Tarih: 30.09.2012 Sayı: 2012/12 Türkiye nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek Raporu: Bir Olimpiyat Madalyası 946 Milyon Lira! İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası nın Türkiye nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek adlı raporuna göre, Olimpiyatlarda bir madalya kazanmanın maliyeti 946 milyon lirayı buldu. Türkiye nin ilk madalya elde ettiği 1936 da bu rakam 4 milyon lira düzeyindeydi. 513 bin faal sporcuya sahip Türkiye de sporcu başına yıllık ortalama ödenek ise yalnızca 489 lira. İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan; Türkiye nin stratejilerinin gözden geçirilmesini isteyerek sporun halka yayılmasının zorunluluğuna dikkat çekti. Arıkan Olimpiyatlarda madalya kazandığımız atletizm, judo, boks gibi branşlarda dahi özerk federasyonların kendi gelirlerini yaratamadığını belirterek futbolda bile amatör sporcu başına yıllık bütçe 122 lira gibi düşük bir tutarda diye konuştu. İSMMMO BASIN - Türkiye, uzun yıllardır sporun halka yayılması stratejilerine şekil vermeye çalışırken, 2012 yılındaki 513 bin faal sporcu sayısı, milyar liraları aşan bütçesine karşın uluslararası alanda özlenilen başarıyı yakalamakta zorlanıyor. İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası nın Türkiye nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek adlı araştırmasına göre, spora harcanan paranın elde edilen madalya istatistikleriyle kıyaslanması sonucu, Olimpiyatlarda bir madalya kazanmanın maliyeti 946 milyon lirayı buldu. Rapora göre Türkiye nin ilk madalyasını elde ettiği 1936 yılındaki olimpiyatlarda ise bir madalya kazanmanın maliyeti sadece 4 milyon lira düzeyindeydi.
Türkiye nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek adlı raporda, Konsolide Bütçe den Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ne aktarılan rakamlar üzerinden, enflasyondan arındırılarak yapılan hesaplamalara göre Türkiye nin son 4 yıllık olimpiyat dönemi için ülkede spora ayırdığı para 4.7 milyar lira düzeyinde gerçekleşti. 2012 yılında Londra Olimpiyatları nda 26 olimpik branştan sadece 3 ünde toplam 5 madalya kazanabilen Türkiye, tüm olimpiyat tarihinde ise bugüne dek yalnızca 6 ayrı branşta madalya sahibi olabildi. Rapora ilişkin değerlendirmede bulunan İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) Başkanı Yahya Arıkan, Türkiye nin spora ayırdığı bütçenin son yıllarda ciddi oranlarda artmasına rağmen, özellikle uluslararası büyük başarılar elde edilebilmesinin mümkün olamadığını belirtti. Arıkan olimpiyatlarda madalya kazandığımız atletizm, judo, boks gibi branşlarda dahi özerk federasyonların kendi gelirlerini yaratamadığını belirterek Türkiye nin spor politikasının hızla yeniden şekillendirilmesinin zorunluluğuna dikkat çekti. Arıkan futbolda bile amatör sporcu başına yıllık bütçenin 122 lira gibi oldukça düşük bir tutarda gerçekleştiğini, sporun kâr ve zarar mantığına dayanan bir gösteri endüstrisine dönüşmesinin önüne geçilerek, halka yayılma stratejilerine ihtiyaç olduğuna dikkat çekti. OLİMPİYATLARDA 1 MADALYA KAZANMANIN MALİYETİ OLİMPİYAT YERİ VE YILLARI KAZANILAN MADALYA SAYISI TÜRKİYE NİN 4 YILLIK SPOR HARCAMASI (Milyon TL) MADALYA MALİYETİ (Milyon TL) Londra 2012 5 4.728 946 Pekin 2008 8 2.419 302 Atina 2004 10 2.302 230 Sidney 2000 5 1.586 317 Atlanta 1996 6 1.156 193 Barselona 1992 6 1.044 174 Seul 1988 2 534 267 Los Angeles 1984 3 331 110 Münih 1972 1 176 176 Meksika 1968 2 119 59 Tokyo 1964 6 21 3.6 Roma 1960 9 12 1.3 Melbourne 1956 7 11 1.5 Helsinki 1952 3 10 3.3 Londra 1948 12 13 1 Berlin 1936 2 8.2 4.1 29 OLİMPİK BRANŞIN 6 SINDA MADALYA Türkiye nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek adlı araştırmaya göre yaz olimpiyatlarında 29, kış olimpiyatlarında 7 branşın bulunduğu, ancak Türkiye nin olimpiyatlar tarihinde bugüne dek sadece altı branşta olimpiyat madalyası elde ettiğine dikkat çekildi. Bu madalyaların dağılımı ise; güreşte 58, halterde 10, atletizmde 6, tekvandoda 6, boksta 5 ve judoda 2 olarak gerçekleşti.
TÜRKİYE OLİMPİK BRANŞLARDA KAÇ MADALYA SAHİBİ? Branş Madalya sayısı Güreş 58 Halter 10 Atletizm 6 Tekvando 6 Boks 5 Judo 2 TOPLAM 87 SPORCU BAŞINA 489 LİRA Rapora göre; Türkiye de resmi olarak futbol dışındaki 57 federasyonda yaklaşık 2 milyon 216 bin lisanslı sporcu var ve bu sporcuların 513 bini faal olarak yarışmalara katılıyor. Yarım milyon faal sporcu için federasyonlara verilen bütçe ise 2012 yılında 252 milyon lira. Bunun 65.3 milyonu Gençlik ve Spor Bakanlığı bütçesinden, 186.4 milyonu ise Spor Toto gelirlerinden karşılanıyor. Bu bütçeyle yılda lisanslı sporcu başına 113 lira, faal sporcu başına ise 489 lira düşüyor. Raporda, federasyonların bütçeleri faal sporcu başına göre hesaplandığında branşlar arasında önemli farklar da ortaya çıktığı belirtiliyor ve 431 faal sporcunun bulunduğu Golf Federasyonu sporcu başına yıllık 13 bin liralık bütçeyle birinci sıraya yerleşiyor. Olimpik sporlar söz konusu olduğunda, en iyi sporcu başına bütçe ise Türkiye Kano Federasyonu nda. 620 faal kanocuya sporcu başına yıllık 9 bin 274 lira bütçe düşüyor. Rapora göre; Türkiye nin Olimpiyatlarda madalya kazanmayı başardığı halter hariç, güreş, boks, tekvando, judo ve atletizmin bütçeleri, faal sporcu başına düşen ödenek rakamları açısından oldukça düşük seviyelerde seyrediyor. Bir tekvandocu için yıllık bütçe yalnızca 214 lira olurken, bu rakam sırasıyla boksta 480 lira, güreşte 714 lira, judoda 987 lira ve atletizmde bin 116 lira. Türkiye nin olimpiyatlarda hiç madalya kazanamadığı binicilik, tenis, okçuluk, su topu, jimnastik ve eskrim gibi branşlarda ise faal sporcu başına bütçe, görece iyi durumda ve yıllık 3-4 bin liralara kadar çıkıyor. Tüm branşlar Türkiye ortalaması olarak bakıldığında ise faal durumdaki bir sporcu için yıllık ödenek tutarı da yalnızca 489 lira. 2012 YILINDA BAZI BRANŞLARDA BİR SPORCUYA DÜŞEN YILLIK BÜTÇE TUTARI NE KADAR OLDU? FEDERASYON ADI AKTİF SPORCU SAYISI SPORCU BAŞINA DÜŞEN (TL) Masa Tenisi 10.248 171
Karate 29.243 188 Sualtı Sporları 1.554 193 Tekvando 37.338 214 Basketbol 48.595 370 Yelken 3.575 420 Bilardo 2.792 448 Boks 10.422 480 Voleybol 31.474 480 Hentbol 14.433 520 Yüzme 15.042 665 Güreş 18.217 714 Hokey 1.716 874 Atıcılık 2.968 977 Judo 8.102 987 Kürek 675 1.111 Atletizm 14.335 1.116 Tenis 10.647 1.409 Okçuluk 1.738 1.438 Su Topu 1.997 1.652 Jimnastik 1.164 2.148 Kayak 4.023 2.486 Eskrim 726 3.788 Bisiklet 2.264 4.417 Halter 1.149 5.222 Kano 620 9.274 Golf 431 13.921 ÖZERKLİK VE FUTBOLDAKİ GÖRÜNÜM İSMMMO nun Türkiye nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek adlı raporunda federasyonların özerkliklerine de açıklama getiriliyor ve 1992 yılında çıkarılan bir yasayla Türkiye Futbol Federasyonu na özerklik tanındığı anımsatılıyor. 2012 yılında üç federasyon dışında bütün federasyonlar özerk hale gelirken, özerkleşen federasyonların büyük bir bölümünün ise kendi gelirlerini yaratamadığı vurgusu yapılıyor. Raporda; yaklaşık 245 bin lisanslı sporcunun yer aldığı futbolu yöneten Türkiye Futbol Federasyonu nun bütçesinin 220 milyon lira olduğu, devletten destek almadığı, tribün, sponsorluk gelirleriyle bir yapı işlediği belirtiliyor. Profesyonel futbolda yer alan 4 bin 431 sporcu için harcanan bütçe ise 54 milyon lira. Türkiye Futbol Federasyonu bütçesinde amatör futbolcular için sporcu başına yılda 122 lira, profesyonel futbolcular için ise sporcu başına yılda yaklaşık 12 bin lira. Bu hesapta ise kulüplerin sporcuları için yaptığı harcamalar, sponsorluk ve reklam gelirleri, transfer ücretleri, bonservis bedelleri ya da kiralama bedelleri yer almıyor. FUTBOLDA, AMATÖR SPORCUYA YILDA 122 LİRA DÜŞÜYOR Kategori Lisans sayısı Kişi başı bütçe (TL) Amatör futbolcu 240.245 122
Profesyonel futbolcu 4.431 12.140 BÜTÇEDE SPORUN PAYI VE DÜNYA UYGULAMALARI Raporda 74 milyonu aşan Türkiye nüfusunda lisanslı sporcu sayısının 2.2 milyonda kalmasının, halkın büyük bir bölümünün spor yapmaktan uzak olduğunu gösterdiği, gençlerin sadece yüzde 5 inin aktif olarak sporla buluşabildiği tespiti yapılıyor. Türkiye de Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ne konsolide bütçeden ayrılan payın yıllar itibariyle onbinde 5 ile binde 6 arasında değiştiği anımsatılarak spora ayrılan payın son üç yılda reel olarak 1 milyar liranın üzerine çıktığı belirtiliyor. SPORA GENEL BÜTÇEDEN AYRILAN TUTAR ARTIŞTA Yıllar Miktar (TL) 2003 201.000 2004 232.000 2005 404.000 2006 298.000 2007 389.000 2008 470.000 2009 635.000 2010 1.033.000 2011 1.167.131 2012 1.386.000 Türkiye nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek adlı raporda, sporda başarılı ülkelerin, kamu eliyle dağıtılan fonları daha çok uzmanlaşmış spor eğitimine ve halka yönelik yaygın spor aktivitelerine ayırdığı, endüstriyel sporun ise sponsorluklar, bağışlar ve sportif yatırımlara getirilen vergi indirimleriyle desteklendiği aktarılıyor.