İSTANBUL 2012 T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Usul Grup MÜdürlüğü Sayı : B.07.1.GİB.4.34.19.02-105[30-TAMÎM/III-2012/VUK2-6485]-"Wa\ fl 2 ^105 2012 Konu : Takdire sevk işlemleri İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI TAMİMLERİ SERİ : A SIRANO ılsuf UYGULAMA GRUP MÜDÜRLÜĞÜNE ( Vergi Dairesi Müdürlüğü) 213 sayıh Vergi Usul Kanunu'nun 30, 31 ve 75'inci maddelerinin uygulanmasına ilişkin olarak Başkanlığımızca yayınlanan 01/05/2008 tarih ve 4327 sayılı 2008/15 No'lu, 20/01/2011 tarih ve 511 sayılı 2011/101 No'lu, 17/05/2011 tarih ve 5227 sayılı 2011/144 No'lu tamimlerin günceîlenmesi ile uygulamada tereddüt edilen hususlara yönelik açıklamalar bu tamimin konusunu oluşturmaktadır. Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 30/1'inci maddesinde beyannamelerin zamamnda verilmemesi re'sen takdir sebebi olarak sayılmıştır. Otomasyonlu Vergi Daireleri İşlem Yönergesi'nin 52'nci maddesinde beyannamelerini vermeyen mükellefler hakkında yapılacak işlemler açıklanmış bulunmaktadır. Re'sen vergi tarhı ile ulaşılmak istenen amaç yükümlülerin vergiye tabi kazançlarının gerçeğe yakın bir şekilde tespit edilmesidir. Vergi Usul Kanunu'nun 75'inci maddesi ile takdir komisyonlanmn vergi inceleme yetkisinin bulunduğu, 31 'inci maddesinin 8'inci bendînde ise takdir kararlarında takdirin müstenidatı ve takdir hakkında izahat bulunması gerektiği belirtilmek suretiyle komisyonların herhangi bir araştırma ve inceleme yapmaksızın bir ölçü ve emsal belirtilmeden matrah takdiri yapmamaları hükme bağlanmıştır. Bu nedenle; kanuni süresinde beyanname vermeyen mükelleflerle ilgili olarak, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 30/1, 31/8 ve 75'inci maddeleri ile Otomasyonlu Vergi Daireleri îşlem Yönergesİ'nin 52, 53, 55 ve 56'ncı maddeleri ve 1988/8 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu İç Genelgesi de dikkate ahnarak aşağıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda işlem tesis edilmesi gerekmektedir. Ankara Cad. Valilik Karşısı No: 5 Kat:2 Cağaloğlu / İSTANBUL Aynntılı bilgi için irtibat: Şennur ARICI - Alaedin ADAM Tclefon : 0(212) 402 44 81 Faka : 0(212) 402 46 12 1/5
I- MATRAH TAKDİRİ İÇİN TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİ 1. Re'sen matrah takdiri için, takdire sevk işlemlerinde zamanaşımı süresinin son yılının beklenilmemesi ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 352/1-1 maddesi uyarınca kesilecek usulsüzlük cezası yönünden aynı Kanun'un 114 ve 374'üncü maddeleri de dikkate alınarak tarh zamanaşımına sebebiyet verilmemesi, 2. Beyanname vermeyen mükellefler ile ilgili olarak, Otomasyonlu Vergi Daireleri İşlem Yönergesİnin 52'nci maddesi dikkate alınarak takdire sevk işleminin yapılması, 3. Re'sen vergi tarhiyatını gerektiren durumların tespitine ilişkin belgelerin takdire sevk fışine eklenmesi, 4. Ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlara ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesi ile muhtasar beyanname verilmesini gerektiren yükümlülüğün tespiti (yoklama, tutanak, vb.) yapılmadan takdire sevk işleminin yapılmaması, 5. Re'sen takdir edilecek dönemin tam dönem veya kıst dönem olup olmadığına açıklık getirilmesi, 6. 193 sayıh Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinde belirtilen vergi tevkifatına ait takdir işlemlerinde tevkifatın niteliği ve türünün sevk fışinde belirtilmesi, 7. Katma değer vergisi ile ilgili olarak yapılacak takdir işlemlerinde önceki yıllara ait gelir vergisi beyannameleri ile varsa o yılın değişik aylarında verilmiş bulunan katma değer vergisi beyannamelerinin bir örneğinin gönderilmesi, 8. Nakliyecilere ait takdir işlemlerinde aracın (markası, modeli, cinsi, yük/yolcu kapasitesi, vb.) özelliklerinin belirtilmesi, 9. Takdire sevk işlemlerinin bilgisayar kayıtlarından alınan beyanname vermeyen mükellefler listesinden direkt olarak yapılmaması, alınan Iistelerin mükelleflerin tarh dosyasmdaki bügilerle karşılaştırılarak vergi türü ve vergilendirme dönemi için beyanname verilmemesini haklı gösterecek bir nedenin olup olmadığının araştırılması, mükellefm gelen evrak kayıtlarından işi terk ve adres değişikliği gibi bilgilerinin sorgulanması, 10. Adres değişikliği nedeniyle vergi daireleri değişen mükelleflerle ilgili olarak, nakil geldiği vergi daireleri ve nakil gittiği vergi dairelerine eksik beyannamelerin verilip verilmediğinin bilgisayar kayıtlarından mutlaka sorgulanması, 11. Takdire sevk işleminden önce, mükellefın durumunun 2004/13 Seri No'lu Uygulama İç Genelgesi'ne göre re'sen terk yönünden değerlendirilmesi, 12. Vergi Usul Kanunu'nun 30'uncu maddesinin hangi fıkrasına göre re'sen matrah takdiri istenildiğinin takdire sevk fışlerinde açık ve net olarak belirtilmesi, 13. Muhtasar beyannamelerini ayhk olarak verirken, bildirimsiz üç aylık olarak vermeye başlayan mükelleflerin ilk verdikleri beyannamelerin bildirim kabul edilerek işlem yapılması gerekmekte olup gereksiz yere takdire sevk işleminin yapılmaması, Ankara Cad. Valilik Karşısı No: 5 Kat:2 Cağaloğlu / İSTANBUL Ayrıntılı bilgi için irtibat: Şennur ARICI - Alaedin ADAM Telefon : 0(212) 402 44 81 Paks : 0(212) 402 46 12 2/5
14. Kurumlar vergisinden muaf ve teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisna olan kooperatif, dernek, vb. kurumların kurumlar vergisi ve katma değer vergisi yönünden takdire sevk işleminin yapilmaması, 15. Tasfıyeye giren kurumların geçici vergi beyannamesi verme zorunluluğunun, 217 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin "İşi Bırakan ve Tasfıyeye Giren Mükeİlefler" başlıklı 4.10 bölümüne göre değerlendirilmesi ve değerlendirme neticesinde geçici vergi mükellefıyetinin terkinine karar verilen kurumların tasfiyeye giriş tarihi itibarıyla geçici vergi mükellefıyetinin terkin edilerek, geçici vergi yönünden sehven takdire sevkinin engellenmesi, 16. Damga vergisinden dolayı sürekli mükellef olmaması gerekenlere mükellefıyet tesis edilip gereksiz yere takdire sevk işleminin yapılmaması, gerekmektedir. II- TAKDİR KOMİSYONLARINCA MATRAH TAKDİRİ İŞLEMLERİ 1. Mükelleflerin faaliyette bulunup bulunmadıkları hususunun araştırılması, 2. Mükelleflerin ne kadar gelir elde ettikleri hususunun araştırılması; - Mükellefın faaliyette bulunduğu sektörün ve emsali işletmelerin durumu da dikkate alınarak mükelleflerin bağlı bulunduklan ya da ilgili olduklan mesleki teşekküllerden bilgi alınması, - Kanuni ölçülerden yararlanılması, - Gerekli görülen diğer harici araştırmalar yapılarak bunlann belgelere dayandırılması (sözlü olarak yapılan piyasa araştırmalarının dikkate ahnmaması) gerekmektedir. III- TAKDİR KOMİSYONU KARARLARI 1. Genel ve kahplaşmış ifadelere yer verilmemesi, 2. Matrahın hangi objektif ölçülere, emsale ve harici araştırmalara dayamlarak tespit edildiğinin açıkça belirtümesi, gerekmektedir. IV- TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİNDE ZAMANAŞIMI 23/07/2010 tarih ve 6009 sayıh Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nda bazı değişiklikler yapılmıştır. Buna göre, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 114'üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan, "Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvuruîması zamanaşımım durdurur. Duran zamanaşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdüni takip eden günden itibaren işlemeye devam eder." hükmü, 6009 sayılı Kanun'un 8'inci maddesi ile "Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zamanaşımım durdurur. Duran zamanaşımı mezkûr komisyon kararımn vergi dairesine tevdüni takip eden günden itibaren kaldığı yerden işîemeye devam eder. Ancak işiemeyen süre her hâi ve takdirde bir yıidan fazîa oîamaz." şeklinde değiştirilmiştir. ^H^ 3/5 Ankara Cad. Valilik Karşısı No: 5 Kat:2 Cağaloğlu / tstanbul Aynntıh bilgi için irtibat: Şennur ARICI - Alaedin ADAM Telefon : 0(212) 402 44 81 Faks : 0(212) 402 46 12
Bu değişikliğe ilave olarak 6009 sayılı Kanun'un 16'ncı maddesi ile Vergi Usul Kanunu'na Geçici 28'inci madde eklenerek, "1/1/2005 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce matrah takdiri için takdir komisyonuna sevk edilmiş olup, komisyonca takdir edilen matrah üzerinden 31/12/2012 tarihine kadar tarh ve tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına ugrar. " hükmüne yer verilmiştir. 6009 sayılı Kanun ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nda yapılan değişikliklerle ilgili olarak, 01/10/2010 tarih ve 27716 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, 400 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde gerekli açıklamalar yapılmıştır. Buna göre, söz konusu Tebliğ'de yapılan acıklamalar doğrultusunda tarh zamanaşımı süresi hususu da göz önünde bulundurularak takdire sevk, matrah takdiri, tarhiyat, tebliğ, ilanen tebliğ vb. işlemlerin zamamnda sonuçlandırılması konusunda takdir komisyonları ve vergi daireleri tarafından gerekli tedbirlerin almması ve herhangi bir gecikmeye mahal verilmemesi gerekmektedir. V- SEHVEN YAPILDIĞI ANLAŞILAN TAKDİRE SEVK İŞLEMLERİ 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 3/B maddesinde, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas oîduğu hükmüne yer verilmiş olup 30'uncu maddesinde de re'sen takdir sebepleri sayılmıştır. Aynı Kanun'un 74'üncü maddesinde, takdir komisyonunun görevleri arasında yetkili makamlar tarafından istenilen matrah ve servet takdirlerini yapmak olduğu ve takdir komisyonunun bu görevlerini yaparken takdir sebepleri bulunup bulunmadığım incelemeyeceği, 75'inci maddesinde, takdir komisyonlarımn vergi inceleme yetkisinin bulunduğu, 31'inci maddesinin 8'inci bendinde ise takdir kararlarında takdirin müstenidatı ve takdir hakkında izahat bulunması gerektiği, belirtilmiştir. Aynı Kanun'un 116'ncı maddesinde, "Vergi hatası, vergiye müteallik hesapiarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır." şeklinde tanımlanrmş, vergi hatalarmın meydana çıkanlma yolları İse 119' uncu maddesinde say ılmış, müteakip 120' nci maddesinde, vergi hatalannın düzeltilmesine ilgili vergi dairesi müdürünün karar vereceği, 121'inci maddesinde de idarece tereddüt edilmeyen açık ve mutlak vergi hatalarınm re'sen düzeltileceği hükümlerine yer verilmiştir. Takdire sevk edilme nedeni ortada yokken, sehven takdire sevk işleminin yapılması durumunda, vergi kanunlarında belirtilen usuller çerçevesinde düzeltme işleminin yapılacağı tabiidir. Bu genel kurallar dikkate ahndığında, takdir komisyonuna sevk edildikten sonra; 1. Takdir komisyonunca henüz bir karar verilmeden önce sehven sevk işlemi yapıldığının tespit edilmesi durumunda, takdire sevk fışinin komisyondan geri çekilmesi, 2. Takdir komisyonu kararımn vergi dairesine intikal etmesinden sonra, mezkûr karara istinaden henüz tarhiyat yapılmadan önce sehven sevk işlemi yapıldığının tespit edilmesi durumunda, mezkûr kararın vergi dairesi müdürünün imzasıyla hıfz edilerek tarh dosyasında saklanması, f Ankara Cad. Valilik Karşısı No: 5 Kat:2 Cagaloglu / İSTANBUL Aynntılı bilgi için irtibat: Şennur ARICI - Alaedin ADAM Telefon : 0(212) 402 44 81 Faks : 0(212) 402 46 12 E-pogta : ivdb@ivdb.gov.tr
3. Takdir komisyonu kararına istinaden tarhiyat yapıldıktan sonra sehven takdire sevk işlemi yapıldığının tespit edilmesi durumunda ise yapılan tarhiyatın 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun düzeltme ile ilgili hükümleri çerçevesinde düzeitme fîşi ile re'sen düzeltilmesi, 4. Vergi inceleme raporu düzenienen konu ve dönemlerin sehven matrah takdiri için takdir komisyonuna sevk edilmesi durumunda, (vergi dairesince zamanaşımı süresi içerisinde vergi inceleme raporuna istinaden tarhiyatın yapılması şartıyia) yapılacak tarhiyatta vergi inceleme raporunun dikkate alınması, komisyon kararımn ise işleme konulmadan vergi dairesi müdürünün imzasıyla hıfz edilerek tarh dosyasında saklanması, gerekmektedir. VI- TAKDİR KOMİSYONU KARARLARINDA HATA BULUNMASI 1. Takdir komisyonu tarafından verilen kararlarda hata bulunması ve hatanın düzeltme zamanaşımı süresi içerisinde meydana çıkarılmış olması halinde, hatanın daha önce verilmiş olan karar ile irtibatıandırılmak suretiyle yine takdir komisyonundan alınacak yeni karara göre düzeltilmesi, 2. Takdir komisyonu tarafmdan verilen kararda ısrar edilmesi durumunda, vergi dairesi tarafından takdir komisyonu kararın iptali amacıyla dava açılması, gerekmektedir. Bilgi edinilmesini, söz konusu hususlarda gerekli tedbirlerin almarak aksakhklara mahal verilmemesi ve gereğinin ilgili mevzuat ve tamimde yapılan açıklamalar doğrultusunda yerine getirilmesi hususunda azami özen gösterilmesini rica ederim. a. Grup Müdür V. 5/5 Ankara Cad. Valilik Karşısı No: 5 Kat:2 Cağaloglu / İSTANBUL Aynntılı bilgi için irtibat: Şennur ARICI - Alaedin ADAM Telelbn ; 0(212) 402 44 81 Faks : 0(212) 402 46 12