MAKİNE MÜHENDİSİ TANIM Her türlü mekanik sistemin, makinenin, makine elemanlarının belirli kriterler çerçevesinde tasarımını yapan, geliştiren, üretimini planlayan, üretim teknolojilerini geliştiren, sistemler arası ilişki ve fonksiyonlarını kuran ve geçerli fiziksel kurallar içinde test eden kişidir. GÖREVLER Bir makine mühendisi üç ana işlevi üstlenir; Tasarlama Üretim yönetimlerini geliştirme Üretimi planlama ve uygulama Çalışılan yerin gelişmişlik düzeyi ve özelliklerine göre bu görevlerin ağırlıkları değişebilir. Gelişmekte olan ülkelerde bu işlev daha çok uygulama biçiminde, gelişmiş ülkelerde ise; tasarlama, planlama ve üretim yöntemleri geliştirme şeklinde olmaktadır. Çalıştığı kuruma göre, ucuz ve kullanışlı mekanik sistemlerin, gaz ve buhar türbinlerinin, pistonlu kompresörlerin, soğutma, ısıtma, havalandırma sistemlerinin, içten yanmalı motorların, nükleer reaktörlerin tasarımı, geliştirilmesi ve üretimi ile uğraşır. KULLANILAN ALET VE MALZEMELER Bilgisayar, çeşitli yazılım programları, Hesap makinesi, Çizim gereçleri (T cetveli, pergel, rapido, gönye takımı, metre), Çeşitli tezgahlar (imalat için). MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER Makine mühendisi olmak isteyenlerin; Şekil ve uzay ilişkilerini görebilme yeteneğine sahip, Matematik ve fizik konularına ilgili ve bu alanda başarılı, Makineler üzerinde çalışmaktan hoşlanan, Yaratıcı, tasarım gücü yüksek kimseler olmaları gerekir. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Makine mühendisleri fabrikalarda, kirli, yağlı ve gürültülü ortamlarda çalışırlar. Ancak yönetici kademelerinde bulundukları zaman büro ortamında da çalışırlar. Makine mühendisi çalışırken nesnelerle ve insanlarla uğraşır. 1
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER Mesleğin eğitimi; Mühendislik Fakülteleri ve Mühendislik-Mimarlık Fakültelerinin Makine Mühendisliği Bölümlerinde verilmektedir. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Makine Mühendisliği, Akdeniz Üniversitesi Makine Mühendisliği, Akdeniz Üniversitesi Makine Mühendisliği, Atatürk Üniversitesi Makine Mühendisliği, Balıkesir Üniversitesi Makine Mühendisliği, Başkent Üniversitesi Makine Mühendisliği, Batman Üniversitesi Makine Mühendisliği, Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği, Bozok Üniversitesi Makine Mühendisliği, Celal Bayar Üniversitesi Makine Mühendisliği, Cumhuriyet Üniversitesi Makine Mühendisliği, Çukurova Üniversitesi Makine Mühendisliği, Dicle Üniversitesi Makine Mühendisliği, Doğuş Üniversitesi Makine Mühendisliği, Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği, Dumlupınar Üniversitesi Makine Mühendisliği, Ege Üniversitesi Makine Mühendisliği, Erciyes Üniversitesi Makine Mühendisliği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Makine Mühendisliği, Fırat Üniversitesi Makine Mühendisliği, Gazi Üniversitesi Makine Mühendisliği, Gaziantep Üniversitesi Makine Mühendisliği, Harran Üniversitesi Makine Mühendisliği, Hitit Üniversitesi Makine Mühendisliği, İnönü Üniversitesi Makine Mühendisliği, İstanbul Aydın Üniversitesi Makine Mühendisliği, İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği, İstanbul Üniversitesi Makine Mühendisliği, İzmir Yüksek Teknolojisi Üniversitesi Makine Mühendisliği, Karabük Üniversitesi Makine Mühendisliği, Karadeniz Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği, Kırıkkale Üniversitesi Makine Mühendisliği, Kocaeli Üniversitesi Makine Mühendisliği, Koç Üniversitesi Makine Mühendisliği, Marmara Üniversitesi Makine Mühendisliği, Mersin Üniversitesi Makine Mühendisliği, Mustafa Kemal Üniversitesi Makine Mühendisliği, Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Makine Mühendisliği, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği, Pamukkale Üniversitesi Makine Mühendisliği, 2
Sakarya Üniversitesi Makine Mühendisliği, Selçuk Üniversitesi Makine Mühendisliği, Süleyman Demirel Üniversitesi Makine Mühendisliği, TOBB Ekonomi ve Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği, Trakya Üniversitesi Makine Mühendisliği, Uludağ Üniversitesi Makine Mühendisliği, Uşak Üniversitesi Makine Mühendisliği, Yeditepe Üniversitesi Makine Mühendisliği, Yıldızteknik Üniversitesi Makine Mühendisliği, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Makine Mühendisliği, ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLER Matematik, Fizik, Kimya. MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI Mesleğin eğitimine girebilmek için, Lise veya dengi okul mezunu olmak, Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı nda (LYS) Makine Mühendisliği lisans programı için yeterli MF-4 puan almak. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda Makine Mühendisliği lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir. Bu yüksek öğrenim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun mezun iseler, YGS ve LYS sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler. Ancak kendi alan/ kol/bölümlerin dışında bir yüksek öğrenim programını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır. Bilgisayar Destekli Endüstriyel Kalıpçılık, Bilgisayar Destekli Makine, Bilgisayar Destekli Makine-Resim-Kons., Bilgisayar Destekli Tasarım, Bilgisayar Destekli Teknik Çizim, Demiryolu Araçları, Doğalgaz ve Boru Hatları Teknolojisi, Doğalgaz ve Isıtma, Doğalgaz, Isıtma ve Sıhhi Tesisat Teknolojisi, Endüstriyel Kalıpçılık, Endüstriyel Otomasyon, Enerji,Gaz ve Tesisatı Teknolojisi, İklimlendirme- Soğutma, İklimlendirme ve Soğutma Teknolojisi Gemi Makineleri, Gemi Makineleri İşletme, İş Makineleri, Kalıpçılık, Kontrol Sistemleri Teknolojisi, Kontrol ve Otomasyon Teknolojisi, Makine, Makine Yağları ve Yağlama Teknolojisi, Makine-Resim ve Konstrüksiyon/Makine- Resim-Konstrüksiyon, Mekatronik, Motor, Oto Motor Teknolojileri, Otomotiv, 3
MESLEK EĞİTİMİ Otomotiv Tasarım ve İmalat,Otomotiv Teknolojisi, Otomotiv Satış Sonrası Hizmet, Raylı Sistemler Makine Teknolojisi, Raylı Sistemler Makinistlik, Sıhhi Tesisat, Sıhhi Tesisat ve Doğalgaz, Termik Motorlar ve Otomobil, Termik Santral Makineleri, Tesisat Teknolojisi, Uçak Gövdesi, Uçak Motoru, Uçak Gövde Bakım, Uçak Yer Destek Sistemleri, Uçak Teknolojisi,Ulaştırma ve Otomotiv, Üretimde Kalite Kontrol ön lisans programlarını başarı ile bitirenler de ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı nda başarılı oldukları takdirde Makine Mühendisliği lisans programına dikey geçiş yapabilirler. EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ Mühendislik ve Mühendislik-Mimarlık Fakültelerinde, eğitim süresi 4 yıldır. Bazı üniversitelerde bir yıl hazırlık sınıfı vardır. 1. yıl: Bilimin temel dersleri; Matematik, Fizik, Kimya, Teknik Resim gibi temel dersler. 2. yıl: Mühendisliğin temel dersleri; Uygulamalı Matematik, Sayısal Analiz, Termodinamik, Malzeme Bilimi ve Mühendisliği, Mukavemet, Dinamik, Elektrik ve Elektroniğin Temelleri gibi temel mühendislik dersleri. 3. yıl: Makine mühendisliğinin temel dersleri; Isı Transferi, Akışkanlar Mekaniği, Makine Elemanları, Makine Teorisi, Otomatik Kontrol, Hidrolik Makineler, Üretim Yöntemleri gibi temel makine mühendisliği dersleri. 4. yıl: Makine mühendisliğinin uygulamalı dersleri; Motorlar, İklimlendirme Esasları, Enerji Dönüşüm Sistemleri, Bilgisayar Destekli Tasarım, İmalat Yöntemleri, Takım Tezgahları ve çeşitli proje dersleri gibi makine mühendisliğinin uygulamalı dersleri. Dersler uygulamalı (pratik) ve kuramsal (teorik) olarak sürdürülür, Ayrıca, yaz aylarında staj zorunluluğu vardır. EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN Eğitimini başarıyla tamamlayanlara Makine Mühendisliği lisans diploması ve "Makine Mühendisi" unvanı verilmektedir. ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI Makine mühendisleri fabrikalarda, şantiyelerde, santrallarda, araştırma merkezlerinde çalışabilirler. Makine mühendisleri; köprü, baraj gibi büyük projelerden, en küçük bir aracın üretildiği yerlere kadar uzanan geniş bir alanda çalışma olanağına sahiptirler. Hemen her fabrika makine mühendisi çalıştırır. Makine mühendisliği kapsamına giren alanlardan bir bölümü, bugün, bağımsız birer mühendislik dalı durumuna gelmektedir. Gemi Mühendisliği, Uçak Mühendisliği, Petrol Mühendisliği bunlardandır. Teknolojik gelişmelere göre, makine mühendisliği gereksinim alanları doğrultusunda, Enerji Mühendisliği, İmalat Mühendisliği gibi çeşitli dallara 4
ayrılabilecektir. Makine mühendisliği, ülkemizde gereksinim duyulan bir meslektir. Yalnız, ülkemizde teknoloji üretimi daha yeterli düzeye ulaşmadığından, makine mühendisleri, alanlarında her zaman iş bulamamaktadır. Ancak, alanlarında çok iyi yetişmiş olanlar, beklentileri doğrultusunda bir iş bulabilmektedirler. Makine mühendisleri, kendi adına işyeri açma olanağına sahiptirler. Özellikle mekanik tesisat sistemlerinin projelendirilmesi ve uygulanması alanlarında çalışabilirler. EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ EĞİTİM SÜRESİNCE Öğrenciler, eğitimleri süresince, çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından sağlanan kredi ve burslardan faydalanabilirler. EĞİTİM SONRASI Kamu kesiminde çalışanlar 657 Sayılı Devlet Memurları Yasasına göre teknik eleman olarak maaş ve yan ödeme almaktadırlar. Aldıkları ücret, asgari ücretin en az 3-4 katı kadardır. Özel kesimde çalışanlar, alanlarında çok iyi yetişmek şartıyla, yüksek ücret alabilmektedirler. MESLEKTE İLERLEME Makine mühendisliği eğitimini tamamlayanlar tesisat mühendisliğinde uzmanlaşabilirler. Makine mühendislerinin, tesisat mühendisi olarak çalışabilmeleri için; yapı teknolojisi, ısıtma, havalandırma ve sıhhi tesisat işleri, mimari tasarım ve uygulama hizmetleri, otomatik kontrol ve otomasyon sistemleri vb. işlerle ilgili tasarım, üretim, montaj, tedarik, kontrol bakım ve onarım vb. faaliyetlerde deneyim sahibi olmaları gerekir. Otomotiv sektöründe görev yapanlar, otomobil sistemleri konusunda uzmanlaşırlar. Ayrıca otomotiv dalında yüksek lisans yaparak Otomotiv Mühendisi unvanı almak da mümkündür. Ayrıca lisans eğitiminden sonra yüksek lisans, doktora yapabilir, araştırma görevlisi olabilir ve akademik kariyer yapabilirler. Yüksek lisans yapmış olmak ve yabancı dil bilmek, özel kesimle çalışmak isteyenler için avantaj sağlamakta ve meslekte ilerlemede etken olmaktadır. Meslek eğitimini tamamlayanların işletme masteri yapmaları durumunda özellikle, özel sektörde yönetici olarak çalışma olanakları bulunmaktadır. 5
BENZER MESLEKLER Makine teknikerliği, İmalat Mühendisliği, Metalürji Mühendisliği. EK BİLGİLER ETKİNLİK ALANI Makine mühendisinin temel etkinlik alanlarından birisi de, tasarım çalışmalarıdır. Tasarım çalışmaları üretim sistemlerinin tasarımı, mekanik sistemlerin tasarımı ve ısıl sistemlerin tasarımını kapsamaktadır. Tasarım çalışmaları, var olan teknolojinin uygulanması ve yeni teknoloji üretimine yönelik olarak sürdürülür. Makine mühendisinin en önemli etkinlik alanlarından birisi de imalat işlemleridir. Başka mühendislik dallarını ilgilendiren bir çok ürün tasarlandıktan sonra imal edilme aşamasında geniş ölçüde makine mühendisliğinin etki alanına girmektedir. Makine Mühendisleri etkinliklerini: 1- Makine başında çalışma, 2- Büroda tasarım çalışması, 3- Yöneticilik. olarak sürdürürler. YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI Meslek elemanları 2010 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi Kılavuzu, 2008 Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu, Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2010 Kılavuzu, ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000 Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER İlgili eğitim kurumları, Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/ Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri. 6
7