BOLU BELEDİYE BAŞKANLIĞI STRATEJİK PLAN 2015-2019 DÖNEMİ [2015-2019] Stratejik Plan
Bolu Belediye Başkanlığı 2015-2019 Dönemi Stratejik Planı
İÇİNDEKİLER SUNUŞ... 1 MİSYON BİLDİRİMİ... 3 VİZYON BİLDİRİMİ... 4 TEMEL DEĞERLER... 5 I. BOLU HAKKINDA GENEL BİLGİLER... 7 I.1 COĞRAFYA VE İKLİM... 7 I.2 TARİH... 8 I.3 DEMOGRAFİ... 9 II. EKONOMİK VE SOSYAL YAPI... 17 II.1 EKONOMİ... 17 II.1.1. Genel Yapı... 17 II.1.2. Tarım, Orman ve Hayvancılık... 18 II.1.3. Sanayi ve Ticaret... 20 II.1.4. Kültür ve Turizm... 21 II.2. İSTİHDAM VE YOKSULLUK... 30 II.3. EĞİTİM... 33 II.3.1. İlk ve Ortaöğretim... 33 II.3.2. Yükseköğretim... 35 II.4. SAĞLİK... 38 II.5. GÜVENLİK... 44 III. BOLU BELEDİYE BAŞKANLIĞI STRATEJİK PLAN HAZIRLAMA SÜRECİ... 48 III.1. ONAY VE GÖREVLENDİRME... 48 III.2 YASAL MEVZUAT, ÇALIŞMA SÜRECİ VE EKİBİ... 48 IV. DURUM ANALİZİ... 53 IV.1. KURUMSAL YAPILANMA, YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLAR... 53 IV.1.1. Organizasyon Yapısı... 53 IV.1.2. Yasal Görev, Yetki ve Sorumluluklar... 54 IV.1.3. İnsan Kaynakları Analizi... 54 IV.1.4. Bolu Belediyesi nin Mali Yapısı... 57 IV.2. PAYDAŞ ANALİZİ... 78 IV.3 GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER FIRSATLAR TEHDİTLER ANALİZİ (GZFT). 81 IV.3.1 Güçlü Yönlerimiz... 82 IV.3.2 Zayıf Yönlerimiz:... 83 IV.3.3 Fırsatlar :... 83 IV.3.4 Tehditler :... 84 V. AMAÇ VE HEDEFLER... 85 AMAÇ 1: HER YÖNDEN AFETLERE HAZIRLIKLI, KENTSEL ALTYAPISINI GÜÇLENDİREREK SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLEŞMEYİ SAĞLAYAN VE KONFORLU BİR KENT YAŞAM ALANI OLUŞTURMUŞ BOLU İLİ... 89 AMAÇ 2: İNSAN ODAKLI BELEDİYECİLİK ANLAYIŞI İÇİNDE GÜVENLİ, HUZURLU BİR BARIŞ KENTİ OLUŞTURULMASI... 91 AMAÇ 3: BÜTÜNCÜL SOSYAL YARDIM VE SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI İLE TOPLUMSAL REFAHIN ARTTIRILMASI VE SOSYAL DAYANIŞMANIN GÜÇLENDİRİLMESİ... 93 AMAÇ 4: KATILIMCILIĞIN VE HEMŞEHRİLİK HUKUKUNUN GELİŞTİRİLMESİ, BELEDİYE FAALİYETLERİNİN TANITILMASI VE KÜLTÜREL HAYATIN ZENGİNLEŞTİRİLMESİ SURETİYLE MARKA KENT OLUŞTURULMASI... 95
AMAÇ 5: BOLU BELEDİYESİNDE BELİRLENEN MİSYONU YERİNE GETİREBİLMEK VE VİZYONA ULAŞABİLMEK İÇİN DANIŞMA VE DESTEK HİZMETLERİNİN EN OPTİMUM SEVİYEDE YÜRÜTÜLMESİ... 96 AMAÇ 6: DOĞAYA SAYGILI, SAĞLIKLI VE YAŞANABİLİR BİR ÇEVRENİN OLUŞTURULMASI VE SÜRDÜRÜLMESİ... 102 AMAÇ 7: BOLU'YU YAŞAYANLARA EKONOMİK, GÜVENLİ VE KONFORLU ULAŞIM HİZMETİ SUNMAK... 104 VI. STRATEJİK PLANIN MALİYET YAPISI... 106 VII. İZLEME VE DEĞERLENDİRME... 107 EKLER... 109
TABLOLAR Tablo 1 Bolu İli Temel Göstergeleri... 6 Tablo 2 Bolu İli Nüfusu (2013 yılı)... 9 Tablo 3 Bolu İli Nüfus Yoğunluğu... 10 Tablo 4 Bolu İl Merkezi Nüfusun Yaş Bazında Dağılımı... 11 Tablo 5 Bölgesel Düzeyde Net Göç Gelişimi... 12 Tablo 6 Bolu İlinin Göç Verdiği İller ve Göç Aldığı İller Sıralaması (2013)... 13 Tablo 7 Diğer İllerde İkamet Eden Bolu lar ve Diğer İllerden Bolu da İkamet Edenler... 14 Tablo 8 Mahalle Bazlı Nüfus... 15 Tablo 9 Bolu İli Arazi Varlığı... 18 Tablo 10 Bolu İlinde Hektar Başına Traktör Sayısı ve Traktör... 19 Tablo 11 Bolu İli Kayıtlı Hayvan Sayıları... 19 Tablo 12 Bolu İli Kanatlı Sektörü... 19 Tablo 13 Yıllar İtibariyle Hayvancılığa Devlet Tarafından Verilen Destek... 20 Tablo 14 Bolu İlinde Faaliyette Bulunan Ticari Firma Sayıları... 21 Tablo 15 Bolu Dış Ticaret Rakamları... 21 Tablo 16 Anma Günleri... 22 Tablo 17 Festivaller - Şenlikler... 23 Tablo 18 Bolu İli Turizm Belgeli Restaurantlar... 24 Tablo 19 Bolu İli Belgeli Seyahat Acentaları... 24 Tablo 20 Geceleme İstatistikleri... 24 Tablo 21 Kongre ve Toplantı Salon Kapasiteleri... 27 Tablo 22 Yıllar İtibariyle İşgücü Verileri... 30 Tablo 23 Bolu İli ve TR42 Bölgesi İşgücü Göstergeleri (2013)... 30 Tablo 24 Bolu İli 2013 Yılı İş İstatistikleri... 31 Tablo 25 Yıllar İtibariyle İş Başvurularının Cinsiyet Dağılımı... 31 Tablo 26 Engelli İş Başvurusu Sayıları... 31 Tablo 27 SYDV Tarafından 2013 Yılında Yapılan Yardım Faaliyetleri... 32 Tablo 28 Bolu İlinde Eğitim Düzeyi (15+ yaş) - 2013... 33 Tablo 29 Örgün Eğitimde Okullaşma Oranları... 33 Tablo 30 Yıllar İtibariyle Öğrenci Sayıları... 34 Tablo 31 Yıllar İtibariyle Okul Derslik Sayıları... 34 Tablo 32 Yıllar İtibariyle Rehabilitasyon / Rehberlik ve Araştrma Merkezi Sayıları... 34 Tablo 33 Yıllar İtibariyle Çıraklık / Kalfalık / Ustalık Belgesi Sayıları... 34 Tablo 34 Yıllar İtibariyle Branşlarına Göre Öğretmen Sayıları... 35 Tablo 35 Yıllar İtibariyle Öğrenci ve Mezun Sayıları... 35 Tablo 36 Yıllar İtibariyle Öğretim Üyesi ve Görevlisi Sayıları... 36 Tablo 37 Öğrenci Sayısı Son Durum... 36 Tablo 38 Yıllar İtibariyle Yurt-Kur Öğrenci Sayıları... 37 Tablo 39 Bölüm Sayıları... 37 Tablo 40 Bolu İli Temel Sağlık Göstergeleri (2014)... 38 Tablo 41 Bolu İli Sağlık Personel Sayıları (2014)... 39 Tablo 42 Yaşa Göre Ölüm Sayıları (2013)... 39 Tablo 43 Hayati İstatistikler 2013 ( )... 39 Tablo 44 Sağlık Kuruluşları Sayısı... 40 Tablo 45 Yıllar İtibariyle Yatak İstatistikleri... 40 Tablo 46 Doğumların Gerçekleştiği Yere Göre Dağılım (%)... 40
Tablo 47 Yıllar İtibariyle Acil Yardım Vaka Sayıları... 41 Tablo 48 İl Geneli Sağlık Kurum/Kuruluşlarının Sektörlere ve Yıllara Göre Dağılım Tablosu... 41 Tablo 49 Yıllar İtibariyle Branşlarına Göre Doktor Sayıları... 42 Tablo 50 Yıllar İtibariyle Acil Yardım Vaka Sayıları... 43 Tablo 51 Yıllar İtibariyle Sağlık Kuruluşlarının Acil Vaka Sayısı... 44 Tablo 52 Yıllar İtibariyle Portör Muayene Sayıları... 44 Tablo 53 Yıllar İtibariye Meydana Gelen Suç Sayları... 44 Tablo 54Yıllar İtibariyle Asayiş - Yaş İstatistiği... 45 Tablo 55 Yıllar İtibariyle Meydana Gelen Trafik Kazaları... 46 Tablo 56 Yıllar İtibariyle Meydana Gelen Trafik Kazalarında Ölüm Sayıları... 46 Tablo 57 Yıllar İtibariyle Meydana Gelen Trafik Kazalarında Yaralanma Sayıları... 47 Tablo 58 Stratejik Planlama Süreci... 50 Tablo 59 Bolu Belediyesi Stratejik Plan Hazırlama Ekibi... 52 Tablo 60 Bolu Belediye Başkanlığının Norm Kadro Yönetmeliğine Göre İstihdam Edebileceği Personel Sayısı... 54 Tablo 61 Bolu Belediye Başkanlığı Personel Dağılımı... 55 Tablo 62 Bolu Belediye Başkanlığı Kadro İhdas Cetveli... 55 Tablo 63 Personellerin Müdürlük Bazında Dağılımı... 56 Tablo 64 Bolu Belediyesi Personelinin Öğrenim Durumlarına Göre Sınıflandırılması... 57 Tablo 65 Bolu Belediye Başkanlığı Personelin Yaş Dağılımı... 57 Tablo 66 Bolu Belediye Başkanlığı Bütçe Tablosu... 58 Tablo 67 Bolu Belediye Başkanlığı Gelir Kesin Hesap Tablosu... 58 Tablo 68 Bolu Belediye Başkanlığı Gider Tablosu... 59 Tablo 69 Yıllar İtibariyle Varlıklardaki Değişim... 60 Tablo 70 Bolu Belediyesi Mevcut Araçların Dağılımı... 61 Tablo 71 Kiralama Yoluyla Alınan Araçların Dağılımı... 61 Tablo 72 Yıllara Göre Teknik Altyapı ve İnternet Hizmetleri... 62 Tablo 73 Müdürlük Bazında Donanım Sayıları... 63 Tablo 74 Yıllar İtibariyle Toplanan Geri Dönüşebilir Atık Miktarları... 63 Tablo 75 2012 Yılında Toplanan Atık Pil Verileri... 63 Tablo 76 2013 Yılında Toplanan Atık Pil Verileri... 64 Tablo 77 2014 Yılında Toplanan Atık Pil Verileri... 64 Tablo 78 Yıllar İtibariyle Park, Yeşil Alan, Ormanlık Alan... 64 Tablo 79 Personelimizin Aldığı Eğitimler... 65 Tablo 80 Yıllar İtibariyle Halkımıza Eğitim Verileri... 65 Tablo 81 Halkımıza Verilen Çeşitli Kurslar... 66 Tablo 82 Yıllar İtibariyle Düzenlenen Kültür Gezileri... 66 Tablo 83 Yıllar İtibariyle Yapılan Sosyal Yardımlar... 66 Tablo 84 Yıllar İtibariyle Mahalle Bazlı Gıda Yardımı (Aile Sayısı)... 66 Tablo 85 Yıllar İtibariyle Yapılan Giyim Yardımı... 67 Tablo 86 Mahalle Bazlı İşyeri Denetim Sayıları... 67 Tablo 87 Mahalle Bazında Ruhsatlı İşyeri Sayıları... 68 Tablo 88 Yıllar İtibariyle Çeşitli İmar Bilgileri... 69 Tablo 89 Yıllar İtibariyle Evlendirme Faaliyetleri... 69 Tablo 90 Çeşitli Evlilik İstatistikleri... 70 Tablo 91 Belediyemizle İlgili Haber Sayıları... 70 Tablo 92 Yıllar İtibariyle Şikayet Sayıları ve Konularının Dağılımı... 70
Tablo 93 Müdürlükler Bazında Şikâyet Dağılımları... 73 Tablo 94 Mahalle Bazında Engelli Sayıları... 73 Tablo 95 Yıllar İtibariyle Veterinerlik Hizmetleri... 74 Tablo 96 Yapılan Asfalt Çalışmaları... 75 Tablo 97 Parke Taşı Yapılan Yol ve Kaldırımlar (2013)... 75 Tablo 98 Bolu Belediye Başkanlığı İç Paydaş Listesi... 78 Tablo 99 Bolu Belediye Başkanlığı Önceliklendirilmiş Paydaş Tablosu... 79 Tablo 100 Stratejik Planda Yer Alan Amaçlar... 85 Tablo 101 Stratejik Planda Yer Alan Amaç ve Hedefler... 86 Tablo 102 Amaç 1 Hedefleri... 89 Tablo 103 Amaç 1 ve Hedeflerine İlişkin Maliyet Tablosu... 90 Tablo 104 Amaç 2 Hedefleri... 91 Tablo 105 Amaç 2 ve Hedeflerine İlişkin Maliyet Tablosu... 92 Tablo 106 Amaç 3 Hedefleri... 93 Tablo 107 Amaç 3 ve Hedeflerine İlişkin Maliyet Tablosu... 94 Tablo 108 Amaç 4 Hedefleri... 95 Tablo 109 Amaç 4 ve Hedeflerine İlişkin Maliyet Tablosu... 95 Tablo 110 Amaç 5 Hedefleri... 100 Tablo 111 Amaç 5 ve Hedeflerine İlişkin Maliyet Tablosu... 101 Tablo 112 Amaç 6 Hedefleri... 102 Tablo 113 Amaç 6 ve Hedeflerine İlişkin Maliyet Tablosu... 103 Tablo 114 Amaç 7 Hedefleri... 104 Tablo 115 Amaç 7 ve Hedeflerine İlişkin Maliyet Tablosu... 105 Tablo 116 Stratejik Planın Maliyet Tablosu... 106 GRAFİKLER Grafik 1 Yaş Gruplarına Göre Kadın Ve Erkek Nüfusunun Dağılımı... 10 Grafik 2 2013 Yılı Gelir Kesin Hesabı... 58 Grafik 3 2013 Yılı Gider Kesin Hesabı... 59 EKLER EK 1 Bolu İli Endeksleri (EDAM)... 109 EK 2 Yasal Mevzuat... 109 EK 3 Bolu Belediyesi Mülkiyetindeki Arsa Bilgileri... 140 EK 4 Bolu Belediyesi Mülkiyetindeki Bina Bilgileri... 149 EK 5 Bolu Belediyesi Kiraya Verilen Yerler... 158
Bolu Belediyesi olarak; Tabiatın kalbini yaşayanlarla birlikte, ihtiyaçları en hızlı ve sonuç odaklı karşılayan, yeniliğe ve gelişime koşan etkin bir belediyecilik misyonunu gerçekleştirmek amacından hareketle, Bugünden daha iyi bir yarın oluşturmak için bütün faaliyetlerde mükemmelliği uluslararası düzeye taşımış Marka Kent Bolu vizyonuna ulaşmak için var gücü ile çalışan bir belediye olmayı hedefliyoruz. SUNUŞ Bu hedefimize ulaşmak için ise; sevgi ve hoşgörüye dayalı, doğaya ve insana saygılı, tarafsız ve her insana eşit davranan, sorumluluk sahibi, güvenilir, saydam, katılımcı, hizmetleri konusunda daima ulaşılabilirsürdürülebilir, verimli, etkili, yeniliğe ve gelişime açık, bilimsel, hesap verebilir, ölçülebilir, cesur ve mükemmeliyetçi bir Bolu Belediyesi ne kavuşmayı arzuluyoruz. 2015-2019 Yıllarını kapsayan ve Bolu Belediyesi nin geleceğe dönük olarak yapacağı çalışmalarını ve hedeflerini kapsayan Stratejik Plan, bizim rehber kitabımızdır. Bu rehberimizde, Bolu ile ilgili genel bilgiler, belediyemizin yapısı ve dinamikleri ile ilgili bilgiler, stratejik amaç ve hedefleri bulunmaktadır. 5393 Sayılı Belediye Kanunu çerçevesinde faaliyetlerine devam eden Bolu Belediyesi ve Bolu İli son 10 yılda kabuğunu kırmış, üniversite kenti-turizm kenti-spor kenti olma konusunda Türkiye nin parlayan yıldızı olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir. Bu konuda hem kendimize hem de genç ve dinamik ekibimize güveniyoruz. Bolu nun Marka Kent olması amacı çerçevesinde Türk Dünyası ile birlikte gerçekleştirdiğimiz Köroğlu Festivali, Tabiatın Kalbi projesi çerçevesinde yürüttüğümüz tanıtım-turizm çalışmaları kendimizden emin ve gelecekten ümit vaat eden bir şekilde devam etmektedir. 43 mahallemize hitap eden ve genel itibarıyla tamamlanan altyapı hizmetlerimizle halkımızın asli ihtiyaçlarını karşılamanın yanında altyapı hizmetlerinin bitmesi ile birlikte üstyapıya yönelmiş, ayrıca halkımızın moral-motivasyon-eğlence-dinlenme vb. manevi değerlerini karşılayabilecek ve tatmin edebilecek duruma gelmiş bir belediyeyiz. Hazırlamış olduğumuz ve hayata geçirdiğimiz projelerle hem 1
ülkemiz bazında, hem de dünya çapında örnek belediye durumundayız. Örnek vermek gerekir ise; Bolu Belediyesi İtfaiyesi olarak TSE belgesi alan ilk belediyeyiz. İçme Suyu ve Kullanma Suyu Şebeke Hattı nı dünyada birbirinden ayıran ilk belediyeyiz. Köroğlu Festivali ve Sempozyumları ile Türk Coğrafyasında örnek olan ilk belediyeyiz. Uygulamaya yakın dönem içinde başlayacağımız Yaşlılar Köyü ile de, daha pek çok projede olduğu gibi, halkımızdan aldığımız güçle ilk olacağız. Hayatın her alanına ve insan ömrünün her dönemine hitap eden yatırımlarımızın, bundan sonra da çığ gibi büyüyeceğinin sözünü, bizlere inanan, güvenen, inanamayan herkese Bizim ne olduğumuzu ispatlamak gibi bir kaygımız var. Bizler; Bolu da yaşayan değil, Bolu yu yaşayan ve bu uğurda varını yoğunu ortaya koyan bir neslin temsilcileriyiz. Stratejik planımızın hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür eder, vatandaşlarımıza hayır getirmesini diler, saygılarımı sunarım. Alaaddin YILMAZ Bolu Belediye Başkanı
MİSYON BİLDİRİMİ Tabiatın kalbini yaşayanlarla birlikte, ihtiyaçları en hızlı ve sonuç odaklı karşılayan, yeniliğe ve gelişime koşan etkin bir belediyecilik. 3
VİZYON BİLDİRİMİ Bugünden daha iyi bir yarın oluşturmak için bütün faaliyetlerde mükemmelliği uluslararası düzeye taşımış Marka Kent Bolu 4
TEMEL DEĞERLER Sevgi ve Hoşgörü Doğaya ve İnsana Saygı Tarafsızlık ve Eşitlik Sorumluluk Güvenilirlik Saydamlık Katılımcılık Ulaşılabilirlik Sürdürülebilirlik Verimlilik ve Etkililik Yeniliğe ve Gelişime Açıklık Bilimsellik Hesap Verebilirlik ve Ölçülebilirlik Cesurluk ve Mükemmeliyetçilik 5
Tablo 1 Bolu İli Temel Göstergeleri BOLU İLİ TEMEL GÖSTERGELERİ Yüzölçümü Merkez / İl 1.523,47 km² / 8.341 km² Nüfusu Merkez / İl (2013) 174.687 / 283.496 Nüfus Yoğunluğu (Türkiye Ortalaması 100 kişi) 34 kişi Okulöncesi Okullaşma Oranı (Türkiye % 43,49) % 55,78 İlköğretim Okullaşma Oranı (Türkiye % 99,31) % 98,85 Ortaöğretim Okullaşma Oranı (Türkiye % 76,65) % 95,71 İlköğretimde Derslik Başına Öğrenci Sayısı (Türkiye 29) 20 Kaba Ölüm Hızı (binde) (Türkiye 4,9) 6,7 Bebek Ölüm Hızı (onbinde) (Türkiye 10,8) - 2012 10,3 DPT Gelişmişlik Endeksi Sıralaması (İller Bazında) 26 Fiziki Altyapı Endeksi (EDAM) Sosyal sermaye Endeksi (EDAM) Organize Sanayi Bölgesi 22. sırada 19. sırada 2 adet 6
I. BOLU HAKKINDA GENEL BİLGİLER I.1 COĞRAFYA VE İKLİM Türkiye yüzölçümünün % 1,015'lik bölümünü kaplayan Bolu İli, 8.276 km² (827.600 Ha.) yüzölçümü ile Karadeniz Bölgesi nin Batı Karadeniz bölümünde yer alır. İl arazisinin yaklaşık % 18 in tarım alanlar oluşturmaktadır. Orman alanları ise % 59 luk bir oran ile Türkiye ormanları içinde % 2,55 lik paya sahiptir. Çayır ve meraların kapladığı alan yaklaşık % 15 tir. Geriye kalan % 8 dolayında alan ise tarım dışı alanlardır. Ortalama rakım 1000 m., merkez ilçe rakımı ise 725 m. civarındadır. Bolu İl Merkezine göre; Dörtdivan, Yeniçağa ve Gerede İlçeleri doğuda, Mengen kuzeydoğuda, Göynük ve Mudurnu İlçeleri güneybatıda, Seben ve Kıbrıscık İlçeleri ise güneyde yer almaktadır. Bolu nun, batısında Düzce ve Sakarya, güneybatısında Bilecik ve Eskişehir, güneyinde Ankara, doğusunda Çankırı, kuzeyinde Zonguldak ve kuzey doğusunda Karabük İlleri yer alır. İl sınır uzunluğu 621,4 km.dir. İlimiz iklim bakımından ağırlıklı olarak Karadeniz Bölgesi nin etkisi altında bulunmakla birlikte, coğrafi konumu nedeni ile başka komşu bölgelerin özelliklerini de taşımaktadır. Bolu; Karadeniz, Marmara ve Orta Anadolu ikliminden etkilenmekte, bu durum tarımsal yapıyı çeşitlendiren farklılıklara yol açmaktadır. Yüzey biçimlerinin farklılığı, denizden uzaklık ve 7
yüksekliklerin etkileriyle il bütününde değişik iklim türlerine ve mikroklima alanlarına rastlamak mümkündür. İlimizin güneyinde yağışlar, kuzeye göre daha azdır. Yağışların Bolu da % 60 ı, Mudurnu da % 70 i, Seben de % 56 sı, Göynük te % 68 i ilkbahar ve kış aylarında görülür. Kış aylarında yağışlar, Bolu, Mudurnu ve Göynük te kar olarak, Seben de yağmur olarak düşer. Gerede İlçesinde yağışlar genellikle yaz mevsiminin ilk ayında en yüksek değerine ulaşır. Kış aylarında ise yağış kar olarak düşer ve uzun süre kalır. Bolu ve çevresinde hakim rüzgar lodos dur. Seben de ise, kuzeyindeki dağların kuzey rüzgarlarını tutması sonucunda, daha çok güney-güneybatı rüzgarlarının etkisi görülür. Denizlerden karaya doğru gelen hava kitlelerinin getirdiği bol nem ve sıcaklığın ılımlı oluşu nem açısından zenginliğe neden olmaktadır. I.2 TARİH Bolu yöresine ilk yerleşenlerin Bebrikler olduğu sanılmaktadır. Bebrikya adıyla anıldığı sanılan bu yöreye İ.Ö. 8.yy sonra batıdan gelen Bithynialılar yerleşti. Daha sonra Bithynia olarak adlandırılan bu topraklardaki başlıca yerleşme yerleri Kienos (daha sonra Prusias, bugün Konuralp) ile Bithynion (bu günkü Bolu) du. İskender in ölümünü izleyen dönemde Bolu yöresinde bağımsız Bithynia Krallığı kuruldu. Roma döneminde önemi artan Bithynia, Bizans yönetimi altındayken elverişli doğal konumu sayesinde 7. ve 9. yüzyıllardaki Arap akınlarından etkilenmedi. 11.yy dan sonra Bizanslılar ile Anadolu Selçuklular arasında el değiştiren yöre 13. yüzyılda Anadolu Selçuklularının, daha sonra İlhanlıların eline geçti. Osman Gazi döneminde (1299-1324) Konur Alp tarafından Osmanlı topraklarına katıldı ve sancak merkezi yapıldı. 1324-1692 dönemine Bolu'yu yöneten sancak beyleri arasında Konur Alp, Gündüz Alp, I. Süleyman (Kanuni) ve Zor Mustafa Paşa dikkat çeker. Bu dönemde, bir ara İsfendiyaroğulları nın istila ettiği Bolu, 1692'de sancak beyleri yerine atanan Voyvodalarca yönetildi. 1811'de II. Mahmud voyvodalığı kaldırınca, Bolu-Viranşehir adıyla yeniden sancak oldu. 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Bolu Sancağı Kastamonu Vilayetine bağlandı. II. Meşrutiyet ilan edildiğinde Bolu Kastamonu ya bağlı olduğundan, ilk Bolu Mebusları Kastamonu mebusları arasında yer almıştır. 8
II. Meşrutiyetten (1908) Cumhuriyet dönemine kadar bağımsız sancak olarak yönetilen Bolu, 1923 te Vilayet haline getirildi. Bolu nun son Mutasarrıfı Ahmet Fahrettin Bey, Bolu nun ilk valisi oldu. Roma döneminde Bithynium olarak anılan kente İmparator Cladius un hüküm sürdüğü yıllarda Cladiopolis adı verildi. İ.S.12 yy. başlarında İmparator Hadrianus un sevgilisi Antinoos un doğum yeri olması nedeniyle önem kazanan kent daha sonra Hadrionapolis olarak adlandırılmaya başlandı. Bir piskoposluk merkezi olan ve Bizans döneminde Polis denen kenti, 11.yy da yöreye gelmeye başlayan Türkmenler Bolu olarak adlandırdılar. I.3 DEMOGRAFİ Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre Bolu ilinin 2013 nüfusu 283.496 kişidir. Bu nüfus 140.572 erkek ve 142.924 bayandan oluşmaktadır. İl ve ilçe merkezlerindeki toplam nüfus 190.276 kişi ve belde ve köylerdeki nüfus 93.220 kişidir. Merkez ve merkeze bağlı köylerde yaşayan 48.842 kişi 20 yaşın altındadır. Genellikle köy merkezlerinde genç çalışma nüfusu bulunmamaktadır. Genç bireyler çalışmak ve yaşamlarını sürdürmek için şehir merkezlerine göç etmektedir. Bu veri eğitim, sağlık, iş, sosyal güvenlik açısından son derece önemlidir. Merkezde genç bir nüfus vardır. Yine 60 yaş üzerinde 21.370 kişi yaşamaktadır. Bolu ili il dışından net göç alan bir ildir. 2009 2013 döneminde, Bolu ya 63.501 kişi göç etmiş 55.514 kişi ise Bolu dan ayrılmıştır. Tablo 2 Bolu İli Nüfusu (2013 yılı) Toplam İl/ilçe merkezleri Belde/Köyler Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Türkiye 76 667 864 38 473 360 38 194 504 70 034 413 35 135 795 34 898 618 6 633 451 3 337 565 3 295 886 Bolu 283.496 140.572 142.924 190.276 94.886 95.390 93.220 45.686 47.534 Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Sistemi, Erişim Tarihi: Ağustos 2014 Bolu il nüfusunun 2013 yılı itibarıyla % 32,88 i belde ve köylerde yaşamaktadır. 9
14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Grafik 1 Yaş Gruplarına Göre Kadın Ve Erkek Nüfusunun Dağılımı Bolu ili Türkiye ortalamasının çok altında bir nüfus yoğunluğuna sahip il olma özelliğini de taşımaktadır. Tablo 3 Bolu İli Nüfus Yoğunluğu 2009 Türkiye 94 Bolu 33 2010 Türkiye 96 Bolu 33 2011 Türkiye 97 Bolu 33 2012 Türkiye 98 Bolu 34 2013 Türkiye 100 Bolu 34 Bolu merkez nüfusunun yapısına bakıldığında nüfusun % 69 inin çalışabilir yaş olarak kabul edilen 15-64 yaş aralığında olduğu görülmektedir. Bu oran Türkiye ortalamasının yaklaşık bir puan üstündedir. Nüfusun eğitim çağı grupları itibarıyla dağılımına baktığımızda; 5 yaş altı nüfus 17.247 olup toplam nüfusu içindeki payı % 8,39 civarındadır. 10
İlköğretim çağındaki nüfusun toplam nüfus içindeki payı ise % 20 ler düzeyindedir. Yine yerel hizmet açısından önemli olan 65 yaş ve üstünde Bolu da 34.604 kişi yaşamakta olup bunların toplam nüfusa oranı % 5,56 dır. Tablo 4 Bolu İl Merkezi Nüfusun Yaş Bazında Dağılımı Yaş Aralığı Kişi Sayısı Oran Türkiye Ortalaması 0-4 17.247 8,39 8,10 5-9 17.814 8,16 8,18 10-14 18.388 8,30 8,31 15-19 21.990 8,08 8,45 20-24 23.674 8,66 8,11 25-29 20.845 10,13 8,20 30-34 22.615 9,28 8,54 35-39 21.030 8,20 7,60 40-44 19.869 6,74 6,92 45-49 17.921 6,30 6,16 50-54 17.439 5,25 5,52 55-59 16.316 3,94 4,64 60-64 13.744 3,01 3,60 65-69 10.629 2,06 2,67 70-74 9.080 1,45 1,97 75-79 6.408 1,16 1,41 80-84 5.584 0,63 1,07 85-89 2.431 0,21 0,45 90+ 472 0,06 0,13 Toplam 283.496 Kaynak: TÜİK, 2013 verileri (Nüfus sayısı, bucak toplamı ile birlikte verilmiştir.) Çalışan aktif nüfusun fazla olduğu ve okula çağına gelmemiş çocuk sayısının arttığı Bolu da birçok ilde olduğu gibi özellikle okul öncesi eğitim ile yerel hizmet talebine konu olan kreş hizmeti önemli hale gelmektedir. Ayrıca 65 yaş üstü nüfusla ilgili azımsanmayacak olan %5,56'lık yaşlı nüfusa yönelik sosyal projelerle yaşlılarımızın yaşamlarını özel hale getirecek hizmetlere önem verilmelidir. 11
Tablo 5 Bölgesel Düzeyde Net Göç Gelişimi Yıllar Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı Kocaeli 2011-2012 62.966 51.561 11.405 7,0 2012-2013 71.159 54.742 16.417 9,8 Sakarya 2011-2012 28.457 23.787 4.670 5.2 2012-2013 30.770 27.170 3.600 3,9 Bolu 2011-2012 13.136 9.677 2.684 12,4 2012-2013 13.138 12.401 3.459 2,6 Yalova 2011-2012 11.353 9.199 2.154 10,2 2012-2013 14.670 9.808 4.862 22,3 Düzce 2011-2012 10.432 10.579-147 -0,4 2012-2013 12.367 11.306 1.061 3,0 TR42 Bölgesi 2011-2012 110.460 88.919 21.541 6,40 Kaynak: TÜİK, Göç İstatistikleri 2012-2013 124.142 97.465 26.677 7,77 Bolu ilinin 2012-2013 yıllarında aldığı göçün (13.138 kişi) hangi illerden olduğuna bakıldığında, İstanbul, Ankara, Zonguldak, Düzce, Kocaeli, Sakarya, gibi çevre illerinden göç alındığı görülmektedir. Verdiği göçün il bazında dağılımı incelendiğinde ise, İstanbul, Ankara, Düzce, Sakarya ve Kocaeli gibi yine çevre iller olduğu görülmektedir. Bolu İli, Türkiye nin birçok ilinden gelen vatandaşlarımızla birlikte kültürel bir zenginliğe sahiptir. 12
Tablo 6 Bolu İlinin Göç Verdiği İller ve Göç Aldığı İller Sıralaması (2013) Sıra No Göç Verdiği İller Göç Aldığı İller Sıra No Göç Verdiği İller Göç Aldığı İller 1 İstanbul 2.691 İstanbul 2.493 41 Kırıkkale 54 Trabzon 69 2 Ankara 2.281 Ankara 2.443 42 Trabzon 52 Osmaniye 69 3 Düzce 708 Zonguldak 764 43 Isparta 51 Giresun 64 4 Sakarya 598 Düzce 631 44 Siirt 49 Bilecik 63 5 Kocaeli 589 Kocaeli 555 45 Yozgat 49 Muş 61 6 Zonguldak 549 Sakarya 465 46 Sinop 48 Kırıkkale 59 7 Bursa 269 Karabük 334 47 Mardin 47 Denizli 58 8 Antalya 249 Bursa 260 48 Erzincan 45 Kırşehir 53 9 Karabük 237 Antalya 251 49 Erzurum 44 Van 53 10 İzmir 230 Çorum 211 50 Kahramanmaraş 43 Amasya 50 11 Eskişehir 205 İzmir 210 51 Amasya 40 Mardin 50 12 Konya 148 Adana 154 52 Ağrı 39 Edirne 49 13 Samsun 126 Bartın 152 53 Malatya 39 Isparta 49 14 Balıkesir 117 Mersin 141 54 Giresun 38 Elazığ 46 15 Adana 115 Konya 140 55 Aksaray 38 Siirt 46 16 Bartın 115 Hatay 129 56 Denizli 36 Aksaray 46 17 Van 111 Ağrı 127 57 Elazığ 36 Sinop 43 18 Çorum 110 Balıkesir 126 58 Kırşehir 35 Adıyaman 42 19 Tekirdağ 108 Eskişehir 124 59 Hakkari 33 Batman 42 20 Kastamonu 103 Kastamonu 121 60 Kırklareli 32 Erzincan 40 21 Hatay 102 Ordu 115 61 Gümüşhane 31 Bitlis 39 22 Çanakkale 95 Samsun 113 62 Adıyaman 29 Rize 37 23 Mersin 95 Erzurum 104 63 Nevşehir 28 Yalova 37 24 Muğla 93 Afyonkarahisar 100 64 Rize 27 Artvin 33 25 Aydın 88 Tekirdağ 100 65 Burdur 26 Kırklareli 32 26 Çankırı 88 Kahramanmaraş 97 66 Kars 26 Iğdır 30 27 Yalova 87 Çanakkale 94 67 Şırnak 26 Şırnak 27 28 Diyarbakır 74 Şanlıurfa 93 68 Bitlis 25 Gümüşhane 25 29 Kayseri 74 Sivas 91 69 Muş 25 Kars 23 30 Tokat 71 Tokat 90 70 Batman 23 Niğde 23 31 Gaziantep 69 Gaziantep 87 71 Bingöl 20 Uşak 21 32 Afyonkarahisar 68 Kayseri 87 72 Bayburt 20 Nevşehir 20 33 Osmaniye 68 Malatya 85 73 Artvin 18 Bayburt 19 34 Şanlıurfa 62 Manisa 84 74 Uşak 17 Burdur 18 35 Manisa 61 Muğla 84 75 Ardahan 17 Hakkari 15 36 Kütahya 60 Çankırı 81 76 Niğde 16 Karaman 15 37 Edirne 59 Aydın 80 77 Iğdır 15 Bingöl 14 38 Ordu 59 Kütahya 72 78 Tunceli 8 Ardahan 14 39 Sivas 58 Yozgat 71 79 Karaman 8 Tunceli 13 40 Bilecik 55 Diyarbakır 69 80 Kilis 3 Kilis 3 13
Tablo 7 Diğer İllerde İkamet Eden Bolu lar ve Diğer İllerden Bolu da İkamet Edenler Sıra No Diğer İllerden Bolu'da İkamet Edenler Diğer İllerde İkamet Eden Bolu'lular Sıra No Diğer İllerden Bolu'da İkamet Edenler Diğer İllerde İkamet Eden Bolu'lular 1 Düzce 8.906 Ankara 82.305 41 Sinop 457 Gaziantep 180 2 Zonguldak 5.361 İstanbul 65.525 42 Bursa 454 Aksaray 153 3 Ankara 4.916 Kocaeli 19.585 43 Kocaeli 447 Şanlıurfa 149 4 Çorum 4.568 Antalya 5.933 44 Ardahan 441 Şırnak 142 5 Karabük 2.599 Sakarya 5.706 45 Mardin 426 Sivas 137 6 Sakarya 1.848 İzmir 4.585 46 Manisa 421 Amasya 134 7 Sivas 1.644 Düzce 3.945 47 Osmaniye 413 Malatya 131 8 Trabzon 1.543 Karabük 3.274 48 İzmir 379 Van 131 9 İstanbul 1.323 Zonguldak 3.063 49 Artvin 363 Yozgat 125 10 Kastamonu 1.319 Eskişehir 2.830 50 Adıyaman 353 Ordu 124 11 Ordu 1.274 Bursa 2.760 51 Nevşehir 351 Kırşehir 121 12 Ağrı 1.197 Muğla 1.459 52 Muş 340 Mardin 120 13 Bartın 1.170 Konya 1.133 53 Erzincan 335 Tokat 118 14 Erzurum 1.139 Tekirdağ 1.001 54 Gümüşhane 293 Giresun 116 15 Samsun 1.069 Balıkesir 936 55 Denizli 286 Ağrı 115 16 Malatya 985 Aydın 901 56 Bitlis 280 Hakkari 112 17 Konya 977 Mersin 702 57 Iğdır 279 Kars 108 18 Tokat 975 Çanakkale 588 58 Antalya 275 Elazığ 105 19 Çankırı 973 Yalova 588 59 Aksaray 273 Kahramanmaraş 97 20 Yozgat 967 Bilecik 523 60 Kütahya 271 Niğde 95 21 Adana 946 Bartın 513 61 Isparta 254 Batman 95 22 Kayseri 910 Adana 496 62 Aydın 249 Uşak 94 23 Giresun 799 Kayseri 493 63 Siirt 244 Siirt 93 24 Kırıkkale 676 Kastamonu 476 64 Bilecik 239 Erzincan 86 25 Kırşehir 675 Kütahya 392 65 Batman 233 Sinop 78 26 Kahramanmaraş 674 Samsun 381 66 Bayburt 227 Rize 77 27 Mersin 661 Edirne 372 67 Çanakkale 211 Muş 74 28 Amasya 657 Manisa 363 68 Edirne 192 Tunceli 69 29 Niğde 648 Kırıkkale 355 69 Tekirdağ 177 Burdur 68 30 Diyarbakır 628 Çankırı 325 70 Karaman 167 Adıyaman 66 31 Eskişehir 610 Hatay 322 71 Muğla 161 Karaman 62 32 Hatay 608 Kırklareli 321 72 Uşak 159 Iğdır 58 33 Balıkesir 605 Denizli 297 73 Kırklareli 158 Gümüşhane 57 34 Şanlıurfa 591 Afyonkarahisar 288 74 Bingöl 150 Osmaniye 51 35 Kars 586 Erzurum 247 75 Tunceli 141 Artvin 45 36 Rize 570 Trabzon 232 76 Kilis 128 Bitlis 44 37 Van 550 Diyarbakır 215 77 Burdur 115 Bingöl 42 38 Afyonkarahisar 535 Isparta 208 78 Şırnak 93 Bayburt 32 39 Elazığ 513 Çorum 197 79 Yalova 65 Ardahan 30 40 Gaziantep 501 Nevşehir 190 80 Hakkari 33 Kilis 24 T O P L A M 68.229 217.783 TÜİK verilerine baktığımızda Bolu nüfusunun % 24 ünün nüfus kayıtları başka illerde bulunmaktadır. Bu kişilerin illere dağılımını gösteren 14
Tablo 7 incelendiğinde Bolu da ikamet etmeyi seçen diğer iller sıralamasında ilk beş il sırasıyla Düzce, Zonguldak, Ankara, Çorum ve Karabük illeridir. Diğer taraftan, Bolu nüfusuna kayıtlı olup da, başka illerde ikamet eden 217.783 kişinin bulunduğu görülmektedir. Bu kişilerin, illere dağılımını gösteren Tablo 7 incelendiğinde Boluluların ikamet etmek için seçtiği ilk beş il sırasıyla Ankara, İstanbul, Kocaeli, Antalya ve Sakarya illeridir. Tablo 8 Mahalle Bazlı Nüfus BELEDİYE ADI MAHALLE ADI TOPLAM ERKEK KADIN BOLU AKPINAR 1567 763 804 BOLU AKTAŞ 5544 2919 2625 BOLU ALPAĞUT 1889 928 961 BOLU ALPAĞUTBEY 1701 849 852 BOLU AŞAĞISOKU 2904 1438 1466 BOLU BAHÇELİEVLER 6630 3104 3526 BOLU BEŞKAVAKLAR 7462 3675 3787 BOLU BORAZANLAR 8870 5132 3738 BOLU BÜYÜKCAMİ 556 97 459 BOLU ÇAKMAKLAR 574 300 274 BOLU ÇIKINLAR 5594 2839 2755 BOLU ÇİVRİL 406 204 202 BOLU DAĞKENT 474 234 240 BOLU DODURGA 783 371 412 BOLU GÖLYÜZÜ 3932 1933 1999 BOLU İHSANİYE 3654 1743 1911 BOLU İZZET BAYSAL 3998 1979 2019 BOLU KARACAAĞAÇ 629 297 332 BOLU KARAÇAYIR 5053 2408 2645 BOLU KARAKÖY 3301 999 2302 BOLU KARAMANLI 6007 2922 3085 BOLU KASAPLAR 584 290 294 BOLU KILIÇARSLAN 1328 629 699 BOLU KÖROĞLU 4953 2455 2498 BOLU KURUÇAY 2242 1930 312 BOLU KÜÇÜKBERK 492 253 239 BOLU KÜLTÜR 7263 3909 3354 BOLU KÜRKÇÜLER 2430 1208 1222 BOLU OVADÜZÜ 822 398 424 BOLU PAŞAKÖY 3081 1593 1488 BOLU SAĞLIK 15540 7765 7775 BOLU SALIBEYLER 380 176 204 15
BOLU SANDALLAR 609 294 315 BOLU SARICALAR 390 195 195 BOLU SEMERKANT 1767 907 860 BOLU SEYİT 1256 635 621 BOLU SÜMER 6503 2998 3505 BOLU TABAKLAR 7709 3509 4200 BOLU TEPECİK 4195 2107 2088 BOLU UMUTKENT 1602 772 830 BOLU YAŞAMKENT 3250 1573 1677 BOLU YENİMAHALLE 635 312 323 BOLU YUKARISOKU 1572 771 801 Bolu belediye nüfusunun mahaller bazında dağılımına baktığımızda toplam 43 mahallenin nüfus büyüklüklerinin 380 kişi ile 15.540 bin kişi arasında değiştiği görülmektedir. Nüfusu 2.700 ün üzerinde olan ilk 20 mahalle toplam nüfusun yaklaşık % 81 ini barındırmaktadır. 16
II. EKONOMİK VE SOSYAL YAPI II.1 EKONOMİ II.1.1. Genel Yapı Kalkınma Bakanlığı tarafından 2011 yılında yayımlanan İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması incelendiğinde Bolu İlinin 11. sırada olduğu görülmektedir. Ayrıca EDAM ın çalışmasında Bolu sosyal sermaye endeksinde 19. sırada rekabet endeksinde ise 15. sırada yer almaktadır. Bolu nun ekonomik durumuna ilişkin bazı araştırma kurumları tarafından yapılan çalışma sonuçları da bulunmaktadır. Bu kapsamda Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) tarafından yayımlanan Türkiye İçin Bir Rekabet Endeksi - 2009 çalışmasına bakıldığında Bolu ili göreli olarak Sosyal Sermaye Endeksi nde tüm iller içinde 19 uncu sırada, Fiziki Altyapı Endeksi nde 22 inci sıra ile iyi bir konumda çıkmaktadır. Buna karşılık Ekonomik Etkinlik Canlılık Endeksi nde ise 6'ıncı sırada yer almaktadır (Ek 1). Bolu ilinin yaklaşık olarak % 14,53 ü tarım alanı, % 60,47 si orman, % 14,92 si çayır ve mera, % 10,08 i tarım dışı alan olması nedeniyle geleneksel olarak ekonominin hayvancılık (kanatlı sektörü), ormancılık ve kısmen tarımda yoğunlaştığı görülmektedir. Bolu'nun 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında bulunmaması ve çevresindeki bazı illerin söz konusu Kanun kapsamında bulunması İldeki yatırım ortamını olumsuz etkilemiştir. Sanayi alt yapısındaki sorunlar, yatırımcı-girişimci sayısının az oluşu ve özendirici önlemlerin yetersizliği nedenleriyle arzu edilen düzeyde yatırım yapılamamakta, çevre illerden ve yabancı ülkelerden girişimci ve yabancı sermaye çekilmesi de mümkün olmamaktadır. Sanayinin büyük ölçüde küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluştuğu Bolu da faaliyette bulunulan önemli sanayi dalları; gıda, orman ürünleri ve mobilya, madeni eşya ve metal sanayi, ısı cam ve temperli cam sanayi, elektrik cihazları üretimi, dokuma-giyim eşyası ve deri sektörleridir. 17