düzenli olarak arttığı görülmektedir. Bu dönemde sektörün ihracatı bir önceki yıla göre en çok Mayıs ayında artarken ( 31,6), sadece Eylül ayında düşüş göstermiştir ( 10,2). Genel olarak deri ve deri mamulleri ihracatındaki artışın ayakkabı ihracatından kaynaklandığı tespit edilmiştir. Ayakkabı ihracatının toplam deri ve deri mamülleri ihracatındaki payının, ilk dokuz ayı sonu itibariyle 24 ten 30 a çıkmış olması bu tespiti doğrulamaktadır. Tablo III.1 Kaynak: TİM Birim: Aylar İtibariyle Deri ve Deri Mamülleri İhracat Kaydı - Aylar 07 / 06 Değişim Ocak 53.227 63.652 19,6 Şubat 64.212 81.621 27,1 Mart 80.714 97.644 21,0 Nisan 60.120 75.925 26,3 Mayıs 65.756 86.524 31,6 Haziran 90.416 103.334 14,3 Temmuz 105.753 123.880 17,1 Ağustos 127.251 130.105 2,2 Eylül 131.823 118.398-10,2 Grafik III.1 Aylar İtibariyle Deri ve Deri Mamülleri İhracat Kaydı (Birim: ) 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Ocak Şubat Mart Nisan May ıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Kaynak: TİM 9

Grafik III.2 Aylar İtibariyle Deri ve Deri Mamülleri İhracat Kaydı (Birim: ) 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Ocak Şubat Mart Nisan May ıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Kaynak: TİM IV. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI VE ÜLKELER İTİBARİYLE İHRACAT IV.1 Genel Değerlendirme Toplam deri ihracatından aldığı 51,1 lik pay ile en büyük alıcı konumundaki AB-27 ülke grubuna, Ocak-Eylül döneminde yapılan deri ve deri mamulleri ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 17 oranında artarak 448,8 milyon dolara ulaşmıştır. Bu durum, AB ülkelerinin en önemli pazarımız olmaya devam ettiğini göstermektedir. AB ülkelerinden sonra ikinci önemli ihracat pazarımız olan eski S.S.C.B ülke grubuna yönelik ihracatımız ise, özellikle ülke bazında en büyük pazarımız olan Rusya ya yönelik ihracatta yaşanan düşük performans sonucunda ilk dokuz ay sonu itibariyle ancak 4,6 oranında artmış bulunmaktadır. ABD dolayısıyla diğer OECD ülkelerine yönelik ihracatta, düşüş eğilimi devam etmekte olup, yılı ilk dokuz ay sonunda 15 oranında azalmış bulunmaktadır. yılında ABD ye deri ve deri mamülleri ihracatı yaklaşık 4 artarken, in ilk dokuz aylık döneminde 24,5 oranında azalması, deri ihracatımız açısından üzerinde önemle durulması gereken bir durumdur. yılı Ocak-Eylül döneminde oransal olarak en yüksek ihracat artışı, toplamda yaklaşık 3 lük bir pazar payına sahip diğer Avrupa Ülkeleri grubunda sağlanmış olup, bu ülkelere yönelik ihracatta 115 oranında artış kaydedilmiştir. Asya ülkeleri grubunda da nispeten yüksek oranlı ihracat artışı kaydedilmiş olup, ilk dokuz ay itibariyle bu ülke grubuna yapılan ihracat 21,1 oranında artmıştır. 10

yılından itibaren gerileme sürecine girmiş olan Afrika ülkelerine yönelik ihracattaki düşüş, yılının ilk dokuz aylık döneminde de devam etmiştir. Bu dönemde, Afrika ülkelerine yapılan deri ve deri mamulleri ihracatı 15,6 oranında azalmıştır. İhracatımızda 4,6 lık paya sahip olan Ortadoğu ülkelerine yapılan deri ve deri mamülleri ihracatı ise 10,7 oranında artmıştır. Ülke gruplarına yönelik ihracatın seyri ve Ocak-Eylül dönemi karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda yer almakta olup, raporun sonraki bölümlerinde ülkeler bazında deri ve deri mamulleri ihracatının durumu daha ayrıntılı ele alınacaktır. Tablo IV.1 Başlıca Ülke Grupları İtibariyle Türkiye Deri ve Deri Mamulleri İhracat Kaydı Birim: Ocak-Eylül DERİ.'DE DERİ.'DE 07 / 06 DEĞİŞİM AB Ülkeleri Toplamı 383.539 49,3 448.802 51,1 17,0 Diğer OECD Toplamı 63.443 8,2 53.928 6,1-15,0 Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı 12.082 1,6 25.977 3,0 115,0 Eski S.S.C.B Toplamı 226.709 29,1 237.090 27,0 4,6 Ortadoğu Toplamı 36.858 4,7 40.790 4,6 10,7 Afrika Toplamı 5.311 0,7 4.481 0,5-15,6 Asya Ülkeleri Toplamı 23.151 3,0 28.029 3,2 21,1 Diğer Ülkeler ve Bölgeler 26.988 3,5 39.360 4,5 45,8 DERİ İHRACATI 778.081 100 878.457 100 12,9 Kaynak: IHRACAT-NET Bilgi Sistemi IV.2 AB-15 de İhracat Artışı 14,4 Deri ve deri mamulleri ihracatımızda 40,3 lük pazar payı ile geleneksel olarak en büyük pazarımız olan AB-15 ülkelerine yönelik ihracatımız, Ocak-Eylül döneminde 14,4 oranında artmıştır. Artışı daha çok 19,3 artış oranı ile deri giyim, saraciye ve seyahat eşyası ile 31,1 artış oranıyla ayakkabı ve ayakkabı aksamı sektörleri sürüklerken, kürk ve suni kürk ile kürkten mamül eşyaların ihracatında 18,8 lik bir düşüş olmuştur. AB-15 ülkeleri arasında önemli pazarlarımız olan İtalya, İngiltere ve İspanya ya yapılan ihracatlarda yükseliş kaydedilirken, Fransa ya yapılan ihracat bir önceki dönemki seviyesi olan 49 milyon dolarda kalmıştır. AB içindeki en önemli pazarımız olan Almanya ya yapılan ihracat ise aynı dönemde 4,3 azalarak 94,9 milyon dolara gerilemiştir. Finlandiya, İsveç ve Portekiz e yapılan ihracatta önemli oranlarda düşüşler söz konusudur. 11

IV.3 İtalya ve İngiltere ye İhracat Hızla Artıyor yılı boyunca deri ve deri mamülleri ihracatının artış kaydettiği İtalya ya bu yılın ilk dokuz ayında yapılan ihracattaki 98,3 oranındaki yüksek artış dikkat çekicidir. İtalya ya yapılan toplam deri ve deri mamülleri ihracatı, 56,7 milyon doları bulurken, özellikle deri giyim, saraciye ve seyahat eşyası ihracatı çok iyi bir performans sergileyerek 251 lik bir artış kaydetmiştir. Aynı dönemde genel bir düşüş yaşayan kürk ve suni kürk, kürkten mamül eşya ürün grubunda İtalya ya yapılan ihracat 74,1 artış göstermiştir. İhracatımızdaki pazar payı 5 olan İngiltere ye yapılan ihracat ise yılının Ocak-Eylül döneminde 52 oranında artarak 44 milyon doları aşmıştır. Bu ülkeye yapılan deri ve deri mamülleri ihracatında en yüksek oranlı artış oranı 90 ile ayakkabı ve aksamı fasılında kaydedilmiştir. Aynı ülkeye saraciye ve seyahat eşyası ürün grubunda yapılan ihracatta ise 43,5 oranında bir artış söz konusudur. IV.4 İkinci Büyük Pazar Almanya da Kayıp Var Türkiye nin deri ve deri mamülleri ihracatında, 10,8 lik pazar payı ve yılın ilk dokuz ayında 94,9 milyon dolar değeri ile deri ve deri mamulleri ihracatı açısından Rusya Federasyonu ndan sonra ikinci büyük pazarımız olan Almanya da 4,3 lük ihracat düşüşü dikkat çekicidir. Özellikle ihracat değerlerinin ve yılları Eylül ayı karşılaştırmasında, 22,1 düzeyindeki düşüş kayda değer görülmektedir. Toplam deri ihracatımızda Almanya nın payı 10,8 olmasına karşın, alt sektörlere inildiğinde Almanya nın ülkemiz deri ihracatındaki önemi daha da artmaktadır. Örneğin, Fasıl 42 kapsamındaki deri giyim, saraciye ve seyahat eşyası ihracatında Almanya nın pazar payı yaklaşık 18 düzeyindedir. Deri ve deri mamulleri ihracatının Almanya da nispeten düşük performans göstermesinin, özellikle ayakkabı ve kürk ihracatındaki gerilemeden kaynaklandığı tespit edilmektedir. Ayakkabı ve aksamı ürün grubunda Almanya ya yapılan ihracat yılın ilk dokuz ayı sonu itibariyle 14,1 azalırken, kürk ve kürkten mamül eşya ürün grubunda yapılan ihracatta 29,8 düşüş kaydedilmiştir. AB ülkelerine yapılan ihracat aşağıdaki tablodaki gibidir. 12

Tablo IV.2 AB Ülkelerine Deri ve Deri Mamulleri İhracat Kaydı - Ocak-Eylül Birim: DERİ.'DE PAY DERİ.'DE PAY 07 / 06 DEĞİŞİM ALMANYA 99.161 12,7 94.891 10,8-4,3 AVUSTURYA 4.822 0,6 4.818 0,5-0,1 BELÇİKA 9.392 1,2 10.849 1,2 15,5 DANİMARKA 6.438 0,8 8.148 0,9 26,6 FİNLANDİYA 13.301 1,7 6.118 0,7-54,0 FRANSA 49.124 6,3 49.219 5,6 0,2 HOLLANDA 26.260 3,4 29.323 3,3 11,7 İNGİLTERE 28.983 3,7 44.041 5,0 52,0 İRLANDA 129 0,0 732 0,1 467,4 İSPANYA 20.584 2,6 25.754 2,9 25,1 İSVEÇ 1.921 0,2 1.245 0,1-35,2 İTALYA 28.595 3,7 56.697 6,5 98,3 LÜKSEMBURG 14 0,0 30 0,0 114,3 PORTEKİZ 1.853 0,2 1.388 0,2-25,1 YUNANİSTAN 19.129 2,5 21.160 2,4 10,6 AB(15) ÜLKELERİ I 309.706 39,8 354.413 40,3 14,4 BULGARİSTAN 22.497 2,9 23.290 2,7 3,5 ÇEK CUMHURİYETİ 1.584 0,2 2.615 0,3 65,1 ESTONYA 751 0,1 1.714 0,2 128,2 DİĞER BÖLGELER 4 0,0 1 0,0-75,0 LETONYA 788 0,1 2.507 0,3 218,1 LİTVANYA 17.395 2,2 12.642 1,4-27,3 MACARİSTAN 3.605 0,5 5.416 0,6 50,2 MALTA 108 0,0 161 0,0 49,1 POLONYA 2.922 0,4 8.312 0,9 184,5 ROMANYA 20.531 2,6 32.480 3,7 58,2 SLOVAK CUMH. 1.163 0,1 1.905 0,2 63,8 SLOVENYA 2.485 0,3 3.346 0,4 34,6 YENİ AB I 73.833 9,5 94.389 10,7 27,8 AB (25) I 383.539 49,3 448.802 51,1 17,0 Kaynak: Ihracat -Net Bilgi Sistemi IV.5 Yeni AB Ülkelerine İhracat Artıyor AB-12 olarak da adlandırdığımız Yeni AB ülkelerine yönelik ihracat, yılı ilk dokuz aylık dönemde kayda değer bir şekilde artmış olup, bu pazarlara ihracatımızdaki artış oranı 27,8 dir. yılında hızlı bir büyüme sergileyen yeni AB üyesi ülkelerdeki ekonomik canlılık, bu ülkelere yönelik deri ihracatımızı da olumlu etkilemektedir. Bu ülke grubundaki en yüksek artışlar Letonya, Polonya, Estonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Romanya ve Macaristan da gerçekleşmiştir. Ürün grupları arasında en çok deri giyim, saraciye ve seyahat eşyası grubunda ( 48,8) artış sağlanırken, ayakkabı ve aksamı grubunda da yüksek oranlı bir artış sözkonusudur ( 41,8). 2004 yılında Birliğe üye olan on yeni ülkenin toplam deri ihracatımızdaki pazar payı yaklaşık 4 iken, AB ye yeni üye olan ve deri ihracatımız açısından önemli alıcılar 13

olan Bulgaristan ve Romanya nın da bu gruba dahil olmasıyla, AB-12 olarak adlandırdığımız bu grubun deri ihracatımızdaki pazar payı 10,7 ye yükselmiştir. Yeni AB ülkelerindeki en önemli pazarlar Bulgaristan ve Romanya olup, Romanya ya ihracat 58,2 oranında artarken, Bulgaristan a ihracat artışı bu dönemde 3,5 oranında kalmıştır. Bu iki ülkeye daha çok ayakkabı ihracatı yapılmakta olup, özellikle Romanya ya yapılan ayakkabı ihracatımızdaki 81,3 lük artış, ayakkabı sektörü açısından olumlu bir gelişmedir. Bulgaristan a yapılan deri ihracatındaki nispi yavaşlamanın en büyük nedeni bu pazara yapılan ihracat içerisinde en önemli ürün grubu olan ayakkabı ve aksamı ihracatındaki 2,2 lik nispeten düşük artış oranıdır. Öte yandan, bu ülkeye yapılan ayakkabı ve aksamı ihracatı, yılı Eylül ayında iyi bir performans göstererek geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 52 oranında artmıştır. Diğer yandan, son iki yıldır hızlı bir yükseliş içinde olan ve ülkemizden yaptığı deri ve deri mamülleri ithalatı katlanarak artıp yılı sonunda 22,1 milyon dolara ulaşan Litvanya ya ihracat, yılının ilk dokuz ayında 27,3 oranında gerilemiştir. IV.6 ABD ye İhracat Düşüşte Diğer OECD ülke grubunda yer alan en büyük alıcı ülke ABD ye yönelik ihracat Ocak-Eylül döneminde 24,5 oranında düşerek 32,5 milyon dolara gerilemiştir. yılında 3,7 oranında artış kaydedilen ABD pazarında yılının başında negatife dönen tablo, olumsuz seyrini sürdürmeye devam etmektedir. Buna paralel olarak, ABD nin toplam deri ihracatımızdaki payı da gerileyerek yılında 5,2 iken, yılı ilk dokuz ayı itibariyle 3,7 olmuştur. ABD ye ihracattaki düşüşün, özellikle deri giyim ve saraciye ürün grubundaki düşüşten kaynaklandığı görülmektedir. Yılın ilk dokuz ayı sonu itibariyle deri giyim ve saraciye ürün grubunda yaşanan düşüş 36 düzeyindedir. ABD ye yapılan ihracatta sadece ham post ve işlenmiş deri ürün grubunda artış sağlanmıştır ( 70,1). ABD pazarında yaşanılan sıkıntıların temelinde Türk ihracatçısının rekabet gücünü zayıflatan aşırı değerli YTL problemi yatmaktadır. Esasında zaten zor bir pazar olan ABD ye yönelik ihracat, yukarıdaki sorunlarla birlikte daha zorlaşmıştır. Sözkonusu sorun, sadece deri sektörünü değil, ABD ye yapılan genel ihracatı da etkilemektedir. Ocak-Eylül döneminde sözkonusu ülkeye yapılan genel ihracat bir önceki yıla göre 687 milyon dolar azalmış bulunmaktadır. Diğer OECD ülkeleri grubunda ABD den sonra ikinci büyük alıcı İsviçre ye olan ihracat, nin ilk dokuz aylık döneminde 7,2 oranında düşerken, Meksika, İzlanda, G. Kore, Japonya ve Yeni Zelanda ya yapılan ihracatımızda muhtelif oranlarda artışlar gerçekleşmiştir. Hedef pazarlardan Japonya ya yapılan deri ve deri mamülleri ihracatında en önemli artış yaklaşık 45 ile ayakkabı ve aksamı ürün grubunda yaşanmıştır. Diğer önemli bir OECD üyesi olan Kanada ya da deri ihracatımız bu dönemde 1 oranında düşmüş bulunmaktadır. 14

Diğer OECD ülke grubundaki ABD, İsviçre, Kanada gibi pazarlarımızdaki düşüşler dolayısiyle, bu ülke grubuna yönelik ihracatımız yılının ilk dokuz ayı sonu itibariyle, yılı aynı dönemine kıyasla 15 oranında azalmıştır. Diğer OECD ülkelerine bu yılın ilk dokuz ayında yapılan ihracat aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Tablo IV.3 Birim: Diğer OECD Ülkelerine Deri ve Deri Mamulleri İhracat Kaydı - Ocak-Eylül DERİ.'DE DERİ.'DE 07 / 06 DEĞİŞİM ABD 43.016 5,5 32.497 3,7-24,5 AVUSTRALYA 410 0,1 397 0,0-3,2 G.KORE 1.652 0,2 2.417 0,3 46,3 İSVİÇRE 7.605 1,0 7.060 0,8-7,2 İZLANDA 46 0,0 353 0,0 667,4 JAPONYA 4.807 0,6 5.381 0,6 11,9 KANADA 5.156 0,7 5.104 0,6-1,0 MEKSİKA 22 0,0 116 0,0 427,3 NORVEÇ 703 0,1 562 0,1-20,1 Y.ZELANDA 26 0,0 41 0,0 57,7 DİĞER OECD I 63.443 8,2 53.928 6,1-15,0 Kaynak: Ihracat -Net Bilgi Sistemi IV.7 Oransal Olarak En Yüksek İhracat Artışı Diğer Avrupa Ülkelerine: 115 nin ilk dokuz ayında deri sektöründe oransal olarak en yüksek ihracat artışı, Arnavutluk, Bosna-Hersek, KKTC, Makedonya ve Sırbistan ın sınıflandırıldığı Diğer Avrupa ülkeleri grubunda gerçekleşmiş ve bu ülkelere yönelik ihracat, toplamda 115 oranında artmıştır. Bu ülke grubundaki en büyük alıcı Sırbistan olup, bu ülkeye ihracatımız nin ilk dokuz aylık döneminde yaklaşık 280 oranında artmıştır. Sırbistan a en önemli ihracat kalemi ayakkabı ve aksamı olup bu grupta yapılan ihracat sözkonusu dönemde yaklaşık 255 artmıştır. Öte yandan, Makedonya ve Bosna-Hersek e yönelik deri ihracatı da hızlı bir artış içerisinde olup, bu ülkelere ihracat Ocak- Eylül döneminde sırasıyla 124,8 ve 95,3 oranlarında artmıştır. Makedonya ya yapılan ihracatta en yüksek oranlı artış deri giyim, saraciye ve seyahat eşyası ürün grubunda yaşanırken ( 248,6), Bosna-Hersek e yapılan ihracatta da en büyük artış aynı ürün grubunda kaydedilmiştir ( 154,9). Bu grubun diğer üyeleri Arnavutluk ve KKTC ye yapılan ihracatlar da sırasıyla 37 ve 30 oranlarında artmış bulunmaktadır. 15

Tablo IV.4 Birim: Diğer Avrupa Ülkelerine Deri ve Deri Mamulleri İhracat Kaydı - Ocak-Eylül DERİ.'DE DERİ.'DE 07 / 06 DEĞİŞİM ARNAVUTLUK 1.471 0,2 2.015 0,2 37,0 BOSNA-HERSEK 1.608 0,2 3.140 0,4 95,3 K.KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ 4.101 0,5 5.331 0,6 30,0 MAKEDONYA 2.013 0,3 4.526 0,5 124,8 SIRBİSTAN 2.889 0,4 10.965 1,2 279,5 DİĞER AVRUPA ÜLKELERİ I 12.082 1,6 25.977 3,0 115,0 Kaynak: Ihracat -Net Bilgi Sistemi IV.8 Rusya Pazarında Durgunluk Toplam deri ihracatımızdaki 23,8 oranındaki payı ile en büyük alıcı ülke olan Rusya Federasyonu na ihracatta, nin Ocak-Eylül döneminde 1,9 oranında artış kaydedilmiştir. Yılın ilk üç ayında yaşanan 7,3 oranında düşüşün ardından takip eden aylarda toparlanan Rusya pazarında özellikle Eylül ayında sözkonusu olan 24,3 oranındaki düşüş dikkate alındığında Rusya ya deri ve deri mamülleri ihracatının azalma eğiliminin arttığı söylenebilir. Ağustos ayında kaydedilen düşüş oranı ise 11,7 seviyesindeydi. Rusya ya ihracatta son dönemde yaşanan durgunluk, daha çok kürk ve kürk mamülleri grubundaki düşüşten kaynaklanmıştır. Bu ürün grubunda söz konusu ülkeye yapılan ihracat yılının ilk dokuz ayı içerisinde 9 azalmıştır. Öte yandan, yılın ilk dokuz ayı sonu itibariyle Rusya ya yapılan ayakkabı ve aksamı ihracatındaki artış oranı 100 u bulmuştur. Toplam ayakkabı ihracatında 9,4 payı olan Rusya ya ayakkabı ve aksamı ihracatı 25 milyon dolar değerine ulaşmıştır. Deri ve deri mamülleri sektörünün ülke bazında en önemli pazarı olan Rusya ya yapılan ihracatlarda son dönem yaşanan durgunlukta, sözkonusu ülkede yumuşak geçen kış ayları neticesinde stokların artmasının etkili olduğu belirtilmektedir. Tablo IV.5 Birim: Eski SSCB Ülkelerine Deri ve Deri Mamulleri İhracat Kaydı - Ocak-Eylül DERİ.'DE DERİ.'DE 07 / 06 DEĞİŞİM AZERBAYCAN 2.681 0,3 3.692 0,4 37,7 BEYAZ RUSYA 4.369 0,6 6.527 0,7 49,4 KAZAKİSTAN 4.694 0,6 9.955 1,1 112,1 ÖZBEKİSTAN 367 0,0 431 0,0 17,4 RUSYA FEDERASYONU 204.837 26,3 208.747 23,8 1,9 TÜRKMENİSTAN 1.652 0,2 2.111 0,2 27,8 UKRAYNA 8.109 1,0 5.627 0,6-30,6 ESKİ S.S.C.B I 226.709 29,1 237.090 27,0 4,6 Kaynak: Ihracat -Net Bilgi Sistemi 16

IV.9 Ortadoğu Ülkelerine İhracat Artışta Deri ve deri mamülleri ihracatımızda 4,6 lık bir pazar payına sahip olan Ortadoğu ülkelerine yılı Ocak-Eylül döneminde yapılan ihracat 10,7 oranında artmıştır. Bu gruptaki önemli alıcılar sırasıyla S.Arabistan, Irak ve İsrail dir. Bu ülke grubundaki en önemli pazar olan S.Arabistan a yapılan deri ve deri mamülleri ihracatı yılı ilk dokuz ay sonu itibariyle 3,2 oranında artmıştır. Böylelikle, yılı başlarından itibaren düşme trendine giren Suudi Arabistan a ihracat bir miktar toparlanarak az da olsa yükselmiş bulunmaktadır. S. Arabistan dışında bu grupta bulunan diğer bütün pazarlarda deri ihracatı bu dönemde artış kaydetmiş olup, değer olarak küçük olmakla birlikte, Suriye ye yapılan ihracattaki yaklaşık 72 lik artış dikkate değerdir. Bu ülkeye yapılan ihracatta en büyük artış, ayakkabı ve aksamı ürün grubunda yaşanmıştır ( 50). S. Arabistan ın ardından bu ülke grubundaki diğer önemli alıcı olan Irak a ihracat 16,7 oranında artarken, İsrail e yapılan deri ve deri mamülleri ihracatındaki artış ise 3 oranında kalmıştır. Tablo IV.6 Ortadoğu Ülkelerine Deri ve Deri Mamulleri İhracat Kaydı - Ocak-Eylül Birim: DERİ.'DE DERİ.'DE 07 / 06 DEĞİŞİM IRAK 9.598 1,2 11.204 1,3 16,7 İRAN 348 0,0 731 0,1 110,1 İSRAİL 8.847 1,1 9.113 1,0 3,0 KUVEYT 1.014 0,1 1.574 0,2 55,2 S.ARABİSTAN 15.882 2,0 16.397 1,9 3,2 SURİYE 522 0,1 896 0,1 71,6 ÜRDÜN 647 0,1 875 0,1 35,2 ORTADOĞU I 36.858 4,7 40.790 4,6 10,7 Kaynak: Ihracat -Net Bilgi Sistemi IV.10 Afrika Pazarı Daralıyor Deri ihracatımız açısından önemli bir pazar payına sahip olmamakla birlikte, Afrika ülkelerine yönelik ihracat düşüş içerisindedir. yılı ilk dokuz ayında Kuzey Afrika ülkelerine ihracatta 17,1, Afrika ülkeleri toplamına yönelik ihracatta ise 15,6 düşüş olmuştur. Afrika pazarına yapılan ihracatın büyük bir kısmını ayakkabı ve aksamı ürün grubu oluştururken, bu fasılda yapılan ihracat sözkonusu dönemde 18,2 oranında düşmüş bulunmaktadır. Afrika ya yapılan ihracatta kaydedilen düşüş, büyük ölçüde Kuzey Afrika pazarındaki performans kaybından kaynaklanmaktadır. Bu ülke grubunda yer alan Libya ya ihracat 49 oranında azalırken, Tunus a yapılan ihracatta ise 41 oranında düşüş olmuştur. Bu düşüşler olurken, aynı dönemde Mısır a yapılan deri ihracatının 20,3 artış göstermesi sonucu, söz konusu ülke, bölgedeki en önemli pazar haline gelmiştir. 17

Esas itibariyle, Kuzey Afrika ülkelerine yönelik deri ve deri mamülleri ihracatı zaman içinde giderek azalmakta olup, bu ülkelerin deri ve deri mamülleri ihracatımızdaki pazar payları giderek daralmaktadır. Tablo IV.7 Birim: Afrika Ülkelerine Deri ve Deri Mamulleri İhracat Kaydı - Ocak-Eylül DERİ.'DE DERİ.'DE 07 / 06 DEĞİŞİM KUZEY AFRİKA ÜLKELERİ CEZAYİR 496 0,1 502 0,1 1,2 FAS 161 0,0 324 0,0 101,2 LİBYA 2.011 0,3 1.030 0,1-48,8 MISIR 1.422 0,2 1.711 0,2 20,3 TUNUS 741 0,1 438 0,0-40,9 KUZEY AFRİKA I 4.831 0,6 4.005 0,5-17,1 G.AFRİKA CUMH. 480 0,1 476 0,1-0,8 AFRİKA I 5.311 0,7 4.481 0,5-15,6 Kaynak: Ihracat -Net Bilgi Sistemi IV.11 Asya Ülkelerine İhracat: Çin Pazarı Yükselişte Asya ülkelerine Ocak-Eylül döneminde yapılan ihracat 21 oranında artmış olup, bu ülke grubunun ihracatımızdaki payı 3,2 dir. Bu ülke grubunda en büyük alıcı Çin Halk Cumhuriyeti olup, bu ülkeye yapılan ihracat 51,4 oranında artış kaydetmiş bulunmaktadır. Bölgede diğer önemli bir pazar da Hong Kong olup, bu iki ülkeye ağırlıklı olarak ham post ve işlenmiş deri ihracatı yapılmaktadır. Bu iki ülke dışında kalan Asya ülkelerinin ihracatımızdaki payı yok denecek kadar azdır. Çin Halk Cumhuriyeti dışında bu grupta yer alan diğer bütün ülkelere yapılan ihracatta düşüş yaşanmış olup, bölgedeki diğer önemli pazarımız Hong Kong a yapılan ihracattaki düşüş 1,4 le sınırlı kalmıştır. Bu ülke grubuna yapılan ihracatın seyri aşağıdaki tablodan izlenebilir. Tablo IV.8 Asya Ülkelerine Deri ve Deri Mamulleri İhracat Kaydı - Ocak-Eylül Birim: DERİ.'DE DERİ.'DE 07 / 06 DEĞİŞİM ÇİN HALK CUM. 10.926 1,4 16.547 1,9 51,4 ENDONEZYA 150 0,0 44 0,0-70,7 HİNDİSTAN 776 0,1 673 0,1-13,3 HONG KONG 10.246 1,3 10.105 1,2-1,4 MALEZYA 50 0,0 43 0,0-14,0 SİNGAPUR 114 0,0 62 0,0-45,6 TAYLAND 260 0,0 131 0,0-49,6 TAYVAN 351 0,0 176 0,0-49,9 ÜLKELERİ I 22.873 2,9 27.781 3,2 21,5 BANGLADEŞ - 0,0 5 0,0 0,0 PAKİSTAN 278 0,0 243 0,0-12,6 ASYA ÜLKELERİ I 23.151 3,0 28.029 3,2 21,1 Kaynak: Ihracat -Net Bilgi Sistemi 18

V. ALT SEKTÖRLERE İLİŞKİN TESPİTLER Deri Sektörü dört ayrı alt sektörden oluşmaktadır; Bunlar; Fasıl 41: Ham post ve işlenmiş deriler, Fasıl 42: Deri giyim, saraciye ve seyahat eşyası, Fasıl 43: Kürk ve suni kürk, kürkten mamul eşya, Fasıl 64: Ayakkabı ve ayakkabı aksamıdır. Alt sektörlerin toplam deri ihracatımızdan aldığı paylar tablodaki gibidir. Tablo V.1 Birim:1000$ Türkiye'nin Deri Sektörü İhracatında Fasılların Payı Ocak-Eylül Ocak-Eylül 07/06 Değişim Deri ve Deri Mamülleri İhracatı 778.081 878.457 12,9 F41 65.641 80.865 23,2 Toplam Deride Payı 8 9 F42 308.994 342.732 10,9 Toplam Deride Payı 40 39 F43 215.604 193.202-10,4 Toplam Deride Payı 28 22 F64 187.742 261.658 39,4 Toplam Deride Payı 24 30 Kaynak: İTKİB Ocak-Eylül dönemi için 4 alt sektörün ülkeler bazında ihracat performansına ait veriler ekli tablolarda ayrıntılı olarak verilmekte olup, alt sektörlerle ilgili genel olarak yapılan tespitler aşağıdaki gibidir. V.1 Fasıl 41: Ham Post ve İşlenmiş Deri İhracatında Yükselişe Devam yılı Ocak-Eylül döneminde 80,9 milyon dolara ulaşan Türkiye nin ham deri, ham post ve işlenmiş deriler ihracatı 23,2 oranında artmıştır. Bu oran, toplam deri ihracatımızdaki 12,9 luk artışın epey üzerindedir. İhracat artışı ise büyük ölçüde Almanya, Fransa, Sırbistan, Beyaz Rusya ve Çin Halk Cumhuriyeti ne yönelik ihracat artışlarından kaynaklanmaktadır. Ham deri, ham post ve işlenmiş deriler, toplam deri ve deri mamülleri ihracatından aldığı pay geçen yılın ilk dokuz aylık döneminde 8 civarındayken, bu yılın aynı döneminde bu oran 9 seviyesine çıkmıştır. Bu artışın arkasında ham deri, ham post ve işlenmiş deriler ürün grubundaki yükseliş kadar toplam deri ve deri mamülleri ihracatındaki nispi yavaşlama da rol oynamıştır. Bu ürün grubunun en büyük ihracat pazarı 14,8 lik pay ile Rusya dır. yılı ilk dokuz ayı içerisinde Rusya ya yapılan ham deri, ham post ve işlenmiş deriler 19

ihracatı 12,3 oranında bir artış kaydetmiştir. İkinci sırada Çin yer almakta olup, bu ülkeye yapılan ihracat ise 81 artışla pazar payını 13,6 ya çıkarmış bulunmaktadır. Bu sektörde, Hong Kong, İtalya, Beyaz Rusya, Romanya ve Almanya diğer önemli alıcılar olup, İtalya ve Hong Kong dışında bu ülkelerin hepsine yapılan ihracatlarda artışlar kaydedilmiştir. Özellikle Almanya ya yapılan toplam deri ve deri mamülleri ihracatı 4,3 düşerken, ham deri, ham post ve işlenmiş deriler ihracatında 58,2 oranında artış kaydedilmesi dikkat çekicidir. Öte yandan, yılının ilk dokuz ayında, Fasıl 41 kapsamındaki ürünlerin en büyük alıcılarından İtalya ya ihracat 32 azalırken, diğer önemli bir pazar olan Hong Kong a yapılan ihracatta da 2 düşüş yaşanmıştır. Çin in bu ürün grubundaki payı yılında 10,7 iken, yılının ilk üç ayında 13,3 e, dokuz aylık dönem sonunda ise 13,6 ya yükselmiştir. Diğer bir ifade ile, Fasıl 41 ürün grubunda Çin in ülkemiz ihracatındaki payı sürekli yükselmektedir. V.2 Fasıl 42: Deri Giyim, Saraciye ve Seyahat Eşyaları En Çok İhraç Edilen Ürünler Yaklaşık 343 milyon dolar ihracatı ve 39 pay ile Fasıl 42 kapsamındaki deri giyim, saraciye ve seyahat eşyaları, toplam deri ve deri mamülleri ihracatındaki en önemli kalem olup, yılının ilk dokuz ayında bu ürün grubundaki ihracatımız bir önceki yıl aynı döneme göre 10,9 artış kaydetmiştir. Bu oran, 12,9 artış gösteren toplam deri ihracatının biraz gerisinde kalmaktadır. Bu fasılda, başlıca ihraç pazarlarımız Rusya Federasyonu, Almanya, İtalya, Fransa, İngiltere ve ABD dir. Bu ülkeler arasında en büyük pazar payı 19,1 lik payla yine Rusya ya aittir. Öte yandan, Fasıl 42 kapsamındaki ürünlerin Rusya ya ihracatı yılı ilk dokuz ayında bir önceki yıl aynı döneme göre değişmeyerek 65,3 milyon dolar seviyesinde kalmıştır. Bu ürün grubunda ihracat performansını belirleyen diğer önemli bir pazar olan Almanya ya yapılan ihracat ise 4,7 artış kaydetmiş ve pazar payı 18 e gerilemiştir. Diğer önemli bir alıcı olan İtalya ya yapılan deri giyim, saraciye ve seyahat eşyaları ihracatı kelimenin tam anlamıyla patlama yaparak 251 artış kaydetmiştir. Aynı dönemde Fransa ya yapılan deri giyim, saraciye ve seyahat eşyaları ihracatının 6,9 oranında düşüş kaydettiği görülmektedir. Bu ürün grubunun önemli pazarlarından ABD ye yapılan ihracatın yılı ilk dokuz ay sonu itibariyle 36 azalması dikkat çekerken, diğer önemli bir alıcı olan İngiltere ye yapılan ihracatın 43,5 oranında artmış olması olumlu bir gelişmedir. Deri giyim, saraciye ve seyahat eşyaları ürün grubunda en yüksek ihracat artış oranı 178 ile diğer Avrupa Ülkeleri grubunda olmuştur. Ancak bu ülke grubuna yapılan ihracat, Fasıl 42 toplam ihracatı içinde değer olarak 1,2 gibi küçük bir paya sahibidir. Öte yandan, bu fasılda en büyük pazar payına sahip olan AB-27 ülkelerine yapılan ihracatın bu dönemde yaklaşık 21 artış göstermiş olması, sektör adına olumlu bir gelişme olarak dikkat çekmektedir. 20

V.3 Fasıl 43: Kürk ve Kürkten Mamul Eşya İhracatında Gerileme Fasıl 43 kapsamındaki deri mamüllerinde Ocak-Eylül döneminde ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre 10,4 oranında azalarak 193,2 milyon dolara gerilemiştir. Toplam kürk ve kürkten mamul eşya ihracatında, Rusya ana belirleyici ülke konumunu sürdürmektedir. Bu ürün grubunda Rusya pazarına yapılan ihracat, yılın dokuz aylık döneminde 9 düşüş kaydetmiş bulunmaktadır. Kürk ve kürkten mamul eşya ihracatında yılında 64 seviyesinde olan Rusya Federasyonu nun payı yılının Ocak-Eylül döneminde 54,9 seviyesine gerilemiş durumdadır. Kürk ve kürkten mamül eşya ve aksesuarları ürün grubundaki diğer önemli alıcı ülkeler ise İtalya, Almanya, Litvanya, Fransa ve ABD dir. Bu ülkeler arasında İtalya ya yapılan ihracat 74 oranında artarken, Fransa ve ABD ye yapılan ihracat sırasıyla 15 ve 10,9 oranında düşüş kaydetmiş bulunmaktadır. Bu ürün grubunda Rusya dan sonra en önemli pazarı teşkil eden AB-27 ülkelerine yapılan ihracat, Ocak-Haziran döneminde 16,6 düşüş kaydederek, toplam kürk ve kürkten mamül eşya ve aksesurları ihracatında 31,8 paya sahip olmuştur. V.4 Fasıl 64: Ayakkabı Sektöründe Rusya En Büyük Alıcı yılı Ocak-Eylül döneminde Fasıl 64 kapsamındaki ayakkabı ve aksamının ihracatı 39,4 gibi yüksek bir oranda artmış olup, yaklaşık 262 milyon dolara ulaşmıştır. Rusya, Romanya, Bulgaristan, Hollanda, İngiltere, Suudi Arabistan, Yunanistan ve Almanya en önemli ihraç pazarlarımızdır. Bu ülkeler arasında en büyük pazar payını 9,4 ile Rusya elde ederken, bu ülkeye yapılan ayakkabı ve aksamı ihracatının sözkonusu dönemde neredeyse 100 artması dikkat çekmektedir. Diğer önemli pazarlarımızdan İngiltere 90, Romanya ise 81,3 artışla pazar paylarını artırmış bulunmaktadırlar. Öte yandan, önemli pazarlardan Almanya ya ihracat ise 14,1 oranında düşmüş bulunmaktadır. Diğer önemli pazarlarımızdan S.Arabistan a yapılan ihracat 3 oranında artarak yaklaşık 15,5 milyon dolara yükselirken, Bulgaristan a yapılan ihracat aynı dönemde 2,2 artarak 18,5 milyon dolara yükselmiştir. Bu dönemdeki yüksek artış oranıyla, Fasıl 64 kapsamındaki ayakkabı ve aksamı ihracatının toplam deri ihracatımızdaki payı, yılının dokuz aylık dönem sonu itibariyle 30 olarak gerçekleşmiş bulunmaktadır. Hazırlayan Ahmet ŞİŞMAN İTKİB Genel Sekreterliği AR & GE ve Mevzuat Şubesi İTKİB Genel Sekreterliği kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz. 21

EKLER EK 1: SEKTÖREL BAZDA İHRACAT KAYIT RAKAMLARI EYLÜL AYI İHRACAT RAKAMLARI - SEKTÖREL BAZDA İHRACAT KAYIT RAKAMLARI - EYLÜL Değişim SEKTÖRLER (07/06) Pay(07) () OCAK - EYLÜL Değişim (07/06) 1 EKİM - 30 EYLÜL Pay(07) () 2005/ / I. TARIM 891.540 1.052.648 18,07 11,76 6.758.283 7.606.250 12,55 10,04 9.609.654 10.612.187 10,43 10,59 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER 708.385 812.385 14,68 9,08 5.400.035 5.694.265 5,45 7,52 7.789.365 8.042.558 3,25 8,03 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 212.469 248.366 16,90 2,77 1.908.253 1.978.790 3,70 2,61 2.579.796 2.655.151 2,92 2,65 Yaş Meyve ve Sebze 69.305 86.379 24,64 0,96 758.301 991.468 30,75 1,31 1.075.927 1.389.985 29,19 1,39 Meyve Sebze Mamulleri 86.757 98.410 13,43 1,10 555.304 672.190 21,05 0,89 786.433 931.138 18,40 0,93 Kuru Meyve ve Mamulleri 109.619 88.890-18,91 0,99 455.344 524.685 15,23 0,69 675.453 799.945 18,43 0,80 Fındık ve Mamulleri 155.648 195.121 25,36 2,18 1.054.937 905.608-14,16 1,20 1.675.248 1.318.082-21,32 1,32 Zeytin ve Zeytinyağı 15.516 14.803-4,60 0,17 216.013 195.509-9,49 0,26 314.034 249.638-20,51 0,25 Tütün 55.428 77.010 38,94 0,86 420.979 391.067-7,11 0,52 643.907 653.489 1,49 0,65 Kesme Çiçek 3.642 3.407-6,45 0,04 30.903 34.948 13,09 0,05 38.565 45.134 17,03 0,05 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 42.743 55.996 31,01 0,63 278.451 410.973 47,59 0,54 390.433 595.983 52,65 0,59 Canlı Hayvan, Su Ürünleri ve Mamulleri 42.743 55.996 31,01 0,63 278.451 410.973 47,59 0,54 390.433 595.983 52,65 0,59 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 140.413 184.266 31,23 2,06 1.079.799 1.501.012 39,01 1,98 1.429.859 1.973.645 38,03 1,97 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 140.413 184.266 31,23 2,06 1.079.799 1.501.012 39,01 1,98 1.429.859 1.973.645 38,03 1,97 II. SANAYİ 6.563.096 7.643.143 16,46 85,38 53.082.915 66.156.439 24,63 87,33 69.808.341 87.003.452 24,63 86,84 A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 711.742 765.499 7,55 8,55 5.322.474 6.318.246 18,71 8,34 7.134.034 8.495.869 19,09 8,48 Tekstil ve Hammaddeleri 507.903 549.529 8,20 6,14 4.031.298 4.757.330 18,01 6,28 5.284.829 6.302.740 19,26 6,29 Deri ve Deri Mamulleri 131.279 118.398-9,81 1,32 778.081 878.457 12,90 1,16 1.121.424 1.278.894 14,04 1,28 Halı 72.559 97.572 34,47 1,09 513.093 682.458 33,01 0,90 727.780 914.234 25,62 0,91 B. KİMYEVİ MADDELER VE MAM. 797.804 820.686 2,87 9,17 6.464.355 7.325.207 13,32 9,67 8.343.030 9.641.914 15,57 9,62 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 797.804 820.686 2,87 9,17 6.464.355 7.325.207 13,32 9,67 8.343.030 9.641.914 15,57 9,62 C. SANAYİ MAMULLERİ 5.053.551 6.056.958 19,86 67,66 41.296.088 52.512.986 27,16 69,32 54.331.279 68.865.669 26,75 68,74 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 1.203.640 1.337.265 11,10 14,94 10.311.870 11.869.619 15,11 15,67 13.644.930 15.543.752 13,92 15,52 Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 1.324.520 1.804.378 36,23 20,16 11.186.013 15.026.966 34,34 19,84 14.572.539 19.569.468 34,29 19,53 Elektrik - Elektronik 738.270 804.805 9,01 8,99 5.609.181 6.311.537 12,52 8,33 7.700.069 8.764.556 13,82 8,75 Makine ve Aksamları 335.871 453.698 35,08 5,07 2.715.751 3.985.480 46,75 5,26 3.527.195 5.146.583 45,91 5,14 Demir ve Demir Dışı Metaller 374.623 453.372 21,02 5,06 2.900.600 3.807.581 31,27 5,03 3.712.000 4.972.264 33,95 4,96 Demir Çelik Ürünleri 791.783 856.047 8,12 9,56 6.224.134 8.615.733 38,42 11,37 8.026.600 11.064.185 37,84 11,04 Çimento ve Toprak Ürünleri 179.394 223.172 24,40 2,49 1.522.573 1.817.772 19,39 2,40 2.008.039 2.341.165 16,59 2,34 Değerli Maden ve Mücevherat 102.602 121.284 18,21 1,35 795.745 1.032.360 29,74 1,36 1.103.035 1.409.059 27,74 1,41 Diğer Sanayi Ürünleri 2.848 2.938 3,16 0,03 30.219 45.938 52,02 0,06 36.867 54.639 48,21 0,05 III. MADENCİLİK 179.864 255.863 42,25 2,86 1.500.001 1.988.308 32,55 2,62 1.899.539 2.568.801 35,23 2,56 Madencilik Ürünleri 179.864 255.863 42,25 2,86 1.500.001 1.988.308 32,55 2,62 1.899.539 2.568.801 35,23 2,56 T O P L A M 7.634.500 8.951.654 17,25 100 61.341.200 75.750.998 23,49 100 81.317.534 100.184.442 23,20 100 Değişim (07/06) Pay(07) () DERİ VE DERİ MAMÜLLERİ İHRACAT KAYIT RAKAMLARI () EYLÜL DEĞİŞİM () 1 OCAK- 30 EYLÜL DEĞİŞİM () İSTANBUL DERİ VE DERİ MAM. İHR. BİRL. 111.734 98.520-11,8 639.215 704.595 10,2 80,2 EGE DERİ VE DERİ MAMÜLLERİ İHR. BİRL. 14.840 13.621-8,2 105.791 127.674 20,7 14,5 DOĞU ANADOLU İHR. BİRL. (deri kaydı) 1.963 3.310 68,6 10.628 20.004 88,2 2,3 GÜNEYDOĞU ANADOLU İHR. BİRL. (deri kaydı) 715 603-15,7 9.235 8.146-11,8 0,9 AKDENİZ İHR. BİRL. (deri kaydı) 130 139 6,9 656 1.211 84,6 0,1 DENİZLİ İHR. BİRL. (deri kaydı) 292 233-20,2 1.611 1.658 2,9 0,2 ULUDAĞ İHR. BİRL. (deri kaydı) 143 120-16,1 1.048 823-21,5 0,1 ANTALYA İHR. BİRL. (deri kaydı) 4 58 1.350,0 209 194-7,2 0,0 DİĞER BİRLİKLER (KOMBİNE İHRACAT) 1.458 1.794 23,0 9.688 14.152 46,1 1,6 131.279 118.398-9,81 778.081 878.457 12,9 100 PAY 22

AB ÜLKELERİ (15) TÜRKİYE DERİ VE DERİ MAMULLERİ İHRACATI EYLÜL EYLÜL EYLÜL DEĞİŞİM DERİ'DE DERİ'DE DEĞİŞİM ALMANYA 13.323 10.374-22,1 99.161 12,7 94.891 10,8-4,3 AVUSTURYA 646 505-21,8 4.822 0,6 4.818 0,5-0,1 BELÇİKA 1.109 1.094-1,4 9.392 1,2 10.849 1,2 15,5 DANİMARKA 1.096 1.412 28,8 6.438 0,8 8.148 0,9 26,6 FİNLANDİYA 715 265-62,9 13.301 1,7 6.118 0,7-54,0 FRANSA 9.599 6.804-29,1 49.124 6,3 49.219 5,6 0,2 HOLLANDA 2.405 2.291-4,7 26.260 3,4 29.323 3,3 11,7 İNGİLTERE 4.469 6.641 48,6 28.983 3,7 44.041 5,0 52,0 İRLANDA 16 6 0,0 129 0,0 732 0,1 467,4 İSPANYA 2.422 2.552 5,4 20.584 2,6 25.754 2,9 25,1 İSVEÇ 173 83-52,0 1.921 0,2 1.245 0,1-35,2 İTALYA 2.563 4.848 89,2 28.595 3,7 56.697 6,5 98,3 LÜKSEMBURG 0 4 0,0 14 0,0 30 0,0 114,3 PORTEKİZ 156 140-10,3 1.853 0,2 1.388 0,2-25,1 YUNANİSTAN 4.958 4.673-5,7 19.129 2,5 21.160 2,4 10,6 AB(15) ÜLKELERİ I 43.650 41.692-4,5 309.706 39,8 354.413 40,3 14,4 YENİ AB ÜLKELERİ (12) BULGARİSTAN 3.417 3.927 14,93 22.497 2,9 23.290 2,7 3,5 ÇEK CUMHURİYETİ 437 408-6,6 1.584 0,2 2.615 0,3 65,1 DİĞER BÖLGELER 0 1 0,0 4 0,0 1 0,0-75,0 ESTONYA 231 341 145,2 751 0,1 1.714 0,2 128,2 LETONYA 153 175 14,4 788 0,1 2.507 0,3 218,1 LİTVANYA 2.207 1.441-34,7 17.395 2,2 12.642 1,4-27,3 MACARİSTAN 535 629 17,6 3.605 0,5 5.416 0,6 50,2 MALTA 15 36 140,0 108 0,0 161 0,0 49,1 POLONYA 744 1.667 124,1 2.922 0,4 8.312 0,9 184,5 ROMANYA 3.935 5.330 35,5 20.531 2,6 32.480 3,7 58,2 SLOVAK CUMH. 125 302 141,6 1.163 0,1 1.905 0,2 63,8 SLOVENYA 155 190 22,6 2.485 0,3 3.346 0,4 34,6 YENİ AB I 11.954 14.447 20,9 73.833 9,5 94.389 10,7 27,8 AB ÜLKELERİ (27) AB (27) I (1) 55.604 56.139 1,0 383.539 49,3 448.802 51,1 17,0 DİĞER OECD ÜLKELERİ ABD 9.049 5.494-39,3 43.016 5,5 32.497 3,7-24,5 AVUSTRALYA 54 11-79,6 410 0,1 397 0,0-3,2 G.KORE 151 360 138,4 1.652 0,2 2.417 0,3 46,3 İSVİÇRE 323 200-38,1 7.605 1,0 7.060 0,8-7,2 İZLANDA 2 11 450,0 46 0,0 353 0,0 667,4 JAPONYA 901 824-8,5 4.807 0,6 5.381 0,6 11,9 KANADA 728 701-3,7 5.156 0,7 5.104 0,6-1,0 MEKSİKA 4 8 100,0 22 0,0 116 0,0 427,3 NORVEÇ 65 120 84,6 703 0,1 562 0,1-20,1 Y.ZELANDA 0 1 100,0 26 0,0 41 0,0 57,7 DİĞER OECD I (2) 11.277 7.730-31,5 63.443 8,2 53.928 6,1-15,0 ARNAVUTLUK 282 262-7,1 1.471 0,2 2.015 0,2 37,0 BOSNA-HERSEK 288 622 116,0 1.608 0,2 3.140 0,4 95,3 DİĞER AVRUPA ÜLKELERİ K.KIBRIS TÜRK CUMHURIYETİ 808 905 12,0 4.101 0,5 5.331 0,6 30,0 MAKEDONYA 329 345 4,9 2.013 0,3 4.526 0,5 124,8 SIRBİSTAN 535 1.568 193,1 2.889 0,4 10.965 1,2 279,5 DİĞER AVRUPA ÜLKELERİ I (3) 2.242 3.702 65,1 12.082 1,6 25.977 3,0 115,0 ESKİ S.S.C.B. AZERBAYCAN 98 419 327,6 2.681 0,3 3.692 0,4 37,7 BEYAZ RUSYA 887 567-36,1 4.369 0,6 6.527 0,7 49,4 KAZAKİSTAN 1.950 1.363-30,1 4.694 0,6 9.955 1,1 112,1 ÖZBEKİSTAN 40 22-45,0 367 0,0 431 0,0 17,4 RUSYA FEDERASYONU 44.390 33.589-24,3 204.837 26,3 208.747 23,8 1,9 TÜRKMENİSTAN 219 92-58,0 1.652 0,2 2.111 0,2 27,8 UKRAYNA 1.448 845-41,6 8.109 1,0 5.627 0,6-30,6 ESKİ S.S.C.B I (4) 49.032 36.897-24,7 226.709 29,1 237.090 27,0 4,6 ORTADOĞU ÜLKELERİ IRAK 1.628 1.568-3,7 9.598 1,2 11.204 1,3 16,7 İRAN 87 246 182,8 348 0,0 731 0,1 110,1 İSRAİL 1.410 1.207-14,4 8.847 1,1 9.113 1,0 3,0 KUVEYT 105 166 58,1 1.014 0,1 1.574 0,2 55,2 S.ARABİSTAN 2.847 2.592-9,0 15.882 2,0 16.397 1,9 3,2 SURİYE 202 306 51,5 522 0,1 896 0,1 71,6 ÜRDÜN 68 252 270,6 647 0,1 875 0,1 35,2 ORTADOĞU I (5) 6.347 6.337-0,2 36.858 4,7 40.790 4,6 10,7 AFRİKA ÜLKELERİ KUZEY AFRİKA ÜLKELERİ CEZAYİR 60 96 60,0 496 0,1 502 0,1 1,2 FAS 4 68 1.600,0 161 0,0 324 0,0 101,2 LİBYA 171 6-96,5 2.011 0,3 1.030 0,1-48,8 MISIR 149 265 77,9 1.422 0,2 1.711 0,2 20,3 TUNUS 19 26 36,8 741 0,1 438 0,0-40,9 KUZEY AFRİKA I 403 461 14,4 4.831 0,6 4.005 0,5-17,1 G.AFRİKA CUMH. 39 28-28,2 480 0,1 476 0,1-0,8 AFRİKA I (6) 442 489 10,6 5.311 0,7 4.481 0,5-15,6 ÇİN HALK CUMHURİYETİ 1.781 1.998 12,2 10.926 1,4 16.547 1,9 51,4 ENDONEZYA 0 1 0,0 150 0,0 44 0,0-70,7 HİNDİSTAN 12 18 50,0 776 0,1 673 0,1-13,3 HONG KONG 845 714-15,5 10.246 1,3 10.105 1,2-1,4 MALEZYA 0 2 0,0 50 0,0 43 0,0-14,0 SİNGAPUR 15 4-73,3 114 0,0 62 0,0-45,6 DİĞER ASYA ÜLKELERİ TAYLAND 13 52 300,0 260 0,0 131 0,0-49,6 TAYVAN 0 19 0,0 351 0,0 176 0,0-49,9 GÜNEY VE DOĞU ASYA ÜLKELERİ I 2.666 2.808 5,3 22.873 2,9 27.781 3,2 21,5 BANGLADEŞ 0 0-0 0,0 5 0,0 - PAKİSTAN 16 32 100,0 278 0,0 243 0,0-12,6 DİĞER ASYA ÜLKELERİ I (7) (1)+(2)+(3)+(4)+(5)+(6)+(7) I 2.682 2.840 5,9 23.151 3,0 28.029 3,2 21,1 127.626 114.134-10,6 751.093 96,5 839.097 95,5 11,7 DİĞER ÜLKELER VE BÖLGELER 3.653 4.264 16,7 26.988 3,5 39.360 4,5 45,8 DERİ İHRACATI 131.279 118.398-9,8 778.081 100 878.457 100 12,9 İTKİB AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİ KAYNAK: IHRACAT-NET Bilgi Sistemi 23