ÇALIŞMA RAPORU 2011
2
3 ÇALIŞMA RAPORU 2011
4
Sayın Üyemiz, 2011 yılı sektörümüz için olumlu bir yıl olarak geçmiştir. Maden Sektörü ihracatımız, 2010 yılına göre %6 oranında artış göstererek 3,876 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında en fazla ihracatı yaptığımız ilk üç ürün, işlenmiş mermer (820 milyon dolar), blok mermer traverten (797 milyon dolar) ve krom cevherleri (468 milyon dolar olmuştur. Doğal taş ihracatımız da bir önceki yıla göre %6,6 oranında artarak 1,675 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2012 yılında, sektörümüzün ihracatını daha da artırmak için Yönetim Kurulumuz ve Genel Sekreterliğimizce yoğun çalışmalarımıza devam edeceğiz. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) olarak 2012 yılı itibariyle, 3 bin 250 üye firmaya ulaşmış bulunuyoruz. Türkiye nin sadece bir üretim merkezi olmadığını, aynı zamanda tasarıma ve inovasyona da önem veren bir anlayışa sahip olduğunu vurgulamayı ve uluslararası pazarlarda ülkemizin imajının daha üst seviyelere çıkarılmasına katkıda bulunmayı hedefliyoruz. Türkçe ve İngilizce olarak çıkardığımız Natura Dergisi ni yurt içinde ve yurt dışındaki önemli mimarlık ofislerine ücretsiz gönderiyoruz. Ülkemizin tüm doğal taşlarının bir arada görülebileceği bir dijital katalog hazırlıyoruz ve bunu mimarlarımız ile tasarımcılarımızın hizmetine sunacağız. Üye firmalarımızın ihracatının artırılması, firmalar arasında yeni iş bağlantılarının kurulması ve yurtdışı pazarlarda Türk firmalarının bilinilirliğinin arttırılması amacıyla Marmomacc ve Coverings fuarlarının Türkiye milli katılım organizasyonlarını düzenliyoruz. Ayrıca satın almacı gruplarla ikili iş görüşmelerinin gerçekleştirildiği ve fabrika tesis ziyaretlerinin yapıldığı sektörel ticaret heyetleri ve alım heyeti organizasyonlarını yine birliğimizce yürütüyoruz. Ülkemizde ve yurtdışında Türk doğal taş ve minerallerinin kullanımını teşvik etmek, ihracatı arttırmak ve ihracata yönelik sorunlara çözüm getirmek için sektörü temsil eden kurumların bir araya gelerek tek bir ses ve tek bir yürek olarak çalışmalarının sağlanmasının önemli olduğuna inandık. Sektörde sağlamış olduğumuz birlik ve beraberliğin önemli başarılar kazanılmasında ve sorunların aşılmasında bir güç birliği oluşturduğuna ve bu gücün, ileriki dönemlerde daha büyük başarılar getireceğine inanıyoruz. Hedefimiz başarılarımızın çıtasını çok daha yukarılara çekebilmek Mehmet ÖZER İSTANBUL MADEN İHRACATÇILARI BİRLİĞİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI 5
6
YÖNETİM KURULU ÜYELERİ ALFA MERMER SAN. VE DIŞ TİC. LTD. ŞTİ. MEHMET ÖZER BAŞKAN SİMTAŞ MERMER VE GRANİT SAN. A.Ş. AHMET KELEŞ BAŞKAN YRD. CANEL MUNİP ÇOKER MAD. TİC. VE SAN. A.Ş. HASAN CAN ÇOKER BAŞKAN YRD. GÖKYAR MERMER İNŞ. TUR. NAK. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ATİLLA KELEŞ MUHASİP ÜYE EFENDİOĞLU MERMER SAN. VE TİC. A.Ş. MADKİM MADEN VE KİMYA SAN. TİC. LTD. ŞTİ. GÜLMEZ DIŞ TİC. LTD. ŞTİ. SİLKAR DIŞ TİC. A.Ş. MESTA TRAVERTEN MERMER SAN. TİC. A.Ş KROM MADEN SAN. A.Ş. EKOM ECZACIBAŞI DIŞ TİC. A.Ş. LEONARDO GRANİT SAN. LTD. ŞTİ. EROL EFENDİOĞLU SALİH ÖZEN EMİN GÜLMEZ (12.12.2011 tarihine kadar) ERDOĞAN AKBULAK SUAT ÖZTÜRK MERVE HARZADİN SAHA MEHMET İHSAN BOZDOĞAN TEVFİK TUNÇ TÜRKER (21.12.2011 tarihinden itibaren) DENETİM KURULU ÜYELERİ ESMER MERMER SAN. VE TİC. A.Ş. MATEL HAMMADDE SAN. VE TİC. A.Ş. AYA MADENCİLİK İNŞAAT SAN.TİC.LTD.ŞTİ MUSTAFA ÜNAL BAYRAM ALTINTOP ERSİN KADAYIFÇI GENEL SEKRETERLİK GENEL SEKRETER GENEL SEKRETER V. GENEL SEKRETER YRD. GENEL SEKRETER YRD. MEHMET ZEREN (15.07.2011 tarihine kadar) COŞKUN KIRLIOĞLU (16.07.2011 tarihinden itibaren) FATİH ÖZER ÜMİT KOŞKAN 7
8
DÜNYA EKONOMİSİNDE GENEL EKONOMİK GELİŞMELER Dünya Ekonomisi 2012-2014 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programa (OVP) göre son bir yıllık dönemde dünya ekonomisinde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki ayrışmanın belirginleştiği, uluslararası ekonomik ve finansal politikalarda tam bir koordinasyonun sağlanamadığı, özellikle bazı gelişmiş ülkelerde hükümetlerin gerekli kararları zamanında alamadığı, küresel ölçekte makroekonomik ve finansal istikrarın sağlanamadığı ve belirsizliklerin artarak sürdüğü bir süreç yaşanmıştır. Dünya ekonomisinde artan belirsizlik ve olumsuzluklar neticesinde küresel büyüme beklentileri aşağı yönlü revize edilmiştir. Söz konusu gelişmede, özellikle bazı Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin borçlarının sürdürülebilirliğine ve bunun finans sektörüne olası etkilerine dair artan kaygıların yanı sıra ABD nin ekonomik performansının beklenenin altında kalması etkili olmuştur. 2009 yılında % 0,7 oranında daralan dünya ekonomisi 2010 yılında % 5,1 oranında büyümüştür. Bu süreçte, gelişmekte olan ülkeler gelişmiş ülkelere kıyasla daha hızlı bir toparlanma kaydetmiştir. Ancak 2011 yılında, başta AB ve ABD olmak üzere gelişmiş ekonomilerde yüksek borçluluktan kaynaklanan sorunların her geçen gün artmasıyla dünya ekonomisi yeni sorunlarla karşı karşıya kalmıştır. 2011 yılı ile birlikte gelişmiş ekonomiler başta olmak üzere dünya ekonomisinde büyümenin tekrar güç kaybettiği görülmektedir. IMF tarafından açıklanan World Economic Outlook Eylül 2011 raporuna göre, küresel krizin etkisiyle 2009 yılında %10,7 oranında daralan, 2010 yılında % 12,8 büyüyen dünya ticaret hacmi, ekonomik aktivitede beklenen yavaşlamaya paralel olarak, 2011 yılında da tahmini olarak % 6,6 artmıştır. 2011 yılında dünya ekonomisinde ortaya çıkan temel sorunlar kısaca şöyle özetlenebilir: Yunanistan, İtalya ve İspanya gibi AB nin önemli ekonomilerinin borçlarını yeniden yapılandırmak zorunda kalmaları, AB de yaşanan borç krizi Gelişmiş ülkelerde yüksek seyreden kamu borçluluk oranları ve buna bağlı riskler Küresel ekonomik büyümenin yavaşlaması Dünya ticaret hacmindeki artışın yavaşlamasına bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerin büyümelerinin de olumsuz yönde etkilenmesi Gelişmiş ülkelerde yüksek seyreden işsizlik oranları, işsizliğin azaltılmasında istenilen başarının elde edilememesi 2011 de Avrupa Ekonomi uzmanlarına göre, Euro Bölgesi 2011 yılında tam bir karabasan yaşadı. Yunanistan la başlayan ekonomik çöküş, İtalya başta olmak üzere Avrupa ülkelerini sarstı. Bu sarsıntılar ekonomiyle sınırlı kalmayıp siyasete de yansıdı. İngiltere, Euro Bölgesinin bir parçası olmayacağını net bir biçimde ortaya koydu. Özetle 2011 yılı Avrupa için tam anlamıyla bir Annus Horibilis (korku yılı) oldu. Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat ın verilerine göre, Euro bölgesinde GSYH dördüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre %0,3 küçüldü. Euro Bölgesi üçüncü çeyrekte ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,3 ve bir önceki çeyreğe göre de %0,1 ile beklentiler seviyesinde büyümüştü. Avrupa Birliği 2011 yılını %1,6, Euro Bölgesi ise %1,5 oranında büyüme ile tamamladı. AB de son çeyrekte gözlenen ekonomik küçülmenin, 2012 nin ilk çeyreğinde de devam etmesi beklenmektedir. 9
2011 de Türkiye Avrupa Birliği için 2011 bir duraklama ve kriz yılı olarak geçmesine rağmen, Türkiye ekonomisi sergilediği güçlü performans ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Uluslararası Para Fonu (IMF) tahminlerine göre Türkiye ekonomisi 2011 in 4. çeyreğinde % 4,8 ve 2011 in tamamında yüzde 8,3 büyüme kaydetmiştir. Yine 2011 yılında ihracatımız %18,2 oranında artış göstererek 134,9 milyar dolar ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek ihracat rakamını yakalamıştır. Ülke ihracatının büyük çoğunluğu otomotiv endüstrisi alanında gerçekleşmiş olup bu miktar 20,4 milyar dolar seviyesindedir. İkinci sırada 16,3 milyar dolarlık ihracatıyla Kimyevi Maddeler ve Mamulleri, üçüncü sırada 16,1 milyar dolar ile Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ürünleri bulunmaktadır. Yine Çelik sektörü ihracatı 15,3 milyar dolar seviyesinde olup, onu 10,7 milyar dolarlık ihracatıyla Elektrik - Elektronik Mak. Bilişim sektörü takip etmektedir. Maden sektörü ise 3,87 milyar dolarlık ihracatıyla, ülkenin toplam ihracatının %2,87 sine tekabül etmektedir. Türkiye nin dış ticaret hacmi de yine bir rekor kırarak 375,4 milyar dolara ulaşmıştır. Ülkemizin ithalatı 2011 yılında bir önceki yıla oranla yaklaşık % 30 artarak 240,8 milyar dolara ulaşmıştır. İthalatın ihracattan daha hızlı bir oranda artış göstermesi sonucunda ihracatın ithalatı karşılama oranı % 56 seviyesine gerilemiş, 2011 yılı cari açık rakamı da önceki yıla göre % 65,3 lük artışla 77,09 milyar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında bir önceki yıla kıyasla 30,45 milyar dolar artış göstererek bir rekor kıran cari açığın 2012 yılında alınacak önlemlerle bir miktar azalması beklenmektedir. Son olarak, Ekonomi Bakanlığı tarafından, tüm tedarik zincirinde daha fazla katma değerin Türkiye de bırakılması, ara malı ithalat bağımlılığının azaltılması, tedarik sürekliliği ve güvenliği ile ihracatta sürdürülebilir küresel rekabet gücü artışının sağlanması amacıyla Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) hayata geçirilmeye çalışılmaktadır. Türkiye nin en büyük problemi olan cari açığa çözüm bulma yolunda önemli bir girişim olan GİTES in öncelikle demir çelik, otomotiv, kimya ve makine sektörü için uygulanması planlanmaktadır. 10
2012 Yılı Tahminleri IMF Küresel Ekonomik Görünüş Raporuna göre, 2012 küresel ticaret hacminin 2011 yılına göre yüzde 4,7 oranında artış göstereceği öngörülmektedir. İlk bakışta ticaret hacminde iyi sayılabilecek bir artış olacakmış izlenimi olsa da aslında bu oran ticaret hacminin zayıf bir görünüm içinde olacağını ifade etmektedir. Bununla beraber, 2011 Eylül ayında yayınlanan söz konusu raporda, 2012 yılında dünya ekonomisinin %4 oranında büyüyeceği yönünde öngörüde bulunan IMF, 2012 yılı başında dünya ekonomisinin 2012 yılına ilişkin büyüme tahminlerini, büyük oranda AB ekonomisi kaynaklı endişeler nedeniyle %0,7 oranında aşağı revize etmiştir. 2012 yılı başında güncellenen bu rapora göre yeni büyüme oranları tahminleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Dünya Bankası ndan sonra IMF de, Euro Bölgesi nin 2012 yılı genelinde; ülke risklerindeki artış, bankaların borç azaltma sürecinin reel ekonomiye etkisi ve ilave mali sıkılaştırmanın etkisi ile daralacağını tahmin etmektedir. IMF nin Euro bölgesi dışında yaptığı en büyük aşağı yönlü revizyon Orta ve Doğu Avrupa Bölgesine aittir. Revize tahminlerde Türkiye ye ilişkin beklenti açıklanmazken, Türkiye yi de kapsayan Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri için 2012 yılı büyüme tahmini %2,7 den %1,1 e düşürüldü. Eylül ayında IMF nin Türkiye tahmini %2,2 idi. Libya daki durumun düzelmesi ve petrol ihraç eden diğer bazı bölge ekonomilerinin güç kazanması sonucu Orta-Doğu ve Kuzey Afrika da büyümenin güçlü seyretmesi beklenmekte olup, buna karşılık petrol ithalatçısı bölge ülkelerinde ekonomik büyüme, siyasi alanda tanık olunan dönüşüm sürecinin beklenenden uzun vakit almasından ve dış çevrede bozulan koşullardan olumsuz etkileneceği düşünülmektedir. Küresel yavaşlamanın etkileri, Güney Afrika gibi bazı istisnalar dışında Sahra altı Afrika sında sınırlı kalmış olup bölgede 2012 yılında ortalama büyüme hızının yüzde 5,5 oranında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Euro Bölgesi ile güçlü ticari ve finansal ilişkiler içersinde olmaları nedeniyle, bölgede yaşanan krizin olumsuz etkilerinin Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri üzerinde ağır olması beklenmektedir. Makroekonomik politikalarda yapılacak gevşemeler gelişmiş ülkelerden gelen talepteki daralmayı büyük ölçüde gidereceği ve küresel risk algılaması büyüyeceği, bu cihetle krizin diğer bölgeler üzerindeki olumsuz etkisinin daha hafif biçimde seyredeceği tahmin edilmektedir. Birçok yükselen piyasa ekonomisi ve gelişmekte olan ülke açısından yapılan tahminler daha güçlü emtia fiyatlarına işaret etmektedir. 2012-2014 yıllarını kapsayan orta vadeli programa göre ülkemizin 2012 yılında % 4 büyümesi tahmin edilmektedir. Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında, ülkemiz için yapılan bu büyüme performansının büyük bir başarı olduğu söylenebilir. Ancak IMF ye göre Türkiye, AB ülkelerinde devam eden borç krizi ve küresel ekonomide yaşanan daralma nedeniyle oluşan karamsar senaryolardan nasibini alacaktır ve dolayısıyla Türkiye ekonomisinin zayıf sermaye girişleri nedeniyle 2012 de %2,2 büyüyeceğini tahmin etmektedir. OECD, IMF den daha olumlu yaklaşarak bu oranı %3 olarak belirtmiştir. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde krizlerin devam ettiği son çeyreklerde Türkiye büyümeye devam etmiştir. Dünya ekonomilerinde sermaye girişlerini olumsuz yönde etkileyecek durumlar yaşanmadığı sürece, dış talepte meydana gelecek zayıflamaya rağmen iç talepte canlılık nedeniyle ekonomik büyümenin 2012 de de devam edeceği ve öngörülen rakamlardan daha yüksek oranlarda gerçekleşeceği beklenmektedir. 11
Türkiye nin ithal ara malı bağımlılığını azaltmak ve cari açık problemine katkı sağlamak amacıyla oluşturduğu Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) kapsamında şu ana kadar yapılan çalışmalarda, üzerinde çalışılabilecek ve daha da geliştirilebilecek pek çok politika önerisi ortaya çıkmıştır. Türkiye 2012 yılında kişi başına düşen geliri Orta Vadeli Programda 10 bin 973 dolar, büyümeyi yüzde 4 olarak öngörmektedir. Ekonomiyi yönetenler Türkiye yi dünyanın 10 büyük ekonomisinden biri yapacak uzun vadeli stratejileri uygulamayı ilke edinmişlerdir. Türkiye nin hedefi 2023 yılında 500 milyar dolar ihracat ve 2 trilyon dolar GSYİH ve kişi başına 25 bin dolar gelir ile dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olmaktır. Bu çerçevede, özendirici bir güç ve kolaylık olması adına Yeni Teşvik Sistemi çalışmaları devam etmektedir. Bu kapsamda cari açık yaratan ithalata bağlı demir-çelik, makine, otomotiv, kimya, tekstil ve tarımın bulunduğu 6 sektör grubu yatırım öncelikli olarak stratejik yatırım alanları olarak kabul edilecektir. Söz konusu sistemin yasalaşmasında artık son viraja gelindiği ve bu yasa ile milyar dolarlık yatırımlara hazırlanan Türkiye de, şirketler artık yatırım yaptığı süreçte bazı masrafları teşvik kapsamına alınabileceği ve bu kapsamda vergi indirimleri yatırım sırasında uygulanabileceği Ekonomi Bakanlığı tarafından daha önce ifade edilmiştir. Temelde dışa bağımlılığı azaltıp ihracatımızı artırmayı hedefleyen bütün bu iyileştirmelerle beraber 2012 yılı Türkiye İhracat hedefi 143,5 milyar dolar olup, Maden Sektörünün payına düşen hedef rakam 4,2 milyar dolardır. Sonuç olarak, ekonomistlere göre 2012 yılında ekonomik büyümede çok keskin bir düşüş yaşanmadan büyüme dinamiğinin devam edeceği öngörülmektedir. Diğer taraftan, ekonomik büyümenin istikrarlı olabilmesi için; yurtiçi üretimde verimlilik artışının sağlanması, katma değeri yüksek ürünlerin üretimine öncelik verilmesi ve rekabet gücü yüksek sektörlere odaklanılması gibi temel sorunlara çözüm bulunması gerektiği Türkiye ekonomisinin ve sanayisinin tüm aktörleri tarafından vurgulanmaktadır. 12
13 ÇALIŞMA RAPORU 2011
14
MADEN SEKTÖRÜ GÖRÜNÜMÜ Ülkemizin karmaşık jeolojik ve tektonik yapısı çok çeşitli maden yataklarının bulunmasına olanak sağlamıştır. Günümüzde dünyada yaklaşık 90 çeşit madenin üretimi yapılmaktayken ülkemizde 60 civarında maden türünde üretim yapılmaktadır. MTA verilerine göre, dünyada 132 ülke arasında toplam maden üretim değeri itibarıyla 28 inci sırada yer alan ülkemiz, maden çeşitliliği açısından ise 10 uncu sırada bulunmaktadır. Başta endüstriyel ham maddeler olmak üzere, bazı metalik madenler, linyit ve jeotermal kaynaklar gibi enerji ham maddeleri açısından ülkemiz zengindir. Ancak birkaç maden dışında dünya ölçeğindeki rezervlerimiz kısıtlıdır. Ülkemiz 50 çeşit madende kısmen yeterli kaynaklara sahipken, 27 maden ve mineralin günümüzde bilinen rezervleri ve kaliteleri ekonomik madencilik için yetersizdir. Ülkemizin, maden kaynakları ve çeşitliliği bakımından kendi kendine kısmen yeterli olan ülkeler arasında yer aldığı söylenebilir. 2011 yılında 134,6 milyar dolara ulaşan ülkemiz toplam ihracatından %2,9 pay alan madencilik sektörü ihracatı, bir önceki yıla göre %6 artışla 3,876 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye genel ihracatında yaşanan artışın sürmesinin beklentisiyle 2012 hedefi 4,2 milyar dolar olarak belirlenmiştir. Tablo 1: Türkiye İhracatı İle Maden İhracatının Karşılaştırılması 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Toplam İhracat ( x 1.000 $) Madencilik İhracatı (x 1.000 $) Madencilik ihracatının Türkiye Toplam İhr. Payı % 64.026.635 73.444.821 85.774.644 105.964.665 132.027.195 102.142.612 113.685.989 134.571.338 1.207.826 1.525.094 2.080.486 2.715.825 3.241.019 2.508.609 3.655.300 3.876.465 1,9 2,0 2,4 2,5 2,4 2,4 3,2 2,9 Kaynak: TİM İhracat Rakamları 2011 yılında yapılan doğal taş ihracatımızı ay bazında incelediğimizde tablo şu şekilde olmaktadır. Grafik 1: 2011 Yılı doğal taş ihracatımızın aylara göre dağılımı 15
2011 yılında yaptığımız maden ihracatımızın aylara göre dağılımı ise şu şekilde olmaktadır. Grafik 2: 2011 Yılı Maden İhracatımızın Aylara Göre Dağılımı 2011 yılında ülkemizin en fazla ihraç ettiği maden ürün grupları arasında doğal taşlar 1,675 milyar dolar ile ilk sırada yer almaktadır. Doğal taşlar ürün grubunu 1,267 milyar dolar ile metalik cevherler, 703,67 milyon dolar ile endüstriyel mineraller ve 229,97 milyon dolar ile ferro alyajlar ve diğer maden ürünleri ihracatı takip etmektedir. Grafik 3: 2011 Yılı Maden İhracatımızın Mal Gruplarına Göre Dağılımı (%) DOĞAL TAŞLAR METALİK CEVHERLER ENDÜSTRİYEL MİNERALLER FERRO ALYAJLAR VE DİĞER MADEN ÜRÜNLERİ 16
Bu dönemde, işlenmiş mermer ve traverten 1,67 milyon ton ve 819,6 milyon dolarla en fazla ihraç edilen ürün olurken, blok mermer ve traverten 5,01 milyon ton ve 785,2 milyon dolarla ikinci, krom cevherleri 2,17 milyon ton ve 467,7 milyon dolarla üçüncü, bakır cevherleri 258 bin ton ve 371,7 milyon dolarla dördüncü, tabii boratlar ve konsantreleri 680,3 bin ton ve 204,7 milyon dolarla beşinci sırada yer almıştır. Madencilik sektörümüz ihracatında diğer önemli ihraç ürünlerimiz ise, çinko cevherleri (202,7 milyon dolar), feldspat (134,4 milyon dolar) ferrokrom (110,8 milyon dolar), manyezit (91,2 milyon dolar) ve kurşun cevherleri (88,8 milyon dolar) olarak sıralanmaktadır. Maden ürünleri ihracatında, ülke grubu bazında 1,7 milyar dolar ve %48 payla Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, Tayvan, Japonya gibi ülkelerin yer aldığı Diğer Asya ülkelerinin ağırlığı görülmektedir. Diğer Asya ülkelerini 844,7 milyon dolar ve % 23,1 payla Avrupa Birliği ülkeleri izlemektedir. Kuzey Amerika ülkeleri grubu 323 milyon dolar ve %8,8 payla üçüncü, Yakın Orta Doğu Asya 300 milyon dolar ve %8 payla dördüncü ve Diğer Avrupa ülkeleri 227,4 milyon dolar ve % 6,2 payla beşinci sırada yer almaktadır. Madencilik ürünleri ihracatının gerçekleştirildiği önemli ülkeler arasında, Çin Halk Cumhuriyeti 1,5 milyar dolarla ilk sırada yer alırken, bu ülkeye olan ihracatımızda, bir önceki döneme göre, miktarda %0,7 oranında artış gerçekleşirken değerde %1,5 oranında azalış kaydedilmiştir. Çin i sırasıyla, 308,5 milyon dolarla ABD (%13,5 artış), 120,9 milyon dolarla İtalya (%21,2 artış), 103,6 milyon dolarla Hindistan (%6,8 artış) ve 103,4 milyon dolarla Belçika (%6,8 azalış) takip etmektedir. Irak, Rusya Federasyonu, Almanya, İspanya ve Bulgaristan madencilik ürünleri ihracatımızın yapıldığı diğer önemli ülkeler olmuşlardır. Grafik 4: 2011 Yılı Maden İhracatımızda ilk 10 ülke ÇİN HALK CUMHURİYETİ BİRLEŞİK DEVLETLER İTALYA HİNDİSTAN BELÇİKA RUSYA FEDERASYONU ALMANYA İSPANYA BULGARİSTAN DİĞER IRAK DOĞAL TAŞLAR 2011 yılında Türkiye genelinde, doğal taş sektörü ihracatımız değerde %6,6 oranında artışla 1,675 milyar dolar, miktarda da %9,7 artış ile 7,29 milyon ton olarak gerçekleştirilmiştir. Söz konusu dönemde, ülkeler bazında doğal taş ihracatımıza bakıldığında ise ilk beşi Çin Halk Cumhuriyeti (639 milyon dolar, %7,3 artış), ABD (236,9 milyon dolar, %8 artış), Irak (83,6 milyon dolar, %16,5 artış), Suudi Arabistan (62,8 milyon dolar, %35,8 artış) ve İngiltere (46,5 milyon dolar, %3 azalış) oluşturmuştur. Söz konusu ülkelere en çok ihraç ettiğimiz ürünler ise; Çin Halk Cumhuriyeti e 633,8 milyon dolarla blok 17
mermer ve traverten, Amerika Birleşik Devletleri ne 146,9 milyon dolarla işlenmiş mermer, Irak a 74,3 milyon dolarla işlenmiş mermer, Suudi Arabistan a 55,9 milyon dolarla işlenmiş mermer, İngiltere ye 26,3 milyon dolarla işlenmiş mermer olarak sıralanmaktadır. Grafik 5: 2011 Yılı Doğal Taş İhracatının Ürün Gruplarına Göre Dağılımı İşlenmiş Mermer ve Traverten Blok Mermer ve Traverten Diğerleri 2011 yılında doğal taş ihracatımızda değer artışı bakımından dikkat çeken ülkeler, Tacikistan (%1.423,50), Kenya (%891,1), Pakistan (%645,9), Ekvator Ginesi (%467,3), Fas (%399,6), Hırvatistan (%170,8), Lihtenştayn (%147,8), Ekvator (%146,5) olarak sıralanmaktadır. Bu gelişmeler, söz konusu ülkelerin yapı sektöründe yaşanan gelişmelerle paralellik göstermektedir. Grafik 6: 2011 Yılı Doğal Taş İhracatımızda İlk 5 Ülke ÜRÜN BAZINDA İNCELEME 2011 yılı doğal taş ihracatı ürün bazında incelendiğinde, en önemli ürün grubunu %48,9 pay ile işlenmiş mermer ve travertenin oluşturduğu görülmektedir. Söz konusu ürünün ihracatı bu dönemde değerde %5,4 oranında, miktarda %5,3 artış göstererek 1,67 milyon ton karşılığında 819,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İşlenmiş 18
mermer ve traverten ihracatının en fazla yapıldığı ülkeler arasında 229,8 milyon dolarla ABD, 74,7 milyon dolarla Irak, 61,8 milyon dolarla Suudi Arabistan, 43,9 milyon dolarla İngiltere ve 41,3 milyon dolarla Fransa ön sıralarda yer almaktadır. %46,9 luk payı ile sektör ihracatı içerisinde ikinci büyük grubu oluşturan blok mermer traverten in ihracatı ise miktarda %5,1, değerde %6,9 artış göstererek 5 milyon ton karşılığında 785,2 milyon dolara yükselmiştir. Bu ürün grubunun ihracatında Çin Halk Cumhuriyeti 633,8 milyon dolar (%7,4 artış) ile ilk sırada, Hindistan 32,4 milyon dolar (%14,1 azalış) ile ikinci ve Suriye 25,1 milyon dolarla (%8,8 artış) üçüncü sırada yer almaktadır. Diğer önemli bir ürün olan inşaata elverişli diğer işlenmiş taşlar ihracatımız miktarda %7,5 ve değerde %58,1 oranında artışla, 41,2 bin ton karşılığında 29,1 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde Amerika Birleşik Devletleri, 5,6 milyon dolarla anılan ürün grubunun en fazla ihraç edildiği ülke olurken, Amerika Birleşik Devletleri ni 4,1 milyon dolarla Kazakistan, 2 milyon dolarla Azerbaycan Nahçivan, 1,8 milyon dolarla Irak takip etmiştir. Kanada, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri, İngiltere, Cezayir ve Almanya ihracatın yapıldığı diğer önemli ülkeler olmuştur. Doğal taş ihracatında diğer ürünler ise 12,7 milyon dolar ile işlenmiş granit, 11,9 milyon dolarla blok granit, 8,9 milyon dolar ile tabi taşlardan karo, ranül, parça ve tozları olarak sıralanmaktadır. KROM CEVHERİ 2011 yılında krom cevheri ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine göre miktarda %4,1 değerde de %1,7 oranlarında azalışla, 2,17 milyon ton karşılığı 467,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Krom cevheri ihracatımızda önde gelen ülkeler; Çin Halk Cumhuriyeti 387,7 milyon dolarla (%7,4 azalış) birinci, Rusya Federasyonu 25,6 milyon dolarla (%53,8 artış) ikinci, İsveç 10,7 milyon dolarla (%21,8 azalış) üçüncü, Hindistan 10 milyon dolarla dördüncü (%281,2 artış) ve Hollanda 8,6 milyon dolarla (%49,9 artış) beşinci sırada yer almaktadır. Grafik 7: Son Beş Yıllık Krom Cevheri İhracatımız 19
BAKIR CEVHERİ 2011 yılında bakır cevheri ihracatımız miktarda %39 ve değerde %24,5 oranında azalış göstererek, 258 bin ton karşılığı 371,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu ürün grubunda en fazla ihracat yaptığımız ülkeler arasında 198,2 milyon dolar ile Çin Halk Cumhuriyeti gelmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti ni 40 milyon dolar ile Hindistan ve 39,5 milyon dolar ile İsveç takip etmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti ne gerçekleştirilen ihracatta %29,1 oranında gerileme söz konusu iken, Hindistan a gerçekleştirilen ihracatta %2,1 ve İsveç e gerçekleştirilen ihracatta %19,2 artış kaydedilmiştir. Grafik 8: Son Beş Yıllık Bakır Cevheri İhracatımız TABİİ BORATLAR ve KONSANTRELERİ Dünya bor rezervlerinin yaklaşık %72 sine sahip olan Türkiye nin tabii boratlar ve konsantreleri ihracatı 2011 yılında miktarda %18, değerde %22,1 oranında artarak, 680,3 bin ton karşılığı 204,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Tabii boratlar ve konsantreleri ihracatımızın en fazla olduğu ülkeler şu şekilde sıralanmaktadır; Çin Halk Cumhuriyeti 91,2 milyon dolarla (%24,3 artış) birinci, Amerika Birleşik Devletleri 27,2 milyon dolarla (%29,6 artış) ikinci, Tayvan 19 milyon dolarla (%14,3 artış) üçüncü, İspanya 12,9 milyon dolarla (%78 artış) dördüncü ve Japonya 10,3 milyon dolarla (%0,5 artış) beşinci sırada yer almaktadır. ÇİNKO CEVHERİ Grafik 9: Son Beş Yıllık Tabii Boratlar ve Konsantreleri İhracatımız 2011 yılı çinko cevheri ihracatımız, miktarda %19,2 azalış, değerde ise %4,2 artışla 316,2 bin ton karşılığı 202,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Çinko cevheri ihracatımızda Belçika 56,9 milyon dolarla ilk sırada yer alırken, bu ülkeyi 43,2 milyon dolarla Çin Halk Cumhuriyeti, 27,1 milyon dolarla Bulgaristan, 12,6 milyon dolarla Güney Kore ve 11,2 milyon dolarla Meksika takip etmektedir. Söz konusu ürün ihracatının yapıldığı ülkelerden Tayland (%387,1), Bulgaristan (%148,5) ve Rusya Federasyonu (%99,9) pazarlarındaki ihracat artışı dikkat çekicidir. Grafik 10: Son Beş Yıllık Çinko Cevheri İhracatımız 20
FELDSPAT Feldspat ihracatımız, 2011 yılında 3,92 milyon ton karşılığı 134,5 milyon dolar seviyesinde gerçekleşerek, 2010 yılına göre miktarda %5,3 oranında, değerde de %26,7 oranında artış kaydetmiştir. Söz konusu üründen en çok ihracat yaptığımız ülkeler; İtalya 58,7 milyon dolarla (%26,3 artış) birinci, İspanya 20,4 milyon dolarla (%32,7 artış) ikinci, Rusya Federasyonu 10,7 milyon dolarla (%41 artış) üçüncü, Polonya 5,5 milyon dolarla (%57,5 artış) dördüncü ve Birleşik Arap Emirlikleri 4,8 milyon dolarla (%112,6 artış) beşinci sırada yer almaktadır. Grafik 11: Son Beş Yıllık Feldspat İhracatımız FERROKROM 2011 yılında ferrokrom ihracatımız bir önceki yıla göre miktarda %2,8 azalış, değerde ise %19 oranında artışla 75,1 bin ton karşılığı 110,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Amerika Birleşik Devletleri 26,7 milyon dolarla söz konusu dönemde ülkemizden en fazla ferrokrom satın alan ülke olurken, Amerika Birleşik Devletleri ni 16,5 milyon dolarla Hollanda ve 13,2 milyon dolarla Belçika takip etmiştir. 2010 yılı aynı dönemde hiç alım yapmayan Birleşik Arap Emirlikleri, Peru, Yeni Zelanda, Malezya, Sudan, Romanya, Gürcistan, Rusya Federasyonu 2011 yılında çeşitli miktarlarda alım yapmışlardır. Dünyada üretilen ferrokromun yaklaşık %90 ı paslanmaz çelik sektöründe kullanılmaktadır. Dolayısıyla paslanmaz çelikteki arz - talep dengesi doğrudan ferrokrom üretimini ve fiyatını etkilemektedir. Grafik 12: Son Beş Yıllık Ferrokrom İhracatımız 21
MANYEZİT Manyezit ihracatımız, 2011 yılında, bir önceki yılın aynı dönemine göre miktarda % 19,3 değerde de %31,2 oranında artışlarla, 276,6 bin ton karşılığı 91,2 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Sektörün en önemli pazarı durumundaki Avusturya ya 40,9 milyon dolar (%18,9 artış), İrlanda ya 9,7 milyon dolar (%59,7 artış), Almanya ya 8,2 milyon dolar (%94,1 artış), Ukrayna ya 7 milyon dolar (%7,5 artış) ve İngiltere ye 4,9 milyon dolar (%14,4 artış) ihracat gerçekleştirilirken, Hollanda, İtalya, Yunanistan, Japonya, Meksika ihracat yapılan diğer önemli ülkeler olmuştur. Grafik 13: Son Beş Yıllık Çinko Cevheri İhracatımız 22
23 ÇALIŞMA RAPORU 2011
24
25 ÇALIŞMA RAPORU 2011
FUAR VE TANITIM ETKİNLİKLERİ Stonexpo Marmomacc Americas 2011 25-27 Ocak 2011 tarihleri arasında ABD nin Las Vegas şehrinde düzenlenen Stonexpo Marmomacc Americas 2011 fuarına Birliğimiz bu yıl ikinci kez info stant ile katılım sağlamıştır. Fuarın gerçekleştirildiği Mandalay Bay Convention Center ABD nin Las Vegas şehrinde yer almakta olup yaklaşık 167.500 m 2 sergileme / toplantı alanına sahiptir. 22 yıldır düzenlenmekte olan Stonexpo Marmomacc Americas Fuarı, Coverings Fuarı ndan sonra Kuzey Amerika da düzenlenen bir diğer önemli doğal taş fuarıdır. Türk doğal taşlarının ve doğal taş ürünlerinin, dünyada doğal taş ithalatında ilk sırada yer alan Amerika ve yine o bölgede önemli bir alıcı olan Kanada ve diğer ülke alıcılarına tanıtılması için önemli bir etkinlik konumundadır. Stonexpo Marmomacc Americas Fuarı 2011 yılında Surfaces Fuarı ile birleştirilmiş ve daha fazla ziyaretçi tarafından ziyaret edilmeye başlamıştır. İtalya, Türkiye, Çin ve Brezilya başta olmak üzere bir çok ülkeden yaklaşık 4.000 kadar ziyaretçinin katılımı gerçekleşmiştir. Stonexpo Marmomacc Americas fuarında Türkiye info standına toplamda 93 m 2 alan tahsis edilmiştir. Fuar süresince bu alanda ülkemiz doğal taş katalogu ve cd leri, Birliğimizin süreli yayınlarından Natura dergisi sergilenmiştir. İnfo stantı ziyaret edenlere ülkemiz doğal taş sektörü hakkında bilgiler verilmiştir. Coverings, The Ultimate Tile + Stone Experience 14-17 Mart 2011 tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri nin Las Vegas şehrinde düzenlenen COVERINGS -The Ultimate Tile & Stone Experience 2011 Fuarı ülkemiz milli iştirak organizasyonu bu yıl dokuzuncu kez Birliğimizce gerçekleştirilmiştir. Önceki yıllarda yaklaşık 47.000 m 2 ye ulaşan sergi alanı ve 1200 lerdeki katılımcı sayısı 2009 yılında yaşanan ekonomik krizle birlikte yaklaşık 30.000 m 2 lik sergileme alanı ve 700 katılımcıya düşmüş, 2010 yılında ise yaşanan kısmi toparlanmaya paralel olarak bu rakamlar yaklaşık 34.000 m 2 ve 860 olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı içinde ise toparlanma bir hayli göze çarpmakta, Fuarın Las Vegas da yapılıyor olmasının da hareketlilik anlamında çok katkı sağladığı 26
gözlenmiştir. Sadece ilgili sektörden profesyonellere açık olan fuarı 20.000 in üzerinde kişi ziyaret etmiştir. Coverings 2011 fuarında Türkiye standına toplam 502 m 2 alan tahsis edilmiş ve bu alanda 16 firmamızın katılımı sağlanmıştır. Fuara ayrıca 14 Türk firması da bireysel olarak katılım gerçekleştirmiştir. Fuar süresince firmalarımız tarafından mermer, traverten, granit gibi ürünler ile mozaik ve benzeri dekoratif malzemeler sergilenmiştir. Ülkemiz milli katılımı ve Türk doğal taş sektörünün daha yaygın ve etkin tanıtımı için; Fuar İdaresi tarafından ziyaretçilere ücretsiz olarak dağıtılan fuar kataloğunda firmalar ve ürün kategorileri bölümlerinde firmalarımızın bilgilerinin yer alması sağlanmıştır. Fuar öncesinde katılımcı firmalarımızın müşterilerine ve potansiyel alıcılarına gönderilmek üzere davetiyeler hazırlanmış, Birliğimiz ve katılımcı firmalarca satın almacılara ve firmalara gönderilmiştir. Fuar alanındaki yürüyen merdivenleri giydirme sponsorluğu alınmıştır. Fuar alanındaki 3 taraflı dönen reklam stantlarını giydirme sponsorluğu alınmıştır. Fuar alanında 2 adet roll up banner giydirme sponsorluğu alınmıştır. Fuara Birliğimiz organizasyonu altında ve bireysel olarak katılan firmalarımız hakkında bilgiler ile Birliğimiz görev ve fonksiyonlarını içeren broşürler, sektör broşürleri ve Cd ler hazırlanarak fuar süresince ziyaretçilere dağıtılmıştır. Fuar alanının giriş kapılarında yer alan 20 adet reklam panosu vasıtası ile ülkemiz milli katılımının ziyaretçilere ve diğer katılımcılara duyurulması sağlanmıştır. Fuar kayıt masalarının giydirilmesi sponsorluğunun alınması sağlanmıştır. Fuar alanında bulunan halı zemin yönlendirmeleri ile Türkiye pavyonu na yönlendirme yapılarak Türkiye pavyonunun yerinin gösterilmesi sağlanmıştır. Yapı İstanbul 2011 Fuarı 27 Nisan 1 Mayıs 2011 tarihleri arasında İstanbul da düzenlenen Yapı 2011 Fuarı, Yapı Endüstri Merkezi tarafından Tüyap Fuar ve Kongre Merkezinde 34. defa gerçekleştirilmiştir. Müteahhitlik hizmetleri, çatı-cephe sistemleri, yapı kimyasalları, iş makineleri ve el aletleri, borular ve yardımcı ekipmanlar, elektrik-aydınlatma, iskele-kalıp ve ekipmanları, prefabrike elemanları ve aksesuarları, arıtma sistemleri, banyo mutfak donanımları, döşeme kaplamaları, pencere sistem ve aksesuarları gibi ürün gruplarının sergilendiği ve yılda bir kez düzenlenen fuar toplam 12 holde ve 81.000 m 2 de 1100 firmanın katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Fuar idaresinin açıklamış olduğu istatistiklere göre fuara gelen yurtiçi ziyaretçi sayısı 105.598 ve yabancı ziyaretçi sayısı 56 farklı ülkeden 5.722 olmak üzere toplam 111.320 dir. 2011 yılında düzenlenen Yapı Fuarı katılım alanı bakımından 27