Düşler ve Düşünceler Yahya Aksoy Uyku Vadisi 136
İnsanlık tarihinde çok büyük ve öenmli bir yer tutan Muğla ili ve çevresi, doğal güzellikleri ve tarihi özellikleri ile tarih boyunca ilgi odağı olmaya devam etmiş ve etmekte... K arya uygarlığının özel bir yerleşim yeri olarak adını mitolojik tanrılardan alan Milas, önce Karia nın sonra Menteşe Beyliği nin başkenti olarak tarihteki yerini almıştır. 3000 yılı aşan Karia, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı kültür ve tarihi birikiminin görkemli izleri açık hava müzesi özelliklerini yansıtan Milas ve çevresinde yoğun bir şekilde görülmektedir. Bodrum a 8 km mesafedeki Uyku Vadisi ne turistlerin ilgisi büyük 137
Uyku VadisiŞelale B odrum Milas karayoluna 8 km mesafede bulunan Uyku Vadisi yaz aylarında dolup taşmakta. Vadi yamaçlarında yoğun orman ağaçları içersinde yer alan vadide eskiden bir değirmeni döndüren su kanalı bulunmakta. Kanal etrafında rengârenk ağaçlar, kuşlar, tavuklar, çim ve çiçekler doğayı süslemekte. Bu vadiye geziye gidenler bir süre oturunca uykularının geldiğini söylemekteler. Sandalyelerde ve çimler üzerinde uykularını almaktalar. Uyu Uyu Yat Uyu! diye başla- 138 yan eski alfabe kitaplarını anımsatıyor uyku vadisi. Uykusuz geçen Bodrum gecelerinin uykusuzluğunu gündüzleri giderecek bir yer sanki! ABD de Q Vadisi adına film yapıldı. İzleyenlerde anısı kaldı. Ülkemizde Kurtlar Vadisi dizisi siyasi, sosyal ve tarihi akışı ile heyecanla izlenmekte. İpek ve kral yollarında vadiler, tarihin ve kültürün gizemli sırları ile doludur. İpek Yolu araştırmalarımda Özbekistan da bizi bir tarihi vadiye götüren rehberimiz Prof. Dr. Malik Muratoğlu, şunları söylemişti: Emir Timur, askeri Akademisi önünde komutanlarını ve ordusunu toplar ve büyük bir mermer kazan içindeki nar şerbetinden herkese birer tas içirir ve
sonra haşmetli söylevi ile ordusunu coştururdu. Bir süre sonra ordunun geçeceği vadi kenarında sarp kayaların arasından, ünlü Özbek çıldırtması ve davullarının coşkun müziği ile savaşa giden ordusuna gözlem yapar ve yürüyüş kolunda olan askerler arasından bazılarını işaret ederek seçtirir ve bunlarla savaş kazanılmaz diyerek onları yola götürmezdi. Kırgızistan da Issık göl çevresinde Karakol vadisi ve Manas mezarı çevresindeki vadilerden Manas 1000 Kutlamaları na katılan özel kıyafetleri ve sancaklı askeri birlikler, Türkmenistan da Balkan vilayeti vadileri, Doğu Türkistan da Tarım Havzası nı kuşatan Turfan, İli, Aksu, Hoten ve Kaşgar vadileri görülmeye değer özellikleri ile tarihe tanıklık etmekteler. Beypazarı nda Karaşar yolu üzerinde yer alan doğal mağaralarla süslü İnözü vadisi görenleri hayrete düşürmekte. Timur un fillerine yol veren Zir Vadisi ile Ravlı Vadisi arasında Çubuk Ovası nda 1402 Ankara Savaşı,Timur ile Yıldırım Bayezit arasında geçmişti. Bu alanlarda halen savaşın izlerini taşıyan ok uçları vb buluntulara rastlanmakta. Duatepe, Tınaztepe, Çiğiltepeleri birleştiren vadiler, ülkemizin dört yanına serpilmiştir. Kimi vadiler savaşlarla, Ihlara Vadisi gibi kimileri de doğal ve tarihi özellikleri ve güzellikleri ile anılmaktalar. Rize, Artvin, Sinop, Ordu, Samsun ve Trabzon çevresindeki vadiler akan soğuk sulara alabalıklar, balıkcıl kuşlar ve insanlar eşlik ederler. Kuş cenneti vadi yamaçlarında özel yuvalar kuran kuşlar, türkülerde geçen Halil İbrahim Nevşehir Ihlara Vadisi gibi yamaçlara yaslanırlar. Karadeniz bölgemizde evler, çay ve fındık bahçeleri insanların ve doğanın tarihi ile bütünleşmekteler. Ordu nun tersine akan dereleri türkülerimizin ezgisinde derin bir anlam kazanır. Nevşehir Ihlara vadisi tarihi ve doğal zenginliği ile yerli ve 139
yabancı gezginlerin dikkatlerini çekmekte. Yamaç paraşüt uçuşları ve Kapadokya da balonla doğayı gözlemlemek, yaşama ayrı bir renk katmaktadır. Amasya, Tokat, Nevşehir ve Yozgat Aydıncık cevresinde bulunan eşsiz vadiler, tarihi geziler ve yürüyüşler için yaratılmış sanki. Buraları görenlerin gönülleri orada kalır; defalarca görmek isterler. Urfa, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adana, Diyarbakır, Kars, Ardahan çevresinde tarih ve kültür değerleri yanında doğal güzellikleri harmanlayan vadiler, görecek gözleri ve gönülleri beklerler. Vadiler, öykülere, destanlara ve türkülere konu olan gizemli yönleriyle tarihe tanıklık etmekteler. İnsanların dışındaki canlılar da en çok dereleri-vadileri mekân tutmaktalar. Vadiler, tüm canlıların ayak izleri ve renkli ağaç türleri ile doludur. Şu dağın ardında bir dağ, dağ- 140 lar arasında vadiler ve vadilerin de kitapları dolduran öyküleri var. Dağ dağa kavuşmaz ama insan insana kavuşurmuş. İnsanlara, kervanlara yol veren vadiler insanı insanlara ve Ferhat ı Şirin e, Kapadokya Vadisi Kerem i Aslı ya kavuştururlar. Vadiler ve öyküleri belgeseller için anlamlı konularla doludur. Vadiler insanlığın kültür yoludur. Yazarlar, sanatçılar için ilham kaynağı vadilerdir. Derin düşünceler ve yürekten gelen bakışlarla dağları ve vadileri gözlemleyenlerin özleri ve sözleri zengin olur. Filmlere, destanlara, masallara, türkülere, ağıtlara ve halk hikâyelerine konu olan vadiler-dereler insanlarla kader birliği etmekteler. İnsanların, tarihin, coğrafyanın ve doğanın sırları vadilerde gizlidir. Dere yataklarına-vadilere yapılan yerleşimlerin yanlışlığı bilinmektedir. Zaman zaman şiddetli yağmurların yarattığı sel felaketleri ile insanların mağdur oldukları görülmüştür. Doğal gerçekleri gözönüne almayanlar, daha sonra göz yaşlarına boğulmaktalar. Vadiler çok şeyi hatırlatmaktalar. yahyaaksoy@butundunya.com.tr