8 Aralık 2016, İstanbul 1
Asgari ücret sadece asgari ücret değil Yıl Asgari Ücretli Sayısı (Bin) Zorunlu Sigortalı Sayısı (Bin) Asgari Ücretli Oran (%) 2004 2.697 6.181 44 2005 3.042 6.919 44 2006 3.763 7.819 48 2007 3.637 8.505 43 2008 3.618 8.803 41 2009 3.900 9.030 43 2010 4.312 10.031 43 2011 4.848 11.031 44 2012 4.973 11.940 42 2013 4.781 12.484 38 2014 4.971 13.240 38 2015 5.399 13.999 39 Asgari ücret sadece asgari ücret civarında ücret alanları değil, bütün ücretli çalışanları ilgilendiren çok önemli bir göstergedir. Asgari ücret seviyesindeki artış, genel ücret artışlarını da etkilemektedir. Asgari ücretle çalışanların sayısı 2015 itibariyle 5,4 milyon civarındadır. 2004 yılında 2,7 milyon olan asgari ücretli sayısı 12 yılda yüzde 100 artış göstermiştir Yaklaşık 8 milyon işçi asgari ücret artışından doğrudan etkileniyor 2
Ücretlerin milli gelir içindeki payı azalıyor 57 56 56 56 56 56 57 56 56 55 55 55 54 55 56 56 56 56 56 55 52 47 46 43 45 44 43 42 37 35 35 34 34 34 34 33 33 32 32 30 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Türkiye AB Türkiye de emeğin milli gelir içindeki payı 2000 li yılların başından bu yana azalmaktadır. AMECO verilerine göre 1999 da 52,2 olan ücretlerin milli gelir içindeki payı 2000 li yıllarda sistemli biçimde azalarak 2015 yılında yüzde 34 seviyesine gerilemiştir 3
Asgari ücret artışları gelir eşitsizliğini düzeltmedi 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2014 2015 İlk Yüzde 20 Son Yüzde 20 Nüfusun en düşük gelir grubunu oluşturan yüzde 20 lik dilimin milli gelirden aldığı pay uzun süredir yüzde 6 civarında çakılı kalmıştır. Nüfusun en yüksek yüzde 20 lik grubunun milli gelirden aldığı pay yüzde 46 civarında seyretmektedir. Nüfusun en düşük gelire sahip yüzde 20 lik dilimi ile en yüksek gelire sahip yüzde 20 lik dilimi arasında 8 kat fark vardır. 4
Geçim sıkıntısı had safhada Düşük Gelir Grubu Orta Gelir Grubu Evden uzakta bir haftalık tatil masrafını 95 82 karşılayamayanlar İki günde bir et, tavuk ya da balık içeren 71 44 yemek masrafını karşılayamayanlar Evlerinde sızdıran çatı, nemli duvarlar, 61 42 çürümüş pencere çerçeveleri gibi sorunları olanlar Konutun izolasyonundan dolayı ısınma 65 46 sorunu olanlar Konut masrafları yük getiriyor diyenler 90 88 Borç ve taksidiolanlar 56 71 Yıpranmış ve eskimiş mobilyalarını yenileyemeyenler 92 76 TÜİK 2015 araştırmasına göre düşük gelir grubunda evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayamayanların oranı yüzde 95 tir. İki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını karşılayamayanların oranı ise yüzde 71 dir. Konut masrafları yük getiriyor diyenler düşük gelir grubunda yüzde 90 dır. Borç ve taksidi olanların oranı genel nüfusun içinde yüzde 67 dir. Maddi yoksunluk oranlarının yüksekliği asgari ücret artışını daha da yaşamsal kılmaktadır. 5
100 100 99 İşveren İddialarının Aksine, Türkiye de İşgücü Maliyeti Düşüyor 99 99 93 91 98 97 80 75 96 96 73 73 97 71 100 74 99 73 98 98 98 98 65 68 68 71 97 73 AMECO verileri sadece emeğin milli gelir içindeki payının değil, Türkiye de işgücü maliyetlerinin de giderek düştüğünü ortaya koymaktadır. 2000 yılında 100 olan işgücü maliyeti 2015 yılında 27 puanlık düşüşle 73 e gerilemiştir. Oysa aynı dönem içinde AB ülkelerinde işgücü maliyetlerinde sadece üç puanlık düşüş yaşanmıştır 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 TR AB 6
Türkiye Düşük Asgari Ücretli Ülkeler Arasında 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 OECD 2015 verilerine göre asgari ücretin satın alma gücü açısından Türkiye 26 OECD ülkesi içinde 20. sırada yer almaktadır. Asgari ücreti Türkiye den düşük ülkeler sadece Meksika, Şili, Çekya, Slovakya ve Macaristan dır. Diğer ülkelerin tümünün asgari ücreti Türkiye den fazladır. AB ülkeleri satın alma gücü paritesine göre Türkiye nin 2 ile 2,5 kat daha yüksek asgari ücrete sahiptir 7
Türkiye de Ortalama Saat Ücretleri 26 Avrupa Ülkesinden Düşük İsviçre İrlanda Norveç Danimarka Lüksemburg Belçika Almanya İngiltere Hollanda İsveç Finlandiya Fransa İtalya Avusturya İzlanda Malta İspanya Kıbrıs Slovenya Polonya Portekiz Macaristan Çek Cumhuriyeti Karadağ Slovakya Estonya Türkiye Sırbistan Letonya Makedonya Litvanya Romanya Bulgaristan 5,5 5,1 6,7 6,6 6,6 6,4 8,4 8,2 8,1 7,9 7,8 7,6 9,8 9,2 11,0 14,3 13,5 13,1 13,0 12,9 17,6 17,0 16,3 16,3 16,2 15,8 15,5 15,2 18,7 20,0 22,1 22,1 21,4 3 6 9 12 15 18 21 24 Satın alma gücü paritesine göre Türkiye de ortalama saat ücreti 2014 yılında 7,6 Avro iken İrlanda, Norveç, Danimarka, Belçika ve Almanya da 17 ile 22 avro arasındadır Ortalama saat ücretlerinin Türkiye den düşük olduğu ülkeler sadece Sırbistan, Letonya, Makedonya, Litvanya, Romanya ve Bulgaristan dır 8
Asgari Ücret Dolar Karşısında Eriyor 636 637 624 595 601 574 561 550 527 432 414 406 404 387 389 374 377 343 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2008 yılı başında aylık 414 ABD doları olan asgari ücret 2016 Kasım ayı itibariyle 377 dolara geriledi. Asgari ücretin işverene maliyeti de dolar cinsinden geriledi. 2008 yılı başında 636 dolar olan asgari ücretin işverene maliyeti 2016 Kasım ayı itibariyle 561 dolara geriledi. Net Asgari Ücret İşverene Maliyet 9
Asgari Ücretin İşverene Maliyeti Yüzde 70 den 49 a İndi Net asgari ücret (A) İşverene maliyet (B) Oran B/A (Yüzde) 2007 403 683 70 2008 482 739 54 2009 527 809 54 2010 577 886 54 2011 630 968 54 2012 701 1.033 47 2013 773 1.140 47 2014 846 1.248 47 2015 949 1.412 49 2016 1.301 1.935 49 2007 yılında asgari ücretin işverene maliyeti, net asgari ücretin yüzde 70 i kadar daha fazlaydı. Diğer bir ifade ile net asgari ücret 100 ise işverene maliyeti 170 idi. 2008 yılından itibaren brüt maliyet düşmeye başladı. 2016 itibariyle asgari ücretin işverene maliyeti net asgari ücretin yüzde 49 fazlasıdır. Asgari ücret 100 ise işverene maliyeti 149 dur 10
İşverenlere 63 Milyar Prim Desteği: Bütçenin Yüzde 4 ü Miktar Bütçeye oran 22,7 9,9 8,8 7,3 5,5 4,7 3,8 4,0 1,3 1,5 1,5 1,8 2,0 2,0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Asgari ücretin işverene maliyetini azaltan teşvikler bütçe içinde önemli bir toplam oluşturuyor. 2010-2016 arasında yüzde 5 lik işveren SGK prim desteğinin bütçeye getirdiği yük 63 Milyar TL dir Prim desteğinin bütçeye oranı yüzde 4 e yükseldi 11
Asgari Ücret Tespitinde TÜİK Hesabına Dahi Uyulmuyor Yıl Brüt Asgari Ücret (A) Net Asgari Ücret (B) TÜİK Asgari Ücret (Bir İşçi) (C) B/C (Yüzde) 2003 306 256 327 78,4 2004 423 303 397 76,3 2005 489 350 422 83,0 2006 531 380 508 74,9 2007 563 403 590 68,3 2008 608 482 645 74,6 2009 666 527 720 73,2 2010 729 577 796 72,4 2011 796 630 900 70,0 2012 887 701 971 72,2 2013 978 773 1.025 75,4 2014 1.071 846 1.205 70,2 2015 1.201 949 1.425 66,6 2016 1.647 1.300 1.600 81,3 TÜİK tarafından hesaplanan asgari ücret önerisi Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından dikkate alınmıyor. Asgari ücret TÜİK tarafından hesaplanan asgari ücretin altında kalmaktadır. Aradaki fark 19 ile 32 puan arasında değişmektedir. 2016 için saptanan asgari ücret TÜİK in bir işçi için hesapladığı asgari giderinin 300 TL altındadır. 12
TALEPLERİMİZ Asgari ücret geçim ücret olmalıdır Asgari ücret hesabında uluslararası standartlara uyulmalı, işçinin ailesi de dikkate alınmalıdır Asgari ücret tespitine ilişkin 131 Sayılı ILO Sözleşmesi onaylanmalı, Avrupa Sosyal Şartı na asgari ücretle ilgili konan çekince kaldırılmalıdır Asgari ücretin tespitinde bütün konfederasyonlara katılım hakkı sağlanmalıdır 13
TALEPLERİMİZ Asgari ücret bütün çalışanlar için ortak saptanmalıdır Asgari ücret tespitinde geçim koşulları, verimlilik ve milli gelir artışı dikkate alınmalıdır Asgari ücret tümüyle vergi dışı bırakılmalıdır 2017 yılı için asgari ücret en az 2000 TL net olmalıdır 14