GÜNEŞ ENERJİSİNİN OLUŞUMU

Benzer belgeler
GÜNEŞ PİLLERİ (FOTOVOLTAİK PİLLER) I. BÖLÜM

Dr. Fatih AY. Tel: ayfatih@nigde.edu.tr

FOTOVOLTAIK HÜCRELERIN YAPıSı VE ÇALıŞMA PRENSIPLERI DOĞRUDAN ELEKTRIK ÜRETIMI

DOĞRUSAL YOĞUNLAŞTıRıCı (PARABOLIK OLUK. DOLAYLı ELEKTRIK ÜRETIMI GÜNEŞ ENERJİSİNDEN ELEKTRİK ÜRETİMİ

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 8. HAFTA

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ. Makine Mühendisliği Bölümü BİTİRME PROJESİ I GÜNEŞ PİLİ UYGULAMALARI VE GÜNEŞ PİLİNDEN

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI

YOĞUNLAŞTIRICI GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİ İLE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ

Dr. Fatih AY. Tel:

GÜNE ENERJİSİ ELEKTRİK UYGULAMALAR

GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ

GÜNE ENERJ PV Sistemleri: PV uygulamaları

YUNUS ACI

GÜNEŞ ENERJİSİ VE FOTOVOLTAİK PİLLER SAADET ALTINDİREK

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 4. HAFTA

BÖLÜM 2. FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (PV)

Şekil-1 Yeryüzünde bir düzleme gelen güneş ışınım çeşitleri

GÜNEŞ ENERJİSİ VE TEKNOLOJİLERİ

SOLAREX İSTANBUL Güneş Enerjisi & Teknolojileri Fuarı

PV PANELLERİN YAPISI VE PANELLERDEN ELEKTRİK ÜRETİMİNE SICAKLIĞIN ETKİSİ

FOTOVOLTAİK SİSTEM DENEY FÖYÜ

Güneş Enerjisi ve Fotovoltaik Piller COŞKUN DERAN

Fotovoltaik Teknoloji

Solar PV Paneller Genel Bilgi

TÜRKİYE DE VE DÜNYADA GÜNEŞ ENERJİSİ UYGULAMALARINA YÖNELİK AR-GE ÇALIŞMALARI VE MERSİN İÇİN DİSİPLİNLER ARASI BİR PROJE ÖNERİSİ

Dr. Fatih AY. Tel: ayfatih@nigde.edu.tr

Atomlar, dış yörüngedeki elektron sayısını "tamamlamak" üzere, aşağıdaki iki yoldan biri ile bileşik oluştururlar:

BERKAY FOTOVOLTAİK & ISITMA & SOĞUTMA & SİSYEMLERİ BERKAY ISITMA&SOĞUTMA&FOTOVOLTAİK SAĞLIK & KONFOR & EKONOMİ

Dünya ile Güneş arasındaki mesafe 150 milyon km'dir. Dünya'ya güneşten gelen enerji, Dünya'da bir yılda kullanılan enerjinin 20 bin katıdır.

Fotovoltaik Teknoloji

Güneş enerjisi teknolojileri yöntem, malzeme ve teknolojik düzey açısından çok çeşitlilik göstermekle birlikte iki ana gruba ayrılabilir:

YOĞUNLAŞTIRILMIŞ GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM G Ü Z D Ö N E M İ

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 9. HAFTA

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 3. HAFTA

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI

Güneş Enerjisinden Maksimum Enerji Sağlayarak Bir Binanın Aydınlatılması ve Isıtılması. Dr. Sinan Pravadalıoğlu

PARABOLİK GÜNEŞ KOLEKTÖRÜ ISIL ANALİZİ. İbrahim ERCİYAS Kemal Ersin ERİÇYEL Uğur KARAGÖZ

Fotovoltaik Teknoloji

İletken, Yalıtkan ve Yarı İletken

Güneş enerjisi. Güneş Işınları

Özellikler: Vakum tüpü ve ısıtma borusunun mükemmel bileşimi.

GÜNEŞ ENERJĐSĐ IV. BÖLÜM. Prof. Dr. Olcay KINCAY

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 2. HAFTA

YÖNETMELİK. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından:

YÖNETMELİK YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINDAN ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETEN TESİSLERDE KULLANILAN AKSAMIN YURT İÇİNDE İMALATI HAKKINDA YÖNETMELİK

Sensörler. Yrd.Doç.Dr. İlker ÜNAL

CSP GLOBAL MARKET OVERVIEW. solarbooster & NEW TRENDS AND TECHNOLOGIES

OFF-GRID veya STAND-ALONE INVERTER NEDİR?

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 10. HAFTA

GÜNEŞ ENERJİSİ (SOLAR ENERGY)

GÜNEŞ ENERJĐSĐYLE HĐDROJEN ÜRETĐMĐ Kim. Müh. Serdar ŞAHĐN / Serkan KESKĐN

GÜNEŞ PİLLERİNİN ÇATI DİZAYNINDA KULLANILMASI

7. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR

GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (GES) BİLGİLENDİRMESİ

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 1. HAFTA

DENEY 6 YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİM ÜNİTESİ

Havadan Suya Isı Pompası

G R. Güne Bacalar. Güne enerjisinden elektrik üretimi Is l Sistemler

GÜNEY GRUP ENERJİ ÇEVRE DANIŞMANLIK. GÜNEY GRUP ENERJİ ÇEVRE DANIŞMANLIK A.Ş. bir GÜNEY PROJE TAAH. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. İştirakidir.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ

İZMİR KEMALPAŞA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ GÜNEŞ SANTRALİ UYGULAMASI

KTÜ OF TEKNOLOJĠ FAKÜLTESĠ ENERJĠ SĠSTEMLERĠ MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ FOTOVOLTAĠK SĠSTEM DENEY FÖYÜ

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR

Enerji Band Diyagramları

Güneş Pili Verim Karakteristiği. Güneş pillerinin çıkış karakteristikleri bir I-V eğrisi biçiminde ifade edilir.

Enerji : En basit anlamıyla, iş yapma yeteneğidir.başka bir deyişle, maddede var olan ısı veya ışık olarak açığa çıkan güç olarak da tanımlanabilir.

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 11. HAFTA

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ

Fotovoltaik Teknoloji

İlk çamur arıtım ünitesidir ve diğer ünitelerin hacminin azalmasını sağlar. Bazı uygulamalarda çürütme işleminden sonra da yoğunlaştırıcı

Valans elektronları kimyasal reaksiyona ve malzemenin yapısına katkı sağlar.

ENERJİ DEPOLAMA. Özgür Deniz KOÇ

Upsolar Akıllı Modüller

Atomdan e koparmak için az ya da çok enerji uygulamak gereklidir. Bu enerji ısıtma, sürtme, gerilim uygulama ve benzeri şekilde verilebilir.

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ

SICAKLIK NEDİR? Sıcaklık termometre

300W-325W 100W-110W CIGS Thinfilm Solar Panel

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ SİSTEMLERİ Eğitim Merkezi Projesi

GENI US. Genious Solar Tracker Stirling Jeneratör. Solar Tracker Kombine Isı & Güç Stirling Çözümleri

GERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ

SIFIR ENERJİ BİNASI BİNA TEKNEOLOJİSİNDE YENİ EĞİLİMLER

DENEY 6 TUNGSTEN FİTİLLİ AMPUL VE YARIİLETKEN DİYOT

YAKLAŞIM SENSÖRLERİ (PROXIMITY) Endüktif, Kapasitif ve Optik Yaklaşım Sensörleri

Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları

Hacettepe Üniversitesi, Fotovoltaik Çalıştayı III

İklimlendirme Soğutma Elektriği ve Kumanda Devreleri BÖLÜM KONDANSATÖRLER

ÖZEL EGE LİSESİ GÜNEBAKAN PANELLER

KAPALı DEVRE SISTEMLERDE KULLANıLAN YATAY DEPOLU SISTEMLER DIKEY DEPOLU SISTEMLER. İLLERE GÖRE KULLANıLAN ANTIFIRIZ ORANLARı [8]

Mikroşebekeler ve Uygulamaları

BÖLÜM 3. Yrd. Doç.Dr. Erbil Kavcı. Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü

Ölçme Kontrol ve Otomasyon Sistemleri 1

Isı ve sıcaklık arasındaki fark : Isı ve sıcaklık birbiriyle bağlantılı fakat aynı olmayan iki kavramdır.

Türkiye nin ilk fark basınç transmitteri imalatı,

Yalıtım ve Enerji Y I L GARANTİ. Binaya Monte Edilen Güneş Fotovoltaik Sistemleri

ŞEBEKE BAĞLANTILI FOTOVOLTAİK ELEKTRİK ÜRETİM SİSTEMLERİNİN GÜÇ KALİTESİNE ETKİLERİ VE PERFORMANS ANALİZİ

Akım ve Direnç. Bölüm 27. Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç

YAKIT PİLİ DENEY SETİ TEKNİK ŞARTNAMESİ

Hareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu

Transkript:

GÜNEŞ ENERJİSİNİN OLUŞUMU Güneş 1,4 milyon km çapıyla Dünyanın 110 katı büyüklüğünde ve Dünya dan 1,5 10 11 m uzaklıkta yüksek basınçlı ve yüksek sıcaklıklı bir yıldızdır. Yüzey sıcaklığı yaklaşık 6000 K olup iç bölgelerindeki sıcaklığı 8 10 6 K ile 40 10 6 K arasında değiştiği tahmin edilmektedir.

Doğal ve sürekli bir kaynaşma (füzyon) reaktörü olan Güneş in enerji kaynağı, 4 hidrojen atomunun 1 helyum atomuna dönüşmesinde gizlidir. 4 hidrojen atomu 4,032 birim kütlesinde, halbuki 1 helyum atomu 4,003 birim kütlesindedir. Bu olay sonucu 0,029 birim kütle E=mc 2 Einstein in madde-enerji bağıntısına göre enerjiye dönüşmektedir. Buna göre Güneş te her saniyede 564 milyon ton hidrojen, 560 milyon ton helyuma dönüşmekte ve kaybolan 4 milyon ton kütle karşılığı 3,86 10 26 J enerji açığa çıkmakta ve bu enerji ışınım şeklinde uzaya yayılmaktadır.

GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİ Güneş enerji sistemleri yöntem, malzeme ve teknolojik düzey açısından çok çeşitlilik göstermekle birlikte, iki ana başlık altında incelenebilir. 1) Güneş Elektrik sistemleri 2) Güneş ısıl sistemleri

GÜNEŞ PİLLERİ (FOTOVOLTAİK PİLLER)

Güneş enerjisinden ısı, ışık ve elektrik enerjisi üretiminde faydalanılmaktadır. Yüzeylerine gelen güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren sistemlere fotovoltaik piller veya güneş pilleri adı verilir. Yüzeyleri kare, dikdörtgen, daire biçiminde olup, alanları 100 cm 2 civarında, kalınlıkları 0,2 veya 0,4 mm civarındadır. Bunlar üzerine ışık düştüğü zaman doğru akım (DC) üreten elemanlardır. Güneş enerjisi, güneş pilinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 20 arasında bir verimle elektrik enerjisine çevrilebilir.

Çalışma İlkesi Elektrik Enerjisi Işık Işınları (Fotonlar)

Bu hücrelerin seri bağlanmasından bir PV modül oluşur. Seri bağlayarak istediğimiz gerilimi, paralel bağlayarak istediğimiz akımı: ve istenen güçte PV modül yapılabilir. Güç talebine bağlı olarak birkaç W'tan MW'lara kadar sistem oluşturulur.

Hücre (0.5 V) (0.3-2 W) Modül (10-300 W) Dizi ( > 5 MW)

Güneş Hücresinin İç yapısı

14 Si 3s 2 3p 2 15 P 3s 2 3p 3 Silisyumdan n tipi silisyum elde etmek için silisyum eriyiğine periyodik cetvelin 5. grubundan bir element, örneğin fosfor eklenir. Silisyum un dış yörüngesinde 4, fosforun dış yörüngesinde 5 elektron olduğu için, fosforun fazla olan tek elektronu kristal yapıya bir elektron verir. Bu nedenle 5. grup elementlerine verici ya da n tipi katkı maddesi denir.

14 Si 3s 2 3p 2 5 B 2s 2 2p 1 P tipi silisyum elde etmek için ise, eriyiğe 3. gruptan bir element (alüminyum, indiyum, bor gibi) eklenir. Bu elementlerin son yörüngesinde 3 elektron olduğu için kristalde bir elektron eksikliği oluşur, bu elektron yokluğuna hol,deşik ya da boşluk denir ve pozitif yük taşıdığı varsayılır. Bu tür maddelere de p tipi ya da alıcı katkı maddeleri denir.

Fotonlar bir yarı iletken üzerine düştüğünde valans bandında bir delik iletim bandında bir elektron meydana gelir. Bu elektron ve deşik elektrik iletimine katkıda bulunur.

Pencere katmanı (Window layer) Soğurma katmanı (Absorption layer) Yapıları basitçe bir p ve n eklemden oluşan diyotlara benzer. Fotoelektrik olay prensibine dayanarak pilden fotonlar tarafından kopartılan elektronlar eklemde harekete geçer ve bir elektrik akımı oluşturur. Güneş pili yapımında en çok silisyum (1.1 ev), galyum arsenit (GaAs 1.43 ev), kadmiyum tellür (CdTe) gibi inorganik yarı iletken malzemeler kullanılır.

Güneş Pilinin Elektriksel Modeli Elektriksel eşdeğer devrede; Iph : Güneş ışığı tarafından üretilen elektrik akımı Id : Diyot akımı Ish : Paralel direnç akımı IL : Yük akımı Rs : Seri direnç Rsh: Paralel direnç

Güneş pilinin elektrik üretimi bir akım kaynağı olarak sembolize edilir. Hücre üzerine düşen ışınımlar artıkça elektrik akımı da artmaktadır. Güneş hücresinin gövdesi yarı iletken malzeme olması sebebiyle diyotla modellenmiştir. Fonksiyonda üretilen enerjinin kutuplara iletilmesi sırasında oluşan kayıplar, seri direnç ile gösterilir. Bu seri direnç hücre verimini doğrudan etkiler.

Güneş Pilinin Karakteristikleri Çıkış gücü, akım ve gerilimin belirli değerlerinde maksimum olmaktadır. PV pili ya da panelinin maksimum çıkış gücü, üzerine gelen günışığı seviyesi ve çalışma sıcaklığına bağlı olarak değişir. Dolayısıyla kurulan ve işletilen bir PV pil panelinden daha verimli bir şekilde faydalanmak için, o panelin çıkış gücünü mümkün olan maksimum değerinde tutmak gerekir.

PV MODÜL TEKNOLOJİSİ Monokristal silikon hücreli PV modülleri Polikristal silikon hücreli PV modülleri İnce tabaka (thin film) amorphous Si hücreli PV modelleri. Bu tiplerin birbirlerine göre üstünlük veya zayıflıkları vardır. Mono ve poli Si hücreleri piyasada en fazla kullanılan modüllerdir. (93%) monokristal Si den yapılan PV modülleri verimi polikristal Si PV modüllerin veriminden 1.59% - 2% arası daha iyidir. Polikristal modüller biraz daha ucuzdur. İnce tabaka modüllerin verimleri diğerlerine göre daha düşüktür. Ancak gölgeli veya yüksek sıcaklıklarda bunlar daha dayanıklıdır. Ucuzdurlar.

PV Modül güç değerleri Wp (peak W) ile gösterilir. Güneşin geliş pozisyonuna göre her zaman üzerinde yazan güçte çalışamayacağı için maksimum verebileceği güç yazılır. TEPE GÜCÜ (PEAK POWER PP) Bir hücrenin üretebileceği maksimum güç tepe olarak söylenir ve W birimidir. Her modülün kataloğunda max güç yazmalıdır. Standart test şartlarında (1000W/ m 2, T=25 C) paneller karakterize edilir.

Güneş Pili Tipleri Tek Kristal Silisyum Güneş Pilleri Çok Kristalli Silisyum Güneş Pilleri İnce Film Güneş Pilleri Amorf Silisyum Güneş Pilleri Kadmiyum Tellür İnce film Güneş Pilleri Bakır İndiyum Diselenid Güneş Pilleri

Güneş Pilleri Karşılaştırılması HÜCRE MADDESİ MODÜL VERİMLİLİĞİ (%) 1KWP için gerekli modül alanı (m 2 ) MONOKRİSTAL Sİ 11-16 7-9 POLİKRİSTAL Sİ 10-14 8-9 İNCE TABAKA 6-8 11-13 AMORPHOUS Sİ 4-7 16-20

ISC Akım (A) short circuit current Kısa devre akımı I MPP =Maksimum Güç Noktasını Akımı TEPE GÜCÜ (PEAK POWER -PP) Maksimum Güç Noktası Open circuit voltage Açık devre gerilimi VERİMİN ARTMASI DEMEK Daha çok elektrik enerjisi, Daha az alan, Daha az görüntü kirliliği, Daha az maliyet demektir. 0 V MPP =Maksimum Güç Noktasını Gerilimi Voltaj (V) PV panelinin akım gerilim karakteristiğinin yükle değişimi VERİM= Güneşten gelen ışık enerjisinin, elektrik enerjisine dönüştürülme oranıdır. Piyasada PV hücrelerinden alınabilecek en iyi verim 20% dir. Voc

KISA DEVRE AKIMI ( short circuit current I sc ) VE AÇIK DEVRE GERİLİMİ (open circuit voltage V oc ) Üretilen akım PV nin üzerine düşen ışık şiddeti ile kapladığı alan ile değişir. PV nin ürettiği gerilim ışık şiddeti ile çok değişmez. Kısa devre akımı, I sc = maksimum verebileceği akım (yüksüz) Açık devre gerilimi, V oc = yüksüz ve direnç uçlarda ölçülen gerilimdir. I sc ve V oc yüklü durumlarda değişir. Çizilen I sc ve V oc grafiklerinden MPP (maksimum power point )maksimum güç noktası bulunur. MPP deki akım Impp ve gerilim ise Vmpp diye adlandırılır.

Güneş Işığının PV paneline Etkisi PV pilinin I-V karakteristiğinin ışık şiddetine bağlı değişimi Işık şiddetinin artmasıyla PV pilinin çıkış gücünü de artırmaktadır.

Güneş Işığının PV paneline Etkisi PV pilinin P-V karakteristiğinin Sıcaklığa bağlı değişimi Sıcaklığın artmasıyla Pilin verimi azalmaktadır.

Çalışma Sıcaklığının PV paneline etkisi PV pilinin I-V karakteristiklerinin sıcaklıkla değişimi PV pilin P-V karakteristiğinin sıcaklıkla değişimi

TEKNİK KATALOGLARDA BULUNMASI GEREKEN BAZI BİLGİLER W p V mpp I mpp V oc I sc T = Pik gücü = Maksimum güç noktasındaki gerilim = Maksimum güç noktasındaki akım = Açık devre = Kısa devre akımı = Sıcaklık katsayıları ve sıcaklıkla akım ve gerilim değişimleri

Güneş Pili Sistemleri Şebekeden Bağımsız güneş pili sistemleri Şebeke bağlantılı güneş pili sistemleri

ŞEBEKEDEN BAĞIMSIZ SİSTEMLER Şebekeden çok uzak olan sistemler için şebeke bağlantısı çok masraflı olduğundan ŞEBEKEDEN BAĞIMSIZ SİSTEMLER, kurulması daha mantıklıdır. Burada sistem tamamen PV modüller ile beslenir. Akü gerekir Geceleyin veya bulutlu ortamlarda aküden çalışır Akü depolama ihtiyacı, sistemdeki cihazlara göre hesaplanır Herhangi bir arızada mutlaka bir yedek jeneratör gerekir

ŞEBEKE BAĞLANTILI SİSTEM PARÇALARI PV modüller Şarj kontrol Akü İnverter Bağlantı dolapları

ŞEBEKE BAĞLANTILI SİSTEMLER Hem şebekeden, hem de PV modüllerden beslenir, Depolama minimize edilebilir (veya hiç depolama yapılmaz) Akü kullanılmazsa sistem fiyatı ~ 50% azalır. Herhangi bir PV sistem arızasında şebeke devreye girer Yedek jeneratör gerekmez Yasal düzenlemeler yapılırsa, şebekeye elektrik enerjisi satmakta mümkündür. Her iki sistemde de İNVERTERLER kullanılmalıdır. Şebeke bağlantılı sistemlerdeki inverterler, şebeke ile senkronize çalışmalıdır Şebeke bağlantılı sistemlerde çift taraflı sayaçlarda kullanılabilir (veya çift sayaç)

ŞEBEKE BAĞLANTILI SİSTEM PARÇALARI PV modüller PV kablo bağlantı kutusu Şebeke destekli inverter (senkron inverter ) Çift sayaçlı taraf (veya çift sayaç) Yükler Akü ( isteğe bağlı )

Şebeke Bağlantılı Güneş Pili Sistemleri İlk tür sistem, temelde bir yerleşim biriminin elektrik ihtiyacını karşılar. Bu sistemlerde, üretilen fazla enerji elektrik şebekesine satılır. Yeterli enerjinin üretilmediği durumlarda şebekeden enerji satın alınır. Böyle bir sistemde enerji depolaması yapmaya gerek yoktur, yalnızca üretilen DC gerilimin, AC ye çevrilmesi ve şebeke uyumlu olması yeterlidir.

AKÜLER ( BATTERİES ) Geceleri ve güneşin olmadığı zamanlarda elektrik enerjisi ihtiyacı güneşin olduğu zamanlarda doldurulan akü gruplarından karşılanır. Akü kapasitesi, enerji ihtiyacına göre hesaplanır. Bu sistemlerde kullanılan aküler deep-cycle özellikli, yani birçok kez dolup-boşalmaya dayanıklı olmalıdır. Bu aküler genelde, kurşun-asit aküler olduğundan yaşam alanı içine konmamalı. Bunlar zehirli olabilecek gazlar çıkarabilir.

ŞARJ KONTROL CİHAZI o Akünün şarjını kontrol edip dolduğu zaman şarjı kesecek cihazlar ŞARJ KONTROL CİHAZLARIDIR ( charge controller) o PV lerde üretilen gerilim DC olduğundan çoğu yerlerde doğrudan kullanılmaz o PV den üretilen DC, akülere şarj kontrol ünitesi vasıtası ile doldurulur. o Şarj kontrol ünitesinin ana görevi akülerin aşırı (over charge) dolmasını ve aşırı boşalmasını (over discharge) önlemektir.

İNVERTERLER PV ler DC gerilim ürettiğinden, AC gerilimi için İNVERETER ihtiyacı vardır. Genel olarak DC akımı AC akıma çeviren cihazlara İNVERTER denir. Şebeke destekli sistemlerde kullanılan inverterler ile şebekeden bağımsız sistemlerde kullanılan inverterler farklılık gösterir.

Fotovoltaik Sistem Bileşenleri

Güneş Pili Sistemleri

Şebekeyle bütünleşik güneş pili panelleri Ç a t ı larda güneş pili panelleri

SİSTEM VERİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖR Modülerin yerleştirildiği açı güneş ışığına dik olacak şekilde yerleştirilmeli Sistemde kullanılan kablolar lehimlemeler ve bunlara bağlı gerilim düşümleri Sistemde kullanılan inverterler, sigortalar, şarj kontroller gibi malzemeler. Gölgeleme Toz-kirlenme Sıcaklık korunmalıdır. = Yer seçiminde dikkatli davranarak = Temizleyerek = Hava veya su ile soğutarak

Güneş Pili Sistemleri Güneş enerjisinden faydalanılan sistemler sabit ve hareketli olmak üzere iki gurupta incelenir. Sabit bir yüzeye nazaran güneşi takip eden bir yüzey güneşten gelen enerjiyi ortalama 43% daha fazla almaktadır. Güneş takibi yapan sistemler alan darlığı olan; güneş enerjisi ile su ısıtma sistemlerinde, panel maliyetinin çok yüksek olduğu güneş enerjisi ile elektrik üreten sistemlerde ve hem elektrik hem de ısı üreten parabolik aynalı sistemlerde maliyetin azaltılması ve kullanılabilirlik açısından oldukça önem taşımaktadır.

1. GÜNEŞ ISIL SİSTEMLERİ DÜŞÜK SICAKLIK SİSTEMLERİ Düzlemsel güneş kollektörleri: Güneş enerjisini toplayan ve bir akışkana ısı olarak aktaran çeşitli tür ve biçimlerdeki aygıtlardır. En çok evlerde sıcak su ısıtma amacıyla kullanılmaktadır. Ulaştıkları sıcaklık 70 C civarındadır. Bu sistemler evlerin yanında, yüzme havuzları ve sanayi tesisleri için de sıcak su sağlanmasında kullanılır.

Düzlemsel güneş kollektörünün yapısı Üst örtü: Güneş ışınlarının geçişini engellemeyen bir maddeden olmalıdır. Soğurucu Plaka : Güneş ışınları, absorban plaka tarafından yutularak ısıya dönüştürülür ve sistemde dolaşan sıvıya aktarılır. Absorban plaka tabanda ve üstte birer manifold ile bunların arasına yerleştirilmiş akışkan boruları ve yutucu plakadan oluşur. Absorban plaka, borular ile sıkı temas halinde olmalıdır. Isı Yalıtım: Kollektörün arkadan olan ısı kayıplarını minimuma indirmek için absorban plaka ile kasa arası uygun bir yalıtım maddesi ile yalıtılmalıdır. Kollektör Kasası: Kasa, yalıtkanın ıslanmasını önleyecek biçimde yapılmalıdır. Özellikle kollektör giriş ve çıkışlarında kasanın tam sızdırmazlığı sağlanmalıdır.

Vakumlu güneş kollektörleri: Bu sistemlerde, vakumlu cam borular ve gerekirse soğurma yüzeyine gelen enerjiyi artırmak için metal ya da cam yansıtıcılar kullanılır. Çıkış sıcaklığı 100-120 C civarındadır.

Avantajları Cam boruların vakumlu olması nedeniyle enerji kayıpları düzlem kollektörlere göre daha azdır. Vakum borularının güneş ışınımını soğurma oranı yükse yayma oranı düşük olduğundan verimleri yüksektir. Daha az alana geresinim duyulur. Güneş ışınları, vakum borularına dik olarak geldiğinden gün boyu daha etkin olarak çalışır. Tamir ve bakım gereksinimleri daha azdır.

Kullanılan Sıvıda Aranan Özellikler Alevlenme sıcaklığı yüksek olmalıdır. Kaynama sıcaklığı yüksek olmalıdır. Donma sıcaklığı düşük olmalıdır. Paslanmaya karşı dayanıklı olmalıdır. Özgül ısısı yüksek olmalıdır. Viskozitesi düşük olmalıdır.

Güneş Ocakları : Çanak şeklinde ya da kutu şeklinde, içi yansıtıcı maddelerle kaplanmış güneş ocaklarında odakta ısı toplanarak yemek pişirmede kullanılır. Bu yöntem, Hindistan, Çin gibi bir kaç ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır. Kutu Şeklindeki Ocaklar: Yemekleri yavaş yavaş pişirmeyi sağlayan kutu ocakları, kapalı bir kutu şeklindedir. İçeri giren güneş ışınlarının sera etkisiyle ortamı ısıtması sonucu yemek pişirilmektedir. Üst kısmı cam, iç kaplaması da yansıtıcı parlak malzemeden yapılmaktadır. Kutu ısıtıcıların alt kısımları ve içinde yemek pişirmek için kullanılan kap siyah renkli malzemelerden yapılmalıdır. Bu durum ısının tutulmasını kolaylaştıracaktır.

Katlanabilir Güneş Ocakları: Katlanabilir güneş ocaklarında güneş enerjisini belirli bir noktada odaklamak yerine geniş bir alanda yoğunlaştırma yapılır katlanabilir özellikte olduğu için taşınabilme ve yer kaplama yönünden avantajlıdır. İç yüzey parlak yansıtıcı yüzeylerden oluşturulmuştur.

Parabolik Güneş Ocakları: Yapıları çanak çeklindedir. Diğer türlerin aksine ışığı belirli bir alanda yoğunlaştırır. Bu nedenden ötürü ancak güneşli günlerde kullanılabilmektedir. Odak noktası güneşin hareketine göre değiştiği için parabolik ocakların sürekli güneşi takip etmesi gerekir. Kısa süreli ısıtmalarda(yumurta, sosis pişirme) daha kullanışlıdır. Yüksek sıcaklık elde edilebilir. Odak noktasına vücudun temas etmemesine dikkat etmek gerekir. Oluşan yüksek ısı yanıklara sebep olabilir.

Güneş Havuzları: Yaklaşık 5-6 metre derinlikteki suyla kaplı havuzun siyah renkli zemini, güneş ışınımını yakalayarak 90 C sıcaklıkta sıcak su eldesinde kullanılır. Havuzdaki ısının dağılımı suya eklenen tuz konsantrasyonu ile düzenlenir, tuz konsantrasyonu en üstten alta doğru artar. Böylece en üstte soğuk su yüzeyi bulunsa bile havuzun alt kısmında doymuş tuz konsantrasyonu bulunan bölgede sıcaklık yüksek olur. Bu sıcak su bir eşanjöre pompalanarak ısı olarak yararlanılabileceği gibi elektrik üretiminde de kullanılabilir.

2. YOĞUNLAŞTIRICI SİSTEMLER Güneş enerjisi uygulamalarında düzlemsel güneş kollektör sistemlerinin yanı sıra daha yüksek sıcaklıklara ulaşmak için yoğunlaştırıcı kollektör sistemleri kullanılmaktadır. Kollektörlerde güneş enerjisinin düştüğü net alana "açıklık alanı" ve güneş enerjisinin yutularak ısı enerjisine dönüştürüldüğü yüzeye "alıcı yüzey" denir. Düzlemsel güneş kollektörlerinde açıklık alanı ile alıcı yüzey alanı birbirine eşittir. Yoğunlaştırıcı kollektörlerde ise güneş enerjisi, alıcı yüzeye gelmeden önce optik olarak yoğunlaştırıldığı için alıcı yüzey, açıklık alanından daha küçük olmaktadır.

Güneş enerjisini yoğunlaştıran kollektörlerde en önemli kavramlardan biri "yoğunlaştırma oranı" dır. Yoğunlaştırma oranı; açıklık alanının alıcı yüzey alanına oranı şeklinde tarif edilir. Yoğunlaştırma oranı, iki boyutlu yoğunlaştırıcılarda (parabolik oluk) 300, üç boyutlu yoğunlaştırıcılarda (parabolik çanak) 40.000 mertebesindedir. Bu tür kollektörlerde güneş enerjisi, yansıtıcı veya ışın kırıcı yüzeyler yardımı ile doğrusal ya da noktasal olarak yoğunlaştırılabilir.

Doğrusal Yoğunlaştırıcılar Güneşin doğudan batıya hareketini izleyen tek eksenli bir izleme sistemi üzerine yerleştirilirler. Parabolik oluk kollektörler, doğrusal yoğunlaştırma yapan ve kesiti parabolik olan dizilerden oluşur. Oluğun iç kısmındaki yansıtıcı yüzeyler, güneş enerjisini paraboliğin odağında yer alan ve boydan boya uzanan siyah bir absorban boruya yansıtır. Enerjiyi toplamak için absorban boruda bir sıvı dolaştırılır. Toplanan ısı, elektrik üretimi için enerji santraline gönderilir. Bu sistemler yoğunlaştırma yaptıkları için daha yüksek sıcaklığa (350-400 C ) ulaşabilirler.

354 MW gücünde Luz Solar Electric Generating Systems parabolik oluk güneş santralı- Kaliforniya

Parabolik Çanak Sistemler: İki eksende güneşi takip ederek, sürekli olarak güneşi odaklama bölgesine yoğunlaştırırlar. Termal enerji, odaklama bölgesinden uygun bir çalışma sıvısı ile alınarak, termodinamik bir dolaşıma gönderilebilir ya da odak bölgesine monte edilen bir Stirling makine yardımı ile elektrik enerjisine çevrilebilir. Çanak-Stirling bileşimiyle güneş enerjisinin elektriğe dönüştürülmesinde % 30 civarında verim elde edilmiştir.

Noktasal Yoğunlaştırıcılar İki boyutta güneşi izleyip noktasal yoğunlaştırma yapan ve daha yüksek sıcaklıklara ulaşan bu tür sistemler, parabolik çanak ve merkezi alıcı olmak üzere iki gruba ayrılır. Parabolik çanak kollektörler iki eksende güneşi takip ederek sürekli olarak güneşi odak noktasına yoğunlaştırırlar.

Merkezi Alıcılı Güneş Isıl Elektrik Santralı Merkezi alıcı sistemde, tek tek odaklama yapan ve heliostat adı verilen düzlemsel aynalardan oluşan bir alan, güneş enerjisini, bir kule üzerine monte edilmiş ve alıcı denilen ısı eşanjörüne yansıtır. Heliostatlar bilgisayar tarafından kontrol edilerek, alıcının devamlı güneş alması sağlanır.

Alıcıda bulunan ve içinden akışkan geçen boru yumağı, güneş enerjisini üç boyutta hacimsel olarak absorbe eder. Bu sıvı, Rankine makineye pompalanarak elektrik üretilir. Bu sistemlerde ısı aktarım akışkanı olarak hava da kullanılabilir, bu durumda sıcaklık 800 C 'ye çıkar.

Güneş termal güç santrallerinin tasarımında dikkate alınması gereken en önemli parametreler; Bölge seçimi Güneş enerjisi ve iklim değerlendirmesi Parametrelerin optimizasyonu Bölge Seçimi Santralın tesis edileceği ideal bölge seçilirken aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurulmalıdır. Yıllık yağış miktarının düşük olması, Bulutsuz ve sissiz bir atmosfere sahip olması, Hava kirliliğin olmaması, Ormanlık ve ağaçlık bölgelerden uzak olması, Rüzgar hızının düşük olması.