Resmi Gazete Tarihi: 23.09.2011 Resmi Gazete Sayısı: 28063 BAĞIMSIZ VE ÜRÜNLERE ENTEGRE SALMASTRASIZ DEVİRDAİM POMPALARI İLE İLGİLİ ÇEVREYE DUYARLI TASARIM GEREKLERİNE DAİR TEBLİĞ (SGM-2011/15) Amaç MADDE 1 (1) Bu Tebliğin amacı bağımsız ve ürünlere entegre salmastrasız devirdaim pompalarının, çevreye duyarlı tasarım gerekliliklerini belirlemektir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Tebliğ, bağımsız ve ürünlere entegre salmastrasız devirdaim pompalarını kapsar. (2) Bu Tebliğ; a) Ek-1 in 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasındaki bilgi gerekliliklerinde belirtilenler hariç olmak üzere içme suyu devirdaim pompalarını, b) 1/8/2015 tarihinden önce piyasaya sürülen ürünlere yönelik servis amaçlı parça değişiminde 1/1/2020 tarihine kadar kullanılacak olan pompaların veya ambalajlarının üzerinde hangi ürün veya ürünlerde kullanılacakları açık bir şekilde belirtilen devirdaim pompalarını, kapsamaz. Dayanak MADDE 3 (1) Bu Tebliğ; a) 7/10/2010 tarihli ve 27722 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliğe dayanılarak, b) Avrupa Birliğinin, Bağımsız ve Ürünlere Entegre Salmastrasız Devirdaim Pompalarının Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin EC/641/2009 sayılı Tüzüğüne paralel olarak, hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 (1) Bu Tebliğde geçen; a) Bağımsız devirdaim pompası: Üründen bağımsız çalışacak şekilde tasarlanmış olan devirdaim pompasını, b) Devirdaim pompası: 1 W ve 2500 W arasında nominal hidrolik güç çıkışı olan, soğutma sistemlerinin ikincil devrelerinde veya ısıtma sistemlerinde kullanmak için tasarlanmış olan; çarklı pompayı, c) İçme suyu devirdaim pompası: 17/2/2005 tarihli ve 25730 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelikte tanımlandığı şekilde içme suyunun aktarılmasında kullanılmak üzere özel olarak tasarlanan devirdaim pompasını, ç) Salmastrasız devirdaim pompası: Motor milinin doğrudan çarka bağlı olduğu ve motorun pompalanacak ortama daldırıldığı bir devirdaim pompasını, d) Ürün: Isı üreten ve/veya aktaran cihazı, e) Yönetmelik: Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmeliği, ifade eder. Çevreye duyarlı tasarım gereklilikleri MADDE 5 (1) Devirdaim pompalarına ilişkin çevreye duyarlı tasarım gereklilikleri Ek-I de belirtilmiştir. (2) Çevreye duyarlı tasarım gerekliliklerine uyum, Ek-II nin 1 inci maddesinde belirtilen gerekliliklere göre ölçülecektir. (3) Devirdaim pompalarının enerji verimliliği endeksi için hesaplama yöntemi, Ek-II nin 2 nci maddesinde belirtilmiştir. Uygunluk değerlendirmesi MADDE 6 (1) Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen uygunluk değerlendirmesi, aynı Yönetmeliğin Ek-IV ünde belirtilen iç tasarım kontrolüne veya aynı Yönetmeliğin Ek-V inde belirtilen uygunluk değerlendirmesine ilişkin yönetim sistemine göre yapılır.
Piyasa gözetiminde doğrulama süreci MADDE 7 (1) Bu Tebliğin Ek-I indeki gereklilikler için, Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen piyasa gözetimi ve denetimi yapılırken, bu Tebliğin Ek-III ünde açıklanan doğrulama süreci uygulanır. Karşılaştırmalı değerlendirmeler MADDE 8 (1) Bu Tebliğ yürürlüğe girdiğinde, piyasada bulunan en verimli devirdaim pompaları için karşılaştırma değeri, EEI 0,20 dir. Zorunlu uygulamaya geçiş GEÇİCİ MADDE 1 (1) (Değişik:RG-25/12/2012-28508) 1/1/2014 ten itibaren, termal güneş enerjisi sistemlerinin ve ısı pompalarının birincil devreleri için özel olarak tasarlananlar hariç, salmastrasız bağımsız devirdaim pompalarının Ek-I in 1 inci maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan verimlilik seviyesine uygun olması zorunludur. (2) (Değişik:RG-31/12/2015-29579) Salmastrasız bağımsız devirdaim pompalarının 1/2/2016 tarihinden itibaren, ürünlere entegre salmastrasız devirdaim pompalarının ise 1/2/2018 tarihinden itibaren Ek-I in 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında tanımlanan verimlilik seviyesine uygun olması gerekir. Yürürlük MADDE 9 (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 10 (1) Bu Tebliğ hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür. Tebliğin Yayımlandığı Resmî Gazete nin Tarihi Sayısı 23/9/2011 28063 Tebliğde Değişiklik Yapan Tebliğlerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin Tarihi Sayısı 1. 25/12/2012 28508 2. 8/1/2015 29230 3. 29/7/2015 29429 4. 31/12/2015 29579
Ek-I ÇEVREYE DUYARLI TASARIM GEREKLERİ 1. ENERJİ VERİMLİLİĞİ GEREKLERİ 1. (Değişik ibare:rg-25/12/2012-28508) 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren, termal güneş enerjisi sistemlerinin ve ısı pompalarının birincil devreleri için özel olarak tasarlananlar hariç, salmastrasız bağımsız devirdaim pompaları, Ek-II nin 2 nci maddesi uyarınca hesaplanan 0,27 den daha yüksek olmayan bir enerji verimliliği endeksine EEI sahip olacaklardır. 2. (Değişik:RG-31/12/2015-29579) Salmastrasız bağımsız devirdaim pompalarının 1/2/2016 tarihinden itibaren, ürünlere entegre salmastrasız devirdaim pompalarının ise 1/2/2018 tarihinden itibaren Ek-II nin 2 nci maddesi uyarınca hesaplanan 0,23 ten daha yüksek olmayan bir Enerji Verimliliği Endeksi (EEI) ne sahip olması gerekir. 2. ÜRÜN BİLGİLERİ GEREKLERİ (Değişik ibare:rg-25/12/2012-28508) 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren: 1. Devirdaim pompalarının Ek-II uyarınca hesaplanan enerji verimliliği endeksi, teknik belgelerde ve ürünlerin anma plakalarında ve ambalajlarında şu şekilde belirtilecektir: EEI 0,[xx]; 2. Üreticiler tarafından şu bilgi sunulmalıdır: En verimli devirdaim pompası için kıyaslamalar EEI 0,20; 3. Atık işleme tesislerinde kullanılmak üzere; söküm, geri dönüşüm veya ömrü tamamlanan bileşenlerin ve malzemelerin bertarafı ile ilgili bilgiler verilmelidir; 4. İçme suyu devirdaim pompalarının ambalajında ve teknik belgelerinde şu bilgiler yer alacaktır: Bu devirdaim pompası sadece içme suyu için uygundur. Üreticiler, çevreye verilen etkiyi en aza indirmek için devirdaim pompasının nasıl kurulması, kullanılması ve bakımının nasıl yapılması gerektiğine dair bilgi sağlayacaktır. Yukarıda belirtilen bilgiler, devirdaim pompası üreticilerinin serbestçe erişilebilen internet sitelerinde görünür bir şekilde yer alacaktır. 1
Ek-II ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ İNDEKSİNİ HESAPLAMA 1. ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ Bu tebliğin gerekliliklerine uyum ve bu uyumun doğrulanması amacıyla, genel olarak tanınmış son teknoloji ölçüm yöntemlerini dikkate alan, güvenilir, doğru ve yeniden alınabilir ölçüm prosedürleri kullanılarak ölçüm yapılacaktır. 2. ENERJİ VERİMLİLİĞİ ENDEKSİNİ HESAPLAMA YÖNTEMİ Devirdaim pompalarında enerji verimliliği endeksini EEI hesaplama yöntemi aşağıdaki şekildedir: 1. Bir devirdaim pompasının birden fazla basma yüksekliği ve debi ayarı olduğunda, devirdaim pompasını maksimum ayarda ölçün. Basma Yüksekliği (H), belirli bir çalıştırma noktasında devirdaim pompasının ürettiği (metre cinsinden) basma yüksekliğini ifade eder. Debi (Q), devirdaim pompası aracılığıyla dolaşan suyun hacimsel akış hızını ifade eder (m 3 /saat). 2. Q H değerinin maksimum olduğu noktayı bulun ve bu noktada debiyi ve basma yüksekliğini şu şekilde tanımlayın: Q%100 ve H%100. 3. Bu noktada hidrolik gücü Phyd hesaplayın. Hidrolik güç, Debi (Q) ve Basma Yüksekliği (H) ve hesaplamada kullanılan birimleri düzenleyen bir dönüştürme faktörünün aritmetik olarak çarpımını ifade eder. Phyd, çalıştırmanın belirli bir noktasında pompalanan sıvıya devirdaim pompası tarafından uygulanan hidrolik gücü (watt cinsinden) ifade eder. 4. Referans gücü şu şekilde hesaplayın: Pref = 1,7.Phyd + 17.(1 e 0,3 P hyd ), 1 W P hyd 2 500 W Referans güç, devirdaim pompası verimliliği ve büyüklüğü arasındaki bağımlılık ilişkisini de dikkate alan, bir devirdaim pompasının hidrolik gücü ile güç tüketimi arasındaki ilişkiyi ifade eder. Pref, devirdaim pompasının referans güç tüketimini (watt cinsinden) ifade eder. 5. Referans kontrol eğrisini noktalar arasındaki düz çizgi olarak tanımlayın: (Q 100 %, H100 %) ve (Q 0 %, H100 %/2) 6. Seçilen eğri üzerinde devirdaim pompasının Q H = maksimum değerine ulaştığından emin olarak bir devirdaim pompası ayarı seçin. 7. Şu akışlarda P1 ve H ölçümlerini yapın: Q%100; 0,75 Q%100, 0,5 Q%100; 0,25 Q%100. 2
P1, çalıştırmanın belirli bir noktasında devirdaim pompası tarafından tüketilen elektrik gücünü (watt cinsinden) ifade eder. 8. Bu akışlarda hesaplayın; ise ise burada Href, farklı akışlardaki referans kontrol eğrisi üzerinde bulunan basma yüksekliğidir. 9. PL ve bu yük profilini kullanın: Debi [%] Süre [%] Ağırlıklı ortalama gücü PL,avg şu şekilde hesaplayın: PL,avg= 0,06.PL,%100 + 0,15.PL,%75 + 0,35.PL,%50 + 0,44.PL,%25 Enerji verimliliği endeksini şu şekilde hesaplayın: 3
Ek-III DOĞRULAMA Ek-I de belirtilen gereklere göre uygunluğun kontrol edilmesi amacıyla, Ek-II de belirtilen ölçüm ve hesaplama yöntemleri kullanılacaktır. Bir tek numune test edilecektir. Enerji verimliliği endeksi, üreticinin ilan ettiği değerleri %7 den fazla aşarsa, ölçümler üç numune üzerinde daha yapılır. Sonraki üç devirdaim pompası için ölçülen değerlerin aritmetik ortalaması üreticinin ilan ettiği değerleri %7'den daha çok aşmazsa, model uyumlu sayılacaktır. Aksi takdirde, modelin bu tebliğin gerekliliklerine uygun olmadığı sayılacaktır. Bu ekte belirtilen yöntemlere ek olarak, genel olarak tanınmış son teknoloji ölçüm yöntemlerini dikkate alan, güvenilir, doğru ve tekrarlanabilir ölçüm yöntemleri kullanılacaktır. 4