Sağlık Sektöründe Yalıtım Amaçlı Camlama Çözümleri Halit GÜRAL / Projeli Satışlar Müdürü Trakya Cam Sanayii A.Ş. Sağlık Sektörü, gerek sigortacılık sektöründeki gelişmeler gerekse devletin bu alandaki hizmet alımları kapsamında giderek büyümektedir. Bu gelişmeye sağlık alanındaki hizmetlerin göreceli olarak Batı Avrupa ülkelerinden daha ekonomik olması ve hekimlerimizin yetkinlikleri de katılınca sağlık turizmi olgusu da eklenmekte, birbirinden modern cihaz ve ekipmanlarla donatılan özel hastaneler giderek artmaktadır. Modern tıbbın gereklilikleri, binanın projelendirme sürecine katkıda bulunan mimar, makine ve elektrik mühendislerini bambaşka bir uzmanlaşma alanına taşımakta ve çeşit çeşit cihaz ve bunların hizmet alanları ile ilgili çok geniş bilgiyi özümseme zorunluluğu gerektirmektedir. Köroğlu Devlet Hastanesi (SSK Düzce)/Bolu Yalıtım Camı Ünitesi: Dış cam : 6 mm, temperli, renksiz üzeri gümüş (ISS 114) Ara boşluk : 12 mm Đç cam : 6 mm, renksiz düzcam Ancak hepimizin kolayca gözlemleyebileceği gibi yurt dışından getirtilen onlarca modern cihaza ve ortaya konan bütçelerin büyüklüğüne rağmen yapılar ülkemizin genel ortalaması içinde yer alan düzeydedir. Sağlık Sektöründe yalıtım yaklaşımlarının camlama çözümleri açısından yeter düzeyde olduğunu söylemek pek mümkün değildir. Verilen sağlık hizmetindeki modernliğe gönderme yaparak binanın imajı ile kurum imajı arasında bağlantı kuran giydirme cepheli çözümler ülkemizdeki genel yapı klişeleri içinde değerlendirilebilir. Bu konunun derinliklerine inmek için sağlık sektöründe yalıtım amaçlı kullanılabilecek yalıtım camı çözümlerini ısı, ısı ve güneş, gürültü ve yangın ana başlıkları altında irdelemek uygun olacaktır.
Isı kontrolü : Ülkemizde yaygınlıkla tedarik edilebilecek cam çözümleri, ısı kontrol (Low-E) kaplamalı yalıtım camları ile ısı geçirgenlik katsayısını 1,3 W/m²K düzeyine indirmiş durumdadır. Cam kalınlığından bağımsız olarak 16 mm ara boşluk ve çeşitli gazların bu ara boşluğa doldurulması ile yukarıda bahsedilen değer sağlanabilmektedir. Daha iyi yalıtım için 3 cam ve 2 ara boşluk ile oluşturulan ısı kontrol kaplamalı yalıtım camları ile (6 mm Low-E kaplamalı cam + 12 mm araboşluk, argon dolgulu+ 4 mm, renksiz düzcam+ 12 mm araboşluk, argon dolgulu + 6 mm Low-E kaplamalı cam) 0,8 W/ m²k değerine inmek mümkündür. Bu değerler, binalarda kullanılan enerjinin %30 unun pencere alanlarından yitirildiği dikkate alınırsa, daha az ısıtma enerjisi ve buna bağlı olarak kazan büyüklüğü, radyatör sayısı ve kalorifer tesisatının diğer bileşenlerindeki gerekliliklerin azaltılmasını sağlamaktadır. Đşletme maliyetleri ile birlikte ele alındığında; yapacağımız yalıtım yatırımı, bina ömrüne kıyasla çok kısa bir sürede kendisini ödeyecektir. Yalıtımın yapı maliyetini artıran bir yanı olduğu yadsınamaz, ancak zaten bir iklimlendirme projesi maliyetine katlanan yatırımcı pek fazla külfete katlanmadan yapılacak bir çalışma ile yalıtım masrafını ilk yatırım ve işletme maliyetleri açısından irdelemelidir. Sağlık hizmetine yönelik binalarda, ısı yalıtımının önemi büyüktür. Ortamda bulunan su buharının sıcaktan soğuğa ısı akımı ile paralel hareket ederek yapı elemanlarının gözeneklerinden geçmeye çalışması ve geçiş sırasında düşük sıcaklıklı bir yüzeyle karşılaşması sonucu yoğuşma oluşur. Yeterli yalıtım yeteneklerine sahip olmayan bir pencerede; bağıl nem, iç ve dış mekan sıcaklıklarına bağlı olarak yoğuşma olması kaçınılmazdır. Yoğuşma sonucu mantar ve küf sorunu ortaya çıkar, söz konusu oluşumlar bu tür binalarda hiç istenmeyecek mikroorganizmaların üremesi için uygun ortam yaratır. Binanın dış çeperinde alınacak yalıtım önlemleri camlama açısından ihmal edilirse; yoğuşma, ısı transferinin en yoğun olduğu alanlarda pencere camlarında oluşacak, pencere kenarlarında yukarıda bahsedilen mantar ve küf oluşumları ile mikroorganizmaların üremesine neden olacaktır. Bir başka husus ise ısının mekan içinde soğuk yüzeylere doğru hareketi ile pencere önlerinde oluşan soğuk bölgelerdir. Isı kontrol kaplamalı yalıtım camları, gerekli konfor şartlarının oluşmasına katkıda bulunarak mekanın her bölgesinin eşdeğer sıcaklık düzeyine sahip olmasını sağlar. Böylelikle pencereye yakın yatakta yatan hasta üşümez, mekanın camlamaya uzak bölgesindeki hasta ise sıcaktan bunalmaz. Mekanın gerekli konfor düzeyine sahip olması zaten sağlık sorunları olan hastaların ek sağlık problemi yaşamasını engeller. Yukarıda bahsedilen ısı kontrol kaplamalı ürünler geleneksel doğrama düzenindeki camlamalarda yer aldığı gibi giydirme cephe camlamalarında da iç cam olarak kullanılabilmektedir. Isı kontrol (Low-E) kaplamalı camlar giydirme cepheli çözümlerde ısı ve güneş kontrolü konusunda değineceğimiz renkli veya reflektif camlarla birlikte kullanıldığı takdirde hem güneş kontrolüne azımsanmayacak bir katkı sağlanır, hem de ısı yalıtımı açısından oldukça iyi performans elde edilir.
Isı ve güneş kontrolü : Isı ve güneş kontrol (Solar Low-E) kaplamalı yalıtım camları; ısı kontrol (Low-E) kaplamalı yalıtım camlarının yukarıda açıklanan performansları ve bunlara bağlı olanaklara ek olarak güneş kontrol performansları artırılmış ünitelerdir. Isı ve güneş kontrol kaplamalı yalıtım camları; gün ışığından taviz vermeksizin standart yalıtım camı ve ısı kontrol kaplamalı yalıtım camlarına göre daha düşük toplam güneş enerjisi geçirgenliği elde edilmesini sağlar. Mesa Hastanesi Söğütözü / Ankara Yalıtım Camı Ünitesi: Dış cam : 6 mm, temperli, yeşil üzeri ısı ve güneş kontrol kaplamalı (MF 270) Ara boşluk : 12 mm Đç cam : 6 mm, renksiz düzcam Camlama tercihleri en az görsel beklentiler kadar; iklim koşulları ve binanın konumuna göre oluşturulmalıdır. Örneğin kuzey cephelerinde ışık geçirgenliği önemli bir parametre iken güneye bakan cephelerde güneş kontrolü daha ön plana çıkmaktadır. Binalarda her cepheyi başka bir cam kombinasyonu ile oluşturmak gerçekçi olmamakla beraber mimar bu konudaki seçimini salt estetik kaygılarla oluşturmamalı mutlaka iklimlendirme açısından görüş almalıdır. Renksiz camlarla oluşturulan ısı ve güneş kontrol kaplamalı yalıtım camı çözümlerinin yeterli düzeyde çözüm oluşturamadığı güney ve batı konumlu binalarda harmandan renkli camların ısı kontrol kaplamalı camlarla kombine edilmesi ile çeşitli ara değerler sağlanabilir. Isı kontrol kaplamalı camlar yalıtım camı ünitesi bütününde ısı yalıtımının yanı sıra güneş kontrolüne de katkı sağlar. Örneğin, dış camı mavi düzcam olan bir yalıtım camı ünitesinin, iç camının standart düzcam olması halinde toplam güneş enerjisi geçirgenliği 0,44 iken, iç camda ısı kontrol (Low-E) kaplamalı cam kullanılması halinde bu değer 0,36 olacaktır. (1) Reflektif camlamalar; güneş kontrol gerekliliği oluşan yerlerde veya cephelerde, harmandan renkli düzcamlarla oluşturulan yalıtım camı kombinasyonlarının yetersiz kaldığı durumlarda kullanılabilir. Reflektif camlamaların aynamsı özelliğinin ışığın yoğun olduğu alanlarda algılandığı unutulmamalı, geceleri iç mekan-dış mekan arasında ışık yoğunluğu farkı iç mekanda endirekt aydınlatma ile giderilmelidir. Reflektif camlarla düzenlenen yalıtım camı çözümlerinde iç camda standart düzcam yerine ısı kontrol kaplamalı cam kullanılması tıpkı harmandan renkli düzcamlarda olduğu gibi güneş kontrol yeteneklerini artıracaktır. Örneğin dış camı mavi reflektif düzcam ile oluşturulan bir yalıtım camı kombinasyonunda iç camın standart düzcam olması halinde toplam güneş enerjisi geçirgenliği 0,29 iken, iç camda ısı kontrol kaplamalı cam kullanılması halinde bu değer 0,23 olacaktır. (2)
Yüksek ışık geçirgenlikli pirolitik kaplamalı reflektif camlar gün ışığından taviz vermeksizin güneş kontrolü oluşturmak isteyenler için çözüm sağlamaktadır. Reflektif cam ile oluşturulan bir yalıtım camına kıyasla yüksek ışık geçirgenlikli pirolitik kaplamalı reflektif cam ile oluşturulan bir yalıtım camı gün ışığı geçirgenliğindeki açık farka rağmen, toplam güneş enerjisi geçirgenliğinde reflektif cam ile oluşturulan kombinasyona yakın değerler elde edilmesini sağlayacaktır. Đç camlarda, ısı kontrol kaplamalı cam kullanımı; ısı yalıtım katkısı dışında güneş kontrolünü de destekleyen bir unsur olarak mutlaka değerlendirilmelidir. Isı kontrol (Low-E) kaplamalı camlar bu kapsamda bakıldığında güneş kontrolünün doğal bir bileşenidir. Cam kombinasyonları mimar ve mekanikçinin paylaşımı ile tasarlanmalı, ısıl riskler, statik girdiler, güvenlik ve benzeri hususlarda mutlaka uzman görüşü alınmalıdır. Genel prensip olarak tüm renkli ve reflektif camlamalar temperleme işlemine tabi tutulmuş olmalıdır. Gürültü Kontrolü : Avrupa Birliği ne uyum sürecinde ilgili sivil toplum kuruluşlarının katkısı ve çabasıyla Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği sağlık hizmetine yönelik iç mekanda kabul edilebilir gürültü düzeylerini belirlemiştir. Söz konusu yönetmeliğe göre yataklı tedavi kurumları, dispanser ve polikliniklerde 35 db, dinlenme ve tedavi odalarında 25 db gürültü düzeyi sınır değerleri olarak tariflenmiştir. Gürültü kontrolü konusunda camlama çözümlerinin darbe kaynaklı gürültünün azaltılmasına katkı sağlamamasına rağmen hava oluşumlu gürültü konusunda yapının dış cidarını oluşturan duvar, prekast cephe elemanı, doğrama gibi bileşenler kadar camlama açısından da önlem almak gereklidir. Bu konuda yapılacak ilk şey tasarlanan yapının çevresinde oluşan gürültü düzeyini ölçümlemektir. Ana trafik arterleri, işlek caddeler, otoyol, demiryolu ya da havaalanı gibi gürültü kaynakları civarındaki binalar için oluşan gürültü düzeyine göre çeşitli camlama çözümleri oluşturmak mümkündür. Sürekli gürültü kirliliğine maruz kalmanın ruhsal gerginlik yarattığı bilinmektedir; bu bağlamda, sağlık sorunları nedeniyle depresif ruh hali oluşması kaçınılmaz olan insanların yoğun olduğu sağlık hizmetine yönelik binalarda gürültü kirliliği için önlem almak kaçınılmazdır. Yukarıda açıklanan kapsamda binanın yer aldığı bölgedeki gürültü düzeyi ile iç mekanda talep edilen gürültü düzeyi sınır değeri arasındaki fark gürültü yalıtımının ne kapsamda yapılması gerektiğini tarifleyecektir. Bu konuda camlama açısından oluşturulacak çözümlere geçmeden yalıtım görevinin duvar, doğrama ve yalıtım camı bütünü kapsamında yerine getirildiği ve hatta bu konuda perdelere bile görev düştüğünü unutmamak gereklidir. Yalıtım, bir malzemenin diğerine tercih edildiği bir yaklaşımdan çok bütüncül bakış açısı ile değerlendirilen bir kavram olmalıdır. Gürültü konusunda üstün yeteneklere sahip bir yalıtım camı ünitesi eğer doğru doğrama ya da duvar ile bütünleşmez ise beklenen düzeyde yalıtım sağlamayacaktır. Çeşitli kalınlıklardaki standart düzcamlarla oluşturulan dış camlar ve iç camların akustik lamine cam olarak düzenlenmesi ile oluşturulacak yalıtım camı üniteleri gürültü kontrolünün yanı sıra güvenlik ihtiyacını da karşılayacaktır. Akustik lamine camlar akustik yetenekleri artırılmış birleştirici ara katmanların (akustik PVB) kullanılmasıyla üretilmektedir.
Yukarıda açıklanan kapsamda yalıtım düzeyinin yeterli olmadığı yerlerde ise çift doğramalı cephe elemanları ile dış doğramada standart düzcam veya lamine camdan oluşan tek cam, iç doğramada ise yukarıdaki yalıtım camı kombinasyonlarından birini kullanarak çözüm üretilebilir. Bu tarz çözümler proje bazında oluşturulmalı, cam ve doğrama bütününden oluşan pencere gerekli testlere tabi tutularak istenen gürültü kontrol düzeyine ulaşıp ulaşmadığı araştırılmalıdır. Giydirme cepheli çözümlerde ise gürültü kontrol konusunda en başta bahsedilen cam kombinasyonlarından hiç biri yeter düzeyi sağlamaz ise çift cidarlı bir cephe oluşturarak gürültü yalıtımı yapılabilir. Đklimlendirme ve gürültü kontrolü amaçlı çift cidarlı cepheler ülkemizde henüz gerçek anlamda gerçekleştirilmemiştir ve mimarlık dergilerinde yer verilen yurtdışındaki uygulamalar ile aynı kapsamda değildir. Ana cepheye entegre taşıyıcı unsurlara bağlanacak renksiz kalın düzcam ya da temperli lamine camlardan oluşan dış kabuğun belli bir mesafe gerisindeki ana cephe ile basit bir çift cidarlı cephe oluşturmak mümkündür. Gürültü kaynağından yayılan ses dalgalarının geçişi; önce dıştaki cam, daha sonra arkasındaki yalıtım camı tarafından azaltılacak ve iç mekanda istenen sınır değer elde edilebilecektir. Bu tarz çözümler çift doğramalı çözümlerde olduğu gibi 1/1 ölçekli modellerle test edilmeli, ve proje bazında yalıtım değerleri tespit edilmelidir. Isı, ısı ve güneş, gürültü kontrolü yeteneklerinin hepsine birden sahip camlamalar tasarlamak mümkündür, yukarıda değinilen yeteneklerden birini seçmek diğerinden fedakarlık yapmak anlamına gelmemektedir. Ülkemiz cam çözümleri açısından batı ülkelerini aratmayacak düzeyde alternatifler üretebilen bir cam sektörüne sahiptir. Kısaca örnekleyerek anlatmak gerekirse mavi reflektif dış cam, ısı kontrol kaplamalı (Low-E) akustik lamine iç cam ile toplam güneş enerjisi geçirgenliği 0,23, ısı geçirgenlik katsayısı 1,3 W/m²K, gürültü kontrol yeteneği 40 db Rw olan bir yalıtım camı oluşturmak mümkündür. (3) Söz konusu çözüm için yurtdışından tedariğe gerek kalmaksızın ve dış kaynaklara göre çok daha uygun bütçelerle ülkemizde bu ürünlere ulaşmak mümkündür. Yangın Yalıtımı : Yangın açısından cam tutuşmayan, kömürleşmeyen, yanmayan ve yangına katkıda bulunmayan malzemelerin yer aldığı A1 sınıfında yer almaktadır. Yangın yalıtımı konusunda camdan beklenenler alev, duman ve ısı geçişini engellemektir. Buradaki amaç yangına maruz kalan binada korunumlu koridor ve holleri yangın etkisinden kaçış için gereken süre boyunca korumaktır. Yangın kaçış yolları üzerindeki tüm camlı bölme, kapı veya pencereler kaçış için yeterli zamanı sağlayacak kadar yangına dayanıklı olmalı, alev, duman ve ısı geçişini engellemelidir. Üç ana sınıfta yer alan camlama çözümleri, yangın alev ve dumanının geçişini engelleyen, yangın esnasında şeffaflığını koruyan, yangın alev ve dumanının geçişini engellerken yangının oluştuğu alandaki yüksek ısının geçişini kısıtlayan, yangın esnasında şeffaflığını koruyan,
yangın alev ve dumanının geçişini engellerken yangının oluştuğu alandaki yüksek ısının geçişini kısıtlayan, yangın esnasında kırılmakla beraber camlar arasında bulunan ara katmanın genleşerek opaklaşması sonucu şeffaflığını yitiren özellikler sergiler. Yukarıdaki özelliklere sahip ürünlerin dakika cinsinden dayanım süreleri de kullanım yeri ve amacına göre (30,60,90,120 dakika gibi) ayrıca belirlenmektedir. Yangın yalıtımı konusunda, camlama açısından mutlaka uzman görüşü alınması, camlamanın yer aldığı doğrama ve bunların montajı için gerekli yan malzemelerin de mutlaka yeterli kalitede ürünler arasından seçilmesi uygun olacaktır. (1) Trakya Cam Sanayii A.Ş. nin 6 mm, Harmandan Renkli Mavi Düzcam + 6 mm, Renksiz Düzcam kombinasyonlu Yalıtım Camı Ünitesi ve 6 mm, Harmandan Renkli Mavi Düzcam + 6 mm, Low- E kombinasyonlu Yalıtım Camı Ünitesi ürünlerine ait performans değerleridir. (2) Trakya Cam Sanayii A.Ş. nin 6 mm, Hat üstü Pirolitik Kaplamalı Mavi Reflektif Cam + 6mm, Renksiz Düzcam kombinasyonlu Yalıtım Camı Ünitesi ve 6 mm, Hat üstü Pirolitik Kaplamalı Mavi Reflektif Cam + 6 mm, Low-E kombinasyonlu Yalıtım Camı Ünitesi ürünlerine ait performans değerleridir. (3) Trakya Cam Sanayii A.Ş. nin 6 mm, Hat üstü Pirolitik Kaplamalı Mavi Reflektif Cam + 16 mm, argon + 4/0,76/4 Akustik Lamine Cam üzeri Low-E kombinasyonlu Yalıtım Camı Ünitesi ürününe ait performans değerleridir.