19. AGRİTECH TARIM TEKNOLOJİLERİ FUARI NA KATILIM VE İSRAİL İŞ VE İNCELEME GEZİSİ RAPORU 27-29 NİSAN 2015 İsrail Ticaret Odaları Federasyonu nun daveti üzerine Odamız, 27-29 Nisan 2015 tarihleri arasında İsrail e bir iş ve inceleme gezisi gerçekleştirmiştir. Gezi çerçevesinde 19. Agritech Tarım Teknolojileri Fuarına katılım sağlanmış, Tel Aviv ve Kudüs şehirleri ziyaret edilerek temaslarda bulunulmuştur. Odamız Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş başkanlığındaki heyete, Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Cüneyt Güleç, Yönetim Kurulu Üyeleri Bekir Şahiner ve Gamze Firdes Örün ile tarım, gıda, plastik, kimya gibi sektörlerden 33 Meclis üyemiz katılmıştır. Heyetimiz, 19. Agritech Tarım Teknolojileri Fuarı nı ziyaret ederek, incelemelerde bulunmuştur. Tarım teknolojileri, gıda, plastik, tarım makinaları, kimyevi maddeler, sulama sistemleri, seracılık gibi sektörlerin yer aldığı fuarda heyetimiz, standları gezerek görüşmeler yapmış, sektördeki yenilikler hakkında bilgi toplamıştır. İsrail Ekonomi Bakanlığı yetkilileri fuar ziyareti sırasında heyetimize eşlik ederek, fuarda temsil edilen sektörler hakkında ayrıntılı bilgi vermiş ve heyetimizin sorularını yanıtlamıştır. Fuar ziyareti sonrasında Tel Aviv Ticaret Odaları Federasyonu nda düzenlenen İsrail- İzmir İş Forumuna katılım sağlanmıştır. Tel Aviv Ticaret Odaları Federasyonu Başkanı Uriel Lynn in daveti üzerine gerçekleştirilen ziyarete, İsrail tarafından İsrail- Türkiye İş Konseyi Başkanı Menashe Carmon, İsrail Dışişleri Bakanlığı Ekonomik İlişkiler Bölümü Avrupa Departmanı 1
Direktörü Eli Lev, İsrail İstanbul Eski Başkonsolosu Moshe Kamhi ve 53 İsrailli firma katılmıştır. Forumun açılışında konuşan Uriel Lynn şunları kaydetmiştir: Sayın Demirtaş, Türkiye nin batı sahilinden geldi. Kendisini 23 yıldır Başkan olması vesilesiyle tebrik etmek istiyorum. İsrail in bugünkü ekonomisinin kökeni 1985 yılına dayanıyor. O dönemde çok kötü bir ekonomiye sahiptik. Enflasyon %400 lerdeydi. Yüksek bir devalüasyon vardı. Bunu değiştirmeye karar verdik. 1985 yılı Ekonomik Paketini hazırladık. Herşeyi dondurduk. Geçim endeksine bağlılığı durdurduk. Korumacı politikaları kaldırdık. Her şirketin kendi kendine yeterli olması gerektiğini söyledik. Paketin uygulanmaya başlamasıyla İsrail de kişi başı milli gelir 7 bin dolardan 30 bin dolara, ihracatımız 10 milyar dolardan 96 milyar dolara çıktı. İleri teknoloji ürünlerinin ihracatı kat be kat arttı. Özellikle ar-ge harcamalarına bütçeden ayrılan %4.2 lik pay ile ileri teknoloji ürünlerin geliştirilmesi ve üretilmesine başladık. Türkiye ile de aynı dönemde güçlü ilişkilerimiz ve dostluklarımıza paralel olarak dış ticaretimiz gelişti ama istediğimiz düzeyde değil. Oysa içinde bulunduğumuz coğrafyada ekonomisi ve demokrasisi en gelişmiş iki ülke biziz ve bu yüzden ilişkilerimiz daha da güçlü olmalı. Davetimizi kabul ederek geldiğiniz için teşekkür ederiz. Bugün aramızda çok sayıda İsrailli firma da var. Oda olarak yardım için her şeye hazırız. Türk ve İsrailli firmalar arasındaki ilişkilerin ve işbirliğinin artması için her şeyi yaparız. Lynn in ardından Türkiye-İsrail İş Konseyi Başkanı Menashe Carmon söz almıştır. Carmon, İzmir in kalplerindeki yerinin farklı olduğunu, Türkiye nin, İsrail in 6. Sıradaki partner ülkesi olduğunu, siyasi sorunlar olmasa bugün iki ülke arasındaki ticaret hacminin 10 milyar dolara çıkacağını belirtmiştir. Uzun vadeli müşterek yatırımların çok önemli olduğunu söyleyen Carmon, insanların iş yapmaktan korktuğunu, bu nedenle müşterek çalışmaların çok önemli olduğunu ifade etmiştir. Carmon, bu ziyaret sonrasında yeni heyetler düzenlenmesini, temasların geliştirilerek daha önemli organizasyonlara imza atılmasını istemiştir. İsrail in eski İstanbul Başkonsolosu Moshe Kamhi de seminerde söz almıştır. Kamhi, Odamız Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş ın, İsrail ile Türkiye arasındaki ilişkilerin her döneminde son derece profesyonel bir yaklaşım sergilediğini ve bu davranışın herkes tarafından örnek alınması gerektiğini söylemiştir. Kamhi, Türkiye de görev yaptığı dönemde, İzmir i her ziyaretinde Demirtaş ın yakın ilgisi ve misafirperverliğiyle karşılaştığını ifade ederek, Demirtaş a teşekkür etmiştir. İsrail tarafının konuşmalarından sonra söz alan Odamız Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş iki ülke arasındaki ilişkilerin yüzlerce yıllık çok köklü bir geçmişe dayandığını söylemiştir. Demirtaş, aynı şekilde İzmir ile İsrail arasındaki ilişkilerin de yine çok güçlü ve köklü olduğunu belirterek, İzmir de yüzlerce yıl boyunca Yahudiler, her inanıştan insanla birlikte yan yana, huzur içinde yaşamışlardır. Odamızın ilk kurucuları arasında Yahudi işadamları var. Yahudi cemaatinin, İzmir in ekonomik ve sosyal hayatında her zaman önemli bir yeri olmuştur. Bugün de bu durum geçerli demiştir. 2
Demirtaş, İzmir ile İsrail arasında geçmişi binlerce yıla dayanan çok güçlü bağlar var, bunları değerlendirip kentimiz ile İsrail arasındaki ticareti arttırmak istiyoruz. Ülkelerimiz arasında zaman zaman siyasi sorunlar olabilir ama bunlar elbet geçer. Biz işimize bakalım ticaret yapalım demiştir. Bu köklü ilişkilerin ne yazık ki ticarete istenilen düzeyde yansımadığını belirten Demirtaş, Türkiye ile İsrail arasındaki 5.5 milyarlık ticaret hacminden İzmir in aldığı payın sadece 270 milyon dolar olduğunu ve bunun kabul edilemeyeceğini söylemiştir. İzmir de 27 İsrail sermayeli firma bulunduğunu belirten Demirtaş, Bu ziyaret ile amacımız rakamları çok daha yukarı çekmek, ilişkilerimizi güçlendirip, yeni ortaklıklar başlatmak demiştir. İki ülke arasında zaman zaman politik sorunlar olduğunu da söyleyen Demirtaş, Ama bizler işadamıyız, bizim işimiz ticaret. Biz işimize bakmalı, yani yine ticaret yapmalıyız. Yunanistan ile de 20 yıl önce çok ciddi sorunlarımız vardı. Buna rağmen ticaretimizi geliştirmek için çalıştık. Bugün hala siyasi sorunlar var, ticaretimiz ise 20 yılda 10 kattan fazla arttı. Aynı şey İsrail için de geçerli. Bu sorunlar da mutlaka geçecektir. Biz ticaretimize bakalım, iş yapmaya devam edelim demiştir. Toplantıdan önce tarım teknolojileri fuarını gezdiklerini belirten Demirtaş, İsrail in tarım teknolojileri konusunda dünyanın en önemli ülkelerinden biri olduğunu biliyoruz. İzmir de, Türkiye nin hayvancılıktan organik tarıma kadar tarımın her alanında lider kentlerinden birisi. Heyetimizde de tarım ve gıda ile ilgili pek çok işadamı var. Tarım alanında işbirliği yapabiliriz şeklinde konuşmuştur. Bir diğer işbirliği yapılabilecek alanın da ileri teknoloji ürünlerinin geliştirilmesi ve üretimi olduğunu belirten Demirtaş, İsrail in kurduğu bilim parklar ile bu alanda dünya çapında bir ülke haline geldiğini belirtmiştir. Demirtaş, Biz de Odamız ve üniversitemiz öncülüğünde kentimizin ikinci teknoloji geliştirme bölgesi olan İzmir Bilimpark ı kurduk. Girişimcilik bayrağına sahip bir üniversitemiz var. Yüksek teknoloji ürünlerin geliştirilmesi ve üretilmesi konusunda da işbirliği yapabiliriz demiştir. İsrailli işadamlarının yoğun ilgi gösterdiği iş forumunun ardından İzmirli ve İsrailli işadamları ikili görüşmeler yapmıştır. Türk ve İsrailli firmalar arasındaki görüşmeler sırasında Odamız Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş ise Türkiye-İsrail İş Konseyi Başkanı Menashe Carmon, Tel Aviv-Yafo Belediyesi Uluslar arası İlişkiler Direktörü Eliav Blizowsky, Kiriaty Mordechai Vakfı Yöneticisi Judith Kiriaty-Matalon ve İzmirli Yahudilerin Kurduğu Arkadaş Derneği Başkanı Eyal Peretz ile görüşme yapmıştır. Demirtaş, Türkiye-İsrail İş Konseyi Başkanı Menashe Carmon ile görüşmesinde, İsrail ile İzmir arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi için daha sık temaslar yapılması konusunda görüş birliğine varmıştır. Carmon, İzmir ile İsrail arasında potansiyeli olan sektörlerin belirlenerek, sektörel heyet ziyaretleri yapılması için çalışma yapacaklarını belirtmiştir. Demirtaş, sektörel heyet ziyaretleri için memnuniyetle işbirliği yapacaklarını ifade etmiştir. Demirtaş, Kiriaty Vakfı Genel Müdürü Judith Kiriaty Matalon ile de bir araya gelmiştir. Kemeraltı Bölgesi ndeki 9 Sinagogun restore edilmesi, turistik bir mekan haline getirilmesi ve bir Musevi 3
müzesi kurulması için çalıştığını söyleyen Matalon, İzmir in yüzlerce yıldır Yahudilerin yaşadığı bir kent olduğunu belirterek, Bu köklü mirasa paralel olarak İzmir de Yahudi Kültürüne ait çok önemli binalar da var. Bunların en önemlileri de Kemeraltı nda adeta yan yana bulunan 9 sinagog ve hahambaşılık binası demiştir. Bu kadar çok sinagonun bir arada olmasının dünyada eşi olmadığını belirten Matalon, bunların restore edilmesi ve turizme açılması için İzmir Projesi hazırladıklarını söylemiştir. Matalon, Bunların sadece restore edilmesini değil, turizme açılmasını ve bir Yahudi Müzesi kurulmasını istiyoruz. Bunun İzmir ekonomisine de çok büyük katkısı olacaktır şeklinde devam etmiştir. Matalon, Prag da çok daha az eserin bulunduğu Yahudi Mahallesinin yılda 2 milyon ziyaretçi çektiğini belirterek, restorasyon sonucu İzmir in çok daha fazla ziyaretçi çekeceğini söylemiştir. Matalon ABD ve İsrail deki pek çok vakıf ile kaynak bulma konusunda önemli aşamaya geldiklerini belirterek, bu konuda İzmirli kurumlarla da işbirliği yapmak istediklerini ifade etmiştir. Demirtaş da Kemeraltı ndaki sinagogların restore edilmesi, turizme kazandırılması için Oda olarak çalışmalar yaptıklarını, Hahambaşılık binasını restore ettirmek istediklerini ama o dönemde tapudan kaynaklanan mülkiyet sorunları nedeniyle bunu yapamadıklarını belirtmiştir. Demirtaş, Büyükşehir Belediyemizin de sinagoglara yönelik restorasyon çalışmaları var. Biz de Oda olarak elimizden gelen desteği vermeye, işbirliği yapmaya hazırız. Bu şekilde yapılacak olan bir restorasyon, sinagogların birbirine bağlanması, gezilmesi kentimiz turizmine çok büyük ivme kazandıracaktır. Kaynak bulunması için de destek oluruz. İzmir de dünya çapında Yahudi bir sanatçının konser vermesi ile bilet gelirleriyle de kaynak sağlayabiliriz, bunun için daha önce proje hazırladık ama cemaatten destek görmemiştik, şimdi işbirliği ile bunu gerçekleştirebiliriz diye konuşmuştur. Odamız heyeti 29 Nisan tarihinde Kudüs e geçerek, incelemelerde bulunmuştur. Heyetimiz daha sonra, İzmirli Yahudilerin Kurduğu Arkadaş Derneği ni ziyaret etmiştir. Tel Aviv e göç eden İzmirli Yahudilerin Kurduğu Arkadaş Derneği ni, Dernek Başkanı Eyal Peretz in daveti üzerine ziyaret eden Demirtaş, İzmir kökenli Yahudiler tarafından büyük bir sevgiyle karşılanmıştır. Demirtaş, Arkadaş Derneği nde gördükleri büyük ilgi ile İzmir ve Türkiye ye karşı olan sevgilerinden çok etkilendiklerini söylemiştir. Dernek bahçesini gezen Demirtaş, dernekte yaşı 70 i geçmiş pek çok Türkiye kökenli Yahudi ile görüşerek, Türkçe sohbet etmiştir. Dernek Bahçesi nde Atatürk Büstü nü ziyaret eden Demirtaş, Dernek Başkanı Eyal Peretz ile hatıra fotoğrafı çektirmiştir. Atatürk Büstü nün yanı sıra, 2. Dünya Savaşı nda kendi hayatını tehlikeye atarak 40 Yahudi yi Nazilerin elinden kurtaran Selahattin Ülkümen anısına yapılan bahçeyi gezen Demirtaş, İzmirli ünlü sanatçı Dario Moreno ya ithafen yapılmış bölümü de ziyaret etmiştir Ziyaret sırasında konuşan Demirtaş şunları söylemiştir: Sadece göç edenlerin değil onların çocuklarının da İzmir ve Türkiye sevgisi çok güçlü. Dernek içinde çok güzel bir mini müze oluşturmuşlar. Ben Milaslıyım, çocukluğum Milas ta Yahudiler ile geçti, burada da Milaslı Leon 4
Aslan ile tanıştım, aynı yıllarda yaşadığımız Milas ı konuşmak benim için unutulmaz bir deneyimdi. Derneğin tüm kurucularını ve üyelerini tebrik ediyorum. Demirtaş, Arkadaş Derneği nin çalışmalarına bundan sonra destek olacaklarını, temaslarını sürdüreceklerini, İzmir ile ilgili kitaplar ve dokümanlar göndereceklerini söylemiştir. Dernek Başkanı Eyal Peretz, babasının 6 yaşında iken 1948 yılında İzmir den İsrail e göç ettiğini belirterek, Babam 6 yaşında göç ettiği Türkiye ye olan bağlarını hiçbir zaman koparmadı, hala Türkçe konuşuyor ve Türkiye ye çok bağlı. Sadece babam değil, İzmir den, Ege den, İstanbul dan gelen Tüm Yahudiler için aynı sevgi, bağlılık ve özlem söz konusu. Türkiye ye karşı büyük minnet borcumuz var dedi. Kendisinin de İsrail de doğmasına karşın Türkiye ye aynı duyguları taşıdığını belirten Peretz, Köklerimiz ile bağlarımızı korumak, İsrail deki Türkiye kökenlileri bir araya getirmek için bu derneği kurduk. Türkiye kökenliler olarak bir araya gelerek, çeşitli etkinlikler düzenliyoruz, Türkçe kursları açıyoruz demiştir. Peretz özellikle Atatürk e çok büyük sevgileri olduğunu belirterek, benim için Ben Gurion ne demekse Atatürk de o demek şeklinde konuşmuştur. Peretz, O yüzden binamızın bahçesinde bir Atatürk büstü var. Amacımız İsrail de Türkiye kökenliler için, içinde kütüphane, sınıf, müze gibi bölümlerin olacağı daha büyük bir merkez kurmak demiştir. Odamız heyeti İsrail temaslarının ardından İzmir e dönmüştür. 5