Arş. Gör. Seçil Toprak
Genel kapsamda araştırma görevliliği Öğretim Yardımcıları genel başlığı altında geçer. 2547 sayılı kanunun 33. madde a bendinde yapılan ve araştırma görevliliği görev tanımı için en genel tanımlama olan tanıma göre; Araştırma görevlileri, yükseköğretim kurumlarında yapılan araştırma, inceleme ve deneylerde yardımcı olan ve yetkili organlarca verilen ilgili diğer görevleri yapan öğretim yardımcılarıdır.
Araştırma görevlisi olmak için: Üniversite yıllarından başlamak üzere kendi bölümünüzde başarılı bir performans sergilemeli ve derslerinizin iyi olması gerekmektedir. Bununla birlikte girmeniz gereken sınavlar vardır. İngilizce seviyenizin de kendi alanınızda yazılanları ve alanınızdaki gündemi takip edecek seviyede olması gerekir. Bu seminerde tüm bu süreci adım adım açıklayarak Araştırma Görevlisi nasıl olunur? sorusuna cevap vermeye çalışacağız. Araştırma görevlisi olmak için öncelikle: 1) Ortalamanızın yüksek olması, 2) Bölümünüz ile alakalı ilginiz ve yeterli bilginizin olması, 3) ALES ve dil puanınızın olması gerekir.
1. Cari Atama a. 33/a maddesi: Bunlar ilgili anabilim veya anasanat dalı başkanlarının önerisi, Bölüm Başkanı, Dekan, enstitü, yüksekokul veya konservatuar müdürünün olumlu görüşü üzerine rektörün onayı ile araştırma görevlisi kadrolarına en çok üç yıl süre ile atanırlar; atanma süresi sonunda görevleri kendiliğinden sona erer. Bunlar aynı usulle yeniden atanabilirler. Yani araştırma görevlisinin sözleşmesi en çok 3 yılda bir yenilenir. Yenileme işlemi yüz kızartıcı bir suç işlenmediği takdirde otomatik olarak yapılmaktadır.
b. 50/d maddesi: Lisansüstü öğretim yapan öğrenciler, kendilerine tahsis edilebilecek burslardan yararlanabilecekleri gibi, her defasında bir yıl için olmak üzere öğretim yardımcılığı kadrolarından birine de atanabilirler. Bu maddeye göre 50/d kapsamında atanan araştırma görevlileri burslu öğrenci statüsünde yer almaktadır. Ancak 33/a ile atanan araştırma görevlileri ile aynı özlük haklarına sahiptirler. Görev süreleri lisansüstü öğrenimlerini tamamlayıncaya kadardır, eğitim tamamlandıktan sonra görevlerine son verilir.
Ortalama, size cari atama ile yapılan araştırma görevlisi başvurusu esnasında bir katkı sağlamaz!!! Araştırma görevlisi alımlarında ilk etapta ALES puanınızın %60 ve dil puanınızın %40 alarak puanınız hesaplanır. Bu hesaplamadan sonra yapılan sıralamada mülakata/bilim sınavına girmeye hak kazanırsanız, ortalamanız devreye girer. Ancak yüksek lisans başvurusunda ise birçok üniversitede 65 not ortalaması alt limit olarak belirlenmiştir. Ortalama,Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) ile yapılan araştırma görevlisi başvurusu esnasında önemli bir katkı sağlar!!! ÖYP ye başvururken ALES in %50 si, lisans mezuniyet ortalamasının %35 i, yabancı dil notunun %15 i alınarak puan hesaplaması yapılır.
Alanınızda ilgili olmak neden önemlidir? Araştırma görevliliği ile başlayan akademik kariyeriniz, ömrünüzün sonuna kadar devam edecektir. Sürekli kendi alanınızdaki yenilikleri takip etmelisiniz. Literatüre hakim olmalısınız. Her konu hakkında uzman olmasanız da her konuda kimlerin uzman olduğunu ve otorite isimleri bilmelisiniz. Ömür boyu yapacağınız bir meslekten bahsediyoruz. İlerleyen yıllarda doçent ve profesör olacaksınız. Bu da sizin kendi alanınızı sevmenizi gerektiren bir şeydir. Çünkü sevmediği bir şey ile ömrünün büyük bölümünü geçirmeyi kimse istemez. Araştırma görevliliği ve onun devamı olan öğretim üyeliği, sabah 8 akşam 5 çalışıp eve geldiğinizde ayaklarınızı uzatıp televizyon izleyebileceğiniz bir meslek değildir. Çünkü okulda geçirdiğiniz vakitlerde bölümünüz ve öğrencilerinizle ilgilenirken evde geçirdiğiniz vakitlerde de araştırma ve kendinizi geliştirmeye vakit ayırmalısınız. Aksi takdirde araştırmalarınız eksik kalacak yahut insanlarla iletişiminiz ve bölümünüzde yerine getirmeniz gereken işlerinizi aksatacaksınız. Şunu unutmayın, üniversitede araştırma görevliliği ile başlayan kariyeriniz ile birlikte siz artık bilim insanısınız. Bu da özverili yaşam şartlarını gerekli kılmaktadır. Aksi takdirde bilime yapacağınız katkı çok düşük olacaktır.
Maalesef ülkemizde son yıllarda bu mesleğe artan talepten dolayı, mesleğe giriş de belli kriterlere bağlanmıştır. Bunların başlıcaları olan ALES (Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı) ve İngilizce (KPDS, ÜDS, TOEFL, IELTS vs.) puanlarınızın olması gerekir. Teknik olarak araştırma görevlisi kadrolarına başvuru esnasında ALES puanınızın en az 70 ve dil puanınızın en az 50 olması gerekmektedir. Ancak üniversiteler bu şartları kendi tercihlerine göre değiştirebilir. Yabancı dil şartı teknik olarak istenmekle birlikte, bazı alanlarda çok önemli hale gelmiştir. Özellikle literatürün İngilizce dilinde geliştiği ve yerli çalışmaların az olduğu alanlarda İngilizce çok önemlidir.
İlk önce https://yoksis.yok.gov.tr/ilansayfa/ sayfasından kadro ilanları takip edilir.
İlanda yer alan başvuru şartları sağlanıyorsa ilgili birime istenen evraklar elden ya da posta ile teslim edilerek başvuru yapılır. Başvuru için genel şartlar; 1. 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde belirtilen şartları taşımak, 2. Öğretim üyesi dışındaki öğretim elemanı kadrolarına naklen veya açıktan yapılan her türlü atamada ALES ten en az 70 puan almış olmak, 3. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavından (KPDS) veya Üniversitelerarası Kurul Yabancı Dil Sınavından (ÜDS) veya Yabancı Dil Seviye Tespit Sınavından (YDS) en az 50 puan veya eşdeğerliliği YÖK ce kabul edilen bir sınavdan bu puan muadili bir puan almış olmak, 4. Yabancı ülkelerden alınan diplomaların denkliğinin onaylanmış olması, 5. Ön değerlendirme ve değerlendirme aşamalarında lisans mezuniyeti notunun hesaplanmasında kullanılacak, 4 lük not sisteminin 100 lük not sistemine eşdeğerliğinin YÖK'ün hazırladığı tablo ile belirlenmesi.
İstenen belgeler genellikle sayfanın en altında belirtilir. Araştırma görevlisi olmak için lisans mezunu olmak yeterlidir. YÖK ün web sayfasındaki ilanlarda araştırma görevlisi kadrosu için gerekli şartlarda kimi zaman yüksek lisans yapıyor olmak, yüksek lisans yapmış olmak, doktora yapıyor olmak gibi şartlar konulabilir. Bu kadrolara lisans mezunu birisi olarak başvuramazsınız. Siz, başvuru şartlarında size uygun olan kadrolara başvurmalısınız.
Başvuru yapan adaylar arasında ALES notunun %60 ı, yabancı dil notunun %40 ı alınarak bir sıralama yapılır. Sıralamaya giren adaylar arasından ilan edilen kadro sayısının 10 katı kadar aday yazılı sınava (bilim sınavı) çağrılır. Yazılı sınav sonucu tüm notların belirli ortalamaları alınarak (örneğin; ALES %30, lisans mezuniyet notu %30, sınav sonucu %30, yabancı dil %10) adaylar arasında sıralama yapılır. Kadro sayısına göre ilk sıradakiler alınır. Kadroya girmeye hak kazanan aday ilanda belirtilen süre içerisinde evraklarını üniversitenin Personel Daire Başkanlığı na teslim eder. Üniversite yönetim kurulu atamayı gerçekleştirir, alınan karar adaya tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden sonra en geç 15 gün içinde göreve başlanır. Cari usul ile atanan araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitim alma zorunlulukları yoktur. Ancak öğretim üyeliğine yükselebilmek için doktorayı tamamlamak şart olduğundan eğitim almaları yararlarına olacaktır. Bu eğitim için de; Atanılan üniversitede eğitim varsa orada eğitim alınabilir. Başka bir üniversitede eğitim alınmak isteniyorsa atanılan kurum izin verdiği takdirde görevlendirme alınabilir (35. Madde) ya da git-gel yapılabilir.
2. ÖYP Ataması ÖYP atamaları temel olarak 2547 sayılı kanunun 33/a maddesine göre yapılır. Aynı zamanda kendi içinde Usul ve Esaslar ile düzenlenmiştir. Bu Usul ve Esaslar a göre atama prosedürü şu şekildedir; MADDE 5 (1) Adaylar, YÖK ün resmi internet sitesinde ilan edilen ÖYP araştırma görevlisi kadrolarına başvurularını, söz konusu internet sitesi üzerinden beyan usulüne göre yapar. ÖYP araştırma görevlisi kadrolarına yerleştirmeler YÖK tarafından ÖYP puanı esas alınarak merkezi sistemle yapılır. (2) İlan edilen kadrolara yerleştirilen adayların beyanlarının doğruluğunun kontrolü ilgili yükseköğretim kurumunca yapılır. ÖYP araştırma görevlilerinin atanmaları 2547 sayılı Kanun un 33. maddesi uyarınca; Yabancı dil puanı 50 nin altında olanlar için bir yıl, yabancı dil puanı 50-64 puan olanlar için ise iki yıl süreyle yapılır. Yanlış beyanda bulunduğu halde ataması yapılan araştırma görevlileriyle ilgili tüm cezai ve hukuki sorumluluk atamayı yapan yükseköğretim kurumu yetkililerine aittir. ÖYP puanı hesaplaması ALES in %50 si, lisans mezuniyet ortalamasının %35 i, yabancı dil notunun %15 i alınarak yapılır. Adaylar ilk olarak YÖK tarafından ilan edilen tercih sitesi üzerinden tercih sistemine kayıt olurlar. Kayıt sırasında mezun olunan okul bilgileri, varsa devam eden lisansüstü eğitim bilgileri, ALES, yabancı dil ve lisans not ortalaması bilgileri sisteme girilir.
Bilgiler girildikten sonra tercih ekranına geçilir. YÖK tarafından https://yoksis.yok.gov.tr/oypilansayfa/ adresinde ilan edilen kadrolar arasından şartların sağlandığı 10 kadro tercih edilir. Aranan şartlar cari alımlarda olduğu gibi özel şartlar kısmında belirtilmektedir.
Tercih süresi bitiminde YÖK tarafından ÖYP puanı esas alınarak merkezi yerleştirme yapılır. Kadroya girmeye hak kazanan aday ilanda belirtilen süre içerisinde evraklarını üniversitenin Personel Daire Başkanlığı na teslim eder. Üniversite yönetim kurulu atamayı gerçekleştirir, alınan karar adaya tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden sonra en geç 15 gün içinde göreve başlanır.
ÖYP alımlarında cari alımlardan farklı olarak tüm araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitim alma zorunluluğu ve yabancı dil puanı 65 in altında olan araştırma görevlilerinin dil kursuna gitme zorunluluğu vardır. Yabancı dil puanı 65 ve altında olan ÖYP li araştırma görevlileri merkezi yerleştirmelerden yaklaşık 1 ay sonra dil kursu için tercih yaparlar. Tercih işlemleri kadro tercihleri ile aynı düzende gitmektedir. Açılan dil kursu merkezleri YÖK tarafından ilan edilir. Araştırma görevlileri tercih sistemine girerek açılan merkezler arasından tercihte bulunurlar. Tercih sayısı açılan dil merkezi sayısı kadardır. Tercih süresi bitiminde YÖK tarafından ÖYP puanı esas alınarak merkezi yerleştirme yapılır. Dil kursuna katılım zorunludur, bu nedenle eğer tüm okulları tercih etmez ve var olan tercihlerinizden birine yerleştirilemezseniz YÖK sizi rastgele puanınızın yettiği bir dil kursuna yerleştirecektir. Dil eğitimi 6 ay sürmektedir.
Eğitim bittikten sonraki süreç iki şekilde işler; 1. Eğitim bitiminde puanınız 50 altı ise atandığınız okula dönüp çalışmaya başlarsınız. Puanınızı 50 üstü yapmak için 6 ay, 65 üstü yapmak için 1,5 yıl süreniz vardır. 2. Eğitim bitiminde puanınız 50-64 arası ise atandığınız okula dönüp çalışmaya başlarsınız. Puanınızı 65 üstü yapmak için 1,5 yıl süreniz vardır. Eğitim bitiminde puanınız 65 üstü ise eğer varsa lisansüstü eğitim tercihi yaparsınız, yoksa atandığınız okulda çalışarak tercihleri beklersiniz.
Yabancı dil puanı 65 ve üstü olan ÖYP li araştırma görevlileri atandıkları tarihten itibaren lisansüstü eğitime başlamak zorundadır. (Usul ve Esaslar Madde 7/5) Atanılan üniversitede lisansüstü eğitim varsa araştırma görevlileri eğitimlerini orada alırlar. Eğer yoksa eğitim alabilecekleri diğer üniversitelere görevlendirilirler.
Görevlendirme ile lisansüstü eğitim için 2 durum mevcuttur: 1) Atanmadan önce bir lisansüstü eğitime kayıtlı olma durumu: Usul ve Esaslar a göre ÖYP ile atanmadan önce bir lisansüstü eğitime kayıtlı olma durumunda bu eğitime devam edilip edilemeyeceği atanılan üniversitenin takdirindedir. Ancak; ÖYP araştırma görevlisi olarak atanmadan önce bir başka yükseköğretim kurumunda atandığı anabilim dalına/bölüme uygun bir lisansüstü programa devam edenlerin bu lisansüstü programlara devam edip edemeyecekleri yükseköğretim kurumlarının takdirindedir. (Madde 7/4/b) Atanılan üniversite lisansüstü eğitimi kabul ediyorsa lisansüstü eğitim alınan üniversitenin YÖK tarafından ilan edilen eğitim kontenjanları arasında olup olmadığına bakılır. Bu durumda görevlendirme iki şekilde olur:
a) Lisansüstü eğitim alınan üniversite YÖK ün ilan ettiği eğitim kontenjanları arasında ise atanılan üniversiteye 35. madde ile görevlendirme alınmak istendiğine dair dilekçe verilir. Üniversite dilekçeyi değerlendirmeye alır, yürütme kurulundan görevlendirme kararı çıkar ve araştırma görevlisine tebliğ edilir. Tebliğ edildikten sonra araştırma görevlisi kefaletname ve taahhütname senedini imzalayarak atandığı üniversiteden ilişiğini keser ve eğitim aldığı üniversitede göreve başlar. Bu durumda YÖK ten herhangi bir kontenjan talebine gerek yoktur. Usul ve Esaslar da da aşağıdaki şekilde açıklanmıştır; Halen bir devlet yükseköğretim kurumunda lisansüstü (yüksek lisans, doktora, bütünleşik doktora) eğitimine devam eden ÖYP araştırma görevlilerinin devam ettikleri yükseköğretim kurumu/ bölüm/anabilim dalı Yükseköğretim Kurulu kararı ile ilan edilen ÖYP kapsamında lisansüstü eğitim yapabilecek yükseköğretim kurumları arasında yer alıyorsa, bu anabilim dalına yerleşen araştırma görevlileri bu yükseköğretim kurumuna tahsis edilen lisansüstü eğitim kontenjanları dışında tutulur. Yükseköğretim kurumunun bu durumdaki araştırma görevlileri için kontenjan talep etmesine gerek yoktur. (Madde 7/9)
b) Lisansüstü eğitim alınan üniversite YÖK ün ilan ettiği eğitim kontenjanları arasında değilse öncelikle o üniversite için YÖK ten bireysel kontenjan talep edilir. YÖK ten olumlu cevap gelmesinin ardından bir üst maddede anlatılan şekilde görevlendirme işlemleri yapılır. ÖYP kapsamında atanmış olup, atanma tarihinden önce YÖK Yürütme Kurulunca belirlenen lisansüstü eğitim kontenjanları dışında başka bir yükseköğretim kurumu ve/veya bölümde lisansüstü eğitime başlamış araştırma görevlilerine aynı yerde lisansüstü eğitim yaptırmak isteyen yükseköğretim kurumlarının kontenjan talepleri, YÖK Yürütme Kurulunca bireysel olarak değerlendirilir. (Madde 7/6) Alınan eğitimin atanılan üniversite tarafından kabul edilmemesi durumunda YÖK ün ilan edeceği lisansüstü eğitim kontenjanlarından tercih yapılarak yeni bir eğitime başlanır.
2) Atanmadan önce bir lisansüstü eğitime kayıtlı olmama durumu: Atanmadan önce herhangi bir lisansüstü eğitime kayıtlı olmayan ÖYP li araştırma görevlileri iki dönem içinde YÖK ün ilan ettiği lisansüstü eğitim kontenjanlarından tercih yaparlar. Tercih dönemi dil eğitimi tercihleri ile aynıdır. ÖYP puanı esas alınarak YÖK tarafından merkezi yerleştirme yapılır. Araştırma görevlileri yükseköğretim kurumu tarafından belirlenen asgari şartları (ALES ve yabancı dil puanı) karşılamak zorundadırlar. (Usul ve Esaslar Madde 7/3) Atandıktan sonra bireysel başvuru ile girilen lisansüstü eğitimler YÖK tarafından kabul edilmez. ÖYP kapsamında atanmış olup, atanma tarihinden sonra YÖK Yürütme Kurulunca belirlenen lisansüstü eğitim kontenjanları dışında başka bir yükseköğretim kurumu ve/veya bölümde lisansüstü eğitime başlamış araştırma görevlilerine aynı yerde lisansüstü eğitim yaptırmak isteyen yükseköğretim kurumlarının kontenjan talepleri değerlendirmeye alınmaz. (Madde 7/7)
Araştırma görevlisi olmak için teknik olarak bazı puanlar gerekmekle birlikte sizin kendinizi geliştirmeniz de gerekir. Araştırma görevlisi demek, geleceğin doçent ve profesörü demektir. Araştırma görevliliği akademik kariyer yapmak isteyenlere yüksek lisans ve doktora sürecinde yapılan bir katkı gibi düşünülebilir. Yani sizden beklenen, ömür boyu araştırma görevlisi olarak kalmanız değildir. Bu ilerleme de akademik olarak kendi alanınızda kendinizi yetiştirmenize ve önce yüksek lisans, sonra doktora eğitimini tamamlamanıza bağlıdır. Ülkemizde araştırma görevlisi olmak devlet kadrosu olduğundan ve iş bulmak daha önemli olduğundan daha çok teknik yeterliliklere takılıp kendisini geliştirmeyi ihmal eden birçok bilim insanı adayı vardır. Bu durumun acilen düzeltilmesi gerekir. Araştırma görevlisi olmak isteyenlerin neye talip olduklarını iyi bilmeleri gerekir.
http://www.akademikpersonel.org/anasayfa/ arastirma-gorevlisi-kimdir-nasil-atanir.html http://www.arastirmagorevlisi.com/arastirmagorevlisi-nasil-olunur.html
DİCLE ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ MATEMATİK BÖLÜMÜ Öğretim Elemanı ARŞ. GÖR. SEÇİL TOPRAK