in katkılarıyla CD HED YES ARKADA ÖZEL KOLEKSIYON 2009 BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ - 05
Yayıncı Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş. İcra Kurulu Başkanı Mehmet Y. YILMAZ Yayın Direktörü M. Rauf ATEŞ Yazı İşleri Müdürü (Sorumlu) Erdal KAPLANSEREN Sayfa Yapımcısı Eylem AKSÜNGER Katkıda Bulunanlar A. Kıvanç TANRIKULU Pamir KIZILTUĞ Selim ŞUMLU Görkem YILDIRIM Baskı ve Cilt Le Color / Levent Print City Tel: 0212 637 15 30 PCnet Dergisi Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş. Dergide yayımlanan yazı, fotoğraf, harita, illüstrasyon ve konuların her hakkı saklıdır. İzinsiz, kaynak gösterilerek dahi alıntı yapılamaz. PCnet in ücretsiz ekidir.
EDİTÖRÜN NOTU Güvenli ve sağlam PC kurulumu Piyasada pek çok markanın hazır PC modellerini bulabilirsiniz. İnternetten bakıp sipariş vermek, evinize gelen koliyi açıp hemen kullanmaya başlamak, kolay yolu seçenler için ideal. Bununla birlikte, bir bilgisayardan daha fazla şey isteyenler için alternatifler mevcut. Kendi PC sini toplamak gibi! Pek çok kullanıcı için, ideal bileşenlere sahip bir hazır sistem bulmak hem zor, hem de yüksek maliyetli olabiliyor. Belki de temel bilgisayar ihtiyaçlarınızı karşılayacak, düşük fiyatlı bir PC edinmek gibi bir ihtiyacınız var. Bunun için de çözüm, kendi PC montajınızı kendiniz yapmak olabilir. Üstelik bilgisayar toplamak öyle sanıldığı kadar zor ve karmaşık bir iş de değil! Elbette temel bazı donanım bilgilerine ihtiyacınız olacağı kesin. PCnet ekibi olarak hazırladığımız bu rehberde, PC toplamanın ön hazırlık, kurulum ve toplama sonrası dönemle ilgili zengin bir içerik bulacaksınız. Bu kitapçığa katkılarını sunan ESET in 3 aylık tam sürüm Smart Security 4.0 Türkçe CD si, arka kapakta yer alıyor. Bu yazılımı bilgisayarınıza kurarak sisteminizi güvenli hale getirebilirsiniz. 3 aylık kullanımdan sonra 1 yıllık sürüme terfi etmek isterseniz, PCnet.com.tr deki haberde bulunan linki tıklayarak Hepsiburada.com daki ürün sipariş ekranına gidebilir, uygun fiyata bu yazılımı satın alabilirsiniz. PCnet.com.tr üzerinden Hepsiburada ya giden kullanıcılar, Smart Security 4.0 ı satın alınca, ESET Mobile Antivirus yazılımına ücretsiz sahip olabilicekler. Erdal KAPLANSEREN Yazı İşleri Müdürü 2
3
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ Bilgisayar seçim ve TOPLAMA REHBERİ Çağımızın vazgeçilmezlerinden biri olan bilgisayarlar, donanım özellikleri itibariyle çok çeşitlilik gösteriyor. Modellere baktıkça kendinizi kaybolmuş hissediyorsanız bu yazımızdan faydalanarak bilmeniz gerekenleri öğrenebilirsiniz. 4
BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ Dünyada milyonlarca kişi sahip olduğu el marifetleri sayesinde su tesisatını veya araba motorunu onarabiliyor, bahçeye çit yapabiliyor ve elektrik hattında oluşan bir sorunu bulup up arızayı giderebiliyor. Ama nedense insanların çoğu genellikle iri ve gürültülü olan bilgisayar kasalarının içinde neler olup bittiğinden haberdar olmadığı için en ufak arızada bile servisin yolunu tutuyor ya da bilgisayardan anlayan birini arayıp ne zamandır görüşemedik diyerek sohbete başlıyor. Elbette bu hikayenin bir de başlangıç kısmı var. Bir bilgisayar eve ya da ofise gelmeden önce çoğunlukla fabrika ortamında hazırlanıyor. Kendi bilgisayarını kendi oluşturan insanların sayısıysa halen çok az. Bırakın bilgisayarı toplamayı, içindeki parçalar şunlar olsun diye liste sunanların sayısı da pek o kadar fazla değil. Tabii bu söylediklerimiz dünya genelindeki her yaştan insan için geçerli. Genç yaştaki meraklıların çoğu en azından parçalarla ilgili bilgi sahibi olduktan sonra alışverişe çıkıyor. Teknoloji tutkunu PCnet okurlarınınsa, satın alma kararı vermeden önce gayet ince eleyip sık dokuduklarını PCnet editörleri olarak en iyi bizler biliyoruz. Okuyucularımızın bilgisayar almadan ya da gün- celleme yapmadan önce dergimizde sürekli olarak vermiş olduğumuz parçalarla ilgili bilgileri gözden geçirmelerini öneriyoruz. Bu sayede hem yanlış bir parça ya da bilgisayar alarak beklemediğiniz sonuçlarla karşılaşmamış, hem de fiyatla ilgili olarak hataya düşmemiş olursunuz. Bilindiği gibi piyasada yüzlerce çeşit bilgisayar parçası var. Örneğin; anakart ve ekran kartı seçimi yapmak en zor işlerden biri. Çünkü bu ikisiyle ilgili çok sayıda marka ve farklı varyasyonlar var. Elbette bu kadar çok seçeneğin olması bazılarının gözünü korkutup içlerinin kararmasına sebep olabilir. Ama bu kadar çok seçeneğin olması bizlere ihtiyacımızı en iyi karşılayacak ürünü seçme imkanı tanıyor. Ayrıca markaların çokluğu sayesinde son kullanıcı fiyatları sürekli olarak aşağı çekiliyor. Eğer doğrudan bir satış noktasına gidip gözünüze 5
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ Bilgisayarın çalışma mantığı Her ne kadar arkası kablolarla dolu olsa da bilgisayar temel fizik kurallarından faydalanan elektronik bir cihazdır. Klavye ve fare gibi kontrol birimleri yardımıyla komutlarımızı veriyor, elde edilen sonuçları ya ekran üzerinden takip ediyor ya da hoparlörlerden gelen sesler şeklinde algılıyoruz. Tüm bu veri akışı elektrik sinyallerinin hareketiyle medyana geliyor. Bir bilgisayar toplamak, bilgisayarın çalışma mantığını anlamak için uygulanabilecek en iyi yöntemdir. Aceleye getirmeden böyle bir işlem yapmak için çok geniş bir alet setine gerek yok. Bir yıldız tornavida ve pense pek çok durumda çare olacaktır. Genel olarak, temeli oluşturan bir anakart ve onun üzerine yerleştirilen parçalar ve kartlardan bahsediyoruz. Parçaların belirli standartlarda olması sayesinde biri eskidiğinde, arızalandığında ya da yetersiz gelmeye başladığında aynı standarda sahip bir diğerini takmak yeterli oluyor. İşte buradan çıkarabileceğimiz sonuç anakartın ne derece önemli olduğu. Güç kaynağından gelen gerilimle beslenen ve üzerindeki parçaları kullanarak veri üreten anakart, bir sistem için en hayati görevi üstleniyor. Kartlar ve işlemci, bellekler ve diğerleri arasındaki veri alışverişi dijital ortamda gerçekleşiyor. Buna göre bir hat üzerinde +5V varsa, bu durum ikilik sayı sisteminde 1 değerine, 0V varsa 0 değerine karşılık geliyor. Çok sayıda 0 ve 1 bir araya gelerek en karmaşık işlemlerin oluşması için gereken iletişimi sağlıyor. hoş gelen ve kesenize uyan bir bilgisayar seçmeyi tercih etmiyorsanız önünüzde uzun bir yol var. Bu yolda ilerlerseniz hayal ettiğiniz bilgisayarı oluşturacak parçaları listeleyebilir hale gelecek ve bu listeyi kullanarak size en uygun fiyatı sunan yerden bilgisayarınızı alacaksınız. Eğer listeyi hazırladıktan sonra satış noktasından bilgisayarınızı almaz da bizim sunacağımız yolda ilerlemeye devam ederseniz kendi bilgisayarınızı kendiniz toplayabilirsiniz. Geniş çaplı incelememizin ilk bölümünü parça seçimi oluşturuyor. Toplama sistem daha mı ucuza çıkıyor? İlk başta akıllara gelen soru toplama olarak oluşturulan bir sistemin ne kadara mal olacağı. Piyasadaki sistemlere baktığınızda çok çeşitli kombinasyonlar görmeniz doğal. Örneğin; bir modelde tüm özellikler iyidir ama istediğiniz ekran kartı yoktur. Başka bir modeldeyse her şey harikadır ama işlemci istediğinizden çok daha hızlı olabilir. Bu gibi durumlarda satışı yapan firmanın size özel değişiklik yapma seçeneği yoksa ya bu şekilde satın alacaksınız ya da şansınızı başka bir satış noktasında deneyeceksiniz. Burada anlatmak istediğimiz, ekran kartı ya da işlemci farklı olduğu için çok daha fazla ya da az ödeme yapmanız gerekebileceğidir. Ama belki siz işlemciye daha çok para vermek yerine ekran kartına yatırım yapmak ya da tam tersini istiyorsunuz. 6
BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ tutarlı çalışan bilgisayarlar ve çoğu zaman daha iyi bir teknik destek olarak karşımıza çıkıyor. Elbette markasız bilgisayarların tutarsız çalışacağını söylemiyoruz ama büyük firmalar sistemlerini piyasaya sürmeden önce yeterince test yapıp, işlerini garantiye alıyorlar. Toplama bir sistemdeyse parçaları belirledikten sonra her bir parçanın en ucuz nerede satıldığını bulmanız ve bu nedenle epey dolaşmanız gerekebilir. Satıcıların stoklarında olan modeller ertesi gün tükenebilir ya da ellerinde varmış gibi gösterip sizi biraz bekletebilirler. Ama elbette işler yolunda da gidebilir. Bu nedenle bir gün içinde aradığınız parçaların hepsini uygun fiyatla bulup satın alabilirsiniz. Bu şekilde maddi anlamda kar etmiş de olabilirsiniz. Bilgisayarınız için Linux işletim sistemi kullanarak, işletim sistemi lisans ücretinden kar da elde edebilirsiniz. Peki o zaman markalı ürünler neden daha pahalıya satılıyor derseniz, firmalar reklam, araştırma-geliştirme ve test etme maliyetlerini bir şekilde çıkarmak zorundalar. Bu da sonuç olarak daha iyi tanınan bir marka, daha İhtiyaçları karşılayan dengeli bir seçim yapmak Kullanıcıların en çok dikkat ettiği ve aynı zamanda bilgisayar firmalarının reklamlarında ön plana çıkardığı unsur işlemcilerdir. Çok sayıda bilgisayar satmakta olan bir firma, bu ürünlerini içerdikleri işlemcilere göre sınıflandırır. Bu yöntem her ne Nereden almalı? Peki, toplama ya da markalı bilgisayarımızı nereden almalıyız? PCnet olarak bizim bu konuda siz okurlarımızı yönlendirme şansımız yok. Ama alışveriş yaptıktan sonra mağdur olan birçok insanın varlığından da haberdarız. Çünkü ne yazık ki bazı çeşitlerde ülkemiz hem kaçak, hem de sahte ürünlerle dolu. Üstelik bazı satıcılara güvenmek hayatınızda yaptığınız en büyük hatalardan biri haline gelebiliyor. Bu konuda sizlerle ancak bizim alışveriş yaparken izlediğimiz yolu paylaşabiliriz. İlk olarak alışveriş yapacağınız perakendecinin satış sonrası hizmetlerinden ve güvenilirliğinden emin olmanız gerekiyor. Bunun için de alışveriş yapmayı düşündüğünüz firmanın sabıka durumunu Ekşi Sözlük (http://eksisozluk.com) gibi alternatif bilgi kaynaklarından veya ŞikayetVar.com (www.sikayetvar.com) gibi web sitelerinden araştırmanızı öneririz. 7
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ tamamlamasını bekleyeceği için sistemin genel performansı doğrudan etkilenecektir. Bu örnekteki gibi bir durumla karşılaşmamak için dikkat etmeniz gereken, seçmek üzere olduğunuz parçaların dengeli olmasıdır. Bu nedenle eğer belirli işlemciye sahip olan bir sistem almayı kafanıza koyduysanız benzer modelleri dikkatlice karşılaştırmalısınız. Bu sistemlerin her birinde yer alan sabit disk, bellek, anakart ve ekran kartı gibi performansı en büyük ölçüde etkileyen bileşenlerin neler olduğunu öğrenin ve seçiminizi bundan sonra yapın. kadar faydalı olsa da işlemcinin iyi olup sisteminin geri kalanının işlemci hızına ayak uyduramayacak kadar yetersiz olduğu durumları da karşımıza çıkmakta. Unutmamalı ki bir bilgisayar çok sayıda bileşenin bir araya getirilmesiyle oluşur. Bu yüzden de durumu bir zincir, en zayıf halkası kadar kuvvetlidir özdeyişine benzetmek yanlış olmaz. Bu ifademizde sistemin genel performansından bahsediyoruz. Örnek vermek gerekirse işlemcisi son derece hızlı olan bir bilgisayarda önceki sisteminizden kalma 5400 devirli motoru olan bir sabit disk olduğunu düşünün. Yapmış olduğunuz işlemler sırasında sabit diskinizin her kullanımında diğer bileşenler sabit diskin görevini Ekonomik çözüm, en iyinin bir altını seçmek İşin başındayken bir bilgisayarla neler yapmak istediğinizi ve ağırlıklı olarak hangi uygulamaları kullanacağınızı düşünmelisiniz. Elinize bir kâğıt kalem alarak yapacağınız işleri sıralayın. Tasarım ve modelleme gibi işlemler yapacak biriyle ağırlıklı olarak oyun oynayacak birinin tercihleri farklı olmalı. Bir de sadece ofis işlemleriyle uğraşacak ve internette gezip e-posta alışverişi yapacak kullanıcılar var. İlerleyen sayfalarda bu farklı kategorilere hitap eden farklı konfigürasyonlar üzerinde konuşuyor olacağız. Şimdi anahtar bir noktaya dikkat edelim. Almışken en iyisini almak çoğu zaman maddi anlamda ters tepebiliyor. Elbette maliyetle ilgili herhangi bir kaygınız yoksa bu söz sizin için geçerli 8
BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ değil. Piyasada yıllardır değişmeyen durum en yeni parçaların yüksek fiyatla satışa sunulup zaman içinde fiyatların adım adım düşmesi. Bu nedenle en iyinin bir altındaki aki modele yönelmek güzel bir taktik olabilir. En yeni parçaya 1000 TL üzerinde ödeme yapmak yerine onun bir altındaki modeli 500 TL ye almak ve aradaki farkı sonraki güncelleme ve eklentiler için saklamak akılcı bir taktik. Buna göre sizin 500 TL fiyatla aldığınız en iyinin bir altı model bir süre sonra eskidiğinde çekmecedeki ki diğer 500 TL nizle bundan daha iyi bir modeli alabileceğiniz aşikâr. Üstelik eski parçanızı satınca da bir miktar para elinize geçecek. Bu taktik ekran kartları ve işlemciler için rahatlıkla uygulanabilir. Diğer yandan bilgisayarı bir kez elde ettikten sonra güncellemeyle uğraşmak istemiyorsanız bu taktik ilginizi çekmeyecektir. Bildiğiniz gibi dergideki incelemeler ve testlerde En İyi Performans ödülü dışında bir de En İyi Fiyat/Performans ödülü veriyoruz. Bir işlemcinin gücü 100 birim ve fiyatı 300 TL iken bir alt modelin gücü 80 birim olmasına rağmen fiyatı 150 TL ise Fiyat/Performans ödülünü alt model kazanır. Maliyet kaygısı olan ya da parasının hakkını en sonuna kadar almak isteyenler Fiyat/ Performans değeri daha iyi olan modelleri tercih etmeli. Ama aileniz size bir bilgisayar almaya söz vermişse ve bundan sonra bir kez daha böyle bir iş için masraf yapmaları söz konusu değilse en iyi modele saldırmanız doğal olacaktır. Acaba masaüstü yerine dizüstü bilgisayar mı seçsek? Son yıllarda bilgisayar i kasalarına yönelik olarak gerçekleşen değişim akımı sürekli olarak daha küçük ve işlevsel modellerin üretilebilmesini sağlıyor. Taşınabilirliğin önemli olduğu günümüzde bilgisayar satış rakamlarına baktığımızda dizüstü sistemlerin hiç olmadığı kadar rağbet gördüğünü söyleyebiliriz. Bunun altında yatan nedenlerin başında en düşük konfigürasyona sahip olan dizüstü bilgisayarların bile çok sayıda özelliği bir arada sunması geliyor. Örneğin Intel Celeron işlemcili bir dizüstü bilgisayarla bile her türlü ofis uygulamasını çalıştırabilir, DVD filmler izleyebilir, DVD yazabilir, internette gezebilir, müzik dinleyebilir, oyun oynayabilir ve tasarım yapabilirsiniz. 9
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ Aynı zamanda döviz fiyatlarının belirli aralıklarda sabitlenmesi ve firmaların çok cazip kampanyalar düzenlemesi kullanıcıları dizüstü sistemlere yönlendiriyor. Sürekli olarak hareket halinde olan kişiler için en önemli seçim kriterlerinden biri az yer kaplayan ve mümkün olduğunca hafif olan bilgisayarlar. Bir dizüstü bilgisayarın küçük olabilmesi için gerekli olan en temel zorunluluk ekran boyutunu küçültmek olduğundan 12.1 inç boyutlu ve 16:10 formatlı LCD ekranlar içeren modeller üretilmeye başlandı. Bu ekranlarda genişlikle yükseklik arasındaki orantı 16:10 haline getirilerek daha uzun bir biçim elde ediliyor. Kullanılabilir görüntü alanı arttığı için film izleme keyfi bir miktar daha artıyor. Bu tür dizüstü bilgisayarlar şimdilik çok yeni oldukları için diğer modeller karşısında azınlık halinde kalıyorlar. Bunun getirdiği sonuçlardan birisi bu modellerin daha yüksek fiyatla satılıyor olması. Ancak yüksek fiyatı doğuran etkenlerden en önemlisi, daha küçük bir hacme aynı özelliklerin sığdırılması için yapılan özel çalışmalar. Böyle küçük boyutlu ve hafif bir bilgisayarı taşımanız çok daha kolay, ancak ekran ve klavye boyutlarına alışabilirseniz. Eğer daha önce dizüstü bilgisayar kullanmadıysanız bu durum sizi fazla rahatsız etmeyecektir. Diğer yandan 12.1 inç boyutlu 16:10 LCD ekranlar için belirlenen çözünürlük çoğunlukla 1280 x 800. Bu değer oldukça tatmin edici ve başarılı. Ekranda oluşan kullanılabilir alansa son derece yeterli. Netbook lar için olan durumsa biraz farklı. Netbook lar dizüstü bilgisayarlardan tamamen farklı olan ürünler ve bu doğrultuda işlevleri kısıtlı olduğu için oldukça makul fiyatlarla kullanıcılara ulaşıyorlar. Her ne kadar dizüstü bilgisayarlar çok küçük bir alana, gelişmiş teknolojik özellikleri sığdırmayı başarsa da bazı dezavantajları da yok değil. Bunlardan biri batarya ömrünün kısa olması. Günümüzde bazı ürünlerde 7-8 saatlik neticelerle 10
BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ karşılaşsak da en iyi bataryalar bile 4-5 saatten fazla dayanmıyor. Diğer bir sorun kullanılan LCD ekranın görüş açısının CRT monitörler gibi yüksek olmaması. Ama siz bilgisayarın önünde oturduğunuz sürece görüş açısı sorunu oluşmayacaktır. Masaüstü sistemlere göre her zaman için daha pahalı olan dizüstü sistemlerin parçaları ve servis ücretleri de daha yüksek. Zaten nereden bakarsak bakalım bir dizüstü bilgisayarın terfi imkânı son derece kısıtlı. Değiştirilmesi mümkün olan belirli ürünler işlemci, bellek, sabit disk ve optik sürücü. Bileşenlerinin çoğu anakart üzerinde bütünleşik olan ve sabit LCD ekranlı dizüstü bilgisayarların, çok sayıda USB çıkışı içeren modellerinin daha çok rağbet görmesinin nedenlerinden biri güncelleme sorunları. Dizüstü bilgisayarların çoğunda bulunan PCMCIA yuvalara televizyon kartı, kart okuyucu, FireWire desteği, gelişmiş ses kartı gibi eklentiler için tercih ediliyor. Elbette bunlardan sadece yuva sayınızla sınırlı olan miktarını tercih etmek zorundasınız. Dilerseniz bu kartları dönüşümlü olarak da kullanabilirsiniz. Bu bilgiler ışığında karar size kalmış durumda. Biz ilerleyen kısımlarda masaüstü ve dizüstü sistemler için önerilerimizi ve örnek konfigürasyonları veriyor olacağız. Masaüstü sistemi oluşturan bileşenlere bakış Intel cephesi Bilindiği gibi en tanınmış ve en çok satış yapan işlemci üreticileri AMD ve Intel. Intel in piyasadaki birçok işlemcilerinde LGA 775 yuvası kullanılıyor. Yeni nesil olan Core i5 ve Core i7 işlemcilerse kendilerine özgü soket yapılarına sahip. Şimdi kısaca size işlemci ailelerinden bahsedeceğiz. Eğer mevcut olan sisteminizde işlemcinizi terfi etmeyi düşünüyorsanız öncelikle anakartınızın desteklediği soket yapısını kitapçıktan ya da firmanın internet sitesinden araştırın. Bazı durumlarda yonga setine bağlı olarak soket yapısı tutsa bile anakartta işlemcilerin desteklenmediği durumlar olabiliyor. Diyelim Intel in 915 yonga setli bir anakartına sahipsiniz. LGA 775 soket yapısına sahip olan bu anakarta firmanın dört çekirdekli Core 2 Quad işlemcileri takılabiliyor, fakat yonga seti işlemciyi desteklemediği için işlemci çalışmıyor. İşlemci seçimi öncesinde biraz önce de dediğimiz gibi Hangi bileşen ne ile çalışıyor? araştırması yapmalısınız. Eğer Intel işlemcili bir Fiyat/Performans sistemi oluşturacaksanız firmanın LGA 775 yapısındaki Core 2 Duo ve Core 2 Quad modellerine göz at- 11
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ abilirsiniz. Yüksek performans isteyenlere Core i5, sınırları zorlamak isteyenlereyse Core i7 işlemcileri öneriyoruz. Core 2 ailesinde de hem çift, hem de dört çekirdekli olan yüksek performanslı modeller var. Teknoloji artık Core i5 ya da Core i7 ye doğru kaydığı için Core 2 ailesinin fiyatları sürekli olarak düşüyor. Core 2 işlemcili bir sistem kurmak elbette mantıklı olabilir ancak güncellenebilirlik desteğinin Core i5 ya da Core i7 işlemcilerden çok daha kısa süreceği su götürmez bir gerçek. Eğer bütçenizi zorlamadan bir sistem kurmak istiyorsanız Intel in Celeron işlemcilerine de göz atabilirsiniz. Celeron işlemciler düşük olan önbellekleri nedeniyle multimedya uygulamalarında Core serisi işlemciler gibi seri davranamıyor. Ancak e-posta iletişimi, ofis uygulamaları, ev eğlencesi ve birçok farklı program için yeterli performansı sağlayabilirler. Yüksek çalışma hızına sahip ve çift çekirdekli Celeron işlemcileri de piyasada görebilmeniz mümkün. Tercih sizin; ancak oyun ya da multimedya uygulamalarına odaklanacaksanız mümkünse Core serisine odaklanmakta fayda var. Core i5 ve Core i7 işlemcilerin biraz yüksek fiyatlı olduğunu da göz önünde tutmalısınız. Fakat Core 2 Duo ya da Quad işlemci alırsanız da pişman olmazsınız. AMD cephesi Zamanında Athlon X2 işlemcileriyle Fiyat/Performans sınıfı için ekonomik çözümler oluşturan ve Athlon FX ile sınırları zorlamayı başaran AMD, Phenom kelimesiyle kendisine yeni bir kapı açtı. Intel in Core 2 serisi işlemcilerine rakip olmayı planlayan firma her ne kadar Phenom ile bu başarıyı yakalayabilmiş olmasa da yenilenen Phenom II serisi şu sıralar tozu dumana katmayı başarıyor. Kullanıcılara farklı fiyatlarda farklı işlemciler sunan firmanın bugün 150 TL seviyesine yakın fiyatla satılan dört çekirdekli Athlon X4 işlemcileri bile söz konusu. Yüksek performans isteyen kullanıcılar elbette firmanın dört çekirdekli Phenom II X4 modellerine yönelmeli. Şu anda tercih edilebilecek en üst model olan Phenom II 12
BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ X4 965 tamı tamına 3.4 GHz saat hızına sahip. Üç çekirdekli olan Phenom II X3 720 gibi modellerse dört dörtlük. Şansınıza bağlı olarak anakartlarda sunulan ACC özelliğiyle dördüncü çekirdeği açabilme şansınız var. Öte yandan işlemcilerin overclock konusundaki engelleri de aşılmışa benziyor. Black Edition takısına sahip olan modellerde çarpan kilidi yok ve hızla istenildiği şekilde oynanabiliyor. Yeni nesil AMD işlemciler kendi aralarında soket AM2+ ve soket AM3 olarak ikiye ayrılmakta. Soket AM2+ destekli modellerde daha ziyade Fiyat/Performans seviyesindeki ürünlere rastlanıyor. Bellek seçiminiyse anakart belirliyor. Örneğin; uzun bir süre boyunca 780G yonga seti DDR2 belleklerle kullanıldı ancak piyasada şu anda DDR3 desteği olan 780G modellerini de görebilirsiniz. Diyelim ki elinizdeki işlemci AM3 soket yapısına uygun. İşlemci her iki anakartta her iki bellek türüyle kullanılabiliyor. Ancak soket AM2+ destekli bir işlemci ne yazık ki soket AM3 anakartla kullanılamıyor. İşlemci anakarta oturmadığı gibi zaten DDR3 kontrol yeteneğini de sunmuyor. Soket AM3 olan modellerin en büyük avantajı geriye uyumlu olacak şekilde AM2+ soketli anakartlarda DDR2 belleklerle de kullanılabilmesi. Elbette almışken soket AM3 destekli bir işlemci model almak daha mantıklı. Mevcut anakartınız soket AM2+ işlemci ve DDR2 bellek desteği sunsa bile sonradan DDR3 destekli bir anakarta işlemcinizi değiştirmeden kolaylıkla güncelleme yapabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken bir konu daha var: Soket AM3 işlemci desteği o anakartın sadece DDR3 bellek desteği sunduğu anlamına gelmiyor. DDR2 desteği olan soket AM3 anakartlar da var ancak bu anakartlarda haliyle soket AM2+ olan işlemciler çalışamıyor. Belleklerde yeni standart: 2 GB Artık iyi bir bilgisayardan söz etmek için en az 2 GB bellek içermesini bekliyoruz. Hatta mümkün olduğunca 4 GB belleğin nimetlerinden faydalan- 13
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ maya çalışmalısınız. Artık hem AMD, hem de Intel tarafında DDR3 tipinde belleklerin kullanımına geçiş yapıldı. Elbette DDR2 nin halen yaygın bir kullanım yüzdesi var. Ekonomik ve ortalama sistemlerin dışında sisteminizde kullanılması gereken bellek türü yüksek ihtimalle DDR3 olacaktır. Yaklaşık bir yıl kadar önce DDR3 belleklerin ateş pahası olduğu söylenebilirdi ancak günümüzde fiyatlar oldukça makul seviyede. Sisteminizi rahatlıkla kullanabilmeniz için 2 GB lik bir bellek yeterli gelecektir. Performans sistemleri içinse en az 4 GB lik bellek tercih edilmesini öneriyoruz. Tabii anakartınızdaki yuvalara bağlı olarak bu değeri en yüksek seviyeye kadar yükseltebilirsiniz. AMD anakartlarda genelde dört yuva bulunuyor ve 16 GB bellek çalıştırılabiliyor. Benzer şekilde Intel in Core 2 ve Core i5 destekli anakartlarında da aynı durum söz konusu. Ancak en iyiyi isteyenler için üretilmiş olan Core i7 işlemcilerse anakartlarda sunulan altı adet bellek yuvasıyla 24 GB bellekle birlikte çalışabiliyor. Intel Core i7 işlemcilerin üç kanal DDR3 gibi yeni bir teknolojiyi ojiyi sunduğunu da belirtmeliyiz. Tabii ki çift kanal bellek denetleyicisi olan bir anakartla birlikte tek bellek de kullanabilirsiniz, ama bu takdirde bant genişliğini bir miktar düşürmüş olacaksınız ve performans kaybı yaşayacaksınız. DDR2 bellekler 800 MHz hıza ulaştıktan sonra overclock için özel bazı hızlı modeller üretildi ama asıl hamle DDR3 e geçiş oldu. DDR3 bellekler hem daha düşük çalışma gerilimine sahip hem de daha yüksek çalışma hızlarına çıkabiliyor. Bu sayede performans artışı elde ediliyor ama DDR2 den DDR3 e geçişle birlikte elde edilen genel performans artışı inanılmaz seviyelerde değil. Başlarda yaşanan geçiş sorunu DDR3 belleklerin zaman içinde optimize edilmesiyle atlatıldı. Hem gecikme süreleri düşük, hem de özel soğutuculu olan bazı markalı bellekler tercih edilebilir ama burada da fiyat faktörü devreye giriyor. 2 GB lik markasız DDR2 ve DDR3 bellekler 65 TL seviyesinin altındalar ve Fiyat/Performans değeri olarak harika seviyedeler. Anakart seçimi özen ister Sisteminizin bileşenlerine teker teker karar verirken anakarta takılacak bileşenleri düşünmeliyiz. 14
BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ Anakart modeline göre opsiyonel olarak sunulan çok sayıda özellik var. Bunların başında SATA II ve henüz yaygın olmasa da SATA III girişi, RAID desteği, FireWire bağlantısı, SLI ve CF imkânı ve Gbit ağ bağlantısı geliyor. SATA II bağlantıları en son nesil sabit disklerin kullandığı arabirim ve bu bağlantıyı içermeyen anakartlarla birlikte SATA disk kullanmanın tek yolu ek bir SATA dönüştürücüsü kart kullanmak. SATA II bağlantısı geriye dönük olarak SATA disklerle birlikte de kullanılabiliyor. Diğer yandan SATA bağlantılı anakartla birlikte SATA II bir sabit disk kullanılırsa sorun çıkmaz ama sabit diskin ulaştığı en yüksek okuma hızlarından tam olarak faydalanılamaz. RAID desteği olan anakartlarla donanımsal RAID dizileri kurarak RAID 1 ile veri güvenliğini arttırabilir ya da RAID 0 ile yüksek veri aktarımı hızı sağlayabilirsiniz. FireWire bağlantısı artık en büyük destekçisi olan Apple tarafından bile kenara atılmış durumda. Bazı harici sabit diskler ve kameralar bu bağlantıyı kullanıyor. Eğer cihazlarda ek olarak USB bağlantısı bulunmuyorsa FireWire bağlantısına ihtiyaç duyabilirsiniz. Anakartta bu özellik yer almıyorsa PCI yuvaya takılan ek bir kart yardımıyla FireWire desteği elde edilebilir. NVIDIA SLI ve ATI CrossFire (X) platformları ise oyun meraklılarını ilgilendiriyor. İki ya da daha fazla yuvasının bir araya gelmesiyle oluşturulan bu platformlar ekran kartlarının bir arada çalışması prensibini kullanıyor. NVIDIA ekran kartları için kullanılan SLI platformu ve ATI ekran kartları için kullanılan CrossFire (X) platformunun avantajı, her ikisinin de tek ekran kartıyla çalışabilmesi ve 15
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ gerektiğinde ikinci bir ekran kartı alarak performans artışı elde edilebilmesi. Gbit ağ bağlantısı adından da anlaşılabileceği gibi teoride standart 100 Mbit ağ bağlantısından 10 kat daha hızlı veri aktarımına destek veriyor. Bunun sağlanabilmesi için ağ ortamındaki adaptörler, kablolar ve switch ler Gbit standardında olmalı. Aksi takdirde 100 Mbit hızı aşılamıyor. Kasalar hem ışıldıyor hem de renk saçıyor Anakart, işlemci ve bellekler seçildikten sonra ilk yapmak gereken bunlara ev sahipliği yapacak olan kasayı belirlemek. Vitrinlerde çok sayıda farklı renkte ve boyutta kasa görebilirsiniz. Kasa denildiğinde ilk akla gelen içinde yer alan güç kaynağı olmalı. Güç kaynağı tüm sistemi besleyeceği için en ufak aksilik sistem kararlılığını bozacak ve belki de nedenini hiç bulamayacağınız sorunlara sebep olacaktır. Artık güç kaynağınızın gerçek güç değerinin en az 450W olmasını tavsiye ediyoruz. Günümüzde işlemciler ve ekran kartları gibi bileşenler son derece hızlandıklarından enerji ihtiyaçları had safhaya ulaştı. Hele hele iki ekran kartı, iki sabit disk, CD-RW ve DVD-RW gibi birden çok benzer parçadan kullanıyorsanız tek çareniz standart üstü bir güç kaynağı olmalı. Firmalar kaliteli kasaları kaliteli güç kaynaklarıyla paket şeklinde satabiliyor. Biraz ortalama üstü fiyatlar sunulsa da kasanızı uzun yıllar kullanmayı planlamalı ve almışken iyi bir ürün almalısınız. Unutmayın ki güç kaynaklarının üzerine yapıştırılmış olan etiketlerdeki yazan değerler pek çok kez yanıltıcıdır. OEM parça satan kişiler bile bunun böyle olduğunu kendi ağızlarıyla söylerler ve markalı güç kaynaklarıyla kasaları almanızı tavsiye ederler. Bu nedenle AOpen, Asus, Thermaltake, Cooler- Master, Xilence ve Enermax gibi markası bilinen modelleri tercih etmeye gayret edin. Güç kaynağı dışında dikkat edilecek noktalar ön panelde yer alan USB ve ses 16
BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ bağlantıları. Artık standartlaşan bu özelliklere sahip bir kasa alırsanız hem anakart üzerinde yer alan ekstra USB çıkışlarından faydalanabilir hem de kasanın arkasına eğilmek zorunda kalmazsınız. Ayrıca kulaklık çıkışına bağlantı yaptığınız anda ses sisteminden gelen ses de devre dışı kalacaktır. Elbette bunun için kasadan anakarta giden ara kablolar uygun biçimde bağlanmalı. Son olarak kasa içindeki soğutmanın yeterli ve sağlıklı olması için ön alt kısımda bir tane emici fan arka ya da üst kısımda da bir tane egzoz fanı yer almalı. Ön kısımdaki fan mümkünse serin havayı sabit disk üzerine üflemeli, egzoz fanı da işlemci etrafında oluşan sıcak havayı çekerek dışarı atmalı. Bunlar dışında renk, pencere, ışıklandırma, kolay açılır kapak ve taşıma sapı gibi unsurlar sizin zevkinize kalmış. En hızlı değişen bileşenler ekran kartları Ekran kartı piyasası aldı başını gidiyor ve sanki sektör altında başka bir alt sektör oluşmuş durumda. Son derece küçük grafik yongaları içinde, işlemcilerde yer alandan daha fazla sayıda transistor bulunabiliyor. Piyasaya hükmeden iki üretici ATI ve NVIDIA. Her iki firma da ürün gamlarında giriş seviyesi modeller, orta seviye modeller ve neredeyse bir bilgisayar fiyatına ulaşan ileri seviye modellere sahip. NVIDIA nın giriş seviyesinde hala GeForce 8400GS varlığını sürdürüyor. Orta seviyede GeForce 9800GT ve GeForce GTS 250 iyi bir konuma sahip ama yakında yerine GeForce 300 serisinden üyeler geçiyor olacak. Uç seviyedeyse GeForce GTX 285 ve GeForce GTX 295 modelleri yer alıyor ama bu pahalı ürünleri elde etmek sandığınız gibi pek de kolay değil. ATI firması da benzer bir yol izlemekte. Giriş seviyesi model Radeon HD4350, orta seviye için sunulan modelse Radeon HD4830. En yüksek performansı isteyenler için uygun olan modellerse çift grafik işlemcili Radeon HD4870X2 ve amiral gemisi HD4890. Benzer durum burada da geçerli. Bahsi geçen üst seviye modelleri temin etmek stoklar ve fiyatlar nedeniyle uygun fiyatlı modeller kadar kolay değil. Ekran kartlarının sunduğu HDMI ya da DisplayPort çıkış ve video giriş gibi ek özelliklerini dilerseniz tercih edebilirsiniz. Bildiğiniz gibi 17
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ HD günümüzün kaçınılmaz bir teknolojisi. Artık cep telefonları bile HD kalitesinde kayıt yapabiliyor, dahası televizyonlar artık sunduğu USB yuvası sayesinde yüksek kalitede video oynatabiliyor. Eğer bilgisayarınızı yüksek çözünürlükte bir monitör ya da TV ile kullanacaksanız ekran kartınızda HD destekli görüntü çıkışlarını araştırmanızda fayda var. SSD ve Blu-ray e çok az kaldı: Blu-ray Bilgisayarların en çok sıkıntı yaratan bileşenlerinden biri mekanik tabanlı olan ve motor kullanan sabit diskler. Geçmişte yaşanan en büyük değişimlerden biri, hatırlarsanız paralel arabirimden seri arabirime, yani SATA ya geçiş idi. Böylece daha ince kablolar kullanır hale geldik ve jumper ayarını unuttuk. 150 MB/sn hızındaki SATA arabirimini 300 MB/sn hızındaki SATA II izledi ama bu sadece desteklenen en yüksek bant genişliğini ifade diyor. Bu nedenle SATA II diskler SATA disklerden iki kat hızlı demek tamamen yanlış. Anlayacağınız otoyoldaki şerit sayısı iki katına çıktı ama otomobiller önceki modellere göre sadece biraz daha hızlı :). SSD lerse bazı modellerde SATA Monitörlerde ibre LCD lerden yana Monitörlerle ilgili olarak söylenebilecek çok fazla söz yok. Artık 15 inç boyutlu monitörler zorunlu olmadıkça alınmıyor. 19 inç giriş seviyesi olarak kabul ediliyor ve özellikle geniş ekranlı modeller tercih ediliyor. Seçeceğiniz monitörün büyüklüğü ve tipi dışında, desteklediği en yüksek çözünürlük değeri ve bu çözünürlükteki sunabildiği tazeleme hızı önemli. Tüplü monitörlerde gözlerinizin i i sağlığı ğ için ii tazeleme hızının 75 Hertz den az olmamasına özen göstermelisiniz. En son teknolojiyi temsil eden LCD lerde ise tazeleme hızıyla ilgili bir sorun yok ama gecikme süreleri dikkate alınıyor. Çoğu modelde gecikme süresi 5 ms altında ve görüntü kalitesi ilk modellere göre çok iyi. Bu sayede yağlanma efekti oluşmuyor ve gözleriniz yorulmuyor. Film meraklıları 16:10 geniş oranlı LCD leri tercih edebilir. LCD lerle ilgili söylenebilecek tek dezavantaj doğal çözünürlükleri dışında kullanıldıklarında görüntü kalitesinde düşme olması. Bu oyun severlerin şikâyet edebileceği bir özellik. Bunun dışında düşen fiyatları nedeniyle 19 inçlik LCD ler en çok satılan modeller. Ama 22 ve 24 inçlik LCD lerin de fiyatları düşüyor ve kısa süre sonra tüm LCD üreticileri 24 inçlik modellere ağırlık vermeye başlayacak ve bu modeller daha çok kabul görecek. II nin sunmuş olduğu bant genişliğini aşıyor ve bu nedenle SATA III standardının da hayatımızda etkin olarak rol üstlenmesi oldukça yakın. 18
BİLGİSAYAR MONTAJI VE SATIN ALMA REHBERİ SATA disklerin yaratabileceği tek zorluk, işletim sistemi kurarken SATA kontrolcüsüne ait disketin kullanılmasının gerekebilmesi. Sabit disk seçerken 2 MB, 8 MB veya 16 MB önbellek içeren modeller karşınıza çıkabilir. Günümüzde artık 16 MB standart gibi ve 32 MB önbellek içeren modellere de rastlanabiliyor. Daha yüksek önbellekli diskler çok sayıda veri okunan durumlarda avantaj sağlıyor. Optik sürücü seçimi sırasında da her zamanki gibi ihtiyaçlarınızı göz önünde bulundurmalısınız. Sadece elinize geçen medyaları çalıştırma ihtiyacı duyuyorsanız, standart bir DVD yazıcı yeterli olacaktır. Film izleme merakınız varsa ve Bluray filmleri de izlemek istiyorsanız bu durumda geriye doğru uyumlu olan Blu-ray sürücü tercih etmelisiniz. Bilgisayarınızda yer alan verileri yedeklemek ve diğer bilgisayarlara aktarmak istiyorsanız ve bu veriler GB ler seviyesindeyse en doğru tercih elbette DVD yazıcılar olacaktır. Tabii bu iş için USB belleklerin varlığını da göz ardı etmemelisiniz. SSD ler ve Blu-ray sürücüler piyasada mevcut. Dileyenler satın alabilir, fakat yüksek fiyatları nedeniyle halen standart olabilmiş değiller. Klavye ve fare sağlığınızı bozabilir Klavye seçimi sırasında ergonomi ve estetik ön plana çıkıyor. Bağlantı arabirimleri açısından USB ve PS/2 seçenekleri bulunuyor. PS/2 bağlantının sorun çıkarmaması ve USB bağlantının ek bir özellik sunmaması, aksine DOS modu altında çalışmaması dikkatleri çekiyor. Klavyeler üzerinde yer alan multimedya tuşları belirli işlemleri daha kısa sürede gerçekleştirmenizi sağlıyor. Kablosuz klavyelerin ayrı bir rahatlık sunduğu düşünülse de bu durum genellikle mini bilgisayarlar için geçerli. Bilgisayarınız nasıl olursa olsun sürekli olarak fareyi kullanmak zorundasınız. Bu yüzden seçiminizi çok iyi yapmanızı tavsiye ederiz. Renkli veya şeffaf farelerin görünüşleri güzel. Ancak en büyük rahatlık, optik ve lazer farelerin sunduğu hassasiyet ve rahat kullanım. Top derdi olmadığı için kirlenme ve 19