MANDA BOĞALARININ TABİİ TOHUMLAMA FAALİYETLERİ HAKKINDA TALİMAT I. BÖLÜM TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞALARINDA ARANILACAK ŞARTLAR 1- Tabi tohumlama faaliyetleri Bakanlık iznine tabi olup, ıslah amaçlı olarak tabii tohumlamada kullanılacak manda boğaları için bu talimatın ilgili maddelerinde belirtilen hükümler yerine getirilerek Bakanlıktan izin alınması zorunludur. 2- Manda boğalarının damızlık niteliğinde ve Bakanlığın Türkvet ile Manda Islah Sistemine (MIS) kayıtlı olmaları şarttır. Bunun belgelenebilmesi için Manda Islah Sisteminden (MIS) alınan belge, pasaport ve fenotip uygunluk raporu gerekmektedir. Fenotip uygunluk raporu İl Müdürlüğünde görev yapan bir veteriner hekim ile bir ziraat mühendisinden (zooteknist) oluşturulacak heyet tarafından yerinde tespit edilerek düzenlenir. Fenotip uygunluk raporu düzenlenmesinde Bakanlık personelinden de katılım sağlanabilir. 3- Manda boğası klinik olarak hiçbir hastalık belirtisi göstermemelidir. 4- Aşılamadan önce serolojik olarak antikor negatif (seronegatif) olduğu tespit edilen manda boğalarına inaktif marker IBR/IPV aşısı yapılabilir. Manda boğasına izin aşamasında IBR/IPV aşısı yapılmışsa, her yıl rutin olarak aşı yaptırılır. (Manda boğası IBR aşılı pozitif ise başvuruda aşıdan önce seronegatif belgesi olmalıdır.) 5- Manda boğasına Şap aşısı yapılabilir ve aşı tarihinden itibaren 30 gün içinde aşım yaptırılmaz. 6- İzin verilmiş manda boğası ticari amaçla kullanılamaz. Sadece izin verilen işletmede kullanılabilir. İzin verilen manda boğası başka bir işletmeye satıldığında, yeni hayvan sahibi tekrar izin almak zorundadır. 7- İşletmede izin verilmiş tabii tohumlama manda boğaları dışında, 1 yaşından büyük erkek manda bulunmamalıdır. II. BÖLÜM TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞALARININ SAĞLIK TESTLERİNDE UYULMASI GEREKEN ŞARTLAR 1- Manda boğasının sağlık testleri ve izin alma işlemleri İl Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği tarafından koordine edilir. 2- Testler için gereken her türlü uygulama, İl/İlçe Müdürlüğünde resmi veteriner hekim tarafından ya da resmi veteriner hekimin nezaretinde işletmenin sorumlu veteriner hekimi tarafından yapılır. 3- Hayvanlara yapılacak tüm testler resmi bir laboratuvarda yapılır. Hastalıkların teşhisi için OIE tarafından belirlenen teşhis teknikleri kullanılır. Kullanılan teknik, bunların standardizasyonu ve sonuçların yorumlanması OIE Diyagnostik Testler ve Aşılarla İlgili Standartlar Rehberinde belirtilen güncel uygulamalarla uyumlu olmalıdır.
4- Manda boğasının bu talimatta istenilen tüm sağlık test sonuçlarının negatif çıkması ve diğer şartları da taşıması halinde izni verilir. 5- Manda boğasının sağlık testlerinden herhangi birinin pozitif çıkması halinde söz konusu manda boğası işletmeden çıkarılır. İl Müdürlüğü; manda boğasının sağlık testinin pozitif çıkması, kesimi-ölümü veya satışı halinde izninin iptali için hayvana ait bilgileri 15 gün içinde Genel Müdürlüğe bildirir. III. BÖLÜM TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞALARINA İZİN VERİLMESİ İÇİN GEREKEN SAĞLIK ŞARTLARI 1- Sürüde Olması Gereken Sağlık Şartları a- İşletmede son bir yıl süresince tüberküloz, brusella ve sığır löykoz hastalığı (EBL) çıkışı bulunmamalıdır. Bu durum işletmenin bağlı bulunduğu İl/İlçe Müdürlüğü tarafından yazılı olarak beyan edilmelidir. 2- Tabii Tohumlama Manda Boğalarında Olması Gereken Sağlık Şartları Manda boğası izin alınmadan önceki son 28 gün içinde işletmesinde aşağıdaki testlere tabi tutulur ve test sonuçları negatif olmalıdır. a- Sığır Tüberkülozu (Mycobacterium bovis); Resmi veteriner hekim tarafından uygulanan intradermal tüberkülin testi, b- Sığır Brusellası (Brucella abortus); için bir serolojik test, c- Sığır Löykozu (EBL) için bir serolojik test, ç- Infectious bovine rhinotracheitis (IBR)/ Infectious pustuler vulvo-vaginitis (IPV) için IBR/IPV hastalıklarından ari sürülerden gelmemiş olması halinde bir serolojik test, d- Bovine viral diarrhea (BVD/MD) için, - virüs izolasyon testi veya virüs antijen testi ve - antikor bulunup bulunmadığının tespitine yönelik serolojik test, e- Mavi dil hastalığı (BT) için, - antikor için serolojik test ve - antijen için PCR testi, 3- İşletmede Tabii Tohumlama Manda Boğalarına Uygulanması Zorunlu Rutin Testler a- İzin alınma tarihine bakılmaksızın, manda boğasına her yılın ocak ayında bir defa bu Talimatın III. Bölüm 2. maddesinde istenilen sağlık testleri yapılır ve testlerin sonuçları negatif olmalıdır. Sağlık testlerinin uygulamaları İl Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği tarafından koordine edilir. İl Müdürlüğü sağlık raporlarının sonuçlarını her yılın şubat ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe gönderir. 4- Tabii Tohumlama Manda Boğalarının Kullanılacağı İşletmelere Nakillerinde, Giriş ve Çıkışlarda Aranılacak Şartlar a- Manda boğaları, dezenfekte ve izole edilmiş nakil araçları ile resmi veteriner hekim kontrolünde, veteriner sağlık raporu ile Bakanlığın belirlediği usul ve esaslara göre sevk edilir.
b- Nakil edilecek manda boğaları nakil sırasında klinik olarak herhangi bir hastalık belirtisi göstermemelidir. c- Nakil edilecek manda boğaları diğer sığır cinsi hayvanlarla veya sağlıksız hayvanlarla direkt veya dolaylı olarak temas etmemelidir. III. BÖLÜM Tabi Tohumlama Manda Boğalarının Verim Özellikleri 1- Manda boğası 1 yaş ve üstü olmalıdır. 2- Analarının laktasyon süt verimi en az 1.100 kg olmalıdır. 3- Fenotipik özellikleri bakımından ırk özelliklerini taşımalıdır. 4- Manda boğasının Manda Islah Sistemine (MIS) kayıtlı olduğuna dair belge, Türkiye Damızlık Manda Yetiştiricileri Merkez Birliği tarafından düzenlenir. IV. BÖLÜM TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞALARINA İZİN VERİLMESİ 1- İzin Başvurusu a- Tabii tohumlama manda boğasına izin başvurusu işlemleri Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği tarafından koordine edilir. 2- Başvuruda İstenen Belgeler İl Birliği, manda boğasının tabi tohumlama faaliyetleri izni için İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne bir dilekçe ve ekindeki belgeleri içeren dosya ile başvurur. İl Müdürlüğü başvuru dosyasını kontrol eder ve Hayvancılık Genel Müdürlüğüne gönderir. a- Dilekçe, b-tabii tohumlama manda boğasına ait bilgi formu (Ek-1), c- Manda Islah Sisteminden (MIS) alınan belge, ç- Türkvet ten alınan pasaport, d- Fenotip uygunluk raporu, e- Sürü sağlık durumu belgesi, f- Sağlık testleri sonuçları, ( Manda boğasının IBR/IPV aşısna bağlı olarak sağlık testi sonucu pozitif ise aşıdan önce seronegatif olduğuna dair belge olmalıdır.) g- Merkez Döner Sermaye Makbuzu.
V. BÖLÜM TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞASININ İTHALATINDA ARANILACAK ŞARTLAR 1- Tabii tohumlama manda boğasının ıslah organizasyonu tarafından onaylanarak imzalanmış pedigrisi olmalı, pedigri en az iki jenerasyonu göstermeli ve en fazla 6 ay öncesine ait güncel bilgileri içermelidir. 2- Manda boğalarının ana süt verimleri laktasyon ortalaması 2000 kg ve üstü olmalıdır. 3- Fenotipik olarak ırkının özelliğini göstermelidir. 4- Tabii tohumlama manda boğası ithalatı yapan kişi ve kuruluşlar, ithal edilen boğaları izin verilen işletmelerde kullanabilir. 5- Bu teknik kriterlerin sağlanması koşulu ile Hayvancılık Genel Müdürlüğü tarafından istenen canlı hayvan ithalatı kriterleri ve belgeleri de aranır. VI. BÖLÜM İTHAL EDİLEN TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞASINA İZİN VERİLMESİ 1- İzin Başvurusu a- İthal tabii tohumlama manda boğasına izin alma işlemleri İl Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği tarafından yapılır. İthal edilen tabii tohumlama manda boğasının ithalat sonrası karantina işlemlerinde İl/İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü resmi veteriner hekimi Karantina Tutanağı düzenler. Karantina tutanağında her bir hayvanın kulak küpe numarası, karantinanın başlangıç ve bitiş tarihi belirtilir. 2- Başvuruda İstenen Belgeler Birlik, ithal edilen tabii tohumlama manda boğası izni için dilekçe ve aşağıdaki belgeleri içeren dosya ile İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne başvurur. İl Müdürlüğü başvuru dosyasını kontrol eder ve Hayvancılık Genel Müdürlüğüne gönderir. a- Dilekçe, b- Tabii tohumlama manda boğasına ait bilgi formu (Ek-1), c- Manda Islah Sisteminden (MIS) alınan belge, ç- Türkvet ten alınan pasaport, d- Pedigri (aslı), e- İthal edilen ülkenin Islah Organizasyonu tarafından verilen ana süt verimini gösteren belge, f- Karantina tutanağı, g- Karantinada yapılan sağlık testlerinin sonuçları, ğ- Merkez Döner Sermaye Makbuzu.
EK-1 TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞASINA AİT BİLGİ FORMU TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞASININ İŞLETMESİNE AİT BİLGİLER İŞLETME NO : İŞLETME SAHİBİ : İŞLETMENİN ADRESİ: TABİİ TOHUMLAMA MANDA BOĞASINA AİT BİLGİLER KÜPE NO : _ ADI : _ IRKI : DOĞUM TARİHİ : / / ANA KÜPE NO : BABA KÜPE NO : MIS BELGESİ : ( ) VAR ( ) YOK PASAPORTU : ( ) VAR ( ) YOK PEDİGRİ (İthal ise) : ( ) VAR ( ) YOK FENOTİP UYGUNLUK RAPORU : ( ) VAR ( ) YOK MERKEZ DÖNER SERMAYE MAK. : ( ) VAR ( ) YOK
İŞLETMENİN SÜRÜ SAĞLIK DURUMU İŞLETMEDE TUBERKÜLOZ, BRUCELLA VE SIĞIR LÖYKOZ HASTALIĞI OLMADIĞININ BELGESİ :( )VAR ( )YOK * MANDA BOĞASININ İŞLETMESİNDE/ İTHAL İSE KARANTİNADA YAPILAN SAĞLIK TESTLERİ Sonuç Tarih TÜBERKÜLOZ : ( ) / / (tüberkülin test) BRUSELLA : ( ) / / (serolojik test) EBL (SIĞIR LÖYKOZU) : ( ) / / (serolojik test) IBR/IPV : ( ) / / ( serolojik test) BVD MD : ( ) / / (virüs izolasyon veya virüs antijen test) BVD MD : ( ) / / (antikor serolojik test) BT (MAVİ DİL) : ( ) / / (antijen için PCR testi) BT (MAVİ DİL) : ( ) / / (antikor için serolojik test) * Aday tabi tohumlama manda boğalarının testleri işletmede son 28 gün içinde, ithal ise karantina süresinde yapılacaktır. EKLER: 1- İl Birliğinin Dilekçesi 2- MIS Belgesi Fotokopisi 3- Hayvan Pasaportu Fotokopisi 4- Fenotip Uygunluk Raporu 5- Pedigri (İthal ise) 6- Sağlık Testlerinin Sonuç Raporları 7- Karantina Tutanağı (İthal ise) 8- Merkez Döner Sermaye Makbuzu Düzenleyen Kontrol Eden Adı /İmza İl Damızlık Manda Yet. Birliği Adı-Soyadı/İmza İl Müdürlüğü Veteriner Hekimi