50SORUDA FOREKS PİYASALARI

50SORUDA FOREKS PİYASALARI 3

50 Soruda Foreks Piyasaları ÜLKELERİN para birimlerinin karşılıklı değiştirildiği, diğer bir değişle farklı dövizlerin spot olarak alınıp satıldığı işlemleri kapsayan foreks piyasaları, 5 trilyon doları aşkın işlem hacmiyle dünyanın en likit piyasası olarak kabul ediliyor. Finansal piyasa oyuncularının her zaman ilgi odağında olmuş olan bu piyasalara ulaşım son yıllardaki teknolojik gelişmelerle iyice kolaylaştı. Buna paralel olarak, küçük portföylü bireysel yatırımcılar bilgisayar veya mobil cihazları aracılığıyla döviz paritelerinde ciddi montanlarda işlem yapmaya başladılar. Foreks işlemlerinin Türkiye de 2011 yılında SPK mevzuatı kapsamına alınması hem yatırımcıların mağdur olmadan işlem yapabilmelerini, hem de sektördeki rekabetin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesini sağladı. Güvenin artmasıyla Türk yatırımcıların yaptığı foreks işlem hacmi her geçen gün büyüdü. Zamanla yatırımcıların foreks piyasası konusunda daha fazla bilgilenerek daha bilinçli hareket ettiklerini, işlemlerin işleyişine daha hakim olduklarını ve riskleri daha iyi tarttıklarını gözlemliyoruz. İş Yatırım olarak, foreks piyasasının yatırımcılara daha iyi tanıtılıp anlatılmasıyla işlemlerin daha sağlıklı yapılacağını düşünüyor, bu nedenle bu alandaki bilgilendirme çalışmalarına ayrı bir önem veriyoruz. Bunun bir sonucu olarak da bu piyasalar hakkında temel bilgiler içeren 50 soruda Foreks Piyasaları kitapçığının ikincisini hazırlamış bulunuyoruz. Umarız hazırladığımız bu ikinci kitapçık, foreks piyasalarıyla ilgilenen yatırımcılara faydalı olur. Can Pamir İş Yatırım Pazarlama Müdürü 4

1) Foreks işlemleri ne demektir? Foreks işlemleri (Foreign Exchange veya FX işlemleri) ülkelerin para birimlerinin birbirlerine olan görece değerlerinin spot olarak alınıp satıldığı ve genelde kaldıraç içeren işlemlerdir. 2) Türkiye de foreks işlemleri yasal olarak ne zaman başlamıştır? Uzunca bir süre kesin bir yasal mevzuat kapsamında bulunmayan foreks işlemleri, 27.08.2011 tarihli ve 28038 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Sermaye Piyasası Kurulu nun (SPK) Seri:V, No:125 sayılı Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri Ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında tebliğ ile SPK mevzuatı kapsamına alınmıştır. Tebliğ ile bu işlemlere aracılık edebilecek kuruluşların sahip olması gereken özellikler, hizmet çeşitleri, yapılacak işlemlerin özellikleri vb konular belirli bir yasal mevzuata bağlanmıştır. 3) Dünyada foreks piyasalarının büyüklüğü ne kadar? Günlük 5 trilyon doları aşan işlem hacmiyle dünyanın en likit piyasası konumundadır. 5

4) Türkiye de foreks işlemlerinin büyüklüğü ve öngörülen hedef nedir? İşlemlerin SPK mevzuatı kapsamına alınmasını takiben Türk yatırımcıların yaptığı foreks işlem hacmi her geçen gün artarak günlük 5 milyar doları geçmiş bulunuyor. Bu trendi ve global foreks piyasalarındaki hacimleri dikkate aldığımızda, bu piyasanın Türkiye de çok daha gelişeceğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak, işlem hacminin ulaşacağı seviye olarak bir rakam vermek kolay değildir. Çünkü piyasalardaki gelişmelere bağlı olarak dalgalı bir seyir söz konusudur. 5) Herkes bu piyasada işlem yapabilir mi? Sizce kimler bu piyasada işlem yapmalı? Yasal olarak yatırım hesabı açmasında bir kısıt olmayan herkes bu piyasada işlem yapabilir. Ancak doğası itibariyle foreks piyasaları volatilitesi yüksek, ekonomik ve siyasi gelişmelere hayli duyarlı olduğu için bu gelişmelere çok hızlı ve çok yüksek fiyat hareketleriyle reaksiyon verebilir. Dolayısıyla bu yüksek volatilitenin bilincinde olan ve kısa süre içerisinde büyük fiyat değişikliklerini tolere edebilecek yatırımcıların foreks piyasalarında işlem yapmaları sağlıklı olacaktır. 6

6)İşlemlerde bir alt limit var mı? Herhangi bir yasal alt limit bulunmuyor. Ancak kurumlar farklı işlem veya hesap açılış alt limitleri uygulayabilir. 7) Bu piyasada işlem yapmak isteyenler kendini nasıl hazırlamalı? Foreks piyasalarında işlem yapmak isteyen yatırımcılar bu piyasanın işleyiş detaylarını iyi öğrenmeliler. İşlem koşulları, pozisyon-teminat-kâr/zarar ilişkisini, bu ilişkinin fiyat değişikliklerinden nasıl etkilenebileceğini çok iyi anlayıp işlemlerini ve stratejilerini bu bilgiler doğrultusunda planlamalılar. 7

8) Bu piyasa yatırım amaçlı kullanılabilir mi? Yatırımcılar genelde nasıl kullanıyor? Bu piyasa yatırım veya hedge amaçlı olarak kullanılabilir. Ancak, foreks piyasasının SPK regülasyonuna girmesinden önce bu alanda belirli bir yatırımcı kitlesi oluşmuş ve yatırımcılar belli alışkanlık ve tecrübe edinmiş bulunuyor. Kaldıraç sayesinde, küçük teminatlarla büyük işlem hacimleri yapmak mümkündür. Dolayısıyla küçük portföye sahip, günlük olarak sık 8

işlem yapan ve ağırlıklı olarak bireysel olan yerli bir müşteri kitlesi var. Bu yatırımcıların diğer bir özelliği de foreks işlemleri dışındaki diğer sermaye piyasası işlemleriyle pek ilgilenmemeleri ve foreks e konsantre olmalarıdır. 9) İşlem yapılacak kurumu seçerken yatırımcı nelere dikkat etmeli? SPK mevzuatında Kaldıraçlı Alım-Satım İşlemleri kapsamında bulunan foreks piyasasında işlem yapmaya başlamadan önce çalışmayı düşündüğünüz kurumun yapmak istediğiniz sermaye piyasası işlemlerine ilişkin yetki belgesi olup olmadığını kontrol etmeniz gerekir. İşlemlere başlamadan önce çalışılacak kurumun nasıl hizmet verdiğinin öğrenilmesi de sağlıklı olacaktır. Buna ek olarak, işlemler elektronik platformlar üzerinden yapıldığı ve hafta içi bu piyasalar 24 saat açık olduğu için yatırımcılar, kullanımı kolay, güvenli elektronik platformları sunabilen ve devamlı etkin destek sağlayabilen güvendikleri kurumları tercih etmeliler. 10) Foreks piyasasının yatırımcı açısından avantajları neler? Foreks piyasasını cazip kılan avantajları, yüksek likidite, kaldıraç olanağı, emir çeşitliliği, birçok farklı enstrüman da işlem yapma olanağı, kolay ulaşım, çift yönlü işlem olanağı ve görece olarak düşük işlem masrafı olarak sıralayabiliriz. Yüksek likidite: Günlük 4-5 trilyon dolar civarı bir işlem hacmi ile foreks dünyanın en likit piyasası konumundadır. Yüksek işlem hacmi nedeniyle spekülasyon ve manipülasyon oluşması çok zordur. Kaldıraç olanağı: Foreks te alım-satım yaparken belirli bir teminat yatırarak teminatınızdan daha büyük miktarlarda işlem yapabilirsiniz. Emir çeşitliliği: İşlemleriniz sırasında verebileceğiniz emirlerde sağlanan çeşitlilik sayesinde zararınızı sınırlayabilir veya kârınızı ayırabilirsiniz. Bir çok farklı enstrüman: Foreks piyasalarında bir çok farklı parite bulunduğundan çok değişik döviz çiftlerinde işlem yapma olanağınız bulunuyor. Kolay ulaşım: Elektronik platformlar sayesinde internete bağlanabildiğiniz her yerden, farklı cihazları kullanarak (dizüstü bilgisayar, akıllı telefon, tablet bilgisayar vs.) piyasalara ulaşabilir, kolaylıkla işlem yapabilirsiniz. 9

İki yönde de işlem yapma olanağı: Foreks piyasalarında, fiyatların her iki yöne gidişinde pozisyon alabilir ve kazanç sağlayabilirsiniz. Sadece fiyatlar yükselirken değil, düşerken de kazanma olanağınız vardır. Düşük işlem masrafı: Foreks piyasalarında likidite yüksek olduğu için alış-satış fiyat farkları düşük olup, ek işlem ücret ve komisyonlar az ve sınırlıdır. 11) Kaldıraç oranı ne demek? Yatırımcının koyduğu teminat miktarının kaç katına kadar pozisyon alıp işlem yapılabileceğini belirleyen orandır. 12) Dünyada foreks piyasasında kaldıraç oranı ne kadardır? Ülkeden ülkeye değişmekte olup oranın 1 e 400 e kadar çıktığı bilinmektedir. Bununla beraber Japonya ve ABD de çıkartılan yeni yasalarla kaldıraç oranları zorunlu olarak düşürülerek sınırlandırılmıştır. 13) Türkiye de kaldıraç oranı ne kadar? Türkiye de mevzuat en fazla 1 e 100 kaldıraç oranına izin vermektedir. 10

14) Kaldıraç oranı ile yapılan bir işleme örnek verebilir misiniz? Örneğin, 1 e 100 kaldıraç oranının olduğu bir sistemde yatırımcı 5.000 dolar teminat koyarak, 500.000 dolara kadar pozisyon alabilir. 15) Kaldıraçlı işlemlerde nelere dikkat etmek gerekir? Kaldıraç, teminatınızdan çok daha fazla miktarda pozisyon almanızı sağlar. Dolayısıyla yatırımcılar kaldıraç kullanımını iyi ayarlamalıdır. Günlük hayattan bir benzetme yapmak gerekirse, hepimizin kullandığı arabalar saatte 150-160 kilometre hız yapabilir ama arabalar devamlı bu hızlarda kullanılmaz. Hız, yol, trafik, hava şartları vs ye göre ayarlanır. Kaldıraç kullanımında da benzer bir mantık uygulanmalıdır. Mevzuat ve sistem 1:100 e kadar izin veriyor diye kaldıracı her zaman maksimumda kullanmak riskli, hatta yanlış olacaktır. Piyasadaki gelişmelere, yatırım yapılan döviz paritesinin cinsine, ekonomik gelişmelere vs ye bağlı olarak kaldıraç oranı ayarlanmalıdır. 11

16) Aracı kuruma ne kadar teminat yatırılıyor ve bu nerede saklanıyor? Yatırımcılar yapmayı planladıkları işlem hacmi ve işlem büyüklüğüne bağlı olarak teminat yatırmalılar. Teminatlar Takasbank ta saklanıyor. 17) İşlem gerçekleştirmek için her seferinde aracı kuruma gitmek gerekiyor mu? 12 Hayır. İşlemlerin hemen hemen hepsi bilgisayar veya akıllı cihazlar aracılığıyla elektronik ortamda verilen emirlerle gerçekleştirilmektedir.

18) Dünyada en çok hangi ürünlerin işlemleri tercih ediliyor? Ülkeden ülkeye farklılık gösterse de spot euro/dolar ve ons/altın işlemleri en çok tercih edilen işlem türleridir. 19) Türkiye de en çok hangi ürünlerin işlemleri tercih ediliyor? Türk yatırımcısı ağırlıklı olarak euro/dolar, ons/altın ve dolar/tl işlemlerini tercih ediyor. 20) Bu piyasada kaç farklı ürün var? Bu piyasada farklı para birimlerinin birbirlerine karşı olan değerlerine ek olarak spot altın ve gümüş işlemleri de bulunuyor. Teorik olarak bütün konvertibl dövizlerde, altın ve gümüşte işlem yapmak mümkün olmakla beraber pratikte ürün çeşitliliği kurumdan kuruma farklılık gösteriyor. 13

21) Foreks piyasasının çok riskli olduğu söyleniyor. Riski minimize etmenin bir yolu var mı? 14 En temel riskler yüksek volatilite, kaldıraç ve uzun işlem saatleri olarak özetlenebilir. Foreks piyasalarının volatilitesi yüksektir, ekonomik ve siyasi gelişmelere hayli duyarlıdır ve bu gelişmelere çok hızlı ve çok yüksek fiyat hareketleriyle reaksiyon verebilirler. Bunun üzerine küçük teminatlarla büyük pozisyon alma imkanını sunan yüksek kaldıraç oranı da eklenince, kısa zamanda ciddi zararlar yaşanması gibi önemli bir risk ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla yatırımcılar kaldıraç kullanımında çok dikkatli olmalıdır. Piyasadaki gelişmelere, yatırım yapılan döviz paritesinin cinsine, ekonomik gelişmelere vs ye bağlı olarak kaldıraç oranı ayarlanmalıdır. Ayrıca

bu kadar volatil ve gelişmelere yüksek duyarlılık gösteren bu piyasalarda yapılan işlemlerin ve tutulan pozisyonların yakından ve sıkı bir şekilde takibi çok önemlidir. İşlem saatleri uzun olduğu için gecelik bırakılan pozisyonlarda yatırımcılar olası olumsuz gelişmelere karşı zararlarını sınırlandırmalı ve mutlaka zararı durdur emirlerinden faydalanmalıdır. 22) Yatırımcı foreks piyasasında gerçekleştirdiği işlemleri nasıl takip edebilir? Yatırımcılar foreks piyasasında yaptıkları işlemleri kullandıkları elektronik platformlar veya işlem yaptıkları kurumlardaki temsilcileri aracığıyla takip edebilirler. 23) Türkiye de önümüzdeki dönemde foreks piyasalarında nasıl gelişmeler bekliyorsunuz? Piyasaya yeni oyuncuların geleceğini ve bunun da toplam işlem hacmini arttırıcı bir etkisi olacağını düşünüyoruz. Dolayısıyla pazar payı oranlarında değişiklikler olsa bile toplam pastanın büyümeye devam edeceğini tah- 15

min ediyoruz. Ayrıca dolar/euro, dolar/tl ve ons/altın paritelerine yoğunlaşmış olan işlemlerin daha farklı paritelere de yayılması ve fiyat rekabetinin artması şaşırtıcı olmayacaktır. Gelir çeşitliği az olup forekse yoğunlaşmış kurumların bu durumdan olumsuz etkilenmeleri söz konusu olabilir. 24) Türkiye de bu piyasada işlem saatleri nedir? Foreks piyasaları haftanın 5 günü 24 saat açıktır. Saat farklılığından dolayı Türkiye saatiyle pazarı pazartesine bağlayan gece başlayan işlemler cuma gecesi 23.00 e kadar sürer. 25) Foreks işlemlerinde aracı kurumlara ne kadar komisyon ödeniyor? Kurumların uygulamaları birbirinden farklılık göstermektedir. Ancak genel uygulama işlemlerde direkt yüzdesel bir komisyon almak yerine, alışsatış fiyatları arasındaki fark (spread) üzerinden gelir elde edilmesi şeklindedir. 26) İşlemlerde kullanılan teminat çeşitleri nelerdir? İşlemlerde kullanılan teminatlar üç ana başlıkta toplanabilir: Gerekli teminat: Bir pozisyon açabilmeniz için hesabınızda olması gereken minimum para miktarıdır. Gerekli teminat miktarı aşağıdaki formülle hesap edilebilir. 16 Serbest teminat: Bir pozisyon açtıktan sonra hesabınızda kullanabileceğiniz para miktarıdır. Serbest teminat, bakiyenizden ödediğiniz toplam teminat miktarının çıkarılmasından sonra kar veya zararın eklenmesiyle belirlenir ve anlık olarak değişir.

Kullanılan teminat: Mevcut pozisyonunuzu açık tutmanız için aracı kurumunuzun bloke ettiği para miktarıdır. Bu bakiyeyi mevcut pozisyonunuzu kapatmadan kullanamazsınız. 27) Foreks piyasasında işlem fiyatlarında kullanılan belli başlı kavramlar ve terimler hakkında bilgi verebilir misiniz? Foreks piyasalarındaki fiyatlamalarda temel olarak kotasyon, spread, alış fiyatı ve satış fiyatı en sık kullanılan terimlerdir. Kotasyon: Bir döviz paritesine ilişkin piyasada bulunan fiyat çiftidir. Kotasyonda döviz çifti içindeki birinci dövize baz döviz, ikincisine ise karşıt döviz denir. Spread: Yatırımcı döviz çiftini tam olarak piyasa değeriyle alıp satamaz. Döviz çifti için iki fiyat verilir (satış-alış). Bu iki fiyat arasındaki farka spread veya kur farkı denir. Alış fiyatı: Likidite sağlayıcı veya fiyat yapıcı aracı şirketin almaya razı olduğu fiyattır. Yani yatırımcının satış yapabileceği fiyatı gösterir. Satış fiyatı: Likidite sağlayıcı veya fiyat yapıcı aracı şirketin satmaya razı olduğu fiyattır. Yani yatırımcının alış yapabileceği fiyatı gösterir. 17

28) İşlemlerde kullanılan baz para birimi ve karşıt para birimi kavramlarını açıklar mısınız? Bir para birimi çiftinde kote edilen ilk para birimine baz para birimi (ya da baz döviz), diğer para birimine de karşıt para birimi (ya da karşıt döviz) denir. Örneğin euro/dolar paritesinde euro baz döviz olurken, dolar karşıt dövizdir. 29) Baz para birimi ve karşıt para birimi uygulamada ne gibi farklılıklar yaratır? Baz para birimi işlemin temel para birimi olarak kabul edilip işlem büyüklüğünün birimi olurken, karşıt döviz kâr ya da zararın hesaplandığı para birimi olacaktır. 30) Piyasa emri ne demektir? 18 Piyasada oluşmuş o andaki fiyattan verilen alış ya da satış emridir. Emir, aracı kurum tarafından anında yerine getirilmeye çalışılır.

31) Buy stop ne demektir? Piyasada işlem görmekte olan fiyatın daha da üstünde bir fiyatla alış işlemine girmek için kullanılır. Yatırımcının belirlemiş olduğu direnç noktasının kırılması halinde piyasanın daha da yukarı gideceğine inanılması durumunda kullanılan bir emir türüdür. 32) Sell stop ne demektir? Piyasada işlem görmekte olan fiyatın daha da altında bir fiyatla satış işlemine girmek için kullanılır. Yatırımcının belirlemiş olduğu destek noktasının kırılması halinde piyasanın daha da aşağı gideceğine inanılması durumunda kullanılan bir emir türüdür. 19

33) Buy limit ne demektir? Fiyatın şu anki seviyesinden daha düşük bir seviyeye gelmesi durumunda aktif hale gelecek olan alış emrine denir. Yatırımcı bu emri vererek istediği fiyata düşen parite çiftinin bu seviyeden dönerek tekrar yükselişe geçeceğini düşünmektedir. 34) Sell limit ne demektir? 20 Fiyatın şu anki seviyesinden daha yüksek bir seviyeye gelmesi durumunda aktif hale gelecek olan satış emrine denir. Yatırımcı bu emri vererek istediği fiyata yükselen parite çiftinin bu seviyeden dönerek tekrar düşüşe geçeceğini düşünmektedir.

35) Kârı al ve zararı durdur emirleri ne demektir? Nasıl kullanılır? Kârı al ve zararı durdur emirleri yatırımcıların risklerini sınırlamaları açısından önemli emirlerdir. Belirli bir kâr veya zarar seviyesine ulaşınca pozisyonların otomatik olarak kapatılmasını sağlar. Kârı al: Açık olan işlemi önceden belirlenmiş bir fiyattan kapayıp kâr elde etmek amacıyla verilen emirlerdir. Zararı durdur: Zararı sınırlamak amacıyla açık olan işlemi belirli bir fiyattan kapatmak için verilen emirlerdir. 21

22

36) Gün sonunda açık pozisyon bırakmak riskli midir? Bu risk için bir şey yapılabilir mi? Foreks piyasaları dünyada 24 saat işlem gördüğü için eğer açık pozisyonunuz kalıyorsa gece sizin uyuduğunuz bir saatte olacak olumsuz bir gelişme ciddi zararlara neden olabilir. Bu nedenle gün sonunda açık kalan pozisyonlar konusunda çok dikkatli olunmalı ve mutlaka zararı durdur emirleriyle doğabilecek zararlar sınırlandırılmalıdır. 37) Herhangi bir para biriminde uzun pozisyon ve kısa pozisyon ne demektir? Foreks piyasasında bir para birimini diğer para birimiyle alıp satabilirsiniz. Bir döviz satın aldığınızda o dövizde uzun pozisyonda, bir dövizi sattığınızda ise kısa pozisyonda olursunuz. Örneğin, euro alıp karşılığında dolar satarsanız (verirseniz) euro da uzun, dolarda kısa pozisyonda olursunuz. Döviz işlemlerindeki simetri sebebiyle her zaman bir dövizde uzun, diğerinde kısa pozisyondasınızdır. 38) Herhangi bir döviz paritesinde alış yapmak ya da satış yapmak ne demektir? Bir döviz paritesinde baz para biriminin karşıt para birimi karşısında değer kazanacağını düşünerek satın alınması için yapılan işleme, ilgili döviz paritesinde alış yapmak. Karşıt para biriminin değer kazanacağını düşünerek baz para biriminin satılması işlemine ise ilgili paritede satış yapmak denir. 39) Euro/dolar paritesinde uzun pozisyon açılışı için bir örnek verebilir misiniz? Eğer yatırımcı euro/dolar paritesinde uzun pozisyon alıyorsa, euro nun dolar karşısında değer kazanacağını düşünüyor demektir. Ve euro/dolar paritesinde alış yapması gerekir. Bu işlem aşağıdaki şekilde olduğu gibi özetlenebilir. 23

Varsayılan koşullar: Kaldıraç oranı = 1:100 Euro/dolar alış fiyatı = 1.30851 İşlem detayları: İşlem yapılacak parite: Euro/dolar Alınacak pozisyon: Euro uzun dolar kısa Yapılacak işlem: Alış Baz döviz: Euro Karşıt döviz: Dolar İşlem tutarı: 100,000 euro İşlem maliyeti: 1.30851 dolar Gerekli teminat: 1,308.51 dolar (veya 1,000 euro) Bu işlemle yatırımcı, euro/dolar paritesinde alış yaparak 1,308.51 fiyattan 100.000 euroluk uzun pozisyon almıştır. İşlem için yatırımcının vermesi gereken teminat 1,308.51 dolar olup, yatırımcı paritenin yukarı gitmesi yani euro nun dolar karşısında değer kazanması durumunda kar edecektir. 40) Açılan bir pozisyon nasıl kapatılabilir? Bir örnek verebilir misiniz? 24 Açılan bir pozisyon aynı miktarda ters pozisyon alarak kapatılabilir. Örneğin, euro/dolar paritesinde 100.000 euro luk alış yapmış olan bir yatırımcı, aynı paritede 100.000 euro luk satış yaparak pozisyonu kapatabilir.

Örnek olarak 39 uncu soruda açılmış olan pozisyonun kapatılışı şu şekilde özetlenebilir: Varsayılan koşullar: Mevcut pozisyon: Euro uzun dolar kısa Mevcut pozisyon büyüklüğü: 100,000 euro Maliyet: 1.30851 Euro/dolar satış fiyatı: 1.30873 Kaldıraç oranı = 1:100 İşlem Detayları: İşlem yapılacak parite: Euro/dolar Alınacak pozisyon: Euro kısa dolar uzun Yapılacak işlem: Satış Baz döviz: Euro Karşıt döviz: Dolar İşlem tutarı: 100,000 euro Satış fiyat: 1.30873 dolar Oluşan kar: (1.30873-1.30851) x 100,000 = 22 dolar Bu işlemle yatırımcı, euro/dolar paritesinde satış yaparak 1.30851 fiyattan almış olduğu 100.000 euro luk uzun pozisyonu 1.30873 fiyattan ters işlemle kapatmıştır. Kapatma işleminin paritesi açılışa göre daha yüksek olduğundan, yatırımcı kâr etmiştir. 25

41) Dolar/TL paritesi üzerinde yapılan ve TL yönlü pozisyon aldıracak bir işlem örneği verir misiniz? Varsayılan koşullar: Yatırımcı TL nin dolar karşısında değer kazanacağını düşünmektedir. Yatırımcı 100.000 dolarlık pozisyon almak istemektedir Kaldıraç oranı = 1:66.66 Dolar/TL satış kuru: 1.79659 İşlem detayları: İşlem yapılacak parite: Dolar/TL Alınacak pozisyon: Kısa Yapılacak işlem: Satış Baz döviz: Dolar Karşıt döviz: TL İşlem tutarı: 100,000 dolar Satış fiyatı: 1.79659 TL Gerekli teminat: 1.500 dolar (ya da 2,694.89 TL) 26 Bu işlemle yatırımcı dolar/tl paritesinde satış yaparak 1.79659 fiyattan 100.000 dolarlık kısa pozisyon almıştır. İşlem için yatırımcının vermesi gereken teminat 1.500 dolar olup, yatırımcı paritenin aşağı gitmesi yani TL nin dolar karşısında değer kazanması durumunda kâr edecektir.

42) Yatırımcı 41 inci sorudaki pozisyonunu kapatmak için ne yapmalıdır? Yatırımcının bu pozisyonu kapatmak için dolar/tl paritesinde 100.000 dolarlık alış yapması gerekmektedir. 41 inci soruda açılmış olan pozisyonun kapatılışı şu şekilde özetlenebilir: Varsayılan koşullar: Mevcut pozisyon: Dolar kısa TL uzun Mevcut pozisyon büyüklüğü: 100.000 dolar Maliyet: 1.79659 Dolar/TL alış fiyatı: 1.79755 Kaldıraç oranı = 1:66.66 İşlem detayları: İşlem yapılacak parite: Dolar/TL Alınacak pozisyon: Uzun Yapılacak işlem: Alış Baz döviz: Dolar Karşıt döviz: TL İşlem tutarı: 100.000 dolar Alış fiyatı: 1.79755 dolar Oluşan zarar: (1.79755-1.79659) x 100.000 = 96 TL Bu işlemle yatırımcı dolar/tl paritesinde satış yaparak 1.79659 fiyattan almış olduğu 100.000 dolarlık kısa pozisyonu 1.79755 fiyattan ters işlemle kapatmıştır. Kapatma işleminin paritesi açılışa göre daha düşük olduğundan yatırımcı zarar etmiştir. 27

43) Foreks piyasasında standart işlem birimi var mıdır? Foreks piyasalarında işlem birimi olarak genellikle lot kullanılır. Standart lot büyüklüğü 100.000 birimdir. 100.000 birim çoğunlukla 100 K olarak kısaltılmaktadır. 44) Foreks işlemlerinden elde edilen kârdan vergi ödeniyor mu? Foreks işlemlerinden elde edilen gelirler vergiye tabidir. Bu işlemlerden elde edilen gelirler VUK Geçici 67. madde kapsamında olmayıp, beyana tabidir. 45) Vergi beyanının hesaplanmasını kim yapıyor? Beyannamenin hazırlanıp bildirilmesi yatırımcının sorumluluğundadır. 28

29

46) Yatırım yapacaklara en önemli uyarılarınız ne olur? Yatırımcılar, her döviz paritesinin işleyiş ve davranış özelliklerinin farklı olabileceğini bilmeliler. Her döviz paritesinin (her ne kadar operasyonel işleyişte benzerlik gösterse ve fiyat hareketlerinde bir korelasyon olsa da) kendine özgü bir işleyişi, etkilendiği ekonomik/finansal/politik gelişme ve bu gelişmelere reaksiyon biçimi vardır. Örneğin, euro/dolar paritesinde işlem yapan bir yatırımcı, aynı yatırım alışkanlıkları ve stratejisini doğrudan pound/dolar paritesinde kullanmamalıdır. Paritelerin kendilerine has özellikleri, pozisyon-teminat-kâr/zarar ilişkileri hakkında yeterli tecrübe edinilmesi gerekir. 30

47) Yatırımcılar foreks piyasalarını mı, yoksa hisse senedi, tahvil-bono vs gibi piyasaları mı tercih etmeliler? Her piyasanın kendine has işleyiş özellikleri ve farklı yatırım araçları bulunur. Önemli olan bu özellikleri iyi bilmek ve yatırım stratejinize, tarzınıza ve tecrübenize uygun araçları seçmektir. Bu araçlar seçilirken ekonomik ve finansal gelişmeler de göz ardı edilmemeli ve uzman görüşlerinden faydalanılmalıdır. 48) İş Yatırım olarak sizin foreks işlemi yapmak isteyen yatırımcılara yönelik özel bir programınız var mı? İş Yatırım olarak yatırımcıların foreks piyasalarında işlem yapmalarına yönelik olarak TradeMaster FX elektronik platformunu geliştirdik. Trade- Master FX ile bu piyasalara 24 saat ulaşabilir, birçok farklı parite çiftinde, altında ve gümüşte işlemlerinizi kolay ve hızlı bir biçimde kaldıraç kullanarak yapabilirsiniz. Metatrader tabanlı TradeMaster FX ile spot piyasada işlem yapılan tüm parite çiftleri, altın ve gümüşte anlık verilere ulaşabilir, bu veriler üzerinde farklı görsel ve istatistiki analizler yapabilir ve finansal piyasalarla ilgili haber akışına erişebilirsiniz. TradeMaster FX i daha yakından tanımak, işleyişini görmek için hesap açmanıza da gerek yok. www.trademasterfx.com.tr adresinden TradeMaster FX in demo versiyonunu, bilgisayarınıza veya mobil cihazınıza yükleyip deneme işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. 31

32

49) Yatırımcılar foreks konusunda kendilerini nasıl geliştirebilirler? Şirketler hem mevcut yatırımcılarına, hem de foreks piyasasıyla ilgilenen potansiyel yatırımcılara eğitim ve tanıtım faaliyetlerinde bulunmaktalar. İş Yatırım olarak foreks piyasasının yatırımcılara tanıtılması ile ilgili çalışmalarımız sürüyor. Bu tanıtımlardaki amacımız piyasanın işleyişini ve işlemlerin özelliklerini anlatırken, risklerin de iyi anlaşılmasını sağlamak. Bu piyasalar hakkında yatırımcıların bilinçlenmelerini sağlamak amacıyla foreks işlemleri için özel olarak oluşturduğumuz www.trademasterfx.com.tr internet sitesinde önemli bilgilendirmelerde bulunuyoruz. Yazılı anlatımların yanı sıra, özel olarak hazırladığımız ders nitelğindeki eğitim videolarıyla foreks piyasalarının işleyişi, emir tipleri, riskleri, TradeMaster FX platformunun kullanılışı vb konularda derinlemesine bilgi veriyoruz. Bize başvuran yatırımcılara da bütün bu konuları birebir anlatıyoruz. Bunlara ek olarak yatırımcılara eğitimler vererek foreks piyasasının bilinirliğini artırıp, foreksle ilgilenenlerin daha sağlıklı bir şekilde bu işlemleri gerçekleştirmelerini sağlamaya çalışıyoruz. Bu kapsamda İstanbul dışında da eğitimlere başladık. İlkini Bursa da gerçekleştirdiğimiz bu eğitimlerin ikincisini Ankara da gerçekleştirdik. Daha sonra İzmir, Adana, Gaziantep, Kayseri ve duruma bağlı olarak diğer illerde de aynı organizasyonları yapmayı planlıyoruz. 50) 2013 yılında foreksteki hedefiniz nedir? İş Yatırım olarak foreks işlemlerinde de amacımız her alanda olduğu gibi 2012 yılındaki piyasa liderliğimizi 2013 te de sürdürmektir. Ayrıca TradeMaster FX platformundaki döviz paritesi çiftlerinin sayısını daha da artırmayı hedefliyoruz. Son olarak Rus Rublesi ve Macar Forinti işlemlerini eklemiştik, buradaki parite gamını daha da ilerletmeyi planlıyoruz. 33

34