Menkul Sermaye Gelirleri 2009 Yılı Vergi Rehberi Ocak 2009
Sunu Menkul sermaye gelirlerinin vergilendirilmesi, son yıllarda gittikçe önem kazanan ve geni kitlelerin parasını deerlendirdii para ve sermaye piyasalarında küçük veya büyük yatırımı olanlar bakımından hem güncel hem de önemli bir konu. Eer belirli koullar gerçeklemise, bu piyasalardan 2008 yılında gelir elde edenlerin, 1-25 Mart 2009 tarihleri arasında beyanname verip, vergilerinin ilk taksitini de 31 Mart 2009 tarihine kadar ödemeleri gerekecek. Mevduat, repo, hisse senedi, menkul kıymet yatırım fonu, Hazine bonosu ve Devlet tahvili gibi farklı nitelikteki para ve sermaye piyasası yatırım araçlarının vergilendirilmesi ve beyan esasları farklılık gösterir. Bu gelirlerin vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler, çou yatırımcı tarafından anlaılması zor ve karmaık bir yapıya sahiptir. Bu çerçevede, hangi gelir için beyanname verilip hangileri için verilmeyecei, beyanname verilmesi durumunda vergisel yükümlüklerin ne olacaı konusunda yatırımcıları bilgilendirmek amacıyla bu rehberi hazırladık. Konuyla ilgili açıklamalarda özellikle herkesçe anlaılabilir, sade bir dil kullanmaya çalıtık. Menkul sermaye gelirlerinin beyan ve vergilendirme esasları 5281 sayılı Kanun ile önemli deiiklie uradı, banka ev aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen bazı menkul sermaye gelirlerinde stopaj esası getirildi. Bu Kanun ile Gelir Vergisi Kanununa eklenen ve 2006 yılından itibaren yürürlüe giren Geçici 67 nci Madde, 5436 ve 5527 sayılı Kanunlar ile bazı deiikliklere uradı. Son olarak 14 Kasım 2008 tarihinden geçerli 2008/14272 numaralı Bakanlar Kurulu Kararı ile tam mükellef gerçek kii ve kurumların hisse senedi (menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) alım satım kazançlarından yapılan stopaj oranı sıfırlandı. 5281 sayılı Kanun ile düzenlenen yeni vergileme rejimi 2006 yılından itibaren elde edilen gelirlere uygulanacak olmakla birlikte, 31/12/2005 tarihi itibariyle elde bulunan menkul kıymetlerden 2006 ve sonrasında elde edilen gelirler bakımından 2005 yılında geçerli olan hükümler uygulanacaktır. Dier yandan, 2007 yılından itibaren Kontrol Edilen Yabancı Kurum kazançlarının beyanına ilikin düzenlemeler yürürlüe girdi. Bu düzenlemelere göre, yurt dıındaki irketlere %50 ve daha fazla oranda sermaye, kâr payı veya oy hakkı sahiplii veren itiraklerin belirli koulları salayan kurum kazançları temettü olarak daıtılmasa dahi Türkiye de beyan ve vergilemeye tabi olacaktır. Rehberde, temelde 2008 yılında elde edilen gelirlerin vergilendirme ve beyan esaslarına yer verilmi olmakla birlikte 2009 yılında elde edilecek menkul sermaye gelirlerinin vergilendirilme ve beyan esaslarına ilikin olarak da bilgi vermeyi uygun gördük. Böylece 2009 yılında para ve sermaye piyasası araçlarına yatırım yapacak gerçek kii bireysel yatırımcıların hangi vergi yükleriyle karılaacaklarını önceden bilerek daha salıklı tercih yapmaları mümkün olacaktır. Çalımamız ilgililere yararlı olduu ölçüde, bizler de yatırımcıları bilgilendirme görevini yerine getirmenin mutluluunu duyacaız. Saygılarımızla, Niyazi Çömez Vergi Ortaı
TAM MÜKELLEF GERÇEK KLERN 2008 YILINDAK MENKUL SERMAYE GELRLERNN BEYAN ESASLARI (ÖZET TABLO) (*) Tutarı Ne Olursa Olsun BEYAN EDLMEYECEKLER 960 TL yi Geçerse BEYAN EDLECEKLER BELRL TUTARI GEÇERSE BEYAN EDLECEKLER(**) Mevduat faizleri (döviz tevdiat hesaplarından ve Takasbank ta deerlendirilen paralardan elde edilenler dahil, yurtdıındaki off-shore hesaplardan elde edilenler hariç) Yurt dıında elde edilen ve Türkiye de istisna ve tevkifata konu olmayan bütün menkul ve gayrimenkul sermaye iratları (faiz, repo, temettü, kira geliri vb.) Brüt toplamı 39.600 TL yi geçen; kurumlardan elde edilem kâr payları (temettü) ve itirak hisselerinden doan kazançlar (ltd. irket ve i ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kâr payları) (***) Menkul kıymetler yatırım fonu katılma belgeleri kâr payı 31/12/2005 de elde bulunan ve üç aydan daha fazla süreyle elde tutulduktan sonra 2008 de elden çıkarılan Borsada ilem gören hisse senetlerinden elde edilen alım-satım kazançları 31/12/2005 de elde bulunan ve bir yıldan daha fazla süreyle elde tutulduktan sonra 2008 de elden çıkartılan, tam mükellef (kanuni veya i merkezi Türkiye de bulunan) kurumların hisse senetlerinden elde edilen alım-satım kazançları Özel finans kurumlarında (katılım bankaları/faizsiz bankacılık) açılan hesaplara ödenen kâr payları Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemi kuponlarının satıından elde edilen bedeller tirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemi kâr paylarının devir ve temliki karılıında alınan para ve ayınlar Her çeit senetlerin iskonto edilmesi karılıında alınan iskonto bedelleri Her nevi alacak faizleri Stopaja ve istisnaya konu olmayan dier her nevi menkul ve gayrimenkul sermaye iratları Toplamı 56.410,26 TL yi geçen, 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmi Devlet tahvili (DT) ve Hazine bonosu (HB) ile özel sektörce ve Toplu Konut daresi, Kamu Ortaklıı ile Özelletirme darelerince çıkarılan menkul kıymetlerin TL cinsinden faizleri Endeks veya kur farkı hariç toplamı 19.800 TL yi geçen yurt içinde döviz cinsinden ihraç edilmi veya herhangi bir deere endeksli HB ve DT ile Eurobond faizi 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmi ve maliyet revizesinden sonraki tutarı 16.000 TL yi geçen; HB, DT, Eurobond ile özel sektörce ve Toplu Konut daresi, Kamu Ortaklıı ile Özelletirme darelerince çıkarılan menkul kıymetlerin döviz veya endeks cinsinden alım-satım kazançları Repo geliri vazsız (örn. veraset veya baı yoluyla) iktisap edilen hisse senetlerinden elde edilen alım satım kazançları Not: 960 TL lik beyan sınırı yukarıda sayılan gelirlerin her birine ayrı ayrı deil tamamının toplamına uygulanır 07.10.2001 tarihinden itibaren düzenlenen ahıs sigorta ve bireysel emeklilik poliçeleri dolayısıyla elde edilen gelirler 1998 ve önceki yıl kârlarının daıtımından elde edilen kâr payları (temettü) Kârın, yedeklerin ve özsermaye enflasyon farklarının sermayeye ilavesi nedeniyle elde edilen kâr payları (bedelsiz hisse senetleri) Vadeli lem ve Opsiyon Borsasında (VOB) yapılan ilemlerden elde edilen kazançlar 1/1/2006 dan itibaren ihraç edilen her nevi tahvil ve bono (Eurobond hariç) ile Borsada ilem gören hisse senetlerinden banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen gelirler 1/1/2006 dan itibaren iktisap edilen, Borsada ilem görmeyen tam mükellef kurum hisse senetlerinin 2 yıldan sonra elden çıkarılmasından salanan alım satım kazancı (*) Tablo sadece beyanname verilip verilmeyeceine ilikin bilgi vermektedir. Ne kadar gelir beyan edileceinin tespiti için Rehberdeki açıklamalara bakılmalıdır. (**) Bu sütunda sayılan gelirlerin birden fazlasının elde edildii durumda, belirtilen tutarlardan daha az gelir elde edildiinde de beyanname vermek gerekebilir. Beyan sınırını belirten tutarlar genel bir bilgi vermek amacıyla verilmitir, yanlı yapmamak için ilgili bölümdeki açıklamalara bavurulmalıdır. (***) Kâr payının 2003 ve sonraki hesap dönemleri kazancından daıtıldıı varsayılmıtır.
Mükellef Gelir Menkul Kıymet Yatırım Fonları (A ve B Tipi) Katılma Belgeleri Kâr Payı ve Borsa Yatırım Fonu Alım- Satım Kazancı Her Nevi Tahvil ve Bono Faizleri (***) - Hazine Bonosu (HB) - Devlet Tahvili (DT) - Eurobond, - Özel Sektör Tahvili, - Finansman Bonosu, - Varlıa Dayalı Menkul Kıymet. Repo Gelirleri (***) Mevduat Faizleri (Borsa Para Piyasası Takasbank ta elde edilenler dahil) (***) Faizsiz Kredi Veren Kurumlara (Katılım Bankaları/ÖFK) Ödenen Kâr Payı (***) 2008 YILINDA ELDE EDLEN MENKUL SERMAYE GELRLERNN BEYAN VE VERGLEME ESASLARI (1) GERÇEK K KURUM Tam Mükellef Dar Mükellef (*) Tam Mükellef Dar Mükellef (*) Türkiye de kurulu tam mükellef fonlardan banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler beyan edilmez, stopaj nihai vergidir. Yabancı ülke fonlarından elde edilenler deer artı kazancı olarak beyana tabi. Yabancı fonları elde bulundurma süresindeki (son ay hariç) ÜFE artıı % 10 veya daha fazla olursa maliyet revizesi (ÜFE endekslemesi) yapılır. Banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler beyan edilmez, sıfır stopaj Yabancı ülke fonlarından elde edilenler tam mükellefteki esaslara göre münferit beyanname ile beyan edilir. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Yabancı kurumun Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Dierlerinde banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler beyan edilmez. Yabancı ülke fonlarından elde edilenler özel beyanname ile beyan edilir. 1.1.2006 sonrası ihraç edilenlerden Türkiye deki banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen faiz beyan edilmez. Hazinece ihraç edilen Eurobond faizleri beyan eii olan 19.800 TL yi aarsa tamamı beyana tabi. (**) 1.1.2006 öncesi ihraç edilenlerden TL cinsinden elde edilenlere uygulanacak % 64,9 enflasyon indiriminden sonraki tutarın dier vergiye tabi gelirlerle (Eurobond faizi dahil) birlikte tutarı 19.800 TL yi geçerse tamamı beyan edilir. Banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler beyan edilmez, sıfır stopaj. Eurobond hariç dierlerinden, faizleri stopaja tabi olmayanlardan elde edilenler tam mükelleflerin tabi olduu esaslara göre münferit beyanname ile beyan edilir. Eurobond faizleri beyana tabi deil. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Yabancı kurumun Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Eurobond hariç dierlerinden faizleri stopaja tabi olmayanlardan elde edilenler tam mükelleflerin tabi olduu esaslara göre hesaplanarak özel beyanname ile beyan edilir. Banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenlerde sıfır stopaj, beyan yok. Eurobond faizleri beyana tabi deil. Türkiye de elde edilenler beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Dierlerinde beyan edilmez. Türkiye de elde edilenler beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Off-shore faizinde Türkiye de stopaj yok, dier stopaja tabi tutulmayan menkul ve g.menkul sermaye iratlarıyla birlikte toplamı 960 TL yi aarsa tamamı beyan edilir. (****) Beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Dierlerinde beyan edilmez. Türkiye de elde edilenler beyan edilmez. Beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Dierlerinde beyan edilmez. STOPAJ Fon bünyesinde stopaj sıfır. Fon portföyünün % 51 ve daha fazlası MKB de ilem gören hisse senetlerinden oluan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkârtılmasında stopaj yok. Dierlerinde alım-satım kazancı (kâr payı) üzerinden % 10 stopaj. DT ve HB faizlerinde (TK ve KO tarafından çıkârtılanlardan elde edilenler dahil) % 10, Hazinece yurt dıında ihraç edilenlerden (Eurobond) elde edilenlerde % 0, Özel sektör tahvil ve bonolarından elde edilenlerde % 10 1.1.2006 dan önce ihraç edilen tahvil ve bonoların faiz gelirinden Geç. 67 ye göre stopaj yapılmaz (GVK ve KVK ya göre stopaj yapılır (HB ve DT de stopaj % 0)). Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarına yapılan ödemelerde % 0 (özel sektör faizlerinde % 10) Stopaj % 15. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarına yapılan ödemelerde %0 Stopaj % 15. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarına yapılan ödemelerde %0 Bankalar arası mevduat ve aracı kurumun Takasbankında stopaj yok Stopaj % 15. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarına yapılan ödemelerde %0
2008 YILINDA ELDE EDLEN MENKUL SERMAYE GELRLERNN BEYAN VE VERGLEME ESASLARI (2) Mükellef Gelir GERÇEK K 1 KURUM STOPAJ Tam Mükellef Dar Mükellef (*) Tam Mükellef Dar Mükellef (*) Tam Mükellef (Kanuni veya Merkezi Türkiye de Bulunan) Kurumlardan Elde Edilen Kâr Payı (Temettü) Kurum nezdinde yapılan stopaj öncesi (brüt) tutarın yarısı istisna, kalan 19.800 TL yi aarsa tamamı beyan edilir. (**) Bedelsiz hisse senedi olarak daıtılan temettüler beyan ve vergi dıı. Kâr payı üzerinden daıtan kurum nezdinde yapılan stopajın tamamı beyannamedeki vergiden mahsup edilir. 1998 ve öncesi kazançtan daıtılanlar beyan dıı. 1999 2002 istisna kazancından daıtılanların net tutarının 1/9 fazlasının yarısı dikkate alınır. Beyan edilen tutarın 1/5 i mahsup edilir. 1/1/2006 öncesi edinilen YO kâr payına enflasyon indirimi var. Beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Kurum kazancına dahil. tirak kazançları istisnası uygulanarak vergi dıı bırakılır (yatırım ortaklıkları kâr payları istisnadan yararlanamaz). (KVK md 5/1(a)(1)) Yabancı kurumun Türkiye deki iyerince elde edilenler kurum kazancına dahil edilir ve itirak kazançları istisnası uygulanarak vergi dıı bırakılır (yatırım ortaklıkları kâr payları istisnadan yararlanamaz). (KVK md 5/1(a)(1)) Dierlerinde beyan edilmez. Tam mükellef kurumlara ve yabancı kurum ubelerine daıtılan kâr paylarından stopaj yapılmaz, dier gerçek ve tüzel kiilere daıtılanlar % 15 stopaja tabi. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıı, Giriim Sermayesi YO, Menkul Kıymet YO hisse senedi temettülerinde stopaj yapılmaz. Kârın sermayeye ilavesi halinde stopaj yapılmaz. 1998 öncesi kurum kazancından, 1999 2002 istisna kazançlarından ve GVK Geç. Md. 61 kapsamında daıtılanlardan stopaj yapılmaz. Hisse Senedi ve Dier Menkul Kıymetlerin Alım- Satım Kazançları (Her Türlü Bono, Eurobond ve Tahvil ile Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Dahil) Borsada ilem görmeyenlerin ivazsız olarak iktisap edilenlerinden elde edilenler beyana ve GVK Geçici Md. 67 stopajına tabi deil. Türkiye deki vadeli ilem ve opsiyon borsalarında elde edilen kazançlarda beyan yok. 1.1.2006 sonrası ihraç (hisse senetlerinde iktisap) edilen: (a) Türkiye deki banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen veya Türkiye de GVK Geç Md. 67 ye göre stopaja tabi tutulan kazanç beyan edilmez. (b) Tam mükellef kurumların MKB de ilem gören hisse senetlerinin 1 yıldan (MKB de ilem görmeyenlerde 2 yıldan) sonra satıından salanan kazanç beyan ve stopaj dıı. (c) Dierlerinde elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) ÜFE artıı % 10 veya daha fazla olursa maliyet revizesi sonrası tutar beyan edilir. 1.1.2006 öncesi iktisap edilen (1.1.2006 öncesi ihraç edilen HB ve DT nin bu tarih sonrasında iktisabı dahil): (a) Borsada ilem gören hisse senetlerinin 3 ay, dier tam mükellef kurumların hisse senetlerinin 1 yıldan sonra satıından salanan kazanç vergi dıı. (b) Kazancın, elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) maliyet revizesi sonrası tutarının 16.000 TL yi aan kısmı beyana tabi.(****) Türkiye deki banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla SPK mevzuatına tabi menkul kıymetlerde yapılan ilemlerden elde edilenler beyan edilmez, sıfır stopaj (stopaja tabi olmamakla birlikte Eurobondlardan elde edilenler dahil). Dierleri tam mükelleflerdeki esaslara göre münferit beyanname ile beyan edilir. Kur farkından doan kazanç vergi dıı. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Yabancı kurumun Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi. Banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla SPK mevzuatına tabi menkul kıymetlerden elde edilenlerden stopaja tabi tutulanlar beyan edilmez (stopaja tabi olmamakla birlikte Eurobondlardan elde edilenler dahil). Dierleri tam mükelleflerin tabi olduu esaslara göre hesaplanarak özel beyanname ile beyan edilir. zin alınarak Türkiye ye getirilen sermaye ile iktisap edilen menkul kıymet ve itirak hisselerinin arızi olarak satıından elde edilen kazancın hesabına kur farkları dahil edilmez. Kur farkının vergilenmemesi için kazancın sadece bu ekilde iktisap edilen menkul kıymetler ve itirak hisselerinin satı kazancı ve/veya bunların temettü ve faiz gelirlerinden ibaret bulunması arttır. 1.1.2006 sonrası iktisap edilen hisse senetlerinden banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen kazançtan aynı takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla % 10 (14/11/2008 tarhihinden sonra MKYO hisse senetleri hariç % 0) stopaj yapılır. VOB daki ilemlerden elde edilen kazançlardan % 0 stopaj yapılır. SPK ya tabi borsa ve emeklilik yatırım fonlarının kazançlarında stopaj yok. 1.1.2006 öncesinde ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen kazançlardan stopaj yapılmaz. Takvim yılı aılmamak kaydıyla üçer aylık dönemlerde aynı türden menkul kıymetlerden oluan zarar stopaj matrahından indirilir. Aaıda sayılan gelirler stopaja tabi deil. (j) Tam mükellef kurumların MKB de ilem gören hisse senetlerinden 1 yıldan fazla elde tutulanlardan elde edilenler, ( j) Hazinece yurt dıında ihraç edilen tahvil ve bonolardan (Eurobond) elde edilenler (j) Tam mükellef kurum ve dar mükellef kurum ubeleri (banka ve finans kurumlarında ube artı yok) arasında vadeli ilem ve opsiyon ilemleri (*) Uluslararası vergi anlamaları dikkate alınmalıdır. (**)Beyan sınırı, varsa Türkiye de stopaja tabi tutulmu dier menkul sermaye iratları (mevduat faizi, repo, yatırım fonu kâr payı, ÖFK kâr payı hariç) ve gayrimenkul sermaye iratlarının (örn. iyeri kira geliri) eer yararlanıyorsa enflasyon indirimi ve istisna uygulaması sonrası tutarları eklenmek suretiyle dikkate alınır. Birden sonraki iverenden elde edilen brüt ücret 19.800 TL yi aıyorsa ücretler ile MS ve GMS nin tamamı beyan edilir.(***) Yurt dıında elde edilenlerin Türkiye de stopaja ve istisna uygulamasına konu olmayan dier menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarıyla birlikte toplamı 960 TL yi amıyorsa beyan edilmez, aıyorsa tamamı beyan edilir. (****) 16.000 TL nin hesabına 1/1/2006 öncesinde ihraç (hisse senetlerinde ikitsap) edilmi her nevi menkul kıymetin yansıra GVK Mük. Md. 80, 2 ila 6 nolu bentteki kazançlar dahildir. 1 Ticari veya zirai kazanca dahil olmayan yatırımlardan elde edilen gelir dikkate alınmıtır.
2009 YILINDA ELDE EDLEN MENKUL SERMAYE GELRLERNN BEYAN VE VERGLEME ESASLARI (1) GERÇEK K KURUM Mükellef Gelir Tam Mükellef Dar Mükellef (*) Tam Mükellef Dar Mükellef (*) Menkul Kıymet Yatırım Fonları (A ve B Tipi) Katılma Belgeleri Kâr Payı ve Borsa Yatırım Fonu Alım-Satım Kazancı Türkiye de kurulu tam mükellef fonlardan banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler beyan edilmez, stopaj nihai vergidir. Yabancı ülke fonlarından elde edilenler deer artı kazancı olarak beyana tabi. Yabancı fonları elde bulundurma süresindeki (son ay hariç) ÜFE artıı % 10 veya daha fazla olursa maliyet revizesi (ÜFE endekslemesi) yapılır. Banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler beyan edilmez, sıfır stopaj Yabancı ülke fonlarından elde edilenler tam mükellefteki esaslara göre münferit beyanname ile beyan edilir. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Yabancı kurumun Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Dierlerinde banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler beyan edilmez. Yabancı ülke fonlarından elde edilenler özel beyanname ile beyan edilir. Her Nevi Tahvil ve Bono Faizleri (***) - Hazine Bonosu (HB) - Devlet Tahvili (DT) - Eurobond, - Özel Sektör Tahvili, - Finansman Bonosu, - Varlıa Dayalı Menkul Kıymet. 1.1.2006 sonrası ihraç edilenlerden Türkiye deki banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen faiz beyan edilmez. Hazinece ihraç edilen Eurobond faizleri beyan eii olan 22.000 TL yi aarsa tamamı beyana tabi. (**) 1.1.2006 öncesi ihraç edilenlerden TL cinsinden elde edilenlere uygulanacak 2009 yılı enflasyon indiriminden sonraki tutarın dier vergiye tabi gelirlerle (Eurobond faizi dahil) birlikte tutarı 22.000 TL yi geçerse tamamı beyan edilir. Banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler beyan edilmez, sıfır stopaj. Eurobond hariç dierlerinden faizleri stopaja tabi olmayanlardan elde edilenler tam mükelleflerin tabi olduu esaslara göre münferit beyanname ile beyan edilir. Eurobond faizleri beyana tabi deil. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Yabancı kurumun Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Eurobond hariç dierlerinden faizleri stopaja tabi olmayanlardan elde edilenler tam mükelleflerin tabi olduu esaslara göre hesaplanarak özel beyanname ile beyan edilir. Banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenlerde sıfır stopaj, beyan yok Eurobond faizleri beyana tabi deil. Repo Gelirleri (***) Türkiye de elde edilenler beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Dierlerinde beyan edilmez. Mevduat Faizleri (Borsa Para Piyasası Takasbank ta elde edilenler dahil) (***) Türkiye de elde edilenler beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Off-shore faizinde Türkiye de stopaj yok, dier stopaja tabi tutulmayan gelirlerle birlikte toplamı 1.070 TL yi aarsa tamamı beyan edilir. (****) Beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Dierlerinde beyan edilmez. Faizsiz Kredi Veren Kurumlara (Katılım Bankaları/ÖFK) Ödenen Kâr Payı (***) Türkiye de elde edilenler beyan edilmez. Beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Dierlerinde beyan edilmez. STOPAJ Fon bünyesinde stopaj sıfır. Fon portföyünün % 51 ve daha fazlası MKB de ilem gören hisse senetlerinden oluan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkârtılmasında stopaj yok. Dierlerinde alım-satım kazancı (kâr payı) üzerinden % 10 stopaj. Yabancı kurum ubesi olmayan dar mükelleflerde stopaj % 0. DT ve HB faizlerinde (TK ve KO tarafından çıkârtılanlardan elde edilenler dahil) % 10, Hazinece yurt dıında ihraç edilenlerden (Eurobond) elde edilenler % 0, Özel sektör tahvil ve bonolarından elde edilenlerde % 10 1.1.2006 dan önce ihraç edilen tahvil ve bonoların faiz gelirinden Geç. 67 ye göre stopaj yapılmaz (GVK ve KVK ya göre stopaj yapılır (HB ve DT de stopaj % 0)). Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarına yapılan ödemelerde % 0 (özel sektör faizlerinde % 10) Stopaj % 15. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarına yapılan ödemelerde % 0 Stopaj % 15. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarına yapılan ödemelerde % 0 Bankalar arası mevduat ve aracı kurumun Takasbankında stopaj yok Stopaj % 15. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarına yapılan ödemelerde % 0
Mükellef Gelir 2009 YILINDA ELDE EDLEN MENKUL SERMAYE GELRLERNN BEYAN VE VERGLEME ESASLARI (2) GERÇEK K 2 KURUM Tam Mükellef Dar Mükellef (*) Tam Mükellef Dar Mükellef (*) STOPAJ Tam Mükellef (Kanuni veya Merkezi Türkiye de Bulunan) Kurumlardan Elde Edilen Kâr Payı (Temettü) Kurum nezdinde yapılan stopaj öncesi (brüt) tutarın yarısı istisna, kalan tutar 22.000 TL yi aarsa tamamı beyan edilir. (**) Bedelsiz hisse senedi olarak daıtılan temettü beyan ve vergi dıı. Kâr payı üzerinden daıtan kurum nezdinde yapılan stopajın tamamı beyannamedeki vergiden mahsup edilir. 1998 ve öncesi kazançtan daıtılanlar beyan dıı. 1999 2002 istisna kazancından daıtılanların net tutarının 1/9 fazlasının yarısı dikkate alınır. Beyan edilen tutarın 1/5 i mahsup edilir. 1/1/2006 öncesi edinilen YO kâr payına enflasyon indirimi var. Beyan edilmez, stopaj nihai vergi. Kurum kazancına dahil. tirak kazançları istisnası uygulanarak vergi dıı bırakılır (yatırım ortaklıkları kâr payları istisnadan yararlanamaz). (KVK md 5/1(a)(1)) Yabancı kurumun Türkiye deki iyerince elde edilenler kurum kazancına dahil edilir ve itirak kazançları istisnası uygulanarak vergi dıı bırakılır (yatırım ortaklıkları kâr payları istisnadan yararlanamaz). (KVK md 5/1(a)(1)) Dierlerinde beyan edilmez. Tam mükellef kurumlara ve yabancı kurum ubelerine daıtılan kâr paylarından stopaj yapılmaz, dier gerçek ve tüzel kiilere daıtılanlar % 15 stopaja tabi. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıı, Giriim Sermayesi YO, Menkul Kıymet YO hisse senedi temettülerinde stopaj yapılmaz. Kârın sermayeye ilavesi halinde stopaj yapılmaz. 1998 öncesi kurum kazancından, 1999 2002 istisna kazançlarından ve GVK Geç. Md. 61 kapsamında daıtılanlardan stopaj yapılmaz. Hisse Senedi ve Dier Menkul Kıymetlerin Alım- Satım Kazançları (Her Türlü Bono, Eurobond ve Tahvil ile Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Dahil) Borsada ilem görmeyenlerin ivazsız olarak iktisap edilenlerinden elde edilenler beyana ve GVK Geçici Md. 67 stopajına tabi deil. Türkiye deki vadeli ilem ve opsiyon borsalarında elde edilen kazançlarda beyan yok. 1.1.2006 dan itibaren ihraç (hisse senetlerinde iktisap) edilenler: (a) Türkiye deki banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen kazanç beyan edilmez. (b) Tam mükellef kurumların MKB de ilem gören hisse senetlerinin 1 yıldan (MKB de ilem görmeyenlerde 2 yıldan) sonra satıından salanan kazanç beyan ve stopaj dıı. (c) Elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) ÜFE artıı % 10 veya daha fazla olursa maliyet revizesi sonrası tutar beyan edilir. 1.1.2006 öncesi iktisap edilenler (1.1.2006 öncesi ihraç edilen HB ve DT nin bu tarih sonrasında iktisabı dahil): (a) Borsada ilem gören hisse senetlerinin 3 ay, dier tam mükellef kurumların hisse senetlerinin 1 yıldan sonra satıından salanan kazanç vergi dıı. (b) Kazancın, elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) maliyet revizesi sonrası tutarının 17.900 TL tutarı aan kısmı beyana tabi.(****) Türkiye deki banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla SPK mevzuatına tabi menkul kıymetlerde yapılan ilemlerden elde edilenler beyan edilmez, sıfır stopaj (stopaja tabi olmamakla birlikte Eurobondlardan elde edilenler dahil). Dierleri tam mükelleflerdeki esaslara göre münferit beyanname ile beyan edilir. Kur farkından doan kazanç vergi dıı. Kurum kazancına dahil. Yapılan stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Yabancı kurumun Türkiye deki iyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi. Banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla SPK mevzuatına tabi menkul kıymetlerden elde edilenler den stopaja tabi tutulanlar beyan edilmez (stopaja tabi olmamakla birlikte Eurobondlardan elde edilenler dahil). zin alınarak Türkiye ye getirilen sermaye ile iktisap edilen menkul kıymet ve itirak hisselerinin arızi olarak satıından elde edilen kazancın hesabına kur farkları dahil edilmez. Kur farkının vergilenmemesi için kazancın sadece bu ekilde iktisap edilen menkul kıymetler ve itirak hisselerinin satı kazancı ve/veya bunların temettü ve faiz gelirlerinden ibaret bulunması arttır. 1.1.2006 sonrası iktisap edilen hisse senetlerinden banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen kazançtan aynı takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla % 10 (14/11/2008 tarhihinden sonra MKYO hisse senetleri hariç % 0) stopaj yapılır. Türkiye de kurulu vadeli ilem ve opsiyon borsalarında hisse senedine ve hisse senedi endeksine dayalı olmayan ilemlerden elde edilen kazançlardan % 10 stopaj yapılır. SPK na göre kurulan borsa ve emeklilik yatırım fonlarının kazançlarından stopaj yapılmaz. 1.1.2006 öncesinde ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen kazançlardan stopaj yapılmaz. Takvim yılı aılmamak kaydıyla üçer aylık dönemlerde aynı türden menkul kıymetlerden oluan zarar stopaj matrahından indirilir. Aaıda sayılan gelirler stopaja tabi deil. (a) Tam mükellef kurumların MKB de ilem gören hisse senetlerinden 1 yıldan fazla elde tutulanlardan elde edilenler, (b) Hazinece yurt dıında ihraç edilen tahvil ve bonolardan (Eurobond) elde edilenler (c) Banka ve finans kurumları ile dier tam mükellef kurum ve dar mükellef kurum ubeleri arasında yapılan vadeli ilem ve opsiyon ilemleri (*) Uluslararası vergi anlamaları dikkate alınmalıdırr. (**) Beyan sınırı, varsa Türkiye de stopaja tabi tutulmu dier menkul sermaye iratları (mevduat faizi, repo, yatırım fonu kâr payı, ÖFK kâr payı hariç) ve gayrimenkul sermaye iratlarının (örn. iyeri kira geliri) eer yararlanıyorsa enflasyon indirimi ve istisna sonrası tutarları eklenmek suretiyle dikkate alınır. Birden sonraki iverenden elde edilen brüt ücret, 22.000 TL yi aarsa ücretler ile MS ve GMS nin tamamı beyan edilir.(***) Yurt dıında elde edilenlerin Türkiye de stopaja ve istisna uygulamasına konu olmayan dier menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarıyla birlikte toplamı 1.070 TL yi amıyorsa beyan edilmez, aıyorsa tamamı beyan edilir. (****) 17.900 TL nin hesabına 1/1/2006 öncesinde ihraç (hisse senetlerinde iktisap)edilmi her nevi menkul kıymetin yanısıra GVK Mük. Md. 80, 2 ila 6 nolu bentteki kazançlar dahildir. 2 Ticari veya zirai kazanca dahil olmayan yatırımlardan elde edilen gelir dikkate alınmıtır.
çindekiler Sayfa 1. Genel Bilgi 1 1.1. Bu Rehber Kimin çin Hazırlandı? 1 1.2. Menkul Sermaye Geliri 2 1.2.1. Menkul sermaye iratları 4 1.2.2. Deer artıı kazancı (menkul kıymet alım satım kazancı) 4 1.3. ndirim Oranı (Enflasyon ndirimi) Uygulaması 5 1.4. TEFE (ÜFE) Endekslemesi 5 1.5. Menkul Kıymet Alım-Satım Zararının Kazançtan ndirilmesi (Mahsubu) 6 1.5.1. 31/12/2005 itibarıyla elde bulunan hisse senetleri ile 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmi her nevi tahvil ve hazine bonoları 6 1.5.2. 1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilen menkul kıymetler ile bu tarihten itibaren iktisap edilen hisse senetleri 7 1.6. Menkul Sermaye Geliri Ne Zaman Elde Edilmi Sayılır? 9 1.6.1. Genel olarak 9 1.6.2. Kontrol edilen yabancı kurum kazancında elde etme 10 1.6.2.1. Yurt dıı itirakin kurum kazancının türkiye de gelir vergisine tabi tutulabilmesine ilikin artlar 11 1.6.2.2. tirakin yurt dıında ödedii vergilerin mahsubu 11 1.6.2.3. tirakin kâr paylarını daıtması durumunda vergileme 11 1.6.2.4. Kontrol edilen yabancı kurum müessesesinin çifte vergilendirmeyi önleme anlamaları karısındaki durumu 12 1.7. Menkul Sermaye ratlarında (Faiz, Repo, Kâr Payı) Beyanname Verme Sınırının Geçilip Geçilmedii Nasıl Belirlenir? 12 1.8. Ticari ve Mesleki Kazanç Sahiplerinin Menkul Sermaye ratlarının (MS) Durumu 13 1.9. 1/1/2006 Tarihinden tibaren ktisap Edilen Hisse Senetleri ile Bu Tarihten tibaren hraç Edilen Dier Menkul Kıymetlerden Elde Edilen Gelirlerden Yapılacak Stopaj 14 1.9.1. Tevkifata (stopaja) tabi gelirler 14 1.9.1.1. Genel düzenleme 14 1.9.1.2. Genel düzenlemenin istisnaları 14 1.9.2. Tevkifat matrahının tespiti 15 1.9.2.1. Alım satım ilemlerinde tevkifat matrahı 15 1.9.2.2. Komisyon iadeleri 15 1.9.2.3. Aynı menkul kıymet veya dier sermaye piyasası aracından deiik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir kısmının elden çıkarılması 15 1.9.2.4. Bir menkul kıymet veya dier sermaye piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması 17 1.9.2.5. Sermaye artırımları dolayısıyla sahip olunan hisse senetlerinin alı tarihi ve bedelleri 17 1.9.2.6. Rüçhan hakkı kuponlarının satıı halinde maliyet bedeli 19 1.9.2.7. htiyari beyan 19 1.9.2.8. Virman lemlerinde tarih ve maliyet bildirimi 23