Mart 2011 Yıl 19 Sayı 226 Doğu Akdeniz in Önemli Çıkış Kapısı: Mersin Limanı Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu-III Mersin ve Doğu Akdeniz 2013 Akdeniz Oyunları Mersin in Gemi Adamları Eğitimi
2 8 10 13 14 16 19 20 28 30 33 36 40 Ülkemiz ve Doğu Akdeniz in En Önemli Çıkış Kapısı; Mersin Limanı Kpt. Halil DELİBAŞ Mersin Deniz Ticaret Odası ndan İki Etkinlik Odamızdan Haberler Heybeliada Firkateyni Prof. Dr. Necmettin AKTEN 2013 Akdeniz Oyunları Mersin in Gemi Acenteliği Eğitim Semineri KKTC nin Hayat Suyu Anamur dan Gemi Adamları Eğitimi Ali YAVUZ Prof. Kumbur: 2050 Yılında 65 Ülke Su Kıtlığı Çekecek Erdemli Balıkçı Barınağı ve Taşucu Feribot İskelesi Hizmete Girdi Bir Düş müydü O Mersin Gündüz ARTAN MIP Haberler Deniz Feneri Mersin Limanı... Dünyada denizyolu ile taşımaya konu yük tonajı 8.5 milyar tona ulaştı. Bu miktar, ülkelerarası taşınan yükün yaklaşık % 90 ının denizyolu ile taşındığı anlamına gelmekte. Dolayısıyla, dünya ekonomisinde başta petrol olmak üzere gerek hammadde gerekse mamul maddeler, hem güvenli oluşu hem de bir seferde taşınan yük miktarının fazlalığı ve en ekonomik taşıma şekli olması nedeniyle denizyoluyla taşınmakta. Bu denli önemli ve bir o kadar da hayati sektör olan denizcilikte, gemiler ve gemilerin yükleme boşaltma yapabilmelerinin olmazsa olmaz koşulu limanlar... Türkiye de, 2010 yılı verilerine göre Kamu, Belediye ve Özel Limanlar olmak üzere toplam 174 adet liman ve iskele mevcut. Ülkemiz ve Doğu Akdeniz in en önemli çıkış kapısı hiç kuşku yok ki, Mersin Limanı. Genel Sekreter Yardımcımız Halil Delibaş, ilerleyen sayfalarda Mersin Limanı nı inceleyip, irdeledi. Dünyada %10-15 lerde seyreden lojistik maliyetlerinin, ülkemizde %20 gibi daha yüksek bir oran teşkil etmesinin ülkemiz adına olumsuz bir gösterge olduğuna vurgu yapan Delibaş, Mersin Limanı nın son 20-25 yılda genelde tekel pozisyonunda olan ve bu anlamda kendisini zorlayacak yakın bir limanın bulunmaması nedeniyle İskenderun Körfezi ndeki TCDD ve diğer limanlardan pahalı bir tarife politikası uyguladığını belirtirken bir gerçeğe dikkat çekiyor: 2011 yılı itibarıyla TCDD İskenderun Limanı nın özelleştirmesinin tamamlanarak işleticisine (LİMAK) teslimi ve yine İskenderun bölgesinde yeni faaliyete başlayan ASSAN Konteyner Terminali, Mersin Limanı için çok önemli rakip limanlar olacaklar. Limanımız, kısa ve orta vadede müşteri kaybedeceği gerçeğinden hareketle bu olumsuzluğu asgariye indirmek için rakipleri etkin faaliyete başlamadan önce tarife ve operasyonda değişikliklere gitmek zorunda. Zira Mersin de, denizcilik adına tüm tarafların ortak ve en önemli paydası Mersin Limanı dır. Dolayısıyla geçmişten ders alarak gerekli değişikliklere süratle karşılık verecek bir liman işletmesi Mersin ve ülkemiz için elzem, olmazsa olmaz durumdadır. Saygıyla, Mersin Deniz Ticareti MERSİNLİLER; BU MEMLEKETİN HAKİKİ SAHİBİ OLUNUZ Basın Meslek İlkelerine Uyar Yerel, Süreli Yayın MART 2011 YIL: 19 SAYI: 226 Sahibi ve Sorumlu Yazıişleri Md. (MDTO adına): M.Cihat LOKMANOĞLU Genel Koordinatör: Ali ADALIOĞLU Yayın Danışmanı: Necdet CANARAN Yayın Kurulu: M.Cihat LOKMANOĞLU, Jozef ATAT, A. Kahraman YAVUZ, Mişel ŞAŞATİ, İskender BOTROS, Bedii CANATAN, Özcan BARUT Korer ÖZBENLİ Kapak Fotoğrafı: Necdet CANARAN MERSİN DENİZ TİCARET ODASI NIN AYLIK YAYIN ORGANI mdtodergi@mdto.org Yönetim Yeri: Pirireis Mah. İsmet İnönü Bulvarı No. 13 33110 MERSİN / TÜRKİYE P.K. 103 Tel: 0.324 327 70 00 (pbx) Fax: 329 52 30 E-Posta: mersindto@mdto.org Web Site: www.mdto.org.tr Dergi E-Posta: mdtdergi@mdto.org Baskı: Güven Ofset - Mersin Grafik: Hüseyin Akyar Tel: 231 14 16 Fax: 237 80 61
ÜLKEMİZ VE DOĞU AKDENİZ İN EN ÖNEMLİ ÇIKIŞ KAPISI: MERSİN LİMANI Kpt. Halil Delibaş / Mersin Deniz Ticaret Odası Genel Sekreter Yardımcısı Dünyamızda ülkelerarası denizyolu ile taşımaya konu yük tonaji 8.5 milyar tona ulaşmıştır. Bu ise dünyada ülkelerarası taşınan yükün yaklaşık % 90 ının denizyolu ile taşındığı anlamına gelmektedir. Dolayısıyla dünya ekonomisinde başta enerji ürünü olan petrol olmak üzere gerek hammadde gerekse mamul maddeler, hem güvenli oluşu hem de bir seferde taşınan yük miktarının fazlalığı ve en ekonomik taşıma şekli olması nedeniyle denizyolu ile taşınmaktadır. Bu denli önemli ve hayati bir sektör olan denizciliğin ana unsuru olarak da; değişik tip gemiler ve tabii ki bu gemilerin yükleme boşaltma yaptıkları limanlar olarak öne çıkmaktadır. LİMANCILIK VE MERSİN LİMANI Limanlarımız ve Özelleştirme Ülkemizde liman işletmeciliği anlamında halen özel limanlar ve kamu limanları(belediyeler dahil) olmak üzere iki ayrı işletmeci sistemi mevcuttur. Ülkemizde 2010 yılı verilerine bakıldığında ise Kamu Limanları: 22 adet, Belediye Limanları: 27 adet, Özel Limanlar: 125 adet olmak üzere toplam 174 adet liman ve iskelemizin bulunduğu görülmektedir. Kamu limanlarından 6 tanesi TDİ tarafından 4 tanesi de halen TCDD tarafından işletilmektedir. Ancak bilindiği üzere, TCDD tarafından işletilen 7 limandan Haydarpaşa hariç diğer 6 sı özelleştirme kapsamına alınmış olup; Derince, İskenderun ve İzmir limanları ihale ve teslim süreçleri henüz tamamlanmamıştır. Özetle TCDD tarafından işletilen Mersin Limanı 11.5.2007 tarihinde, Samsun limanı 1 Nisan 2010 tarihinde, Bandırma Limanı ise 18.5.2010 tarihinde 36 yıllığına İşletme Hakkının Verilmesi yöntemiyle özelleştirmeleri tamamlanarak yeni işletmecilerine teslimleri sağlanmıştır. Mersin Limanı 1841 yılında ufak bir balıkçı köyü olan Mersin; 1850 yılında Bucak ve 1865 yılında ilçe olmuştur. 1860 yılından itibaren iskele inşası önem kazanan İlçede 1886 yılında Adana- Mersin demiryolunun da açılmasıyla Çukurova nın pamuğunu başta ABD olmak üzere diğer ülkelere ihracı nedeniyle artan yük hacmi ile gelen-giden gemi sayısında bir artış meydana gelmiş ve bu gemilerin tahmil-tahliyesi için daha süratli çalışma imkânları aranarak, Mersin Belediyesi tarafından önce Taş İskelesi, daha sonra Gümrük İskelesi inşa edilmiştir. Deniz ticaretindeki hızlı artış nedeniyle ciddi bir liman yönetimine ihtiyaç duyulmuş ve 29 Ağustos 1927 yılında Seyrisefain Acentalığı, Mersin, Tarsus, Seyhan ve Ceyhan Belediyeleri ile Mersin Ticaret Odası ve Mersin Hususi Muhasebesinden müteşekkil (MERSİN LİMAN ŞİRKETİ) kurulmuştur. Şirketin sermayesi 200.000 TL dir. Şirket meydana gelen doğal afetlerden dolayı zarar görmüş ve 1942 yılında tasfiye kararı ile birlikte Hükümete devri kararı alınmıştır. 400.000 TL bedel ile Milli Koruma Kanunu nun muaddel 6. Maddesine tevkifan Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Umum Müdürlüğü ne devri hakkındaki K/323 sayılı karar, Bakanlar Kurulu nun 14 Mayıs 1942 gün ve 5106 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak 9 Mayıs 1942 tarih ve 2/17874 sayılı kararı ile kabul edilmiştir. Mersin Limanı nın modern ve muhafazalı bir şekilde inşasına 3 Mayıs 1954 tarihinde başlanılmış olup, inşaat Hollanda Kraliyet Liman İnşaat Şirketi tarafından yapılmıştır. Bütün tesisleri ile ikmal edilen liman 1962 yılında modern anlamda bugünkü fiziki yapısı ile işletmeye açılmıştır. Geniş bir hinterlanda sahip olan Mersin Limanı yurtiçine iyi bir şekilde kara ve demiryolları ile bağlanmıştır. Limana en yakın hava alanı 70 km uzaklıktaki Adana dadır. Ulaştırma Bakanlığı nın Çukurova Uluslararası havaalanı projesinin yakın bir gelecekte gerçekleştirilmesi halinde havaalanı Tarsus sınırlarında, çok daha yakın bir mesafede olacaktır. 2013 Akdeniz Oyunları nın Haziran 2013 de Mersin de yapılacak 2 MersinDenizTicareti Mart2011 Mart2011 MersinDenizTicareti 3
olması da Mersin in şehir içi ve bağlantılı yollar anlamında çok daha iyi duruma geleceği bir gerçektir. Akdeniz in önemli limanlarından biri olan Mersin Limanı Doğu Anadolu, İç Anadolu, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin ithalat-ihracat kapısı olması yanında, Ortadoğu ve BDT ülkelerinin de transit merkezidir. GAP Projesinin ve Mersin Lojistik Merkezi nin kurularak tam anlamı ile hayata geçmesi Mersin Limanı nın önemini ve kapasitesini daha da artacaktır. Mersin Limanı gemilere her türlü hizmeti verebilecek çok maksatlı olmak üzere 28 tane rıhtımı (3 ü Mersin Serbest Bölgesi Limanı nda, 3 ü Ataş Terminali nde biri de Petrol Ofisi terminalinde olmak üzere) ayrıca açıkta bir petrol platformu(şavka) 8 adet petrol şamandırası (SPM ler-altınbaş, Akpet, Euroil, Tuta, Nergis, Opet, Enerji, S-Oil) bulunan limanda, büyüklüğüne göre aynı anda 30 a yakın gemide yükleme-boşaltma yapılabilmektedir. Limanda yolcu, dökme yük, konteyner, Ro-Ro, canlı hayvan, hububat taşımacılığı ve tanker gibi her tip gemiye hizmet verilmektedir. Liman içerisinde yer alan iskelelere 10 ile 14 metre draftlı gemiler alınabilmektedir. Ayrıca liman Mersin şehir merkezinde olduğundan gemi personeli; PTT, otel, çamaşırhane, eczane, banyo, lokanta, hastane, banka, her türlü makine cihaz onarımı, yakıt temini ve alışveriş imkânlarından kolaylıkla yararlanabilmektedir. Özelleştirme İdaresi tarafından 2005 yılında ihalesi yapılan TCDD ye ait Mersin Limanı nın işletme hakkı, 11.05.2007 tarihinde, 36 yıl süreyle PSA-Akfen Ortak Girişim Grubu na verilmiştir. Limanı işletmek üzere, MIP (Mersin International Port-Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.), PSA-Akfen Ortak Girişim Grubu tarafından kurulmuştur. Bu yazımızda Mersin limanının son on, on beş yıldaki gelişimi ve bu kapsamda özelleştirmenin kısa dönemde etkileri ve özellikle kargo elleçlemesine yönelik bir inceleme yapılmıştır. Odamız tarafından 2000 yılında İTÜ Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi öğretim üyeleri Prof. Dr. Abdi Kükner ve Doç. Dr. Vedat Demirel den oluşan ekibe bir çalışma yaptırılmış, yine aynı yıl benzer şekilde Mersin Ticaret ve Sanayi Odası ile müştereken Odamızca Alman uzman Dieter Wilking e de liman ile ilgili bir çalışma yaptırılmış ve bu çalışmalar kitap haline getirilerek ilgili taraflara dağıtılmıştı. Bu incelemede her iki çalışmaya yönelik tahminler, bugünkü değerler ile karşılaştırılarak oluşan verilere de yer verilmiş, limanın son 10 yılının ülkemiz verileriyle kıyaslanarak özellikle elleçleme anlamında oluşan gelişmeler incelenmiştir. Mersin Limanı Konteyner Hareketleri Alman Uzman Dieter Wilking in raporunda Ocean Shipping Consultants Ltd. incelemesine istinaden ülkemiz ve Mersin Limanı ile ilgili tahmin edilen ve sonrasında gerçekleşen veriler aşağıdaki tabloda görülmektedir. TEU YILLAR 1993 1995 1998 1999 2000 2005 2010 TÜRKİYE-TAHMİNİ --- ---- 1.202.000 1.478.800 1.641.700 2.140.600 2.877.600 TÜRKİYE-FİİLİ 583.827 764.797 1.347.795 1.478.800 1.473.176 3.312.208 5.865.785 MERSİN-TAHMİNİ ----- -------- ------- -------- 295.500 433.900 518.000 MERSİN-FİİLİ 114.775 145.699 244.546 244.002 298.251 588.704 1.019.823 Yukarıda görüleceği üzere gerek Ocean Shipping Consultants Ltd. gerekse Alman uzman tarafından ülkemiz ve Mersin için yapılan konteyner tahminleri gerçekleşene göre yarı yarıya düşük kalmıştır, yani ülkemizde ve paralel olarak Mersin de gerçekleşen konteyner hareketi sayısının da tahminlerin 2 katı civarında yüksek gerçekleştiği görülecektir. Bu anlamda MIP nin de kısa orta ve uzun vadeli planlamalar ile gelişen konteyner operasyonlarını karşılayacak tedbirleri alması gerekiyor. Mersin Limanı Dahili Taşıma İstatistikleri Ülkemizde son 15-20 yılda yurtiçi taşımalara bakıldığında bu anlamda karayolu taşımacılığının hep %90-95 ler civarında ve ilk sırada yer aldığı; denizyolu taşımalarında ise kargo bazında %5 lerde kaldığı görülecektir. Aşağıdaki tabloda ülkemiz ve Mersin deki denizyolu dahili taşıma bilgileri mevcuttur. x1000 Ton BÖLGE 1992 1995 2000 2005 2008 2009 2010 TÜRKİYE 16.204 17.267 16.309.6 14.145,6 18.922,1 18.305,9 18.561,8 MERSİN 1.070 1.240 1.66 0.577 0.725 0.740 0.620 ORAN %6.6 %7.2 %10 %4 %4 %4 %3.4 Yukarıda görüleceği üzere; 2004 yılında kabotaj hattında uygulanmaya başlanılan ÖTV si indirilmiş yakıt sisteminin ülkemizdeki dahili taşımaya etkisi ancak 2007 yılında görülmeye başlamış ve 2009 yılında 2003 yılına göre yaklaşık %20 gibi bir artış görülmüştür. Bunun da dahili taşımada denizyolunun yeterince kullanılmadığı ve denizyolunun ancak %5 lerde kaldığı görülmektedir. Benzer şekilde Mersin Limanı na gelen giden dahili kargonun ise ÖTV siz yakıt teşvikine rağmen aksine son yıllarda 700.000 tonlarda gerçekleştiği görülecektir. Mersin Limanı dahili taşımada 2000 yılında ülke bazında %10 bir orana sahipken bunun 2010 yılında % 3.4 e düştüğü görülmektedir. Mersin Limanı İhracat İncelemesi Hinterlandı itibarı ile önemli ihracat ve bir o oranda da ithalat limanımız olan Mersin, başta Çukurova olmak üzere Gaziantep, Kayseri, Adana, K.Maraş ve diğer çevre illerin ihracat çıkış kapısı durumundadır. Yine son dönemlerde limanımıza ait ihracat verileri ve ülkemiz ihracatı ile mukayeseli olarak aşağıda olduğu gibidir: x1000 Ton BÖLGE 1992 1995 2000 2005 2008 2009 2010 MERSİN 4.635,3 3.170,5 4.088,8 4.760.3 7.114,2 7.877 9.402,3 TÜRKİYE 21.915 21.635 32.291 54.619,6 73.245 73.770,3 83.945,2 ORAN %22 %14.6 %12.7 %8.7 %9.7 %10.7 %11.2 Yukarıdaki listede görüleceği üzere Mersin de; 2010 yılında gerçekleşen ihracat elleçleme oranı 2000 yılına göre %130 gibi bir artış, limanın özelleştirildiği 2007 yılına göre ise yani son 3 yılda ise % 45 gibi çok önemli bir artış gerçekleşmiştir. Bunun, ekonomideki gelişmenin yanında özelleştirmenin olumlu neticelerinden kaynaklandığı da önemli bir gerçektir. Ülkemizde son 5 yılda ihracat tonajı %54 artarken bu oran Mersin de %98 gibi ülke ortalamasının çok 4 MersinDenizTicareti Mart2011
daha üzerinde bir oranda gerçekleşmiştir. Burada limanımızın önemi ve özelleştirmenin olumlu yansımaları etkili olmuştur. Yukarıdaki çizelgede görüleceği üzere Mersin Limanı nın ülkemiz ihracatındaki oranı son yıllarda azalsa da tekrar artarak %11 lere kadar ulaşmıştır. Mersin Limanı İthalat İncelemesi Ülkemizin önemli bir deniz kapısı olan Mersin Limanı yıllık elleçlemelerde özellikle 2005 yılına kadar ATAŞ rafinerisinin de önemli etkisiyle rejim bazında (ithalat, ihracat, transit, dahili) en büyük payı ithal yükler almıştır ve bu özellik 2005 yılında ATAŞ ın rafineri özelliğini kapatmasına rağmen devam etmektedir. Hinterlandındaki Adana, Gaziantep ve Kayseri gibi önemli sanayi tesislerinin bulunduğu illerin en önemli giriş kapısı Mersin Limanı olmuştur. x1000 Ton BÖLGE 1992 1995 2000 2005 2008 2009 2010 MERSİN 4.255 4.990 4.856,8 8.669,5 7.114,2 10.100,6 11.914,3 TÜRKİYE 50.504 35.709 85.957 124.067,4 151.547,8 139.862,1 162.625,8 ORAN %8.4 %14 %5.7 %7 %4.7 %7.2 %7.3 Yukarıda çizelgede görüleceği üzere 2008-2009 döneminde ekonomik krizin etkisi ile ithal kargo miktarında düşüşler olmuştur. Yıllara bağlı olarak değişiklik gösterse de ülkemiz ithalatının %7 sinin Mersin Limanı ndan gerçekleştiği görülecektir. Mersin Limanı Transit Taşımacılık İncelemesi 1975 sonrası özellikle komşu ülkelere yönelik transit kargonun ülkemiz üzerinden transferi nedeniyle 1980 lerde Mersin Limanı çok önemli miktarlarda kargo aktarımında önemli bir rol oynamıştır. Ancak İran-Irak Savaşı sonrası özellikle Irak taki siyasi gelişmelere bağlı olarak Ortadoğu daki dengelerin bozulması, Irak a müdahaleler ve ambargo nedeniyle transit taşımacılık gerilemeye başlamış, ancak 2007 yılında limanımın özelleştirilmesi sonrası gerek aktarma (transhipment) gerekse BDT ülkeleri, İran ve Irak gibi ülkelerin transit kargolarının Mersin Limanı üzerinden transiti çalışmalarına ağırlık verilmiş ise de aşağıdaki verilerden görüleceği üzere, henüz arzulanan miktarda özellikle gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar(transit kargonun antrepoya alınmasındaki zorluklar, global teminat, yabancı kargo ilgilisinin ülkemizde vergi kaydı alması, akaryakıt fiyatlarındaki vergi sorunları vd.) nedeniyle arzulanan düzeyden çok uzaktır. Ton BÖLGE 1992 2000 2005 2008 2009 2010 MERSİN 477.873 532.442 1.143.073 2.083.406 1.962.073 1.756.137 TÜRKİYE 1.030.121 30.770.006 28.486.106 50.744.950 58.012.586 ORAN %46.4 %2 %4 %7.3 %3.4 Yukarıdaki verilerde görüleceği üzere, transit kargo elleçlemesi özellikle BOTAŞ Petrol hattından gelen petrolün hacmi nedeniyle zaman zaman yüksek değerlere ulaşmış ve İran-Irak savaşı, Irak a müdahaleler ve ambargo nedeniyle de değerlerde çok aşırı değişme ve sapmalar görülmüştür. Mersin Limanı Tarife İncelemesi Limanlarda satış ve pazarlama faaliyetlerini; doğal olarak limanın verimliliği, idari yapısı yanında liman masrafları da doğrudan etkileyen faktörler arasındadır. Günümüzde en üst seviyede rekabetin yaşandığı dünya piyasasında ürününü daha ucuz ve kaliteli olarak piyasaya süren doğal olarak daha fazla müşteri bulmakta ve daha fazla satabilmektedir. Bu anlamda lojistik genelindeki masrafları etkileyen liman masraflarının da diğer limanlarla rekabette en önemli faktör olduğu bir gerçektir. Dünyada %10-15 lerde seyreden lojistik maliyetlerin ülkemizde %20 gibi daha yüksek bir oran teşkil etmesi ülkemiz adına olumsuz bir göstergedir. Mersin Limanı son 20-25 yılda genelde tekel pozisyonunda olan ve bu anlamda kendisini zorlayacak yakın bir limanın bulunmaması nedeniyle hep İskenderun Körfezi ndeki TCDD ve diğer limanlardan pahalı bir tarife politikası uygulamıştır. Ancak 2011 yılı itibarıyla TCDD İskenderun Limanı nın özelleştirmesinin tamamlanarak işleticisine(limak) teslimi ve yine İskenderun Bölgesinde yeni faaliyete başlayan ASSAN Konteyner Terminali Mersin Limanı için çok önemli rakip limanlar olacağından limanımız kısa ve orta vadede müşteri kaybedeceği gerçeğinden hareketle bu olumsuzluğu asgariye indirmek için daha bu limanlar etkin faaliyete başlamadan tarife ve operasyondaki gerekli değişiklikleri yapmak, tedbirleri almak zorundadır. Aşağıda temin edilebildiği kadarıyla limandaki önemli tarife kalemlerinde(denizcilik Müsteşarlığı nca belirlenen gemiye yönelik hizmetler hariç olmak üzere) son on yıllık değişiklikler görülmektedir. YIL / HİZMET G.KARGO Y-B DÖKME KATI Y-B KONTEYNER Y-B KONTEYNER İÇİ Y-B (20LİK) USD ARDİYE (20LİK KONT.) İHR-İTH 2000 (TCDD) 6.5-8.3 4.5-6.2 55-90 40-50 6(6-15GÜN) 2011(MIP) 6.90(Y-B ) 4.1 110-120 115 8(8-15GÜN) FARK +%6,-%17-9,-%34 +%100,+%75 +%187.5 +%25 Y-B: Yükleme-Boşaltma Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere, örnek alınan limandaki birkaç önemli operasyon kalemlerinde önemli artışlar yaşandığı görülmektedir(özellikle konteyner yükleme, boşaltma konteyner CFS işlemlerinde önemli artışlar mevcuttur. Ancak TCDD döneminde tarife düşük de olsa bazı hizmetlerin hiç ya da kısmen verilmeden ücret alınması dolayısıyla mükelleflerin hem ücret ödemesi hem de ek masraf gerektirecek alet-işçi-araç temini yine limanımızı pahalılaştırmaktaydı. Dolayısıyla eski tarifenin o dönemde gerçek ücretleri yansıtmadığını burada önemle hatırlatmak gerekir). MIP tarafından ISPS, Proje kargo vd. yeni tarife kalemleri de limanımıza yeni masraflar getirerek, rakiplerine avantaj sağlandığı gerçeğidir. Mart2011 MersinDenizTicareti 5
Fotoğraf: Necdet CANARAN Sonuç Yukarıdaki inceleme sırasında önemli bir tespit de ülkemizdeki istatistiklerin uyumsuzluğu dolayısıyla 15-20 yıl gibi kısa bir dönem için dahi mevcut verilerin çok çelişkili olması ülkemizde halen merkezi bir istatistik birimi ya da kontrolünün olmadığı gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. Yazının girişinde bahsedilen araştırmacıların ortak yaklaşımı Mersin Limanı nın verimsiz çalışması dolayısıyla kamunun bu işletmeyi özelleştirmesi gerekliliği müşterek bir yaklaşım olarak göze çarpmaktadır. Limanımız 11 Mayıs 2007 tarihinde özelleştirilmesi ile bu dilek gerçekleştirilmiş durumdadır. Yine incelemelerde limanın aktarma(transhipment) özelliğe kavuşturulması dolayısı ile feeder bir limandan ana aktarma limanına doğru yönlendirilmesi, limanın hinterlandı ve coğrafi konumu ile Doğu Akdeniz de transit kargo için önemli bir konumda olduğu ve avantajın kaybedilmeden kullanılması gerektiğidir. Bunun için gümrük mevzuatının mutlaka revize edilmesi, ilimizde bir Liman Yönetim Kurulu-Liman Otoritesi Yönetimi kurulması, ayrıca DLH İnşaatı Genel Müdürlüğü nün Mersin de mutlaka bir temsilciliğinin konuşlandırılması önerilmektedir. Daha önceki yazılarımızda da belirtildiği üzere Mersin de denizcilik adına tüm tarafların ortak ve en önemli paydası Mersin Limanı dır. Dolayısıyla geçmişten ders alarak gerekli değişikliklere süratle karşılık verecek bir liman işletmesi Mersin ve ülkemiz için elzem, olmazsa olmaz durumdadır. Kaynakça: 1: Mersin Deniz Ticaret Odası İstatistik Servisi Kayıtları 2: Denizcilik Müsteşarlığı İstatistik Bilgileri 3: IMEAC DTO Deniz Sektör Raporları ADALIOĞLU BY-PASS OLDU Odamız Basın Müşaviri, gazeteci Ali Adalıoğlu by-pass ameliyatı geçirdi. Adalıoğlu nun, İstanbul Memorial Hastanesi nde Kalp Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez tarafından gerçekleştirilen ameliyatında, kapalı olan dört damarı by-pass yapılarak açıldı. Adalıoğlu na geçmiş olsun der, esenlikler dileriz. 6 MersinDenizTicareti Mart2011
MERSİN DENİZ TİCARET ODASI NDAN İKİ ETKİNLİK Mersin Deniz Ticaret Odası, sektörel ve sosyal içerikli iki etkinliğini 23 Mart 2011 tarihinde düzenlediği basın toplantısında kamuoyu ile paylaştı. Mersin Valiliği himayesinde, Mersin Üniversitesi ile Mersin Deniz Ticaret Odası işbirliğinde düzenlenen 3. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu ile Denizde Hayat Var/ Kameram Denize Bakıyor başlıkları altında deniz temalı kısa film yarışmasının ayrıntıları basın toplantısında açıklandı. aynı bölümden Prof. Dr. Şerife Yorulmaz ile MDTO Genel Sekreter Yardımcıları Halil Delibaş, Mesut Öztürk ve Danışman Ali Yavuz katıldılar. MDTO Genel Sekreteri Korer Özbenli nin verdiği bilgiye göre, 3. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu (Mersin ve Doğu Akdeniz), 7-8 Nisan 2011 tarihleri arasında Mersin Üniversitesi Prof. Dr. Uğur Oral Kültür Merkezi nde gerçekleştirilecek. Sempozyum, Doğu Akdeniz ve Mersin i, denizcilik ve deniz ticareti tarihi açısından değerlendiren tarih, arkeoloji, iktisat ve ticaret alanına ilişkin bilimsel çalışmaları; eşsiz güzelliklere ve kültürel zenginliklere sahip Mersin de bir araya getirmeyi amaçlıyor. İlki 2009 yılında 9 Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi tarafından İzmir de; ikincisi 2010 yılında Piri Reis Üniversitesi tarafından İstanbul da düzenlenen Sempozyumda, denizcilik eğitimi camiasının yakından tanıdığı eğitimciler ile bilim insanları, Türk Denizciliği ve Türk Ticaret Mersin Deniz Ticaret Odası nda düzenlenen basın toplantısına; Mersin Deniz Ticaret Odası Genel Sekreteri Korer Özbenli, Mersin Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yüksel Özdemir, Mersin Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Fevzi Demir, yine 8 MersinDenizTicareti Mart2011
Denizciliği Tarihi konularında bildiriler sunacak. Türk denizcilik tarihinin aydınlatılmaya çalışılacağı ve ortaya konulacak bulguların bundan sonraki çalışmalara kaynak olacağı Sempozyumun Onur Kurulu nda Mersin Valisi Hasan Basri Güzeloğlu, Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Macit Özcan, Mersin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. K. Suha Aydın ve Mersin Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı M. Cihat Lokmanoğlu bulunuyor. Sempozyuma konularında uzman, ülkemizin tanınmış bilim adamlarından Prof. Dr. Şeraffettin Turan, Mehmet Genç, Prof. Dr. İdris Bostan, Prof. Dr. Zeki Arıkan, Prof. Dr. Ahmet Tabakoğlu ve Prof. Dr. Mustafa Şahin katılacaklar. Eski Deniz Kuvvetleri Komutanı E. Oramiral Yener Karahanoğlu ile E. Koramiral Lütfü Sancar ın katkı ve büyük destek verdikleri Sempozyuma Deniz Kuvvetleri, Denizcilik Müsteşarlığı, üniversitelerin denizcilik bölümleri ile denizcilik sektörü camiasından yoğun katılım bekleniyor. Sempozyum Bilim ve Danışma Kurulu nda; Prof. Dr. Bayram Bayraktar (Dokuz Eylül Üniversitesi), Prof. Dr. Fevzi Demir (Mersin Üniversitesi), Prof. Dr. Güldem Cerit (Dokuz Eylül Üniversitesi), Prof. Dr. H.Çetin Bedestenci (Çağ Üniversitesi), Prof. Dr. Muammer Tekeoğlu (Çukurova Üniversitesi), Prof. Dr. Selahattin Kuru (Toros Üniversitesi), Prof. Dr. Serra Durugönül (Mersin Üniversitesi), Prof. Dr. Şerife Yorulmaz (Mersin Üniversitesi), Doç. Dr. Kemal Arı (Dokuz Eylül Üniversitesi), Doç. Dr. Murat Durukan (Mersin Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. İbrahim Bozkurt (Mersin Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Şenay Özdemir (Mersin Üniversitesi) yer alıyor. Sempozyum Düzenleme Kurulu nda ise Prof. Dr. Yüksel Özdemir (Mersin Üniversitesi), Korer Özbenli (Mersin Deniz Ticaret Odası) Doç. Dr. Hüseyin Özbilgin (Mersin Üniversitesi), Halil Delibaş (Mersin Deniz Ticaret Odası), Ali Yavuz (Mersin Deniz Ticaret Odası), Eser Olguncan (Mersin Üniversitesi), Özgül Berber Yağdıran (Mersin Üniversitesi) bulunuyor. Bu arada, Mersin Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yüksel Özdemir, Mersin Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Fevzi Demir ile yine aynı bölümden Prof. Dr. Şerife Yorulmaz konuşmalarında Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu nun Mersin de gerçekleştirilecek olmasının önemine dikkat çektiler. Konuşmacılar, Mersin in yeri ve konumunun şekilleneceği sempozyumda tarihi ticaret yollarının önemli kavşak noktası Mersin in kendini fark etmesinde önemli bir misyon üstleneceğini kaydettiler. Denizde Hayat Var Kameram Denize Bakıyor MDTO Genel Sekreteri Korer Özbenli, deniz temalı kısa film yarışması hakkında da ayrıntılı bilgiler verdi. Mersin Deniz Ticaret Odası nın sosyal sorumluluk projelerine Denizde Hayat Var/Kameram Denize Bakıyor başlıkları altında deniz temalı kısa film yarışmasının eklediğini kaydeden Özbenli, Denizcilik sektörüne yönelik faaliyet ve sorumluluklarını gerçekleştirirken içinde bulunduğu toplumun sorunlarına da duyarlı davranmayı görev sayan Mersin Deniz Ticaret Odası, deniz konusunda sinema aracılığıyla kamuoyu duyarlılığı yaratılabileceği düşüncesiyle düzenlediği yarışmada, ortaya çıkacak yaratıcı ve sinematografik eserler ile deniz kültürünü yaygınlaştırmak, genç kuşaklara denizcilik kültürünü sevdirmek ve insanlığın ortak yaşam alanlarından biri olan deniz konusunda farkındalık yaratmak amacını gütmektedir dedi. Özbenli, Mersin Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo ve Sinema Bölümü işbirliğiyle bu yıl ilk kez düzenlenen ve geleneksel hale getirilmesi planlanan yarışmanın, kısa film, belgesel ve canlandırma kategorilerindeki film yapımlarını özendirmek, bu alanlarda katkıda bulunacak yeni sinemacıları desteklemek ve gelişmesine katkıda bulunmak amacını taşıdığını söyledi. Kurmaca, Belgesel ve Canlandırma kategorilerinde düzenlenen yarışmaya başvurular 30 Mayıs 2011 tarihinde sona erecek. Ön Jüri, değerlendirmesini 10 Haziran da tamamlayacak ve yarışmanın sonuçlarının açıklanması ile ödül töreni 1 Temmuz da gerçekleştirilerek, Denizcilik ve Kabotaj Bayramı etkinlikleri çerçevesinde kamuoyu ile paylaşılacak. Mart2011 MersinDenizTicareti 9
OdamızdanHaberler MDTO YA PLAKET Mersin Orman Bölge Müdürlüğü tarafından düzenlenen Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberliği ne katkıda bulunan Mersin Deniz Ticaret Odası (MDTO) na teşekkür plaketi verildi. Mersin Deniz Ticaret Odası nın plaketini Genel Sekreter Korer Özbenli, Mersin Valiliği Hatıra Ormanı oluşturulması amacıyla Toroslar ilçesi Kerimler köyü civarındaki alana fidan dikimi töreninde Mersin Valisi Hasan Basri Güzeloğlu nun elinden aldı. AKDENİZ BELEDİYE BAŞKANI TÜRK, MDTO YU ZİYARET ETTİ Akdeniz Belediye Başkanı M. Fazıl Türk, Mersin Deniz Ticaret Odası (MDTO) nı ziyaret ederek, Başkan M. Cihat Lokmanoğlu ve yönetim kurulu üyelerine, gıda ve giyim gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan yurttaşlara yönelik geliştirilen Gıda ve Giyim Bankası projesi hakkında bilgiler verdi. Gıda ve Giyim Bankası Projesi nin Diyarbakır ve Bursa da başarıyla uygulandığını kaydeden Akdeniz Belediye Başkanı M. Fazıl Türk, dağıtılacak yardımların yasal çerçevede belediye bütçesi ve hayırseverler ile diğer kuruluşların katkılarıyla oluşturulacağını belirtti. Mersin Deniz Ticaret Odası (MDTO) Yönetim Kurulu Başkanı M. Cihat Lokmanoğlu, Oda olarak ihtiyaç sahiplerine yönelik yardımlar yaptıklarını belirterek, Gıda ve Giyim Bankası projesini de değerlendireceklerini kaydetti. 10 MersinDenizTicareti Mart2011
HEYBELİADA FİRKATEYNİ Prof. Dr. Necmettin Akten Ulusal bir tasarım olan Heybeliada firkateyni aynı zamanda politik çağrısız bir seferberlik ürünü olarak denize indi. Bu ulusal seferberlik bundan böyle Heybeliada nın kardeşlerinin, hatta daha büyüklerinin yapımında da devrede olacak. Cumhuriyet Türkiye sinin önemli atılımlarından bir tanesi de Heybeliada firkateynidir (F-511). Türkiye nin de içinde yer aldığı coğrafya dünyanın sanki tahterevalli merkezidir. Doğu, Batı ve Ortadoğu dengelerinin tahterevalli merkezi yakın tarihin hemen her döneminde bu bölge olmuştur. Petrol ve Türk Boğazları bu tahterevallinin her zaman iki oturağını oluşturmuştur. Bu oturaklara/oturaklardan birine kim oturursa dünyanın dengesi de sarsılmaya başlamaktadır. Türkiye nin bulunduğu coğrafyada deniz önemli yer tutar. Denizle iç-içe olmak, deniz gücü olmanın ön koşuludur. Denizi tanıyan, onun değerini bilen toplumlar denizi her yönden kullanırlar. Pazar geliştirmek için güçlü deniz ticaret filosu oluştururlar; dış ticaretin kritik dönemlerde güvencesi güçlü donanmadır; toplumun sağlıklı beslenmesini deniz ana sağlar Savaş, barışın ikiz kardeşidir. Savaştan caydırmanın en etkin yolu da güçlü ordu ve güçlü donanmadır. Eskinin savaş gemileri çokluk hantal, vurucu güçleri (top menzilleri) yüksek, açık deniz harekâtı yapmak üzere tasarlanmış gemilerdi. Şanlı Yavuz gibi Ama bu anlayış günümüzde artık geçerli değil. Yerini manevra yeteneği yüksek, güçlü füze sistemleriyle ve elektronik aygıtlarla donatılmış kıvrak gemilere bıraktı. Heybeliada firkateyni bu tanıma uygun savaş gemilerinin denebilir ki en moderni! En önemli özelliği de, belki yüzyıllar sonra Türk Deniz Kuvvetleri nin tamamen kendi ihtiyaçları doğrultusunda, kendisi tarafından tasarlanan ilk savaş gemisi olması! Teknik tasarımından olabildiğince tüm donatımına kadar Türk sanayisi bu geminin parçalarını/ sistemlerini üretebilmek için seferber oldu. Sokaktaki insanımıza göre belki de ana uğraşı onu üretmek olmayan tesislerde o geminin en kritik elemanları yapıldı. Heybeliada tamamlandığında yerli katkı oranı yüzde 80 civarında olacak! Ulusun seferberliği olursa böyle olur İlk gemide %80. Darısı %100 ün başına! Ulusal bir tasarım olan Heybeliada firkateyni aynı zamanda politik çağrısız bir seferberlik ürünü olarak denize indi. Bu ulusal seferberlik bundan böyle Heybeliada nın kardeşlerinin, hatta daha büyüklerinin yapımında da devrede olacak. Heybeliada, MİLGEM Projesi nin ilk ürünü. Türk Deniz Kuvvetleri nin hız, denizcilik ve stabilite isteklerini karşılayacak şekilde geliştirildi. Savaş gemisinin boyu 99 metre, eni 14.40 metre. Yürütme sistemi 2 dizel makine ve 1 gaz türbininden oluşan Heybeliada nın maksimum hızı en az 29 mil/saat (yaklaşık 55 kilometre / saat) olacak. Arama radarı, atış kontrol radarı, navigasyon radarı, sonar, elektronik harp sistemi, lazer/rf sistemler, chaff/aldatıcı sistem ve denizaltı karıştırıcılarının yer alacağı geminin savaş yönetim sistemi tamamen yerli imkânlar ile geliştirilecek. Türkiye nin radara yakalanmayan ilk savaş gemisi olma özelliğini de elinde bulunduran Heybeliada nın şimdilerde bir kardeşi daha yapılıyor. Büyükada firkateyni ilk göz ağrısı olmayacak ama abisiyle hep büyük işler başaracak. Bu gemilerden edinilen öz deneyimler daha büyüklerinin projelendirilmesine çanak tutacak. Yani denizlerdeki Türk teknolojisinin öncüleri bu iki firkateyn olacak. Bu gemilerin performansları yeni teknolojilerin altyapısını oluşturacak. Darısı Türk donanmasını bütünüyle yerli savaş gemileriyle donatmanın başına! Mart2011 MersinDenizTicareti 13