Kazım ÇAPACI Johannes BRAHMS 7 Mayıs 1833, Hamburg 3 Nisan 1897, Viyana. Alman besteci, piyanist ve orkestra şefi, XIX. yüzyılın ikinci yarısının en önemli Alman romantik akım bestecilerindendir. Brahms (Aşağı Sakson - Kuzey Alman) genişçe bir ailenin çocuğuydu. Babası el işçiliğiyle para kazanıyordu, ayrıca Hamburg'taki birkaç dans lokalinde korno ve kontrabas çalarak küçük gruplarla sahne alıyordu. Brahms piyano dersleri alarak müziğe yedi yaşında başladı. Besteciliğe olan yeteneğini genç yaşlarda göstermeye başladı, 1849'da yazdığı Sevilen Valsler üzerine Fantezi adlı yapıtı piyanistler için çalınması hiç de kolay olmayan bir yapıttır. 1
Brahms genç birisi olarak kendine özgü bir anlatım biçimi geliştirmişti; erken dönem yapıtlarını takma ad ile (G. W. Marcks, Karl Würth) yayınlatıyordu ve bunlara kendine göre yüksek opus numaraları veriyordu. Başlarda yalnızca piyano yapıtları veren Brahms orkestranın olanakları ve sınırları konusunda kendine henüz güvenmiyordu. Daha sonraki yıllarda da orkestra yazısı konusunda yakın çevresinin desteğine başvurmuştur. 1853 yılında Reményi adı altında icra eden Macar kemancı Eduard Hoffman (1829-1898) Brahms ı Hannover de oturan dönemin büyük kemancısı Joseph Joachim ile tanıştırmıştır. Joachim'den çok etkilenen Brahms Onun çalışında yoğun bir ateş, öyle ki, her şeyi kaderine bırakan bir enerji, ritmdeki kesinlik, sanatçıyı gösterircesine ve onun yapıtlarında (bestelerinde) daha şimdiden büyük bir anlatım gücü görüyorum, yaşıtlarıyla karşılaştırılamayacak bir biçimde diye söz eder Joachim'in Brahms'a önerisi, kendisini Weimar'da Saray Müzik Direktörü olan Franz Liszt 'e tanıtması olmuştu. Liszt'in Brahms'a sözü ise Breitkopf & Härtel Yayınevi'ne yazdığı bir mektupta kendisinden söz etmesi olmuştu. Brahms bu durumdan pek bir beklenti çıkaramamış ve Joachim'e bir mektup yazarak kendisini sanat yaşamına sokmasını istemişti. Bunun üzerine Joachim, Brahms a Düsseldorf ta oturan besteci Robert Schumann' la tanışmasını önermişti. 25 Ekim 1853 de Robert Schumann tarafından Leipzig te kurulan 'Müzik için Yeni Dergi' nin (Neuen Zeitschrift für Musik) Yeni Yollar başlığı altında ilk yazısını Schumann yazmış ve Brahms için şunları belirtmiştir: ' (...) ve o geldi işte, bu seçkin ve kahraman nöbeti tutabilecek yeni bir kan. Hamburg'lu Johannes Brahms, oranın karanlık sessizliğinde yaratılmış ama sanatın bu zor uzlaşısında kendisine fazlasıyla ve coşkuyla ilgilenmiş bir öğretmenden biçimlenmiş, kısa bir süre önce saygıdeğer yakınım olan bir usta tarafından 2
bana sözü edilen Brahms. Bütün bu belirtileri üzerinde taşıyan o: O seçkin birisi. (...) ' Schumann, Müzik Yayınevi Breitkopf & Härtel 'in de Brahms'ı kabul etmesini dileyerek, yayınevinin Brahms'ın birkaç çalışmasını yayınlamsını istedi. Onun kişisel olarak bu konuya yüklenmesi yirmi yaşındaki Brahms'ı Almanya'da sanki bir gecede ünlü birisi yapmıştı. Müzikle ilgilenen bir sürü kişi ondan bir şeyler dinlemek, yapıtlarını görmek, bu yeteneği daha çok tanımak istiyordu. Brahms ın Müziği Brahms ın yapıtları bütün Avrupa müzik geleneğini kapsar. Yalnızca Beethoven la kalmayıp J.S: Bach, Georg Friedrich Haendel ve Giovanni Pierluigi da Palestrina nın da Brahms müziğinde etkisi vardır. Müzik tarihsel çalışmaların sonucunda Brahms müziğini üç döneme ayırabiliriz: Birinci dönem Ein Deutsches Requiem e kadar olan kısımdır. İkincisi, ikinci piyano konçertosuna kadar olan kısımdır. Üçüncüsü ise 3.Senfoni ile başlar. İlk dönem için romantik temel üzerine oturmuş denilebilir. İkinci dönem güçlü bir klasik vurgusudur. Üçüncü dönem için ise romantik ve klasik temelin kendi içinde erimesi diyebiliriz. Bu durum Brahms'ı ürkütmüştü. Schumann'a yazdığı mektuplarında korkularını dile getirmiş, kamu ölçütlerine göre yetersiz kalabileceğini belirtmişti. Kendini aşırı eleştirerek bunalıma girip birkaç çalışmasını yakıp yok etmişti. 3
Brahms ın Yapıtları Orkestra yapıtları Piyano Konçertosu Nr. 1 re minör op. 15 (1859) Serenad Nr. 1 re majör op. 11 (1860) Serenad Nr. 2 La Majör op. 16 (1860) Haydn`ın bir konusu üzerine çeşitlemeler op. 56a (1874) 21 Macar Dansları (Piyano için, iki- ve dört el için, Nr. 1, 3 ve 10, 1874 ve 1876 Brahms tarafından orkestraya uyarlandı) Senfoni Nr. 1 do minör op. 68 (1876) Senfoni Nr. 2 re majör op. 73 (1877) Keman konçertosu re majör op. 77 (1879) Akademik Kutlama Üvertürü do minör op. 80 (1880) Trajik Uvertür re minör op. 81 (1880) Piyano Konçertosu Nr. 2 si bemol majör op. 83 (1882) Senfoni Nr. 3 fa majör op. 90 (1884) Senfoni Nr. 4 mi minör op. 98 (1886) İkili konçerto keman ve viyolonsel için la minör op. 102 (1888) Piyano müziği İki el için Sonat Nr. 1 do majör op. 1 (1853) Sonat Nr. 2 fa diyez minör op. 2 (1854) Scherzo mi bemol minör op. 4 (1854) Sonat Nr. 3 fa minör op. 5 (1854) Schumann' in Bir Konusu Üzerine Çeşitlemeler op. 9 (1854) Gavotte WoO posth. 3 (1854-55) 2 Gigue WoO posth. 4 (1855) 2 Saraband WoO posth. 5 (1854-55) Dört Balad op. 10 (1856) Bir Konu Üzerine Çeşitlemeler op. 21/1 (1861) Bir Macar Türküsü Üzerine Çeşitlemeler op. 21/2 (1861) Händel' in Bir Konusu Üzerine Çeşitlemeler op. 24 (1862) Paganini' nin Bir Konusu Üzerine Çeşitlemeler (İki sıra) op. 35 (1866) 16 Vals (genişletilmiş metni de var) op. 39 (1865) 10 Macar Dansları WoO 1 (1872 Dört El için olan Uyarlaması 1869, altta) 4
Sekiz Piyano Parçası op. 76 (1879) İki Rapsodi op. 79 (1880) Yedi Fantezi op. 116 (1892) Üç Intermezzo op. 117 (1892) Altı Piyano Parçası op. 118 (1893) Dört Piyano Parcası op. 119 (1893) Ossip Gabrilowitsch Intermezzo`yu çalıyor Nr. 3 C-Dur op. 119 Welte-Mignon için 4. Temmuz 1905`te. * 1602 kb?/i 51 Piyano Alıştırması (1893) Piyano müziği Dört el için Souvenir de la Russie, WoO 21 Macar Dansları (1869 ve 1880) Schumann`in bir konusu üzerine çeşitlemeler mi bemol majör, op. 23 (1863) 16 Vals, op. 39 18 Aşk Türküsü (Vals), op. 52 a 15 Yeni Aşk Türküsü (Vals), op. 65 a İki piyano için Sonat fa minör, op. 34 (Fa minör Piyanolu Beşil`inden, op. 34) Joseph Haydn`in bir konusu üzerine op. 56b (op. 56a Orkestra için uyarlama) Oda müziği, piyanolu Piyanolu Üçül la major (1853 sıraları) Piyanolu Üçül Nr. 1 si majör op. 8 (1854, yeni uyarlama 1891) Piyanolu Beşil Nr. 1 si minör op. 25 (1863) Piyanolu Beşil Nr. 2 şa majör op. 26 (1863) Piyanolu Beşil fa minör op. 34 (1865) Sonat, Piyano ve viyolonsel için Nr. 1 mi minör op. 38 (1865) Üçül, Korno keman ve Piyano için mi bemol majör op. 40 (1865) Piyanolu Beşil Nr. 3 do minör op. 60 (1875) Sonat, Piyano ve keman için Nr. 1 sol minör op. 78 (1880) Piyanolu Üçül Nr. 2 do majör op. 87 (1880) Sonat, Piyano ve Viyolonsel için Nr. 2 fa majör op. 99 (1886) Sonat, Piyano ve keman için Nr. 2 la majör op. 100 (1886) Piyanolu üçül Nr. 3 do minör op. 101 (1887) Sonat, piyano ve keman için Nr. 3 re minör op. 108 (1889) Klarinetli Üçül la minör op. 114 (1891) 5
2 Sonat, Klarinet ve Piyano için fa minör, mi bemol minör op. 120 (1894) Scherzo do minör, keman ve piyano için WoO 2 Oda müziği, piyanosuz Yaylı Altıl Nr. 1 si bemol majör op. 18 (1862) Yaylı Altıl Nr. 2 Sol majör op. 36 (1866) Yaylı Dördül Nr. 1 do minör op. 51/1 (1873) Yaylı Dördül Nr. 2 la minör op. 51/2 (1873) Yaylı Dördül Nr. 3 si bemol majör op. 67 (1876) Yaylı Dördül Nr. 1 fa majör op. 88 (1882) Yaylı Dördül Nr. 2 sol majör op. 111 (1891) Klarinetli Beşil si minör op. 115 (1891) Org yapıtları Fug la bemol minör WoO 8 Prelüd ve Füg la minör WoO 9 Prelüd ve Füg sol minör WoO 10 Koral Dinleti ve Füg O Traurigkeit, o Herzeleid üzerine WoO 7 11 Koral Dinleti op. posth. 122 Koro yapıtları Missa Canonica op. posth. (1856-, Fragment) Daha sonra bir kısmı Motet op. 74.1' de kullanıldı Ave Maria op. 12 (1860) Cenaze Türküsü op. 13 Koro ve Üflemeliler (1860) Org uyarlaması K.M.Komma tarafından 2 Motet op. 29 (1857-1860): "Schaffe in mir Gott ein rein Herz" op. 29,2 (Psalm 51,12-14) Dinsel Türkü op. 30 12 Türkü ve Romans, Kadınlar korosu için op. 44 Ein deutsches Requiem op. 45 (1866/67 ve 68 (Satz 5)) Rinaldo op. 50 (1869) Aşk Türküleri - Valsler op. 52 (1868) ve Yeni Aik Türküleri op. 65 (1874) Rapsodi, Alto, Erkekler Korosu ve Orkestra için Goethe'nin "Harzreise im Winter"inden bir kısım üzerine op. 53 (1869) Kader Türküsü op. 54 (1871) Triumphlied op. 55 (1871) 6
2 Motet op. 74 (1878): "Warum ist das Licht gegeben dem Mühseligen" op. 74,1 und "O Heiland, reiß die Himmel auf" Nänie op. 82 (1881) Gesang der Parzen op. 89 (1882) Çingene Türküleri op. 103 ve 112, 4 Ses ve Piyano için Fest- und Gedenksprüche a cappella op. 109 (1888) 3 Motet op. 110 (1889) Annähernd 330 Ses için Türküler 4 Gerçek Türkü op.121 (1896) Vineta op. 42 Nr. 2 (1860) Wilhelm Müller'in bir şiiri üzerine 1853 de Brahms Brahms ın Zentralfriedhof-Viyana daki anıt mezarı Hastalıkları (Jasna Pucarin-Cvetkovi, 2011) Grip benzeri hastalık ve ilerleyici sarılık, lilo kaybı Olası pankreas kanseri ya da karaciğer kanseri Olası karaciğer sirozu Şiddetli horlama uyku apne sendromu Alkol bağımlılığı Disfazi İrritabilite, depresyon 7