T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 2006 MALİ YILI İDARE FAALİYET RAPORU STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI ANKARA 2007
BAKAN SUNUŞU 1 ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU 3 I-GENEL BİLGİLER 4 A- MİSYON VE VİZYON 4 B- YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLAR 5 C İDAREYE İLİŞKİN BİLGİLER 6 1- Fiziksel Yapı 6 2- Örgüt Yapısı 8 3- Bilgi Ve Teknolojik Kaynaklar 15 4- İnsan Kaynakları 17 5- Sunulan Hizmetler 44 6- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi 78 D- DİĞER HUSUSLAR 78 II- AMAÇ VE HEDEFLER 79 A- İDARENİN AMAÇ VE HEDEFLERİ 79 B- TEMEL POLİTİKALAR VE ÖNCELİKLER 96 C- DİĞER HUSUSLAR 109 III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER 110 A- MALİ BİLGİLER 110 1- Bütçe Uygulama Sonuçları 110 2- Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar 111 3- Mali Denetim Sonuçları 124 4-Diğer Hususlar 124 B- PERFORMANS BİLGİLERİ 125 1- Faaliyet Ve Proje Bilgileri 125 2- Performans Sonuçları Tablosu 179 3- Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi 179 4- Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi 179 5- Diğer Hususlar 179 IV- KURUMSAL KABİLİYET VE KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ 180 A- ÜSTÜNLÜKLER: 180 B- ZAYIFLIKLAR: 181 C-DEĞERLENDİRME: 181 V- ÖNERİ VE TEDBİRLER 182 EKLER: 184 ii
BAKAN SUNUŞU Sağlık, anne karnından ölüme kadar her yaş ve konumdaki insanımızı yakından ilgilendiren konuların başında gelmektedir. Öncelikle sağlık sorunlarımızı çözmeye yönelik sistematik bir program olan Sağlıkta Dönüşüm Programını hayata geçirmiş bulunuyoruz. Önce insan diye yola çıkan Hükümetimizin önceliklerine uygun olarak hazırladığımız bu program, sağlık hizmet sunumunda zihniyet değişimini esas alan ve sadece bugünümüzü değil yarınımızı da olumlu yönde etkileyecek bir programdır. Sağlıkta Dönüşüm Programı nın uzun bir süreç gerektirdiğini, alt yapı çalışmalarının ciddi ve uzun soluklu gayretlere ihtiyacı olduğunu biliyoruz. Sağlık sistemimizi iyileştirme, kaynaklarımızı verimli kullanma, bütün vatandaşlarımıza etkili ve çağdaş bir sağlık hizmeti sunma hedeflerimizi bu programla hayata geçirmiş bulunuyoruz. Sağlıkta Dönüşüm Programı çerçevesinde gerçekleştirdiğimiz önemli faaliyetlerden ilki, Türkiye Sağlık Envanteri Çalışması oldu. Bu çalışma ile ülkemizin sağlık alanında mevcut potansiyelini ortaya koyarak, elde edilen veriler ışığında kısıtlı kaynakların verimli ve etkili bir şekilde kullanılmasını ve sağlık yatırımlarını en kısa sürede ve en uygun şekilde hizmete sokmayı amaçladık. Bir yandan Sağlıkta Dönüşüm Programı nın alt yapı çalışmalarını sürdürürken, diğer yandan sağlık alanında yıllardır çözüm bekleyen birçok sorunu acil müdahalelerle çözüme kavuşturduk. Göreve gelir gelmez ilk icraatlarımızdan birisi, insanımızın hastanelerde rehin tutulması ayıbını sonlandırmak oldu. Artık hastanelerde hastaların, morglarda cenazelerin rehin tutulduğu günler geride kaldı. Sağlık kuruluşlarına acil başvurularda sağlık sigortası aranması veya ödeme işlemlerinden dolayı hastaların geri çevrilmesi yanlışını ortadan kaldırdık. Vatandaşlarımızdan ambulans hizmetleri için ücret alınmasına son verdik. Artık hastanelerimizde insanımız, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmanın güvencesi ile karşılanmakta ve ihtiyacı olan sağlık hizmetini alabilmektedir. Bu suretle vatandaşlarımızın devletine olan güveninin yeniden tesis edilmesinde ve ülkemizin onurlu insanları olarak yaşamalarında önemli bir adım atmış olduk. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde acil istasyonu, ambulans sayılarında iki-üç misline varan iyileştirmeler yaptık. Dönemimizde 112 Acil hizmeti kırsal alanda da verilmeye başlanmış, hizmetten yararlanan vatandaşlarımızın sayısı 4,5 yılda 2,5 kat artmıştır. Kar sebebiyle aylarca ulaşılamayan bölgelerimiz için kar paletli ambulanslar aldık, hava ambulans sistemi kurma aşamasındayız. Geleceğimizin teminatı olan çocuklarımız için koruyucu sağlık hizmetlerini en üst seviyede vermeye devam ediyoruz. Yurt genelinde aşılama oranlarını %93 e çıkardık. Cumhuriyet tarihinin en büyük aşılama kampanyası ile 18 milyon çocuğumuzu kızamığa karşı aşıladık. Daha önce aşılama programında mevcut olmayan kızamıkçık, kabakulak ve menenjit aşılarını aşılama takvimine dâhil ettik. 1
Hamileler, yeni doğan bebekler ve çocuklara yönelik sağlık hizmetlerini geliştirdik. Anne sütünün teşviki, kansızlığı önlemek için bebeklere ve gebelere ücretsiz demir damlası dağıtılması, kemik gelişimi için bebeklere ücretsiz D vitamini dağıtılması bu hizmetler arasındadır. Ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın yeşil kart kapsamında alabilecekleri sağlık hizmetlerini sigortalı vatandaşlar seviyesine çıkardık. Yeşil kartlıların ayaktan tedavi, tetkik-tahlil, diş çekimi, diş protezi, gözlük ihtiyaçlarının karşılanmasını ve ilâçlarını serbest eczanelerden alabilmelerini sağladık. Hastane döner sermaye sisteminde yaptığımız düzenlemeler; bina ve cihaz kiralama, hizmet satın alımı, performansa dayalı ek ödeme gibi uygulamalarla kamu hastanelerinin verimliliğini artırdık. Böylece muayene ve tetkik imkânları arttı, bekleme süreleri kısaldı. Yine bu süreç içerisinde memur, emekli, dul ve yetimlerimizin özel sağlık kuruluşlarından hizmet alabilmesinin yolunu açtık. Böylece vatandaşlarımıza özel sağlık kuruluşlarının imkânlarından kamu fiyatlarıyla yararlanabilme kolaylığı sağladığımız gibi kamu ve özel sağlık kuruluşları arasında hizmet yarışı başlattık. Sağlıkta dönüşüm uygulamalarımız vatandaşlarımızın sağlık hizmetinden memnuniyetini artırırken, hekimlerimizin önemli bir kısmının muayenehanelerini gönüllü olarak kapatması ve kamuda tam zamanlı çalışmaya geçmesi sonucunu doğurdu. Kamu imkânları kullanılarak verilen sağlık hizmeti için vatandaşımızdan uygunsuz taleplerde bulunma alışkanlıkları artık sona ermektedir. Bu husustaki kötü alışkanlıkları değiştirmek için kararlılık ve toplumsal destek şarttır. Sağlık ocakları ve hastanelerimizin fiziki imkânlarını gözden geçirerek iyileştirme, kapasite artırma çalışmalarına önem verdik. Sağlık kuruluşlarımızın pek çoğunda her hekime bir muayene odası tahsis etmiş bulunuyoruz. Devlet hastanelerimizin tamamında Hasta Hakları Birimleri ve Kurulları kurduk. Dönemimizde başlatılan Hekim Seçme Hakkı uygulamasını 383 hastanemizde sürdürüyoruz. Bakanlığımızca yürütülen Sağlıkta Dönüşüm Programı nın en önemli bileşenlerinden biri de Aile Hekimliği Uygulaması dır. Vatandaşımıza kendi doktorunu seçme hakkı tanıyan Aile Hekimliği Uygulaması ile çağdaş bir sağlık sistemi kuruyoruz. Bu uygulama ile etkili, ulaşılabilir, nitelikli bir ilk basamak sağlık hizmeti sağlanarak hastanelerdeki yığılmaların önüne geçilebilecektir. Aile Hekimliği uygulamasını 2007 yılı sonuna kadar 20 ilimizde hayata geçirmiş olacağız. Sağlık alanında attığımız her adımın merkezinde insanımız vardır. Hedefimiz halkımıza hak ettiği nitelikli sağlık hizmetini sunmaktır. Halkımızın sağlığı için tahsis edilen her kuruşu emanet olarak görüyor ve her harcamayı buna göre yapıyoruz. Sağlık alanında çok önemli bir zihniyet değişimini ortaya koymuş bulunmaktayız. Bakanlığımız birimlerinin faaliyet ve projelerinin etkili ve verimli bir şekilde yürütülmesi, sürdürülen çalışmaların performansının değerlendirilmesi ve kamuoyunun bilgilendirilmesi için önemli bir belge olan İdare Faaliyet Raporunun şeffaflık ve hesap verilebilirliğinin önemli bir örneği olmasını diliyorum. Prof. Dr. Recep AKDAĞ Sağlık Bakanı 2
ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU Dünya da son yıllarda yönetim anlayışında yaşanan gelişmeler doğrultusunda, geleneksel kamu yönetimi anlayışı yerini strateji ve bu stratejilere dayalı politikalar odaklı, amaç ve hedef eksenli faaliyetleri içeren yeni bir kamu yönetimi yaklaşımına bırakmıştır. Kamu yönetimi alanında meydana gelen bu gelişmeler ise 21. yy. ın başlarına kadar Ülkemiz kamu yönetimi anlayışına yeterince uyarlanamamıştır. Geleneksel kamu yönetimi anlayışında günün problemleri değerlendirilir ve geçmişte ne yapıldığına bakılır; bu şekilde, varsa aksaklıklar tespit edilerek, giderilmeye çalışılır. Oysaki yeni kamu yönetimi anlayışında problemler önceden belirlenmeye, bu çerçevede vizyon oluşturmaya ve strateji geliştirmeye çalışılmaktadır. Yönetimde rekabet edebilmek için Dünya da meydana gelen gelişmeler mutlaka takip edilmelidir. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşları planlamalar yapmalı, zayıf ve üstün yanlarını belirlemelidirler. Kendisini yeterince tanımayan örgütün, etkin olması beklenemez. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun yürürlüğe girmesi, Ülkemizde benimsenen yeni kamu yönetimi anlayışının en önemli göstergesidir. Yasanın yürürlüğe girmesi ile birlikte kamu kesiminde bir Kamu Mali Yönetim Reformu Süreci ne girilmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun en önemli yeniliklerinden birisi de Faaliyet Raporları nı hazırlamayı zorunlu kılmasıdır. Faaliyet Raporları, kamu kurum ve kuruluşlarında saydamlığın ve hesap verilebilirliğin de bir aracı olacaktır. Böylece kurumlar, amaç ve hedefleri ile faaliyetlerinin sonuçlarını da kamuoyu ile paylaşabileceklerdir; böylece, halkı bilgilendirme süreci de tesis edilmiş olacaktır. Kamu Mali Yönetim Reformu Süreci ile birlikte kamuda Stratejik Planlama dönemi başlamıştır. Bu süreci stratejik planlama, performans esaslı bütçeleme ilkeleri, mali saydamlık ve hesap verme sorumluluğu unsurlarıyla ifade edebiliriz. Kamu yönetimindeki yeni anlayış ve yaklaşımlar, kamu idarelerinin yapmakta oldukları ve yapacakları her türlü faaliyetin bir plan dahilinde gerçekleştirilmesini öngörmektedir. Bu noktada ise Stratejik Planlama yaklaşımı öne çıkmaktadır. Kamu idarelerinin Stratejik Planlamayı; vatandaşlara sundukları hizmetleri planlı bir şekilde gerçekleştirme, politika geliştirme ve bu politikaları da iş programları ve bütçeye dayandırmada ve nihai olarak bütün uygulamaların izlenmesi ve değerlendirilmesinde bir araç olarak benimsemeleri gerektiği ifade edilebilir. Bakanlığımızca bu yeni süreçte öncelikli olarak Stratejik Plan hazırlıklarına başlanmış olup, belirlenen takvim uyarınca çalışmalar özenle sürdürülmektedir. Bakanlığımızın Stratejik Planlama çalışmaları ile birlikte bir yandan da, yine bu süreçle bağlantılı olarak bir malî yılın faaliyet sonuçlarını gösteren Bakanlığımızın İdare Faaliyet Raporu hazırlanmıştır. Prof. Dr. Necdet ÜNÜVAR Müsteşar 3
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 2006 MALİ YILI İDARE FAALİYET RAPORU I-GENEL BİLGİLER A- MİSYON VE VİZYON Misyonumuz; Vizyonumuz; Kamu İdarelerince Hazırlanacak Faaliyet Raporları Hakkında Yönetmeliğin Ek 1: Birim ve İdare Faaliyet Raporlarının Şekli nde yer alan Kamu idareleri misyon ve vizyon alt bölümüne ilk stratejik planlarını hazırladıkları yıldan itibaren yer verirler hükmü gereği ve Stratejik Plan çalışmalarımız henüz tamamlanamadığından ötürü Bakanlığımızın misyon ve vizyon belirtilmemiştir. 4
B- YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLAR Kuruluş Amacı: Sağlık Bakanlığı nın amacı; Ülkemizdeki herkesin ruhen, bedenen ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde sağlığının devamını sağlamak, ülkenin sağlık şartlarını düzeltmek, fertlerin ve cemiyetin sağlığına zarar veren amillerle mücadele etmek, halka sağlık hizmetlerini ulaştırmak ve sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermelerini temin etmektir. Görev ve Sorumlulukları: Sağlık Bakanlığının görevleri şunlardır: 1. Herkesin hayatını bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam iyilik hali içinde sürdürmesini sağlamak için fert ve toplum sağlığını korumak ve bu amaçla ülkeyi kapsayan plan ve programlar yapmak, uygulamak ve uygulatmak, her türlü tedbiri almak, gerekli teşkilatı kurmak ve kurdurmak, 2. Bulaşıcı, salgın, kronik ve sosyal hastalıklarla savaşarak koruyucu, tedavi edici hekimlik ve rehabilitasyon hizmetlerini yapmak, 3. Ana ve çocuk sağlığının korunması ve aile planlaması hizmetlerini yapmak, 4. İlaç, uyuşturucu ve psikotrop maddelerin üretim ve tüketimini her safhada kontrol ve denetlemek; farmasötik ve tıbbi madde ve müstahzar üreten yerlerin, dağıtım yerlerinin açılış ve çalışmalarını esaslara bağlamak, denetlemek, 5. Gerekli aşı, serum, kan ürünleri ve ilaçların üretimini yapmak, yaptırmak ve gerekirse ithalini sağlamak, 6. Mahalli idareler ilgili diğer kuruluşlarla işbirliği suretiyle çevre sağlığını ilgilendiren gerekli tedbirleri almak ve aldırmak, 7. Bulaşıcı, salgın insan hastalıklarına karşı kara hudut kapıları, deniz ve hava limanlarında koruyucu sağlık tedbirlerini almak, 8. Kanser, verem ve sıtma ile savaş hizmetlerini yürütmek ve bu alanda hizmet veren kurum ve kuruluşların çalışmalarının koordinasyonunu ve denetimini sağlamak, 9. Bu görevlerin yerine getirilmesi için gerekli tesisleri kurmak ve işletmek, meslek Personelini yetiştirmek, 10. Sağlık hizmetleriyle ilgili olarak milletlerarası ve yurt içindeki kurum ve kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak. 5
C İDAREYE İLİŞKİN BİLGİLER 1- Fiziksel Yapı Bakanlığımız Mithatpaşa Cad. No: 3 06434 Sıhhiye / ANKARA adresindeki 190.511 metrekaresi kapalı, 19.102 metrekaresi açık olmak üzere toplam 209.613 metrekare alana sahip ana hizmet binasında hizmet vermektedir. Strateji Geliştirme Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Yatırım, İnşaat ve Onarım Daire Başkanlığı. İzleme Değerlendirme Birimi ise; M. Esat Bozkurt Caddesi Umut Sokak No:19 Kolej / Ankara adresindeki 13 katlı ek binamızda hizmet vermektedir. Teftiş Kurulu Başkanlığı Meşrutiyet Cad. Konur Sok. No:37 Bakanlıklar/Ankara adresindeki kiralık ek hizmet binasında faaliyet göstermektedir. İlaç Eczacılık Genel Müdürlüğümüz 2004 yılından beri Çankırı Caddesi No: 57 Ulus- Dışkapı /Ankara adresinde hizmet vermektedir. Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğümüz ise Cemal Gürsel Cad. No:18 Yenişehir/Ankara adresindeki binada hizmet vermektedir. Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğümüz, Prof. Dr. Nusret Fişek Caddesi No: 41 Yenişehir Ankara adresindeki ek binamızda hizmet vermektedir Verem Savaş Daire Başkanlığı, Sıtma Savaşı Dairesi Başkanlığı ve Kanser Savaş Daire Başkanlığı ise İlkiz Sokak No: 4 Sıhhiye/ Ankara adresindeki ortak ek binada hizmet vermektedir. 28 Temmuz 2004 tarihinde Sağlıkta Dönüşüm Projesinin etkin hale gelmesi ile birlikte Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Proje Yönetim Destek Birimi ve Proje Uygulama Birimi (Proje Uygulama Birimi 02.11.2006 tarihinde, Kuş Gribi ve İnsana Tesir Eden Salgına Karşı Hazırlık ve Mücadele Projesi çerçevesinde, müstakil bir birim haline getirilmiştir) olarak yeniden yapılanmış olup Atatürk Bulvarı No:65 Kızılay Çankaya/ Ankara adresinde ek binada bulunmaktadır. Proje Yönetim Destek Birimi ve Proje Uygulama Birimin görev, yetki ve sorumlulukları Sağlıkta Dönüşüm Programı kapsamında tanımlanmıştır. Ülkemizde meydana gelen Kuş Gribi vakalarından sonra, T.C. Hükümeti ve Dünya Bankası ile bir ikraz anlaşması yapılarak, Kuş Gribi Projesinin faaliyete geçirilmesi planlanmıştır. 4822-TU No lu İkraz Anlaşması 17.05.2006 tarihinde imzalanmış ve 08 Ağustos 2006 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Projenin Bakanlığımız ayağındaki iş ve işlemlerinin yürütülmesi esnasındaki koordinasyonunun sağlanması için, anlaşma gereği Proje Uygulama Birimi, 02.11.2006 tarih ve 3187 sayılı Bakan Onayı ile Müstakil bir birim olarak kurulmuştur. Atatürk Bulvarı No:65 Kızılay / Ankara adresindeki ek binanın altıncı katında da bulunmaktadır İdari Mali İşler Dairesi Başkanlığımıza bağlı olarak faaliyet göstermekte olan Ana Depo ve Tamirhane Müdürlüğü (50.000 metrekaresi toplam kapalı alana dâhil olmak üzere) toplam 207.000 metrekare alanda hizmet vermektedir. Ayrıca; aşağıda fiziki bilgileri verilen eğitim ve dinlenme tesislerimiz vasıtasıyla, Bakanlığımız personeline kamp hizmeti verilmektedir. İstanbul Heybeliada Eğitim ve Dinlenme Tesisleri: İstanbul ili Adalar İlçesi Heybeliada da bulunan tesis 2 katlı, 30 oda, 90 yatak kapasitelidir. Bina içerisinde yemekhane ve mutfağı mevcuttur. 6
Çanakkale Gökçeada Eğitim ve Dinlenme Tesisleri: Çanakkale Gökçeada İlçesinin en batısında bulunan tesisler iki katlı apart otel şeklinde olup, 60 oda 230 yatak kapasitelidir. Tesisin personel lojmanı, 1 yemekhane ve 1 mutfağı bulunmaktadır. Yalova Kaplıcaları İşletme İdaresi: 3600 dönüm orman arazisi içerisinde 1600 dönüm üzerine yerleşmiş 2 adet otel, Türk hamamları, açık ve kapalı yüzme havuzları, özel kabinli banyolar, çay bahçesi, pide salonu, 2 adet restoran, 1 gazino ve piknik alanından oluşmaktadır. Bakanlığımızın bağlı kuruluşu olan Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğünün Kemankeş Caddesi Kara Mustafa Paşa Sokak No: 21 PK: 34425 Karaköy/İSTANBUL adresinde hizmet vermektedir. Ana hizmet birimi Karantina Dairesi Başkanlığı dır. Bakanlığımız içerisinde de irtibat bürosu mevcuttur. Kurumun fiziki kaynakları; 1 merkez binası, 16 sı havaalanı içinde, 14 ü hudut kapılarında, 50 si limanlarda (6 sı kiralık) toplam 80 adet sağlık denetleme merkezi; 51 i İstanbul da, 326 sı taşrada toplam 377 adet (4 ü kullanılamaz halde) personel lojmanı, 21 adet hizmet aracı, 10 motorbot ve 1 ambulanstan oluşmaktadır. Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Sağlık Bakanlığı nın bağlı kuruluşu olup Cemal Gürsel Cad. No:18 06100 Yenişehir Sıhhiye/Ankara adresindeki merkez binasında hizmet vermektedir. Ayrıca Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığına bağlı olan Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü ise; Rüzgârlı Caddesi İbrahim Müteferrika Sokak No: 5 Ulus/Ankara adresinde Ankara İl Sağlık Müdürlüğü ek binasının 4. 5.ve 6. katlarında hizmet vermektedir. SAĞLIK OCAĞI SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK TESİSLERİ SAĞLIK VEREM SAVAŞ AÇSAP EVİ DİSPANSERİ MERKEZİ HALK SAĞLIĞI LAB. 6.066 7.676 259 260 121 KURUMLAR HASTANE SAYISI YATAK SAYISI 2002 2006 2002 2006 TOPLAM 1.156 1.205 178.135 196.667 SAĞLIK BAKANLIĞI 654 769 88.827 133.168 MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI 42 42 15.900 15.900 SOSYAL SİGORTALAR KURUMU 120-28.979 - İKTİSADİ DEVLET TEŞEKKÜLLERİ 8-1.607 - DİĞER BAKANLIKLAR 2-680 - TIP FAKÜLTELERİ 50 56 26.024 29.700 BELEDİYELER 10 6 1.389 1.191 DERNEK VE VAKIF HASTANELERİ 20 19 1.587 2.176 YABANCILAR 4 3 338 232 AZINLIKLAR 5 5 934 593 ÖZEL 241 305 11.870 13.707 7
ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI SAYILARI KURULUŞ TÜRÜ SAYISI Tıp Merkezi 349 Dal Merkezi 319 Poliklinik 1345 Hekim Muayenehanesi 13152 Hiperbarik Oksijen Tedavi Merkezi 19 Güzellik Merkezi 522 Evde Bakım Merkezi 6 Evde Bakım Birimi 9 Özel Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi 6 Özel Ağız ve Diş Sağlığı Polikliniği 360 Diş Hekimi Muayenehanesi 10792 Laboratuar (3153 ve 992 sayılı Kanun kapsamında açılan Fizik Tedavi, Radyoloji, Nükleer Tıp, Radyoterapi, Biyokimya, Mikrobiyoloji, Patoloji Laboratuarı 4150 2- Örgüt Yapısı Sağlık Bakanlığı teşkilatı merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı kuruluşlardan meydana gelir. Bakanlık Merkez Teşkilatı: Bakanlık merkez teşkilatı, ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimlerden meydana gelmektedir. Bakanlığımız ana hizmet birimleri: 1) Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2) Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 3) İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü, 4) Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü, 5) Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. 6) Sıtma Savaşı Dairesi Başkanlığı, 7) Verem Savaşı Dairesi Başkanlığı, 8) Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı, 9) Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, 10) Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 8
Bakanlığımız danışma ve denetim birimleri: 1) Teftiş Kurulu Başkanlığı, 2) Strateji Geliştirme Başkanlığı, 3) Hukuk Müşavirliği, 4) Bakanlık Müşavirleri, 5) Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği, Bakanlığımız yardımcı birimleri: 1) Personel Genel Müdürlüğü, 2) İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı, 3) Savunma Sekreterliği, 4) Özel Kalem Müdürlüğü, 5) Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı Bakanlığımız Bağlı Kuruluşları: 1) Hudut Ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı na bağlı özel bütçeli bir kuruluştur. Kurum merkezi İstanbul olup, merkez ve taşra teşkilatı olmak üzere ikili bir teşkilat yapısına sahiptir. Merkez teşkilat bir genel müdür ve iki genel müdür yardımcısı yönetiminde ana hizmet birimleri ve yardımcı birimlerinden oluşmaktadır. 2) Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Ayrıca Proje Yönetim Destek Birimi, İzleme Değerlendirme Birimi, Mevzuat Hazırlama Birimi, Kalite Koordinatörlüğü ve Sosyal Hizmetler Koordinatörlüğü gibi birimlerimiz de vardır. Ayrıca Proje Yönetim Destek Birimi, Proje Uygulama Birimi, İzleme Değerlendirme Birimi, Mevzuat Hazırlama Birimi, Kalite Koordinatörlüğü ve Sosyal Hizmetler Koordinatörlüğü gibi birimlerimiz de vardır. Bakanlık Taşra Teşkilatı Bakanlığımız taşra teşkilatı, 81 ilde bulunan il sağlık müdürlükleri vasıtasıyla hizmet vermekte olup, ilçelerde ise ilçe sağlık grup başkanlıklarımız vardır. 9
Şekil 1: T.C. Sağlık Bakanlığı Merkez Teşkilatı BAKAN Özel Kalem Müdürü Teftiş Kurulu Başkanlığı Basın Müşavirliği Bakanlık Müşavirleri Yüksek Sağlık Şurası MÜSTEŞAR Savunma Sekreterliği Müsteşar Yardımcısı Müsteşar Yardımcısı Müsteşar Yardımcısı Müsteşar Yardımcısı Müsteşar Yardımcısı Müsteşar Yardımcısı Müsteşar Yardımcısı AB Koordinasyon Daire Bşk. Hudut ve Sahiller Sağlık Gn. Müd. Hukuk Müşavirliği Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü Sağlık Eğitimi Genel Müd. Sağlıkta Dönüşüm Program Koordinatörlüğü Temel Sağlık Hiz. Genel Müd. İzleme ve Değerlendirme Personel Genel Müdürlüğü Kalite Koordinatörlüğü Refik Saydam Hıfzıssıhha Mrk. Bşk Sıtma Savaş Daire Bşk. Tedavi Hizmetleri Genel Müd. Mevzuat Hazırlama Birimi İlaç ve Eczacılık Gn.Müd. Dış İlişkiler Daire Bşk. Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Gn. Müd. Verem Savaş Daire Bşk. Strateji Geliştirme Başkanlığı İdari ve Mali İşler Daire Bşk. Sosyal Hizmetler Koordinatörlüğü Kanserle Savaş Daire Bşk. Bilgi İşlem Daire Bşk. 10
Şekil 2: T.C. Sağlık Bakanlığı Taşra Teşkilatı VALİ İl Hıfzıssıhha Kurulu İl Sağlık Müdürü Müdür Yardımcıları Yataklı Hizmetleri Şubesi Sağlık Ocakları Şubesi Eczacılık Şubesi Gıda ve Çevre Kontrol Şubesi Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Şubesi Eğitim Şubesi Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi Personel Şubesi Ruh Sağlığı Şubesi İdari ve Mali İşler Şubesi Bilgi İşlem ve Sağlık İstatistikleri Şubesi Tıp Meslekleri özel Tanı Tedavi Şubesi Acil Sağlık Hizmetleri Şubesi Ağız ve Diş Sağlığı Şubesi Sağlık Ocağı İl Halk Sağlığı Lab. Devlet Hastanesi AÇSAP Merkezi Verem Savaş Dispanseri 112 Acil Sağlık Hizmetleri Komuta Merkezi Sağlık Evi Sağlık Grup Başkanı KAYMAKAM 112 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu ---- Sağlık Ocağı İlçe Halk Sağlığı Lab. İlçe Devlet Hastanesi veya Merkezi İlçe AÇSAP Merkezi Verem Savaş Dispanseri Sağlık Evi 11
Şekil 3: Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Teşkilat Şeması 12
Şekil 4: Hudut Ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü Teşkilat Şeması HUDUT VE SAHİLLER SAĞ LIK GENEL MÜDÜRLÜĞ Ü MERKEZ TEŞK İLAT ŞEMASI GENEL MÜDÜR Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı Savunma Uzmanlığı Hukuk Müşavirliği Özel Kalem Müdürlüğü Tele Sağlık Baştabipliği Karantina Daire Başkanlığı Personel ve Eğitim Daire Başkanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı Karantina Ş ube Müdürlüğü Kadro Atama ve Terfi Ş ube Müdürlüğü Bilgi İşlem Birimi Yazı İşleri, Evrak ve Arşiv Ş ube Müdürlüğü Epide.İstatistik ve Seyahat Sağ.Ş b.md. Disiplin ve Sicil Ş ube Müdürlüğü Muhasebe, Kesin Hesap ve Raporlama Birimi İç Hizmetler ve Sosyal İşler Ş ube Müdürlüğü İst.Liman ve Ş ehir Bak.Müesse.Müd. Ücret ve Tahakkuk Ş ube Müdürlüğü Stratejik Yönetim ve Planlama Birimi İkmal ve Satın Alma Ş ube Müdürlüğü İzmir Liman ve Ş ehir Bak.Müees.Müd. E ğit.basın ve Halkla İliş. Ş b.md.bilgi Edinme Birimi İç Kontrol ve Ön Mali Kontrol Birimi Teknik Büro Urla Sağlık Koruma Yeri Müdürlüğü Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Ş ube Müdürlüğü Bütçe ve Performans Birimi Kavak Sağlık Koruma Yeri Müdürlüğü Ankara Koordinasyon Birimi Performans ve Kalite Ölçüt.Geliş.Birimi Sağ.Dent.Merk.Koruma Yeri ve Lab.Ş ube Müd. Gelir, Tetkik ve Kontrol Birimi 13
14
3- Bilgi Ve Teknolojik Kaynaklar Bakanlığımızın sağlık bilişimi alanında standartları belirleyici uygulayıcı, denetleyici ve sağlık politika yapıcılarına gerekli karar destek sistemleri ile destek vermek amacıyla özellikle son dört yıl içerisinde çok önemli mesafeler kat edilmiştir. Bakanlığımızın kurumsal bilişim ihtiyacını ve sağlık bilişimi alanında artan talebini karşılama amacıyla büyük projelere imza atılmıştır. Bu projeleri, Bakanlığımızın kurumsal bilişim ihtiyaçlarının karşılanması ve sağlık bilişimi olarak iki ana grupta toplayabiliriz. Kurumsal projelere şu projeler örnek verilebilir: Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS), Tek Düzen Muhasebe Sistemi (TDMS), Sağlık Bakanlığı İhale Bilgi Sistemi (SBİBS) Tıbbi Cihaz ve Malzeme Kayıt Sistemi (TCMKS) Yeşil Kart Bilgi Sistemi (YKBS) Performans Takip Sistemi (PTS) Hastane Bilgi Formları (HBF) Performans Değerlendirme Formları (PDF) Evrak Takip Programı (ETP) Hasta Takip Sistemi (HTS) Hasta Hakları Başvuru Sistemi (HHBS) Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS) Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS), İnsan Kaynakları Yönetim Sistemi (İKYS), Personel Genel Müdürlüğü WEB Sunucu, Personel Bilgi Sistemi (PBS) ve PBS Uygulama WEB Sunucusundan oluşmaktadır. Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS) Alt Modülleri İnsan Kaynakları Yönetim Sistemi (İKYS): Bakanlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personelin bilgilerinin güncellenmesi ve bu bilgiler üzerinde gerekli istatistiklerin alınması için kullanılmaktadır. Finans Kaynak Yönetim Sistemi (FKYS) Malzeme Kaynak Yönetim Sistemi (MKYS) İlaç ve Eczacılık Bilgi Sistemi (İEBS) Personel Genel Müdürlüğü WEB Sunucu: Yapılan kuralarla ilgili ilanların internet aracılığıyla duyurulması için kullanılmaktadır. Personel Bilgi Sistemi (PBS): Bakanlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personelin bilgilerinin kendilerine sunulması, atama ve tayin için başvuruların alınmasında ve bu başvuruların kuraya hazır hale getirilmesinde kullanılmaktadır. 15
PBS Uygulama WEB Sunucu: PBS ve ihtiyaç duyulan diğer WEB uygulamalarının barındırılması ve buradan halka ve genel müdürlüğümüz personeline hizmet vermesi için kullanılmaktadır. Hasta Hakları Başvuru Sistemi (HHBS) Bu sistemde bütün ülkedeki başvuruların kaydı internet ortamında yapılmaktadır. Hasta hakkı ihlaline uğrayan bir vatandaş internetten başvuru yapabilmektedir. Bu bilgiler Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Hasta Hakları Şubesi tarafından takip edilmektedir. Aynı zamanda başvuru yapılan hastanedeki hasta hakları birim sorumlusu kendi sayfasında bu başvuruyu görerek vatandaşın sorununu çözmeye yönelik girişimlere başlamaktadır. Vatandaş girdiği başvuru ile ilgili yapılan işlemleri kendisine verilen bir referans numarası ile takip etmektedir. Sağlık Bilişimi uygulamaları ve sağlık bilişimi standartları ise şunlardır: Uygulamalar Aile Hekimliği Bilgi Sistemi (AHBS), Eğitim ve Araştırma Hastaneleri Arasında Uydu ile Uzaktan Eğitim Projesi Sağlık-Net Portalı Karar-Destek Sistemi (KDS) (tamamlanmak üzere) Temel Sağlık İstatistikleri Modülü (TSİM) Doktor Bilgi Bankası (DBB) Sağlık Bilişim Standartları Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü (USVS) Minimum Sağlık Veri Setleri (MSVS) Sağlık Kodlama Referans Sunucusu (SKRS) (Ulusal ve Uluslararası Sağlık Bilişimi Kodlama ve Sınıflama Sistemleri, Haberleşme ve Güvenlik Standartları) Elektronik Sağlık Kaydı (ESK) veritabanı (tamamlanmak üzere) HL7 Mesajlaşma Sistemi (devam ediyor) Hastane Bilgi Güvenlik Politikası Hastane Bilgi Sistemi Alımı Çerçeve İlkeleri Birinci Basamak Bilgi Sistemi Alımı Çerçeve İlkeleri Bilgisayar ve Çevre Birimleri Alım Kılavuzu Özellikle Sağlıkta Dönüşüm Programı nın en önemli bileşenlerinden biri olan (E1 Bileşeni) Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi nin / e-sağlık kurulması sorumluluğunun Bilgi İşlem Daire Başkanlığı na verilmesiyle birlikte, sağlık bilişimi alanında kurumsal bilişim ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli adımlar atılmıştır. 16
4- İnsan Kaynakları Sağlık İnsan Kaynağının Mevcut Durumu Bu bölümde Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğümüzce hazırlanmış olan sağlık insangücü planlaması raporundaki bilgilere yer verilmektedir. Giriş Bu alt bölümde sağlık insan gücü arzında 1983 2006 yılları arasındaki sayısal gelişme tablo ve grafiklerle gösterilmiştir. Sağlık İnsan gücü Yetiştiren Öğretim Kurumları: Sağlık İnsan gücü yetiştiren öğretim kurumları, sayıları ve hangi düzeyde eğitim verdikleri ile ilgili özet bilgi verildikten sonra tüm sağlık insan gücü kategorilerinin eğitim ve istihdam durumları ve AB üyesi ülkelerle karşılaştırma yapılmıştır. Türkiye de lise, ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde sağlık insan gücü yetiştiren eğitim kurumları bulunmaktadır. Bu kurumlar ile sayıları aşağıdaki Tablo 1 de gösterilmiştir: Tablo 1: Türkiye de Sağlık İnsan gücü Yetiştiren Eğitim Kurumları ile Bu Kurumların Sayıları ve Eğitim verdikleri Düzey Sıra No Eğitim Kurumlarının Adları Eğitim Verilen Düzey Sayı 1 TıpFakülteleri(GATA,Vakıf Üniversiteleri dâhil) Lisans 55 2 Tıp Fakülteleri (GATA ve Adli Tıp Kurumu dâhil) Tıpta Uzmanlık 48 3 Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri Tıpta Uzmanlık 46 4 Diş Hekimliği Fakülteleri Lisans/Yüksek Lisans /Doktora 21 5 Eczacılık Fakülteleri Lisans,/ Yüksek Lisans /Doktora 14 6 Sağlık Bilimleri Fakültesi Lisans/Yüksek Lisans/Doktora 1 7 Sağlık Eğitim Fakültesi Lisans /Yüksek Lisans /Doktora 2 8 Sağlık Yüksek Okulu Lisans 81 9 Hemşirelik Yüksekokulu Lisans /Yüksek Lisans /Doktora 15 10 Sağlık İdaresi/ Yönetimi/ İşletmesi Yüksekokulu Lisans /Yüksek Lisans /Doktora 4 11 Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Ön Lisans 135 12 Sağlık Bilimleri Meslek Yüksekokulu Ön Lisans 2 13 Sağlık Meslek Liseleri Lise 279 Kaynak: Yüksek Öğretim İstatistikleri (2005 2006) ÖSYM Yayınları 17
Genel Olarak Hekim Durumu Aktif çalışan hekimlerin kurumlara göre sayısal dağılımı Grafik 1 de gösterilmiştir. Grafik 1: Aktif Çalışan Hekimlerin Kurumlara Göre Sayısal Dağılımı 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 SAĞLIK BAKANLIĞI ÜNİVERSİTE ÖZEL TOPLAM HEKİM 68.333 22.230 17.034 107.597 Kaynak: Sağlık Bakanlığı Personel İstatistikleri, 15.11.2006 Pratisyen Hekim Eğitim Yıllara göre Türkiye de mevcut tıp fakülteleri ile bu fakültelerdeki öğrenci ve öğretim elamanı sayılarındaki gelişme Tablo 2 de gösterilmiştir. 1983 1984 öğretim yılından bu yana Türkiye de Tıp Fakültesi sayılarında ve bu fakültelerdeki öğretim elemanı sayılarında önemli ölçüde artış sağlanmış, 23 yılda tıp fakültesi sayısı 2 katını aşmış, öğretim elemanı sayısı da neredeyse 5 katına ulaşmıştır. Ancak, yeni alınan öğrenci sayısı azalmıştır. 1983 1984 öğretim yılında tıp fakültesi sayısı 22 iken 5362 yeni öğrenci kayıt yaptırmış ve bir öğretim elemanına yaklaşık 10 öğrenci düşerken, 2005 2006 öğretim yılında tıp fakültesi sayısı 55 e, öğretim elamanı sayısı 4529 a ulaşırken yeni kayıt yaptıran öğrenci sayısı 4987 ye ve öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayısı 3,7 ye düşmüştür. Yani, fiziki altyapı ve eğitim kadromuz artarken öğrenci sayımız azalmıştır. Bunun yanında bazı Avrupa ülkelerindeki tıp fakültelerine öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayılarını da incelersek, ülkemizdeki rakamın bu Avrupa ülkelerinin çok daha gerisinde olduğunu rahatlıkla görebiliriz (Grafik 2). Sonuç olarak, ülkemizdeki tıp fakültelerinde şu andaki öğrenci sayısının çok daha üstünde öğrenci yetiştirilebilecek tıp fakültesi ve öğretim üyesi mevcuttur. 18