1 İşyeri Bina ve Eklentileri Konu; İşyeri Bina ve Eklentileri Konunun genel amacı; Katılımcıların, işyeri bina ve eklentilerinde karşılaşılan sağlık ve güvenlik riskleri ile bu riskler karşısında alınması gereken önlemleri öğrenmelerini sağlamaktır. Öğrenme hedefleri Bu dersin sonunda katılımcılar; İşyeri bina ve eklentilerinde muhtemel tehlikeleri belirler. Yapılan işlerin niteliğine göre doğabilecek genel riskleri tanımlar. Konunun alt başlıkları İşyerlerinde uygulanacak asgari sağlık ve güvenlik gerekleri İşyerlerinin yapısı ve alınması gereken önlemler İlgili mevzuat İŞLETME BELGESİ İşletme belgesi talebi Sanayi, Ticaret, Tarım ve Orman İşlerinden Sayılan İşlere İlişkin Yönetmelik ekinde yer alan sanayiden sayılan işlerin yapıldığı, elli veya daha fazla işçi istihdam edilen işyerlerine İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı düzenlenmeden önce Çalışma ve İşkur İl Müdürlüğü nden işletme belgesi alınması zorunludur. İşletme belgesi almak isteyen işveren veya işveren vekili, başvuru ve beyan formu ile bölge müdürlüğüne bizzat, posta yoluyla veya elektronik ortamda müracaat eder. Başvuru ve beyan formu esas alınarak başkaca bir işleme gerek kalmaksızın bölge müdürlüğü tarafından işletme belgesi düzenlenerek ilgiliye aynı gün içinde verilir veya gönderilir. İşletme belgesi verilen işyerleri, yine aynı gün ilgili iş teftiş grup başkanlıklarına bildirilir. İşletme belgesinin kesinleşmesi İşletme belgesi verilen işyerleri, iş müfettişlerince işletme belgesi talebinden en geç üç ay içerisinde teftiş edilir. İşyerinde yapılan teftişte, iş sağlığı ve güvenliği açısından başvuru ve beyan formunda belirtilen hususlar incelenir.
2 Yapılan incelemede, asgari güvenlik önlemlerine ilişkin listede (konu sonunda verilmiştir) belirtilen hususların, ilgili oldukları mevzuata aykırılığının tespit edilmemesi hâlinde, verilen işletme belgesi kesinleşir. Aykırılık tespit edilmesi hâlinde, aykırılığın giderilmesi için işveren veya işveren vekiline üç ayı geçmemek üzere süre verilir. Verilen süre sonunda aykırılıkların giderilmemesi durumunda işyerinin işletme belgesi iptal edilir. İlk başvuru tarihinden itibaren üç ay içerisinde teftiş edilmeyen işyerlerinin işletme belgesi kesinleşir. İşletme belgesinin geçersizliği İşletme belgesi aşağıdaki hâllerde geçerliliğini kaybeder. a) İşyerinin başka bir adrese taşınması halinde işyerine ait işletme belgesi geçersiz hale gelir. b) İşyerinde üretim konusunun veya üretim yönteminin değişmesi ve çalışanların sağlık ve güvenliğini olumsuz yönde etkileyecek yeni risklerin ortaya çıkması halinde, işletme belgesi geçersiz sayılır. Bu durumda işyeri için yeniden işletme belgesi alınması zorunludur. İşyerinde işveren ve/veya unvan değişikliği İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılan teftişlerde işveren ve/veya unvan değişikliğinin tespit edilmesi veya işveren veya işveren vekilince Çalışma ve İşkur İl müdürlüğüne değişikliğin bildirilmesi durumunda işyerinin mevcut dosyasında yer alan belge ve bilgiler esas alınarak işletme belgesindeki işveren ve/veya unvan değişikliği yapılır. ÖNEMLİDİR: Aşağıda sayılan yönetmeliklerin kapsamında yer alan işyerlerine Bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz. a) 23.12.2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği, b) 21.2.2004 tarihli ve 25380 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, c) 22.2.2004 tarihli ve 25381 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
3 ASGARİ GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN LİSTE I- İşyeri bina ve eklentilerinde bulunması gerekli asgari sağlık ve güvenlik şartlarına yönelik tedbirler: Binaların yapısı ve dayanıklılığı, Elektrik tesisatı, Acil çıkış yolları ve kapıları, Yangınla mücadele, İşyerinin havalandırılması, Ortam sıcaklığı, Aydınlatma, İşyeri tabanı, duvarları, tavanı ve çatısı, Pencereler, Kapılar ve girişler, Ulaşım yolları ve tehlikeli alanlar, Yürüyen merdivenler ve bantlar, Yükleme yerleri ve rampalar, Çalışma yeri boyutları ve hava hacmi, çalışma yerlerinde hareket serbestliği, Dinlenme yerleri, Gebe ve emziren kadınlara ait dinlenme yerleri, Soyunma yerleri, duş, tuvalet ve lavabolar, Engelli işçilere yönelik gerekli düzenlemeler, Açık alanlardaki çalışmalarda özel tedbirler, Güvenlik ve sağlık işaretleri, II- İş ekipmanlarının kullanımıyla ilgili sağlık ve güvenlik şartlarını sağlayacak asgari tedbirler: İş ekipmanında bulunacak asgari gerekler, Özel tipteki iş ekipmanında bulunacak asgari ek gerekler, Makine emniyetine uygunluk, İş ekipmanının kullanımı ile ilgili hususlar, III- İşyerine dair diğer asgari önleme ve koruma uygulamaları: Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik tedbirleri, Asbestle çalışmalarda sağlık ve güvenlik tedbirleri, Kanserojen ve mutajen maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik tedbirleri, Biyolojik etkilere maruziyet risklerinin önlenmesi, Patlayıcı ortamların tehlikelerinden korunma tedbirleri, Gürültü, Titreşim, Ekranlı araçlar, IV- İşyeri sağlık ve güvenlik birimine yönelik önlemler: - 15/8/2009 tarihli ve 27320 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmeliğin EK-1 inde yer alan donanımlar.
4 İŞYERİNİN KURULUŞUNDA, SABİT TESİSLERİNDE ALINMASI GEREKLİ TEDBİRLERİ ŞU ŞEKİLDE SIRALAYABİLİRİZ: 1. İşyerinin kurulacağı binanın MEVZUATA VE YAPILACAK İŞE uygun olmalıdır.. 2. Tavan Yüksekliği en az 3 metre olacaktır. 3. İşyerindeki hava hacmi, kişi başına 10 metreküp olacaktır. (Makine, Tezgah ve tesislerin kapladığı hacim dâhildir. Bu hacim hesabında, işyerinin 4 metreden fazla olan tavan yüksekliği hesaba katılmayacaktır) 4. Taban ve asma kat döşemelerinin, üzerine konacak makine, alet edevat ve benzeri malzeme ile çalışacak işçilerin ağırlığına dayanacak sağlamlıkta olacaktır. 5. İçinde zararlı sıvıların bulunduğu, zemin seviyesinde, kaplar, kutular, havuzlar bulunuyorsa, uygun korkuluk yapılacaktır. 6. Makine ve tezgâhlar arasındaki mesafe en az 80 cm, geçitler en az 120 cm. olacak. Buradan geçecek işçi sayısına, araç geçecekse aracın büyüklüğüne göre bu genişlik artırılacaktır. 7. Yüksek geçit platform ve çalışma sahanlıkları korkuluklarla çevrilecektir. 8. Taşıma bantları, makineler zerindeki geçitler gibi bütün üst geçitlere korkuluk yapılacaktır. 9. Yeterli aydınlatma sağlanacaktır. Mümkün mertebe tabii aydınlatma yapılmasına gayret edilmelidir. İşyerinde doğal aydınlatma yapılacak ise; İşyerinin taban alanının 1/10 nü kadar dışa açılan, kapı pencere ve menfezi olmalıdır. 10. Korkuluklar uygun ve sağlam olmalıdır. Korkuluklar en az 90 cm. yüksekliğinde olmalıdır. Herhangi bir yönden gelebilecek en az 100 kilogramlık bir yüke dayanıklı olacak şekilde yapılmalıdır. 11. Gürültüye karşı gerekli tedbirler alınmalıdır. Ağır ve tehlikeli işlerin yapıldığı işyerlerinde prensip olarak gürültü seviyesi 85 desibeli geçmemelidir. İşin gereği gürültülü çalışılması zorunlu olan işlerde en çok 95 desibel olabilir. Bu durumda işçilere, başlık, kulaklık, kulak tıkacı gibi uygun koruyucu araç ve gereçler verilmelidir. 12. Çok katlı binalarda uygun merdivenler olmalıdır: İşyeri merdivenlerinin mukavemet katsayısı 4 olacak, metrekarede en az 500 kg. yük taşıyabilecektir. Kaymaya ve düşmeye karşı tedbir alınacaktır. Izgara aralıkları en çok 2 cm. olacaktır. Dört basamaktan fazla olan merdivenlere korkuluk bulunacaktır. 13. İnsan ve yük asansörleri, fenne, tekniğe ve yürürlükteki mevzuata uygun olarak inşası, kullanımı ve bakımı yapılacaktır. Yetkili teknik elemanlar tarafından periyodik bakım ve kontrolü yaptırılacaktır. Asansör makine dairesi ve boşlukları geçit olarak
5 kullanılmayacaktır. Yük asansöründe insan taşınmayacaktır. Azami yük belirtilecektir. Bina dışında kurulan asansörlerde, tabandan 3 metre yüksekliğe kadar kapatılacaktır. Par.Pat. maddelerin bulunduğu yerlerde bulunan asansörler, kıvılcım çıkarmayacak şekilde yapılacaktır. 14. İşyeri temiz, bakımlı ve düzenli olacaktır: Günde en az bir kere temizlik yapılacak. Temizlik yapılırken tozun ortama yayılmaması için tedbir alınacaktır. Değişen, kokuşan organik maddelerle çalışılan işyerlerinin tabanının yıkanması gerekmektedir. Duvarlar ve taban ayda en az bir kere dezenfekte edilmelidir. 15. Uygun evsafta ve yeterli sayıda helalar bulunacaktır: Kadın ve erkek helâları ayrı olacak. Her 25 kişiye bir helâ hesabına göre hela yapılacaktır. Helâlar günde en az bir kere temizlenecektir. Kadın ve erkek işçiler için temiz sulu ve musluklu el yüz yıkama yerleri bulunacaktır. 16. İşyerinde soyunma yeri ve elbise dolapları bulunacaktır: Soyunma yerleri, duşlara yakın olacaktır. Temiz, havadar olacak, temizlemesi kolay olacaktır. Her işçiye bir adet elbise dolabı verilecektir. İş elbisesi ile günlük elbisenin bir dolaba konmasının sakıncalı olduğu zehirli tehlikeli tozlu ve kirli işlerde(kurşun, asbest v.b. işlerdeki gibi) iş elbisesi için ayrı, günlük elbise için ayrı, iki bölmeli veya iki dolap verilecektir. Dolaplar en az 150 cm. boyunda olacak, şapka ve ayakkabı koyacak yerleri bulunacaktır. 17. Kazan dairelerinin üstünde işçi çalışmaması gereklidir. 18. Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin işlendiği, depolandığı yerlerin tek katlı binalarda veya binaların en üst katında olması gereklidir. Parlayıcı, patlayıcı maddelerin depolandığı yerlerin, meskun yerlere, kara ve demir yollarına, komşu araziye mesafelerinin yeterli emniyet mesafesinde olması gereklidir. 19. Elektrik tesisatı ile ilgili tedbirler: Kuvvetli akım tesisleri her türlü işletme durumunda cana ve mala herhangi bir zarar vermeyecek ve tehlike oluşturmayacak şekilde yapılacaktır. Herhangi bir kimsenin dikkatsizlikle de olsa yanaşabileceği uzaklıktaki kuvvetli akım tesislerinin gerilim altındaki bölümlerine (Aktif bölümler) doğrudan doğruya ya da günlük yaşamda kullanılan aygıtlarla dokunması imkansız olmalıdır. Kuvvetli akım elektrik aygıtları, kullanılmaları veya işletilmeleri esnasında oluşacak ark ve kıvılcımlar insanlar ve eşyalar için tehlikeli olmayacak şekilde yapılmalı ve düzenlenmelidir.
6 İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, işyeri bina ve eklentilerinde bulunması gereken asgari sağlık ve güvenlik şartlarını belirlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Yönetmelik, 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerini kapsar. Ancak; a) İşyeri dışında kullanılan taşıma araçlarında veya araçların içindeki işyerlerinde, b) Geçici veya hareketli iş alanlarında, c) Maden, petrol ve gaz çıkarma işlerinde, d) Balıkçı teknelerinde, e) Tarım veya orman işyerlerine ait olup işyeri binalarından uzaktaki tarla ve ormanlarda, uygulanmaz. Dayanak Madde 3 Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir. Tanım Madde 4 Bu Yönetmelikte geçen; İşyeri: İşçilerin istihdam süreleri içinde çalıştıkları alanlar ile girip çıkabilecekleri bina, eklenti ve diğer tüm alanları ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM İşverenlerin Yükümlülükleri Yeni Açılacak İşyerleri Madde 5 Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra açılacak işyerleri Ek- I deki asgari sağlık ve güvenlik koşullarını yerine getirecektir. Mevcut İşyerleri Madde 6 Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulmuş olan işyerleri Ek-II de belirtilen sağlık ve güvenlik koşullarını, Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra 6 (altı) ay içinde yerine getirecektir. İşyerinde Değişiklikler Madde 7 Mevcut işyerlerinde, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra genişleme ve/veya iş değiştirme şeklinde bir değişiklik yapıldığında işveren, Ek-I de belirtilen asgari sağlık ve güvenlik şartlarını temin etmek için gerekli önlemleri alacaktır. Genel Şartlar Madde 8 İşveren işçilerin sağlık ve güvenliğini korumak için aşağıdaki hususları yerine getirecektir: a) Acil çıkış yolları ve kapıları her zaman kullanılabilir durumda tutulacaktır. b) İşyeri ile ekipman, araç-gereçlerin ve özellikle bunlardan Ek-I ve Ek-II de belirtilenlerin düzenli olarak teknik bakımları yapılacak, çalışanların sağlık ve güvenlikleri için tehlikeli olabilecek aksaklıklar en kısa zamanda giderilecektir. c) İşyeri ile ekipman, araç-gereçler, özellikle havalandırma sistemleri uygun hijyen şartları sağlanacak şekilde düzenli olarak temizlenecektir. d) Tehlikeleri önleyecek veya yok edecek güvenlik ekipmanı ile araçgereçlerinin ve özellikle bunlardan Ek-I ve Ek-II de belirtilenlerin düzenli bakım ve kontrolü yapılacaktır.
7 İşçilerin Bilgilendirilmesi Madde 9 9.12.2003 tarihli ve 25311 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinde belirtilen hususlar saklı kalmak kaydı ile işçiler ve/veya temsilcileri, işyerinde alınan sağlık ve güvenlikle ilgili tüm önlemler hakkında bilgilendirilecektir. İşçilerin Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması Madde 10 İşveren, bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen konularda İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 11 inci maddesine uygun olarak işçilerin veya temsilcilerinin görüşlerini alacak ve katılımlarını sağlayacaktır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı, Yürürlük ve Yürütme İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı Madde 11 Bu Yönetmelik Avrupa Birliğinin 30.11.1989 tarihli ve 89/654/EEC sayılı Konsey Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır. Uygulama Madde 12 Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile işyeri bina ve eklentilerinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de uygulanır. Yürürlük Madde 13 Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 14 Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür. Yangınla mücadele İşyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, kullanılan maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ve çalışanların sayısına göre işyerinde etkili ve yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın dedektörleri ve alarm sistemleri bulunacaktır. Yangın söndürme ekipmanı kolay kullanılır olacak, görünür ve kolay erişilir yerlere konulacak, önlerinde engel bulunmayacaktır. Yangın söndürme ekipmanı ve bulunduğu yerler Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenecek, işaretler uygun yerlere konulacak ve kalıcı olacaktır. Acil çıkış yolları ve kapıları Her yapı tüm kullanıcılara elverişli kaçış olanakları sağlamak için yapının kullanım sınıfına, kullanıcı yüküne, yangın korunum düzeyine, yapısına ve yüksekliğine uygun tip, sayı, konum ve kapasitede tehlike çıkışlarıyla donatılacaktır. Acil çıkış yolları ve kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılacak ve çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmayacaktır. Herhangi bir tehlike durumunda, tüm çalışanların işyerini derhal ve güvenli bir şekilde terk etmeleri mümkün olacaktır. Acil çıkış kapıları dışarıya doğru açılacaktır. Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmayacaktır.
8 Acil çıkış kapıları, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri şekilde olacaktır. Acil çıkış kapıları kilitli veya bağlı olmayacaktır. Acil çıkış yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmayacaktır. Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde, otomatik olarak devreye giren ve yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır. Kaçış Yolları Gerçek bir kaçış yolu, bir yapının herhangi bir noktasından yer seviyesindeki caddeye kadar olan devamlı ve engellenmemiş kaçış yolunun tamamıdır. Kaçış yolları kapsamına bir bütün olarak; a) Oda ve diğer bağımsız mekanlardan çıkışlar, b) Her kattaki koridor ve benzeri geçitler, c) Kat çıkışları, d) Zemin kata ulaşan merdivenler, e) Zemin katta merdiven ağızlarından aynı katta yapı son çıkışına götüren yollar, f) Son çıkış, dahildir. Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilemez. Pencere ve parapet yüksekliği döşemeden en çok 120 cm yukarıda ve bina dışındaki güvenlik bölgesine açık, dış zeminden en çok 3 m yükseklikteki, en az cam genişliği 90 cm ve yüksekliği 90 cm olan pencereler, zorunlu hallerde aksi belirtilmemişse, kaçış yolu kabul edilebilirler. Kaçış yollarının belirlenmesinde yapının kullanım sınıfı, kullanıcı yükü, kat alanı, çıkışa kadar alınacak yol ve çıkışların kapasitesi esas alınacaktır. Her katta, o katın kullanıcı yüküne ve en uzun kaçış uzaklığına göre çıkış olanakları sağlanacaktır. Havalandırma Toz, buğu, duman ve fena koku çıkaran işlerin yapıldığı yerlere, bunları çekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yapılacak ve yapılan işin niteliğine göre, bu tedbirlerin yetmediği hallerde diğer teknik tedbirler alınacaktır. Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ve duman meydana gelen işyerlerinde, işçilerin hayat ve sağlıklarının tehlikeye girmemesi için, havalandırma tesisatı yapılacaktır.
9 İşyerlerindeki cihaz, alet, tezgah, Makine ve tesislerden çıkan toz, duman, buğu, ısı, gaz ve koku, çalışılan ortama yayılmadan, uygun aspirasyon tesisatı ile çıktığı yerden emilerek dışarı atılacaktır. Birbirlerine karıştıklarında, parlama veya patlama tehlikesi bulunan çeşitli toz, duman buhar ve gazlar, aynı emme tesisatı ile dışarı atılmayacak, her biri için ayrı ayrı mevzii tesisleri yapılacak ve birbirlerinden uzak yerlerden dışarıya atılacaktır. Havadan ağır olan gaz, duman, buhar, toz veya benzerleri, tabana yakın yerlerden emilerek dışarı atılacaktır. Ortam sıcaklığı Çalışılan ortamın sıcaklığı çalışma şekline ve çalışanların harcadıkları güce uygun olacaktır. Kapalı işyerlerindeki sıcaklık ve nem derecesinin, yapılan işin niteliğine uygun olmakla beraber ılımlı bulunması esastır. Bu itibarla, yazın sıcaklığın dayanılmayacak bir dereceye çıkmaması için işyerlerinde serinletici tedbirler alınacak, kışın da işçilerin muhtaç bulundukları en az sıcaklığın sağlanması için, işyerleri zararlı gazlar çıkararak havayı bozmayacak şekilde uygun vasıtalarla ısıtılacaktır. Çok buğu husule gelen işyerlerinde sıcaklık derecesi 15 santigrat dereceden az ve 30 santigrat dereceden yüksek olmayacaktır. Yapılan işin niteliğine göre, sürekli olarak çok sıcak veya çok soğuk bir derecede çalışılması ve bu durumun değiştirilmemesi zorunlu olunan hallerde, işçilere, kendilerini fazla sıcak veya soğuktan koruyacak özellikte elbise vesaire malzeme verilecektir. Aydınlatma Aydınlatma sistemindeki herhangi bir arızanın çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde acil ve yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır. İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler, en az 20 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenler, en az 50 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi ve benzeri işlerin yapıldığı yerler ile kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar, en az 100 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri işlerin yapıldığı yerler, en az 200 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
10 Ayrıntıların, yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler, en az 300 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin yapıldığı yerler, en az 500 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler en az 1000 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. Gece çalışması yapılan yerlerin gerekli mahallerinde tercihen otomatik olarak yanabilecek yedek aydınlatma tesisatı bulundurulacaktır. Kapılar ve girişler Saydam kapıların üzeri kolayca görünür şekilde işaretlenmiş olacaktır. Her iki yöne açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılacak veya karşı tarafın görülmesini sağlayan saydam kısımları bulunacaktır. Saydam veya yarı saydam kapıların yüzeyleri çalışanlar için tehlike yaratmayacak ve güvenli malzemeden yapılmış olacak veya kırılmalara karşı korunmuş olacaktır. Raylı kapılarda raydan çıkmayı ve devrilmeyi önleyecek güvenlik sistemi bulunacaktır. Yukarı doğru açılan kapılarda aşağı düşmeyi önleyecek güvenlik sistemi bulunacaktır. Kaçış yollarında bulunan kapılar uygun şekilde işaretlenecektir. Bu kapılar yardım almaksızın her zaman ve her durumda içeriden açılabilir özellikte olacaktır. Araçların geçtiği geçit ve kapılar yayaların geçişi için güvenli değilse bu mahallerde yayalar için ayrı geçiş kapıları bulunacaktır. Bu kapılar açıkça işaretlenecek ve önlerinde hiçbir engel bulunmayacaktır. Ulaşım yolları tehlikeli alanlar Yayaların kullandığı ve/veya araçlarla malzeme taşımada kullanılan yollar, kullanıcı sayısına ve işyerinde yapılan işin özelliğine uygun boyutlarda olacaktır. Malzeme taşınan yollarda yayalar için yeterli güvenlik mesafesi bırakılacaktır. Çalışma mahallerinde yapılan iş ile makine ve malzeme göz önüne alınarak, işçilerin korunması amacıyla araçların geçiş yolları açıkça işaretlenecektir. Yapılan işin özelliği nedeniyle malzeme veya işçilerin düşme riski bulunan tehlikeli alanlara, görevli olmayan kişilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenecektir. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kişilerin korunması için uygun önlemler alınacak, bu alanlar açıkça belirlenecektir.
11 Merdivenler İşyeri merdivenlerinin mukavemet katsayısı 4 olacak ve metrekarede en az 500 kilogram yük taşıyacaktır. Delikli veya ızgaralı merdiven ve sahanlıklardaki delikler ve ızgara aralıkları en çok 2 santimetre olacaktır. Dört basamaktan fazla olan her merdivende, korkuluk ve tırabzan bulunacaktır. Merdivenlerin korkuluk ve tırabzanlarında yönetmelikte belirtilen Korkuluklar başlığındaki teknik özellikler bulunacaktır. Yükleme yerleri ve rampalar Yükleme yerlerinde en az bir çıkış yeri bulunacaktır. Belirli bir genişliğin üzerinde olan yükleme yerlerinde teknik olarak mümkünse her iki uçta da çıkış yeri bulunacaktır. Yükleme rampaları işçilerin düşmesini önleyecek şekilde güvenli olacaktır. Dinlenme yerleri Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri sağlanacaktır. İş aralarında uygun dinlenme imkanı bulunan büro ve benzeri işlerde ayrıca dinlenme yeri aranmaz. Gebe ve emzikli kadınlar Gebe ve emzikli kadınların uzanarak dinlenebilecekleri uygun koşullar sağlanacaktır. Duşlar ve lavabolar Yapılan işin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde işçiler için uygun duş tesisleri yapılacaktır. Duşlar kadın ve erkek işçiler için ayrı ayrı olacaktır. Lavabolar erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır. Duş kabinleri, mevsime göre yeteri kadar ısıtılacak, bu sıcaklık 25 C den aşağı olmayacak ve yeterli şekilde aydınlatılacaktır. Tuvalet ve Lavabolar Çalışma yerlerine, dinlenme odalarına, soyunma yerlerine, duş ve yıkanma yerlerine yakın yerlerde yeterli sayıda tuvalet ve lavabo bulunacaktır. Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır.100 kişiye kadar işçi çalıştıran işyerlerinde 30 erkek işçi için, bir kabin ve pisuar, her 25 kadın işçi için de en az bir kabin (hela) hesap edilecek, 100 den sonrası için her 50 kişiye 1 tane hesabı ile hela bulundurulacaktır.
12 İlkyardım odaları İşyerinin büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım odası bulunacaktır. İlk yardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı ile teçhiz edilecek ve sedyeler kolay erişilebilir yerlerde bulundurulacaktır. Buralar Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenecektir. Ayrıca, çalışma koşullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanı bulundurulacaktır. Bu ekipman uygun şekilde işaretlenecek ve kolay erişilebilir yerlerde bulundurulacaktır. Açık alanlardaki çalışmalarda özel önlemler İşyerindeki açık çalışma yerleri, yollar ve işçilerin kullandığı diğer açık alanlar, yaya ve araç trafiğinin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayacak şekilde düzenlenecektir. Açık çalışma alanları gün ışığının yeterli olmadığı hallerde uygun şekilde aydınlatılacaktır. Açık alanda yapılan çalışmalarda aşağıdaki düzenlemeler yapılacaktır. a) İşçiler, olumsuz hava koşullarından ve gerekli hallerde cisim düşmelerine karşı korunacaktır. b) İşçiler, zararlı düzeyde gürültüden ve gaz, buhar, toz gibi zararlı dış etkilerden korunacaktır. c) İşçiler, herhangi bir tehlike durumunda işyerini hemen terk edebilecek veya kısa sürede yardım alabileceklerdir. d) İşçilerin kaymaları veya düşmeleri önlenecektir. YEMEK YERİ Yemek aralığının eve gidip gelmeye elverişli olmayışı, işyerinin meskun mahallerden uzak oluşu, vasıta yetersizliği veya yokluğu veya benzeri sebeplerle yemeklerini işyerinde yemek zorunda olan işçiler için, işverence rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte bir yemek yeri sağlanacaktır. Yemek yeri işyerinden tamamen ayrılmış, soyunma yerleri ve lavabolara yakın bir yerde yapılacaktır. İşçilerin çalıştıkları yerlerde ve işbaşında yemek yemeleri yasaktır. Ancak işin gereği olarak, işinin başından ayrılamayan işçiler ile ayrıca yemek yerleri ayrılmamış bulunan işyerlerindeki işçilerden hava muhalefeti gibi olağanüstü bir sebeple veya kişisel bir özre dayanarak işyerlerinde kalanlar; o işyerinde yapılan işin toz, duman, gaz çıkması gibi sağlığa zararlı olmaması şartıyla bu hükmün dışındadır.