Tek Taraflı Spinal Anestezide Düşük Doz Hiperbarik Bupivakain ve Fentanil Kombinasyonu

5. Aho M, Erkola O, Kallio A, Scheinin H, Korttila K. Dexmedetomidine infusion for maintenance of anesthesia in patients undergoing abdominal hysterectomy. Anesth Analg 1992; 75:940-946. 6. Peden CJ, Cloote AH, Stratford N, Prys-Roberts C. The effect of intravenous dexmedetomidine premedication on the dose requirement of propofol to induce loss of consciousness in patients receiving alfentanil. Anaesthesia 2001; 56:408-413. 7. Scheinin B, Lindgren L, Randell T, Scheinin H, Scheinin M. Dexmedetomidine attenuates sympathoadrenal responses to tracheal intubation and reduces the need for thiopentone and peroperative fentanyl. Br J Anaesth 1992; 68:126-131. 8. Fragen RJ, Fitzgerald PC. Effects of dexmedetomidine on the minimum alveolar concentration (MAC) of sevoflurane in adults age 55 to 70 years. J Clin Anesth 1999; 11:466-470. 9. Dixon WJ. Quantal response to variable experimentation: the up-and-down method. In: McArthur JW, Colton T, eds. Statistics in endocrinology. Cambridge: MIT Press, 1967; 251-264. 10. Nacif-Coelho C, Correa-Sales C, Chang LL, Maze M. Perturbation of ion channel conductance alters the hypnotic response to the alpha2-adrenergic agonist dexmedetomidine. Anesthesiology 1994; 81:1527-1534. 11. Correa-Sales C, Nacif-Coelho C, Reid K, et al. Inhibition of adenylate cyclase in the locus coeruleus mediates the hypnotic response to an alpha2 agonist in the rat. J Pharmacol Exp Ther 1992; 236:1046-1049. 12. Correa-Sales C, Rabin BC, Maze M. A hypnotic response to dexmedetomidine, an alpha2 agonist, is mediated in the locus coeruleus in rats. Anesthesiology 1992; 76:948-952. 13. Ohara A, Mashimo T, Zhang P, et al. A comparative study of the antinociceptive action of xenon and nitrous oxide in rats. Anesth Analg 1997; 85:931-936. 14. Owesson CA, Seif I, McLaughlin DP, Stamford JA. Different alpha(2) adrenoceptor subtypes control noradrenaline release and cell firing in the locus coeruleus of wildtype and monoamine oxidase-a knockout mice. Eur J Neurosci 2003; 18:34-42. 15. Vickery RG, Sheridan BC, Segal IS, Maze M. Anesthetic and hemodynamic effects of the stereoisomers of medetomidine, an alpha2-agonist, in halothaneanesthetized dogs. Anesth Analg 1988; 67:611-615. 16. Aanta R, Jaakola ML, Kallio A, Kanto J. Reduction of the minimum alveolar concentration of isoflurane by dexmedetomidine Anesthesiology 1997; 86:1055-1060. 17. Khan ZP, Munday IT, Jones RM, et al. Effects of dexmedetomidine on isoflurane requirements in healty volunteers. 1: Pharmacodynamic and pharmacokinetic interactions. Br J Anaesth 1999; 83:372-380. Türk Anest Rean Der Dergisi 2005; 33(1):48-53 Tek Taraflı Spinal Anestezide Düşük Doz Hiperbarik Bupivakain ve Fentanil Kombinasyonu Ayşe Hancı, Dilek Tezal Subaşı*, Birsen Ekşioğlu, Melahat Karatmanlı Erol, Fatih Korkmaz Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2. Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği ve Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi*, İstanbul

ÖZET Amaç: Çalışmamızda tek taraflı spinal anestezide 5 mg hiperbarik bupivakain ve 25 µg fentanil kombinasyonu ile 7.5 mg hiperbarik bupivakainin hemodinami, komplikasyonlar ve derlenme üzerine etkilerini araştırmayı amaçladık. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada, ASA I-II grubu, günübirlik artroskopik diz cerrahisi uygulanacak 30 erişkin olguya, rasgele 7.5 mg % 0.5 hiperbarik bupivakain (Grup B, 1.5 ml) veya 5 mg % 0.5 hiperbarik bupivakain + 25 µg fentanil (Grup F, 1.5 ml) intratekal olarak 80 sn. içinde L3-4 mesafesinden verildi. Lateral pozisyon 15 dk. korundu. Duyusal blok; soğuk testi ve motor blok; modifiye Bromage skalası ile değerlendirildi Hemodinamik değerler, SpO2, cerrahi uygulanacak tarafta motor ve duyusal blok seviyeleri, duyusal bloğun iki dermatom gerilemesi, motor bloğun ortadan kalkması ile peroperatif/postoperatif yan etkiler kaydedildi. Bulgular: Duyusal bloğun yayılımı, süresi ve iki dermatom gerilemesi ile komplikasyonlarda gruplar arasında fark görülmedi. Motor bloğun ortadan kalkması Grup F de daha hızlı bulundu (p<0 05). Kalp hızı, 10-60 dk. lar arası Grup F de anlamlı olarak düşüktü (p<0 05) ve ortalama arter basınçları her iki grupta benzerdi. Sonuç: Günübirlik artroskopik diz cerrahisinde 5 mg hiperbarik bupivakaine 25 µg fentanil eklenmesi 7.5 mg hiperbarik bupivakaine eşdeğer cerrahi anestezi kalitesi ve daha erken motor blok derlenmesi sağlamaktadır. Anahtar kelimeler: Tek taraflı spinal anestezi, bupivakain, fentanil SUMMARY Combination of Low Dose Hyperbaric Bupivacaine and Fentanyl in Unilateral Spinal Anaesthesia Aim: In our study we aimed to research the effects of 5 mg hyperbaric bupivacaine with 25 µg of fentanyl and 7.5 mg hyperbaric bupivacaine on hemodynamic parameters, side effects and recovery during unilateral spinal anaesthesia. Materials and Methods: ASA I-II, 30 adult patients undergoing knee arthroscopy received randomly either 7.5 mg of 0.5 % hyperbaric bupivacaine (Group B, 1.5 ml) or 5 mg of 0.5 % hyperbaric bupivacaine with the addition of 25 µg fentanyl (Group F, 1 5 ml) intrathecally at the L3-4 interspace within 80 sec. A lateral decubitus position was maintained for 15 min. The sensory block was assessed by using cold test and motor block was evaluated by a modified Bromage scale. Haemodynamic values, Sp02, levels of sensory and motor block, two segment regression of sensory level, complete recovery of motor block on the surgical side and peroperative/postoperative side effects were recorded. Results: No difference was seen in terms of spread, duration and two segment regression of sensorial block, and complications between the groups. Motor recovery was faster in the Group F than in Group B (p<0 05). Heart rates between 10-60 min

were lower significantly in the Group F (p<0 05) and mean arterial pressures were similar in both groups. Conclusion: Addition of 25 µg fentanyl to 5 mg hyperbaric bupivacaine provided similar quality of anaesthesia and faster motor block recovery versus 7.5 mg hyperbaric bupivacaine in outpatient knee artroscopy surgery. Key words: Unilateral spinal anaesthesia, bupivacaine, fentanyl Son yıllarda sağlık hizmetlerindeki en önemli değişikliklerden biri de uzun süreli hastane bakımı gerektiren cerrahi işlemlerden günübirlik cerrahiye doğru bir kayma olmasıdır. Günübirlik cerrahide ideal spinal anestezi, motor ve duyusal bloğun erken derlenmesi yanında kaliteli bir cerrahi anestezi de sağlamalıdır (1). Bu amaçla yaygın olarak kullanılan lidokainin nörotoksisite potansiyeli ile ilgili endişeler nedeniyle günübirlik cerrahide bupivakain tercih edilen lokal anestezik olmuştur. Bununla beraber yüksek dozları yüksek seviyede motor ve duyusal blok ile arteryel hipotansiyona neden olmakta, derlenmeyi geciktirebilmektedir (2). Çalışmalarda lokal anesteziğin total dozunun volümden daha önemli olduğu ifade edilmiştir (3,4). Bu nedenle tek alt ekstremiteyi ilgilendiren kısa cerrahi girişimlerde düşük doz hipo veya hiperbarik lokal anesteziğe yan etkileri artırmadan sinerjistik etki gösteren opioidlerin eklenmesi önerilmektedir (2,5,6). Çalışmamızda, günübirlik artroskopik diz cerrahisi olgularında tek taraflı spinal anestezi yönteminde, 7.5 mg % 0.5 hiperbarik bupivakain ve 5 mg % 0.5 hiperbarik bupivakain ile 25 µg fentanil kombinasyonunun hemodinami, cerrahi anestezi kalitesi, yan etkiler ve derlenme süresine etkisini araştırmayı amaçladık. GEREÇ ve YÖNTEM Bu çalışmaya Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Etik Kurul izni ve hastaların yazılı onayı alınarak, günübirlik artroskopik diz cerrahisi uygulanacak, ASA I-II grubu, 30 olgu dahil edildi. Premedikasyon uygulanmayan olgulara ameliyathaneye alındıktan sonra, el sırtından 20 G iv kanül ile damar yolu açılarak 5 ml kg-1 kristalloid infüzyonu yapıldı. EKG, puls oksimetri ve noninvaziv kan basıncı monitorizasyonu yapılarak spinal anestezi öncesi, kalp atım hızı (KAH), ortalama arter basıncı (OAB), periferik oksijen satürasyonları (SpO2) kaydedildi. Olgular kura çekme yöntemi kullanılarak, anestezi teknisyeni tarafından iki gruptan birine dahil edildi. Cerrahi uygulanacak taraf altta kalacak şekilde yan yatırılan olgularda L3-4 aralığından 26 G Atraucan spinal iğnenin açıklığı cerrahi uygulanacak tarafa bakacak şekilde (B. Braun Melsungen AG, Germany) subaraknoid mesafeye girildi. Uygulanacak lokal anestezik solüsyonlar çalışmaya katılmayan bir anestezist tarafından hazırlandı. Grup B için (n:15) 7.5 mg % 0.5 hiperbarik bupivakain (1.5 ml) (heavy marcaine % 0.5, 5 mg ml-1 ve Grup F için (n:15) 5 mg % 0.5 hiperbarik bupivakain (1 ml) + 25 µg fentanil (0.5 ml) 80 sn. içinde verildi.

Olgular 15 dk. Sefalik-kaudal açıları yere paralel ve lateral dekübitis pozisyonda tutuldu. Spinal enjeksiyondan sonra 1, 3, 5, 10, 15. dakikalarda ve daha sonra cerrahi sonuna kadar 10 dk. arayla OAB, KAH ve SpO2 ölçümleri kaydedildi. Hastaların tümünde 1 er dk. aralarla duyusal blok düzeyleri soğuk testi (buzlu tüp) (7) ve motor blok düzeyleri modifiye Bromage skalası ile (0: bacak, ayak ve dizini rahat hareket ettirebiliyor, 1: diz ve ayak hareketleri normal, fakat bacağını düz olarak kaldıramıyor, 2: diz fleksiyonu yapamıyor, 3: ayağını ve dizini hareket ettiremiyor) değerlendirildi (7). Cerrahi uygulanacak tarafta maksimal duyusal blok düzeyi, maksimal duyusal blok oluşma süresi, duyusal bloğun 2 dermatom gerileme süresi, maksimal motor blok düzeyleri, motor bloğun ortadan kalkma süresi, cerrahi uygulanmayan tarafta maksimal duyusal blok seviyesi spinal enjeksiyondan sonra 1 dk. arayla 15 dk. kaydedildi. Duyusal blok seviyesinin T12 ve Bromage skalasına göre 2. derece motor blok oluşması cerrahi için uygun şartlar olarak kabul edildi. OAB nin başlangıç değerinin % 25 altına düşmesi hipotansiyon, KAH nin 50 atım/dk-1 altına düşmesi bradikardi olarak değerlendirildi. Hipotansiyon 5 mg bolus iv efedrin enjeksiyonu ve kristalloid replasmanı, bradikardi ise 0.5 mg bolus iv atropin uygulanarak tedavi edildi. Olgular cerrahi esnasında ve sonrasında taburcu olana kadar bulantı, kusma, hipotansiyon, bradikardi, kaşıntı yönünden değerlendirildi. Vital bulguları en az bir saat stabil ve koopere olan, giyinme, yürüme ve miksiyon işlemlerini yerine getiren olgular bir refakatçi eşliğinde taburcu edildi. Postoperatif 24. saat ve 1. haftada olgular telefonla aranarak idrar retansiyonu, başağrısı ve nörolojik sekel gibi komplikasyonlar sorgulandı. İstatistiksel değerlendirme: Sonuçlar ortalama±standart sapma (Ort±SD) ve ortanca (en küçük-en büyük değer) olarak ifade edildi. Tekrarlanarak elde edilen ölçümlerin analizinde tekrarlayan ölçümlü varyans analizi (Dunnet), gruplar arası karşılaştırmalarda Mann-Whitney U, Kruskall-Wallis ve Fisher kesin olasılık testleri kullanıldı. p<0.05 anlamlı olarak kabul edildi. BULGULAR Grupların demografik verileri ve ameliyat süreleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı (Tablo 1). Hemodinamik verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde, OAB gruplar arası karşılaştırmada benzer bulundu. KAH, gruplar arası karşılaştırmada benzer bulunurken, grup içi kontrol değerler ile karşılaştırıldığında, Grup B de anlamlı değişiklik göstermezken, Grup F de 10. ve 60. dk. lar arasındaki değerler anlamlı olarak farklı bulundu (p<0.05) (Tablo 2). Sp02 değerleri hiçbir hastada % 97 altına düşmedi. Cerrahi uygulanan tarafta; maksimum duyusal blok seviyeleri Grup B de T6 (T2-T8), Grup F de T6 (T2-T6) bulundu ve istatistiksel olarak benzerdi. Maksimal duyusal blok oluşma süresi, duyusal bloğun 2 dermatom gerileme süresi benzer (p>0.05) ve motor bloğun ortadan kalkma süreleri arasındaki fark ileri derecede anlamlı bulundu (p<0.001). Olgular sırtüstü çevrildikten sonra cerrahi uygulanmayan tarafın maksimal duyusal blok seviyelerinde (Grup B: T12, Grup F: L3) gruplar arası anlamlı fark bulunmadı (p>0.05). Grupların spinal anestezi karakteristikleri Tablo 3 de

görülmektedir. Grup B ve Grup F deki olguların spinal anestezi sonrası 3., 5., 10. ve 15. dakikadaki motor blok seviyeleri ortanca değerleri sırasıyla; 1(0-2), 2(1-3), 3(1-3), 3(2-3) ve 1(0-2), 2(1-3), 2(1-3), 2(2-3) olarak bulundu. Grup B deki olguların 15. dk. motor blok seviyesi eşzamanlı gruplar arası karşılaştırmada anlamlı olarak yüksek bulundu (p<0.05). Hiçbir olguda başarısız blok gözlenmedi ve ek analjezik gereksinimi olmadı. Yan etkilerin gruplara göre dağılımı Tablo 4 de gösterilmiştir ve istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır. TARTIŞMA Günübirlik cerrahide erken derlenme önemlidir. Lokal anestezik ve opioid kombinasyonu, daha az lokal anestezik kullanımını mümkün kılar ve anestezinin başarısını artırır. Yüksek doz intratekal bupivakain, yüksek seviyede motor ve duyusal blok, hipotansiyona neden olabilir ve taburcu olma süresini uzatabilir (2). İntratekal opioidler sempatik blok ve taburcu olma süresini uzatmadan spinal anestezinin kalitesini artırır (6). Kuusniemi ve ark. (8) tek taraflı spinal anestezide 6 mg % 0.5 hiperbarik ve 6 mg izobarik bupivakaini aynı volümde (1.5 ml) kullandıkları çalışmalarında minimal hemodinamik değişiklikler bildirmiştir. Tek taraflı spinal anestezide blok öncesi kristalloid infüzyonunun arter basıncı değişikliklerinde etkin olduğunu bildiren çalışmalar yanında (9), düşük doz lokal anestezik kullanıldığında gerekli olmadığını savunan çalışmalar da (1) vardır. Esmaoğlu ve ark. (10) tek taraflı spinal anestezide 1.5, 2, 2.5 ml % 0.5 hiperbarik bupivakaini karşılaştırdıkları çalışmada, 2.5 ml verilen grupta hipotansiyonu % 10-20 oranında bildirmiştir. Tek taraflı spinal anestezi için 1, 1.5, 2 ml % 0.5 hiperbarik bupivakain (11) ve 2 ml hiperbarik bupivakain (12) uygulanan çalışmalarda hemodinamik değerlerin stabil seyrettiği belirtilmiştir. Tek taraflı spinal anestezide düşük doz lokal anesteziğin daha yavaş ve sınırlı yayılımı daha stabil bir kardiovasküler profille sonuçlanmaktadır (13,14). Bazı çalışmacılar, kullanılan lokal anestezik dozu düşük olduğunda hemodinamik değişikliklerin lokal anesteziğin volüm ve konsantrasyonundan çok total dozla ilişkili olduğu sonucuna varmıştır (1,5). Çalışmamızda, blok öncesi her iki gruba da 5 ml kg-1 kristalloid infüzyonu yapılmasının, düşük doz lokal anestezik kullanılmasının ve duyusal blok seviyesinin yüksek olmamasının hemodinamik stabilitede önemli rol oynadığını düşünüyoruz. Fentanil eklediğimiz grupta istatistiksel olarak anlamlı bradikardi görülmesine rağmen klinik olarak tedaviye ihtiyaç duyulmadı. Goel ve ark. (2) 5 mg % 0.17 bupivakaine 7.5, 10, 12.5 µg fentanil ekledikleri çalışmalarında 12.5 µg fentanille 2 segment ve S2 ye gerileme süresinin uzun olmasına rağmen, daha iyi cerrahi anestezi ve blok başarısındaki artışla beraber olduğunu belirtmiştir. 3 mg hiperbarik bupivakain +10 µg fentanil ile 4 mg hiberbarik bupivakainin eşit volümde (0.8 ml) artroskopik diz cerrahisinde uygulandığı çalışmada, düşük doz bupivakain kullanılan grupta motor blok 80. dk. da hastaların % 60 ında ve diğer grupta % 28 inde gerilemiştir (6). Gupta ve ark. (15) 6 ve 7.5 mg hiperbarik bupivakaine 25 µg fentanil eklediklerinde; duyusal bloğun yayılımı, süresi

ve gerilemesini benzer, motor bloğun ortadan kalkma süresinin düşük doz lokal anestezik grubunda anlamlı olarak kısa olduğunu vurgulamıştır. Tek taraflı spinal anestezide eşit doz ve volümde hiperbarik bupivakain ile izobarik bupivakainin karşılaştırıldığı bir çalışmada (8) hiperbarik bupivakainle dermatomal yayılımın daha sınırlı, analjezi süresinin daha uzun ve tek taraflı blok oranının daha yüksek olduğu ifade edilmiştir. Fanelli ve ark. (13) artroskopik diz cerrahisinde tek taraflı spinal anestezide 8 mg % 0.5 hiperbarik bupivakainle cerrahi uygulanacak tarafta maksimal duyusal blok seviyesini (pin prick testi) T9, maksimal duyusal blok oluşma süresini 16 dk., duyusal bloğun 2 dermatom gerileme süresini 99±28 dk. bulmuştur. Casati ve ark. (14) 8 mg % 0.5 hiperbarik bupivakainle cerrahi uygulanacak tarafta maksimal duyusal blok seviyesini (pin prick testi) T10, maksimal duyusal blok oluşma süresi 20 dk., duyusal bloğun 2 dermatom gerileme süresini 80 dk. olarak bildirmiştir. Tek taraflı spinal anestezinin kombine femoral-siyatik blokla karşılaştırıldığı çalışmada 8 mg % 0.5 hiperbarik bupivakainle maksimal duyusal blok seviyesini T12, maksimal duyusal blok oluşma süresini 15±6 dk. saptanmıştır (16). Çalışmamızda, cerrahi uygulanacak tarafta maksimal duyusal blok seviyesini (soğuk testi ile), maksimal duyusal blok oluşma süresini, duyusal bloğun 2 dermatom gerileme süresini gruplar arası karşılaştırmada benzer bulduk. Maksimal duyusal blok seviyesini benzer çalışmalardan yüksek bulmamızın sebebi soğuk testi kullanmamızdı. Soğuk testi ile duyusal blok seviyesinin pin prick testi ile bulunandan 2-3 dermatom daha yüksek olduğunu Malinovsky ve ark. (7) endoskopik ürolojik cerrahilerde intratekal 15 mg ropivakain ve 10 mg bupivakain uyguladıkları çalışmalarında da belirtmiştir. Ropivakain grubunda duyusal blok seviyesi soğuk testi ile T6, pinprick testi ile T9 ve bupivakain grubunda soğuk testi ile T4 ve pinprick testi ile T7 olarak bulmuşlardır. Ben ve ark. (17) 3 ml % 0.17 bupivakaine 10 µg fentanil ekledikleri grupta, motor blok yoğunluğunun artmadan duyusal blok süresinin ve başarılı blok oranının arttığını ifade etmiştir. Gupta ve ark. (15) 6 mg bupivakaine 25 µg fentanil ekledikleri çalışmalarında duyusal bloğun yayılımı, süresi ve gerilemesini 7.5 mg bupivakain verdikler grupla benzer bulmuştur. Çalışmamızda grupların duyusal blok seviyeleri, duyusal bloğun 2 dermatom gerilemesi ve maksimal duyusal blok oluşma süresi benzerdi. Eşit dozda lokal anesteziğe fentanil eklenen çalışmalarda duyusal blok süresi ve yoğunluğunun arttığı ifade edilirken, 5 mg % 0.5 hiperbarik bupivakaine 25 µg fentanil eklediğimiz çalışmamızda iki grupta benzer sonuçlar elde ettik. Buradaki amacımız, düşük doz lokal anesteziğe opioid ekleyerek yan etkileri azaltmanın yanında, cerrahi anestezi kalitesini artırmaktı. Eşit doz bupivakaine fentanil ilave edilen çalışmalarda, maksimal motor blok seviyesi ve motor bloğun ortadan kalkma süresi fentanil eklenen ve eklenmeyen grupta benzer bulunurken (17), düşük doz bupivakaine fentanil ilave edilen çalışmalarda motor bloğun ortadan kalkma süresini anlamlı olarak kısa bulunmuştur (6,15). Biz, 5 mg bupivakaine 25 µg fentanil eklenen grupta maksimal motor blok seviyesini anlamlı olarak düşük ve motor bloğun ortadan kalkma süresini anlamlı olarak kısa bulduk.

Lokal anesteziğe fentanil eklenen çeşitli çalışmalarda % 12-60 oranında kaşıntı (17,18), % 0-7 oranında idrar retansiyonu (1,13,14,19) ve % 0-37 oranında postspinal başağrısı (1,13,14,18) bildirilmiştir. Çalışmamızda fentanil eklenen gruptaki 2 olguda kaşıntı ve 1 olguda postspinal başağrısı saptandı, idrar retansiyonu gözlenmedi. Tek taraflı spinal anestezide 5 mg hiperbarik bupivakain + 25 µg fentanil kombinasyonunun, kaliteli bir cerrahi anestezi sağlaması yanında, motor blok derlenme süresini de kısalttığı sonucuna vardık. KAYNAKLAR 1. Kuusniemi KS, Pihlajamaki KK, Pitkanen MT, Korkeila JE. Low-dose bupivacaine: a comparison of hypobaric and near isobaric solutions for artroscopic surgery of the knee. Anaesthesia 1999; 54:540-545. 2. Goel S, Bhardwaj N, Grover VK. Intrathecal fentanyl added to intrathecal bupivacaine for day case surgery: a randomized study. Eur J Anaesthesiol 2003; 20:294-297. 3. Sheskey M, Rocco A, Bizzarri-Schmid M, et al. Adose-response study of bupivacaine for spinal anesthesia. Anesth Analg 1983; 62:931-935. 4. Bengtsson M, Malmquist L, Endström H. Spinal analgesia with glucose-free bupivacaine: effects of volüm and concentration. Acta Anaesthesiol Scand 1984; 28:583-586. 5. Kararmaz A, Kaya S, Turhanoğlu S, Özyılmaz MA. Low-dose bupivacainefentanyl spinal anaesthesia for transurethral prostatectomy. Anaesthesia 2003; 58:526-530. 6. Korhonen AM, Valanne JV, Jokela RM, et al. Intrathecal hyperbaric bupivacaine 3 mg+fentanyl 10 microg for outpatient knee arthroscopy with tourniquet. Acta Anaesthesiol Scand 2003; 47:342-346. 7. Malinovsky J, Charles F, Kick O, et al. Intrathecal anesthesia: Ropivacaine versus bupivacaine. Anesth Analg 2000; 91:1457-1460. 8. Kuusniemi KS, Pihlajamaki KK, Pitkanen MT. A lowe dose of plain or hyperbaric bupivacaine for unilateral spinal anesthesia. Reg Anesth Pain Med 2000; 25:605-610. 9. Casati A, Fanelli G, Berti M, et al. Cardiac performance during unilateral lumbar spinal block after crystalloid preload. Can J Anaesth 1997; 44:623-628. 10. Esmaoğlu A, Boyacı A, Ersoy O, et al. Unilateral spinal anaesthesia with hyperbaric bupivacaine. Acta Anaesthesiol Scand 1998; 42:1083-1087. 11. Tok D, Turhanoğlu S, Özyılmaz MA, Bayhan N, Akça T. Tek yanlı spinal anestezi uygulanan ortopedik girişimlerde 1, 1.5, 2 ml hiperbarik bupivakainin etkileri. Türk Anest Rean Cem Mecmuası 1997; 25:281-283. 12. Besler M, Akyıldız A, Devrim S ark. Ünilateral spinal anestezi: değişik subaraknoid enjeksiyon hızlarının başarı oranları ve hemodinamik parametreler üzerine etkileri. Türk Anest Rean Cem Mecmuası 2000; 28:371-375. 13. Fanelli G, Borghi B, Casati A, et al. Unilateral bupivacaine spinal anesthesia for outpatient knee arthroscopy. Italian Study Group on Unilateral Spinal Anesthesia. Can J Anaesth 2000; 47:746-751. 14. Casati A, Fanelli G, Cappelleri G, et al. Low dose hyperbaric bupivacaine for unilateral spinal anaesthesia. Can J anaesth 1998; 45:850-854.

15. Gupta A, Axellsson K, Thorn SE, et al. Low-dose bupivacaine plus fentanyl for spinal anesthesia during ambulatory inguinal herniorrhaphy: a comparison between 6 mg and 7.5 mg of bupivacaine. Acta Anaesthesiol Scand 2003; 47:13-19. 16. Cappelleri G, Casati A, Fanelli G, et al. Unilateral spinal anesthesia or combined sciatic-femoral nerve block for day-case knee arthroscopy. A prospective, randomized comparison. Minerva Anestesiol 2000; 66:131-136. 17. Ben DB, Solomon E, Levin H, et al. Intrathecal fentanyl with small-dose dilute bupivacaine: better anesthesia without prolonging recovery. Anesth Analg 1997; 85:560-565. 18. Vaghadia H, David H, Pamela M, et al. Small dose hypobaric lidocaine-fentanyl spinal anesthesia for short duration outpatient laparoscopy. Anesth Analg 1997; 84:59-64. 19. Vincent WS, Philip P, Herbert C, et al. Determining minimum effective anesthetic concentration of hyperbaric bupivacaine for spinal anesthesia. Anesth Analg 2000; 90:1135-1140. Türk Anest Rean Der Dergisi 2005; 33(1):54-60 Günübirlik Pediyatrik Olgularda Total İntravenöz Anestezi ve Desfluran Anestezisinin Hemodinami ve Derlenme Özellikleri Açısından Karşılaştırılması Zekine Özpolat, Türkan Toğal, Hüseyin İlksen Toprak, Erdoğan Öztürk, Müslüm Çiçek, Hacer Ülger, M. Özcan Ersoy İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Malatya ÖZET Amaç: Pediyatrik olgularda propofol ve remifentanilin kullanıldığı total intravenöz anestezinin (TİVA) hemodinamik ve derlenme özelliklerini desfluran ve N2O dan oluşan inhalasyon anestezisi ile karşılaştırmayı amaçladık. Gereç ve Yöntem: ASA I, 4-12 yaşlarında tonsillektomi, adenoidektomi veya ventilasyon tüpü yerleştirilmesi planlanan 50 olguya oral midazolamla premedikasyon sonrası, 1 mg kg-1 lidokain, 1 µg kg-1 remifentanil, 3 mg kg-1 propofol ve 0.1 mg kg-1 vekuronyumla indüksiyon yapıldı. Olgular iki gruba ayrılarak, idamede I. gruba 0.5 µg kg-1 dk-1 remifentanil ve 50 µg kg-1 dk-1 propofol, II. gruba % 50 N2O içinde % 8.3 desfluran uygulandı. Nabız sayısı (NS), ortalama arter basıncı (OAB), SpO2, end-tidal CO2, vücut ısısı monitörize edildi. Uyanma ve derlenme süreleri, hipoksi, laringospazm, bulantı-kusma, ağrı, ajitasyon gibi yan etkiler kaydedildi. Bulgular: OAB bazal değere göre Grup I de indüksiyon sonrası hariç diğer zamanlarda yüksekken, Grup II de entübasyon sonrası ve cerrahi insizyon hariç diğer zamanlarda düşüktü. NS, bazal değere göre Grup I de cerrahi insizyon, insizyon sonrası 10., 20. ve 30. dakikada, Grup II de entübasyon sonrası ve cerrahi insizyon hariç diğer dönemlerde azaldı (p<0.05).