NE GENEL BAKIŞ Global Pazar ve Rekabet Özlem KARAKIŞ
SAĞLIK TURİZMİ EKONOMİSİ Dünya da 2008 yılında toplam 4,1 trilyon, 2009 yılında ise 5,4 trilyon dolar tutarında sağlık harcaması yapıldı. ABD deki sağlık turizmi harcamalarının 5,5 milyar dolar, Avrupa da 3,5 milyar euro civarında olduğu, yaklaşık 120 yıldır sağlık turizmine hizmet veren Macaristan, Çek Cumhuriyeti ve Romanya gibi ülkelerden Çek Cumhuriyetinin bu sektörden kazancının 1 milyar doları aştığı bilinmektedir. Bu durum insan sağlığına verilen önemin dünya çapında arttığını göstermektedir.
SAĞLIK TURİZMİ EKONOMİSİ Ülkeler, gelişmişlik düzeylerine göre farklılık göstermekle birlikte sağlık harcamalarına GSMH lerinin %2 si ile %16 sı arasında değişen oranlarında pay ayırmaktadırlar. 2012 de AB üye devletleri, 2000 deki %7.3 e göre kayda değer bir artışla GSYH lerin ortalama %8.7 sini sağlık harcamasına adamışlardır. Birçok ülkede 2008 ortalarında başlayan ekonomik krizi takiben 2009 da %9.0 ile bir zirveye ulaşılmıştır.
SAĞLIK TURİZMİ EKONOMİSİ Sağlık harcaması düzeyinin daha eksiksiz anlaşılması için, sağlık harcamasının GSYH ye olan oranı, kişi başına sağlık harcamasıyla birlikte değerlendirilmelidir
SAĞLIK TURİZMİ EKONOMİSİ 2000-2008 yılları arasında en yüksek kişi başına sağlık harcaması artış ortalamalarına göre Amerika nın ilk sırayı aldığını görmekteyiz (OECD, 2009).
SAĞLIK TURİZMİ EKONOMİSİ 2008 de Türkiye GSMH den %6 oranında pay ayırmış olmasına rağmen, % 9 olan OECD ortalamasının altında kalmıştır. Bu durum 2009 yılı için değerlendirildiğinde, Türkiye de sağlık harcamaları tutarı 2009 yılında 38 milyar USD ye ulaşmıştır ve GSMH içinde %6,2 lik bir paya sahiptir. OECD ülkelerinde sağlık harcamalarının ortalama %73 ü kamu tarafından karşılanmaktadır. Türkiye de ise bu oran 2000 yılında %63 iken 2009 da %71 e ulaşmıştır.
SAĞLIK TURİZMİ EKONOMİSİ 2012 yılında, AB ülkelerinin genelinde ortalama, tüm sağlık harcamalarının dörtte üçü kamu tarafından finanse edildi. Danimarka, İngiltere ve İsveç te merkezi, bölgesel veya yerel yönetimler tüm sağlık harcamalarının % 80'inden fazlasını finanse etmektedir. Çek Cumhuriyeti, Hollanda, Hırvatistan, Lüksemburg, Fransa ve Almanya'da, sosyal sağlık sigortası sağlık giderlerinin % 70 veya daha fazlasına kaynak yaratarak baskın bir finans şeması çizmektedir.
Sağlık turizminin, dünyada hızla gelişen küreselleşme sürecinin sonuçlarından biri olduğu söylenebilir. Artık insanlar, sağlık sorunlarını çözerken, yalnızca kendi ülkelerindeki hekimleri ya da fiyatları değil; en iyi çözüm/en iyi fiyat yollarını düşünerek hareket etmektedirler.
Sağlık turizmi son 10 yılda hızlı bir gelişme göstermiştir. Amerika kıtasında; A.B.D, Brezilya; Karayipler, Kolombiya, Kosta Rika, Kuba, Meksika, Panama. Avrupa ve Afrika kıtalarında; Macaristan, İspanya, Türkiye, Dubai, Urdun, Güney Afrika, Almanya, Fransa. Asya kıtasında; Hindistan, Güney Kore, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland yabancı hasta kabul eden bazı ülkelerdir
Medikal turizm bazında dünyadaki en önemli bölge Asya kıtasıdır. Tayland, Singapur, Hindistan, Güney Kore ve Malezya gibi ülkelerle medikal turizmin kapsamı şaşırtıcı boyutlara ulaşmıştır.
DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ ÜLKE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 2012/2013 HASTA SAYISI TAYLAND HİNDİSTAN SİNGAPUR USA MALEZYA TÜRKİYE MACARİSTAN POLONYA İRAN ALMANYA G.KORE 2.5 milyon 900.000 850.000 800.000 770.134 390.000 370.000 320.000 230.000 224.000 200.000
TAYLAND DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ Tayland sağlık turizminde iddialı ülkeler arasındadır. 1970 lerde cinsiyet değiştirme konusunda isim yapmış ve sonrasında estetik operasyonlar konusunda da uzmanlaşmaya başlamıştır. Kozmetik, organ nakli, ortopedi, diş ve kardiyoloji tedavi ve cerrahi müdahaleler için diğer Asya ülkelerinden yoğun hasta çekmektedir. SPA, fizik tedavi ve mental tedavilerin yanı sıra sınırda kabul edilen ve diğer ülkelerde yapılmayan tıbbi tedavi ve müdahaleler konusunda hizmet sunmaktadır. Ülkenin bu alanda hızla yükselmesinin arkasında tedavi maliyetlerinin düşük, sunulan tedavilerin kaliteli olması yatmaktadır
TAYLAND DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ Tayland Halk Sağlığı Bakanlığına bağlı Kasikorn Araştırma Merkezi raporuna göre 2012 yılında yaklaşık 2.5 milyon uluslararası hasta Tayland a gitti. Bu ülkeler sırasıyla; Japonya, Amerika, Kanada, İngiltere ve Avustralya olarak sıralanabilir. En çok sağlık turizmi hastaları Bangkok ve Phuket e gelmektedir. 33 adet JCI akredite hastane bulunmaktadır. Bangkok un prestijli hastanelerinden, International Bumrungrad Hastanesinde 2013 yılında 520.000 uluslararası hasta tedavi gördü.
HİNDİSTAN Günümüzde Hindistan, sağlık turizmi alanında öncü ülke olarak görülmektedir. Hindistan a gelen sağlık turistinde her yıl 150.000 artış görülmektedir. Hindistan sağlık sektörü her yıl % 30 luk bir büyüme sağlamakta olup, 2012 yılında yıllık sağlık turizm geliri 1,2 milyar pounddur. Bu popülaritenin temel nedeni sağlık turizmi potansiyelini erken görmeleri, düşük maliyetle çalışmaları ve iyi tanıtım yapmalarıdır. Hindistan ın eski bir İngiliz sömürgesi olması da İngiltere de daha olumlu tanınmalarını sağlamaktadır.
HİNDİSTAN Diğer yandan, uluslararası kalite standartlarına uyumu, kolay ulaşılabilirlik, vize ve dil sorununun %100 çözülmüş olması sağlık turizmi yönünden etkili bir faktördür. Hindistan da 21 JCI akredite hastane bulunmaktadır. Hindistan; açık kalp cerrahisi, kozmetik cerrahi, eklem protezi cerrahisi ve diş tedavileri konusunda oldukça ilerlemiş durumdadır. Medikal turistler tarafından Hindistan da aranan en popüler tedaviler; alternatif tıp, kemik iliği nakli, kalp ameliyatları, göz cerrahisi, kalça protezi ve ileri tıp teknolojileridir.
HİNDİSTAN DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ Hindistan da ise pek çok ameliyatın birim maliyetleri ABD'dekine kıyasla 4 5 kat hatta kemik iliği nakli gibi bazı tedaviler de 7 8 kat daha ucuzdur. Bu da, ülkesinde tedavi olmaya maddi imkânları yetmeyen ya da sağlık sigortası tarafından tedavi masrafları karşılanmayan ABD vatandaşları için Hindistan ı çok cazip hale getirmektedir Son zamanlarda Afganistan ve Pakistan'dan sağlık turisti akışı başlamıştır. Hindistan sağlık sektörüne, Afgan şirketlerinin 2018 yılında 6 milyar dolar gelir katacağı tahmin edilmektedir.
SINGAPUR 2012 yılında gelen 850.000 uluslararası hasta ile Güney Doğu Asya da medikal turizm merkezi olmuştur. Endonezya ve Malezya gibi komşu ülkelerin yanı sıra Birleşik Arap Emirliği, Suudi Arabistan, Yemen, Umman, Katar, Kuveyt, Bahreyn, Çin, Güney Asya ve Orta Doğu, ABD ve İngiltere gibi diğer Avrupa ülkelerinden de hastalar Singapur u tercih etmekteler. Singapur sağlık sisteminde yüksek hizmetler sunmaktadır. Sağlık turizminde kanser ve kök hücre tedavilerinde ön planda bulunmaktadır.
SINGAPUR Singapur 2015 yılına kadar yılda 1 milyon yabancı hasta bakmayı hedeflemiş bir ülkedir. Yurt dışından tedavi amacıyla Singapur a giden hastaların her yıl ekonomiye 3 milyar dolar katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Singapur, daha sonraları girdiği bu pazarda hava alanlarına tıbbi turizm alternatifleri ile ilgili bilgi stantları yerleştirmiştir. Japon pazarının temel destinasyonudur.
AMERİKA ABD de sağlık turizmi gelirleri büyük artışlar göstermektedir. Hükümet ve özel sektörün bu alandaki destekleri ve çalışmaları, sunmuş olduğu hizmeti, kaliteli personel ve yüksek teknolojiyle birleştirmektedir. Ayrıca iletişim ve bilişim teknolojilerinin gelişmiş olması sağlık turizmi kapsamında hizmet sunan sağlık işletmelerine ve acentelere ulaşımı kolaylaştırmaktadır.
AMERİKA Amerika da 14.615 SPA tesisi bulunduğu, ayrıca 2005 yılında 131 milyon kişi, 2006 yılında 110 milyon kişinin SPA ya gitmesiyle yıllık gelirin 9,4 milyar dolar olduğu raporlanmıştır. 2014 yılında Sağlık Turizmi Wellness gelirinin hızlı bir patlamayla 439 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. ABD de yakın gelecekte Sağlık Turizmi pazarının 1 trilyon dolarlık bir global sanayi haline gelmesi bekleniyor.
AMERİKA ABD de yaşanan ekonomik sıkıntılar daha uygun fiyatta tedavi sunan ülkelere gitmeyi teşvik etmektedir. Amerika da yaşayan sigortasız kesim, bakım maliyetlerini Amerika da karşılamakta zorluk çekmekte ve daha uygun fiyatta bakım sunan ülkeleri tercih etmektedirler. Sağlık Turizminde yılda 800.000 uluslararası hasta alarak ülkeler arasında popülerlik kazanmış olmasına rağmen, 2014 yılında tıbbi tedavi için Amerika'dan 1 milyonu aşkın tıbbi turistin seyahat edeceği tahmin edilmektedir.
MALEZYA DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ Malezya, 1998 yılında çıkardığı Özel Hasta Bakım Tesisleri ve Hizmetleri Yasası ile devlet tarafından yoğun bir şekilde desteklenmekte olan bir sağlık turizmi endüstrisi oluşturmuş ve geliştirmektedir. 2012 yılında ülkesine tüm dünyadan 770.000 sağlık turisti çekmeyi başarmıştır. Malezya dünyada, Sağlık Bakanlığı bünyesinde ayrı bir sağlık turizmi birimi kuran ve sağlık turizmini uzun vadeli bir politika haline getiren nadir ülkelerden biridir. 8. Malezya Planı nda, turizmin geliştirilmesinde sağlık turizminin anahtar alan olduğu belirtilmiştir.
MALEZYA DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ Avustralya, Avrupa ülkeleri, Singapur ve Japon sağlık turisti Malezya daki fiyatların kendi ülkelerinden düşük olmasını ve kaliteli sağlık hizmetini fırsat olarak değerlendirmektedir. 6 adet JCI akredite hastanesi bulunmakla birlikte, kendi akreditasyon sistemini uygulayabilen, dil ve vize sorunlarını çözmüş olması önemli tercih sebepleridir. Hastalar daha çok cerrahi müdaheleler için Malezyayı tercih etmekte olup, en popüler işlem ise obezite ve yağ aldırma operasyonlarıdır.
TÜRKİYE TÜRKİ DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ Türkiye, Sağlık Turizmi alanında dünyada ilk 10 arasında yer almakta ve hızla gelişmeye devam etmektedir. Türkiye, sağlık alanında hem nitelikli insan gücüne hem de sağlık altyapısı ve teknolojisine sahiptir. Türkiye de sağlık hizmetleri talebini olumlu yönde etkileyecek çok çeşitli turizm olanakları vardır. (kültür turizmi, inanç turizmi, deniz turizmi, doğa turizmi, sağlıkkaplıca turizmi vs.) Türkiye hizmet sektöründe iyi konumdadır ve hizmet sektörünün sağlık turizmine olumlu etkisi yüksektir.
TÜRKİYE TÜRKİ DÜNYADA SAĞLIK TURİZMİ Sağlık turizmi hizmetini sunan ilk ülkeler arasında yer alır ve bu konuda deneyimlidir. Sağlık hizmetleri satan ileri ülkelere göre sağlık fiyatları ucuzdur. Türkiye 52 adet JCI akredite hastanesi ile tüm dünyada en çok akredite hastaneye sahip ülke konumundadır Sağlık turizmi KHK 663 ile Sağlık Bakanlığı bünyesinde yerini almıştır. İlgili yasal düzenlemeler ve devlet desteği vardır. (Sağlık hizmetleri ihracatına Ekonomi Bakanlığı nın destek vermesi (araştırma desteği, yurtdışında ofis açma desteği, tanıtım desteği, vb.)
MACARİSTAN - BELÇİKA Doğu Avrupa ülkeleri de özellikle düşük işçilik maliyetleri ve AB üyeliği avantajını kullanarak sağlık turizmi pastasından önemli bir pay almaya başlamışlardır. Özellikle Avrupa daki Türklerin bile tercih ettiği ülke olan Macaristan, sadece diş tedavisinden elde ettiği yıllık 2 milyon dolarlık girdi ile yıldızı parlayan ülkeler arasında yer almaktadır. Bir batı Avrupa ülkesi olarak Belçika özellikle estetik cerrahi ve obezite tedavisi konularında çok ciddi bir sektör payı elde etmiş durumdadır.
KOLOMBİYA Kolombiya yüksek kalitede sunduğu sağlık hizmeti ile Ekvator, Venezüella ve Panama dan hasta çekmektedir. Göz kliniği dünyaca ün kazanmış olup kanser tedavisi, doğum, organ nakli, kalp damar cerrahisi ve plastik cerrahi konularında dünyada önde gelen çalışmalara sahiptir.
BULGARİSTAN Bulgaristan, şifalı kaplıca suları bakımından zengin bir ülkedir. İklim olarak dağ, deniz ve kaplıca turizmini birleştiren bir yapıya sahip olan Bulgaristan, son yıllarda turistlerin gözdesi durumundadır. Bulgaristan gelişim stratejisinde, ülkenin petrol değerinde doğal suya sahip olduğu belirtilmektedir. Almanya, Avusturya gibi ülkelerden turist geldiği görülmektedir
KÜBA Küba da tedavi amaçlı ülkeye giden turist sayısı her yıl %20 lik bir artış göstermektedir. Hastalar, Küba ya genellikle göz rahatsızlıklarının, Parkinson hastalığının, uyuşturucu ve alkol bağımlılığının, nörolojik rahatsızlıkların, beslenme bozukluklarının tedavisi için gitmektedir.
JAPONYA Japonya, sağlık turizmi sektörüne yönelik istihdam yaratmaktadır. Japonya nın sahip olduğu teknoloji ile kanser tedavileri, gen analizleri ve daha karmaşık tedavilerin sağlanabileceği düşünülmektedir. Termal turizmde önemli bir pazar payı alması, alternatif tıp uygulamalarının olması ve ucuz hizmet sağlayan diğer Asya ülkelerine göre ileri düzeyde tedavi gerektiren hastalıkların iyileştirilmesi açısından Japonya üstünlük sağlamaktadır.
JAPONYA Japonya da Mental Sağlık İçin Turizm adı altında yeni turizm alanı geliştiriliyor. Yeni bir kavram olan mental sağlık turizmi, özellikle kalabalık şehirlerde yaşayanlarda ve bilgisayar ekranında çok uzun süre oturan kişilerde gelişen depresyon ve stres problemlerinin giderilmesi amacıyla verilen sağlık hizmetidir. Otellerde veya zindelik merkezlerinde birkaç gün süren tatillerle yapılabildiği gibi; küçük kasabalardaki pansiyonlarda, uzun dönemli, depresyonu iyileştirmeyi amaçlayan, dinlendirme şeklinde de olabilmektedir.
JAPONYA Japonya daki uygulamaların oldukça yavaş ilerlemesi, son yıllarda yaşanan gerekli acil müdahalenin gerçekleştirilmemesi sonucu ölen hastaların olmasının; Japon hastaların geri planda kalıp para kazanma amacı ile yabancı hastalara öncelik tanınacağı inancını ön plana getirmesi, Japoncanın zor bir dil olması ve iki farklı dil bilen hekimlerin istihdam edilmesi çok maliyetli olabilmesi olumsuz yönlerini teşkil etmektedir.
İNGİLTERE İngiltere deki sağlık turizmi sektörü hem genişlemekte hem de gelişmektedir. 2010 yılında ülkeye gelen yabancı hasta sayısı 52.000 dir. Yeni bir sektör oluştuğu için bu sektörde farklı istihdam alanları oluşmaktadır. Örneğin, sağlık turizmi tur operatörü gibi bir meslek grubu hem ülkeye sağlık turizmi amaçlı turistlerin gelmesini hem de farklı ülkelere turist gönderilmesini sağlamaktadır. Aracı kurumlar yönetmeliği 9 Mart 1999 tarihinde duyurulmuş ve 6 Nisan 2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
ALMANYA Almanya nın yeraltı kaynakları yönünden oldukça zengin olması, teknolojik donanımı, tıp alanındaki uzmanlaşması ve sunduğu yüksek kalitede hizmet dolayısıyla dünya çapında olumlu bir imajının olması ülkenin en büyük referansı olmuştur.
ALMANYA Kür uygulamaları için oluşturulmuş 263 adet resmi belgeli termal tesis bulunan Almanya da bu tesislerin toplam yatak sayısı 750 bindir. Kür merkezleri yönetmeliği 2005 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu tesisler hem sağlıklı bireylerin sağlıklarını geliştirebilmeleri için kullanılabildiği gibi hem de hasta, yaşlı ve sakat bireylerin de kullanımına uygundur. Bu açıdan termal turizmde önemli bir güce sahiptir. Özellikle kür tıbbı konusunda uzmanlaşan dünyaca ünlü hekimleri mevcuttur.
AVRUPA BİRLİĞİNDE SAĞLIK TURİZMİ Avrupa Birliği nde 1980 li yıllarda sağlık hizmeti almak için yurt dışına çıkmak istisnai bir durum iken şimdilerde sık sık yaşanan bir olay halini almıştır. Ülkeler arasındaki hasta hareketliliği konusundaki değişimler 1990 larda Avrupa 1992 adlı büyük bir proje ile mal ve hizmetlerin serbest dolaşımındaki engellerin ortadan kaldırılmaya çalışılması ile başlamıştır.
AVRUPA BİRLİĞİNDE SAĞLIK TURİZMİ Avrupa ülkelerinde sağlık hizmeti sunumu toplum beklentilerine göre çok kaliteli ve pahalıdır. Toplumun yaşlanmasına bağlı olarak, sağlık hizmetine olan ihtiyaçları artmaktadır. Tablo böyle olunca sağlık harcamaları, her geçen gün altından kalkılamaz bir hale gelmektedir. Bununla birlikte, Avrupa yurt dışından ucuz ve kaliteli sağlık hizmeti almaya aday haline gelmiştir.
AVRUPA BİRLİĞİNDE SAĞLIK TURİZMİ Avrupa Birliği nin Sınır Ötesi Sağlık Hizmetlerinde Hasta Hakları na ilişkin 2011/24/EU sayılı Direktifi, 4 Nisan 2011 tarihli Avrupa Birliği Resmi Gazetesi nde yayımlanmıştır. Söz konusu Direktif in amacı, başka bir AB üyesi ülkede sağlık hizmeti alan hastalara tedavi masraflarının geri ödenmesi hususunu düzenlemek, sınır ötesi sağlık hizmetlerinde kalite ve güvenliği sağlamak ve sağlık sistemleri arasında resmi işbirliği oluşturmaktır.
En çok sağlık turisti gönderen ülkeler ve sağlık turisti gönderme sebepleri; Gelişmemiş ülkeler (Sudan, Somali, Afganistan, Libya v.b) Temel sebep: Sağlık hizmetlerinin yetersizliği ve personel azlığı, Asya ülkeleri (Pakistan, Irak, Suriye v.b) Temel sebep: Sağlık hizmetlerinin yetersizliği ve personel azlığı,
En çok sağlık turisti gönderen ülkeler ve sağlık turisti gönderme sebepleri; Amerika, Avrupa Temel sebep: Sağlık hizmetleri pahalı ve hasta bekleme listeleri uzun, Yaşlı nüfusu çok olan ülkeler Temel sebep: Yaşlı nüfusunun çok olması, personel yetersizliği ve bakım maliyetlerinin yüksek olması şeklindedir.
Günümüzde tüm dünya ülkeleri; sağlık hizmetlerinin maliyetlerini düşürmek için yeni arayışlara girmiştir. Dünyada sağlık hizmetini daha ekonomik ve daha kaliteli alma isteği, ülkelerarası hasta hareketliliğini arttırmıştır. Sektöründe ilerlemiş olan ülkeler, ülkelerindeki turizm faaliyetlerini 12 aya yaymak için alternatif arayışlar içerisindedir.
Dünyadaki sağlık merkezleri ve hastaneler 80 ülkede faaliyet gösteren Joint Commission International (JCI) kurumuna akredite olma çabası içindedir. Bu kuruma üye sağlık kuruluşları daha güvenilir olarak kabul edilmektedir. 2010 yılı itibariyle 44 ülkede 344 kuruluş bu kuruma akredite olmuştur. Türkiye den 52 hastane JCI onaylıdır
Dünya Turizm Örgütü nün araştırmasına göre, 2012 de Dünya da sağlık turizmi 100 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaştı. Dünya Turizm Örgütü nün diğer bir tahminine göre, 2017 yılına kadar sadece ABD den 23 Milyon potansiyel hastanın 79,5 Milyar Dolarlık bir harcama yaparak denizaşırı ülkelere gideceği hesaplanmaktadır.
SONUÇ OLARAK; Sağlık Turizmi, hastanelerde beklenen uzun sıralar, yüksek maliyetler, hizmet kalitesi vb. sorunlar nedeniyle, bilinçli tüketicilerin hızla gelişmesini sağladığı bir sektör haline gelmiştir. DÜNYA DA SAĞLIK TURİZMİ, KALİTELİ HİZMETİ BEKLETMEDEN ve UCUZA VEREN, DOĞAL TEDAVİ UNSURLARINI MODERN METOTLARLA SUNAN ÜLKELERE VE MERKEZLERE DOĞRU ARTARAK DEVAM EDECEKTİR.
TEŞEKKÜR EDERİM