İZMİR TİCARET ODASI ZAMBIYA CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ EYLÜL 2014 Hazırlayan: Zeynep Küheylan Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü Uzman Yardımcısı
TEMEL BİLGİLER Ülke Adı: Zambiya Cumhuriyeti Yüzölçümü: 752 618 km² Yönetim Biçimi: Cumhuriyet Devlet Başkanı: Michael Chilufya SATA (23 Eylül 2011 den beri) Devlet Başkan Yardımcısı: Guy SCOTT (30 Eylül 2011 den beri) Bağımsızlık Tarihi: 24 Ağustos 1964 tarihinde Birleşik Krallık tan bağımsızlığını kazanmıştır. Başkent: Lusaka Başlıca Şehirler: Livingstone, NdoL, Kitwe, Kabwe Din: Hristiyan % 50, Müslüman % 24 Dil: İngilizce (resmi dil), Bemba, Tonga, çeşitli yerel diller DEMOGRAFİK VERİLER Nüfus: 14.6 milyon Nüfus Artış Oranı: % 2.8 Nüfus Yapısı 0-14 yaş % 46.7 15-64 yaş % 50.8 65 yaş ve üstü % 16.6 DİPLOMATİK TEMSİLCİLER T.C Lusaka Büyükelçisi: Ahmet ARDA Zambiya Ankara Büyükelçisi: Miriam MULENGA Zambiya İstanbul Fahri Konsolosu: Dr. Bülent GÖKTUNA TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Para Birimi: Kvaça (ZMK) GSYİH: 25.4 milyar dolar Reel Ekonomik Büyüme: % 6 Enflasyon Oranı: % 7.1 Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 1 800 dolar İşgücü: 6.2 milyon İşsizlik Oranı: % 15 (2008 verisi) İhracat: 8.5 milyar dolar İthalat: 8.2 milyar dolar 2
GENEL EKONOMİK DURUM Zambiya, yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengin bir ülkedir. En önemli yeraltı kaynağı bakır olup, çıkarılan diğer başlıca madenler kobalt, atın, gümüş, değerli taşlar ve kömürdür. Nüfusun büyük bir kısmı geçimini tarım sektöründen karşılamaktadır. Başlıca tarım ürünleri mısır, tütün, yerfıstığı, pamuk ve şekerdir. Sanayi bakır madenciliği ve bakır işleme, gıda ürünleri, tekstil ve inşaat sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Turizm Zambiya için önemli bir gelir kaynağı olup, Zimbabwe sınırında yer alan Viktorya Şelaleleri ülkenin en önemli cazibe merkezlerinden birisidir. Hükümet turizm yatırımlarını teşvik etmektedir. GSYİH IN SEKTÖREL DAĞILIMI (2013) TARIM % 19.8 SANAYİ % 33.8 HİZMETLER % 46.5 İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIMI (2004) TARIM % 85 SANAYİ % 6 HİZMETLER % 9 ZAMBİYA NIN DIŞ TİCARETİ BAŞLICA İHRACAT YAPTIĞI ÜLKELER (2012) ÇİN % 43.4 Başlıca İhraç Ürünleri GÜNEY AFRİKA % 7.2 KONGO DEMOKRATİK CUM. % 6.7 GÜNEY KORE % 5.4 HİNDİSTAN % 4.7 Bakır (ülke ihracatının % 64 ünü oluşturmaktadır) Elektrik Tütün Çiçek Pamuk 3
BAŞLICA İTHALAT YAPTIĞI ÜLKELER (2012) GÜNEY AFRİKA % 36.7 Başlıca İthal Ürünleri KONGO DEMOKRATİK CUM. % 19.8 ÇİN % 10.4 KUVEYT % 6 ZAMBİYA VE TÜRKİYE ARASI TİCARET Makinalar Taşımacılık araçları Petrol ürünleri Elektrik Gübre Gıda ürünleri Giyim eşyaları Türkiye ile Zambiya Arasındaki Başlıca Anlaşmalar Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması Hava Ulaştırma Anlaşması Askeri Alanda Eğittim, Teknik ve Bilimsel İşbirliği Çerçeve Anlaşması Siyasi İstişare Mekanizması Kurulmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası Diplomat Eğitimi Alanında Mutabakat Muhtırası Sağlık Alanında İşbirliğine Dair Mutabakat Muhtırası * Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 17.04.2013 tarihinde parafe edilmiştir. TÜRKİYE - ZAMBİYA ARASI İHRACAT-İTHALAT GENEL VERİLER (000 $) YILLAR İHRACAT İTHALAT DIŞ TİCARET DENGESİ DIŞ TİCARET HACMİ 2013 21 523 1 301 20 222 22 824 2012 12 964 6 017 6 947 18 981 2011 6 198 113 457-107 259 119 655 2010 6 033 8 316-2 283 14 348 2009 2 704 2 596 108 5 300 Kaynak: TÜİK * 2014 Haziran ayı itibariyle Türkiye Zambiya arası ticaret hacmi 16.8 milyon dolardır. (İhracat: 6.7 milyon dolar, İthalat: 10.1 milyon dolar) * 2013 yılı İzmir Zambiya ticaret hacmi 2.6 milyon dolardır. (İhracat: 2.1 milyon dolar, İthalat: 596 bin dolar) 4
TÜRKİYE NİN ZAMBİYAYA İHRAÇ ETTİĞİ BAŞLICA ÜRÜNLER Makinalar, cihazlar ve parçaları Sentetik, suni lifler Halılar, yer kaplamaları Giyim eşyası Elektrikli cihazlar TÜRKİYE NİN ZAMBİYA DAN İTHAL ETTİĞİ BAŞLICA ÜRÜNLER Bakır, bakırdan eşya Tütün Ham postlar, deriler Pamuk, pamuk ipliği TÜRKİYE DE FAALİYET GÖSTEREN ZAMBİYA SERMAYELİ FİRMALAR 30 Haziran 2014 tarihi itibariyle Türkiye de 1 adet Zambiya sermayeli firma faaliyet göstermektedir (Hippo Gıda, Kimyevi İç ve Dış San. Tic.). İzmir de Zambiya sermayeli firma bulunmamaktadır. NOTLAR * THY nin Zambiya nın başkenti Lusaka ya direkt uçuşu bulunmaktadır. * Zambiya da Horizon isminde 1 Türk Okulu faaliyet göstermektedir. KAYNAKÇA Cental Intelligence Agency (https://www.cia.gov/library/) Türkiye İstatistik Kurumu (http://www.tuik.gov.tr/) Dışişleri Bakanlığı (http://www.mfa.gov.tr/) Ekonomi Bakanlığı (http://www.ekonomi.gov.tr/) International Trade Centre (http://www.trademap.org/) 5