Konusu : Gelirin toplanması ve beyanı Tarihi : Sayısı : T.C. MALİYE BAKANLIĞI Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Vergisi Sirküleri İlgili olduğu maddeler : Gelir Vergisi Kanunu Madde 21, 85, 86 İlgili olduğu kazanç türleri : Bütün kazanç ve iratlar 1 - Giriş 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 21 inci maddesinde 6322 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla yapılan değişiklik uyarınca mesken kira geliri istisnasının uygulanması ile Gelir Vergisi Kanununun 85 ve 86 ncı maddeleri uyarınca 2013 ve müteakip yılların gelirlerinin toplanması ve beyanına ilişkin açıklamalar bu Sirkülerin konusunu oluşturmaktadır. 2. Mesken Kira Geliri İstisnasının Uygulanması 2.1. Yasal düzenleme 6322 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar.''
2.2. İstisnanın uygulanması Gelir Vergisi Kanununun 21 inci maddesine göre, binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılında elde edilen hasılatın belli bir kısmının gelir vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmış olup, söz konusu istisnanın uygulanması da belli şartlara bağlanmıştır. İstisna tutarı, 284 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2013 takvim yılında elde edilen kira gelirleri için 3.200 TL olarak tespit edilmiştir. Buna göre, istisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi durumunda bu istisnadan yararlanılamayacaktır. 2.3. Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanlar için istisna uygulaması Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyannameyle bildirmek zorunda olanlar söz konusu istisnadan yararlanamayacaklardır. Dolayısıyla, ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyannameyle bildirmek zorunda olanlar, mesken kira geliri elde etmeleri halinde bu geliri, tutarı ne olursa olsun beyannameye eklemek durumundadırlar. 2.4. Ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde edenler için istisna uygulaması Gelir Vergisi Kanununun mezkûr maddesinde 6322 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, anılan Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarın (bu tutar 2013 yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınmak üzere 94.000 TL) üzerinde ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve irat elde edenler, söz konusu istisnadan yararlanamayacaklardır. Mesken kira gelirinin istisnadan yararlanıp yararlanamayacağına yönelik tutarın tespitinde ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratların ayrı ayrı veya birlikte elde edilmesine bakılmaksızın, elde edilen kazanç ve iratların brüt tutarlarının toplamı dikkate alınacaktır. Ayrıca, zikredilen bu kazanç ve iratların beyan edilip edilmemesinin ya da bu kazanç ve iratlara herhangi bir istisna uygulanıp uygulanmamasının önemi bulunmamaktadır. Diğer taraftan, ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratları toplamının, anılan Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı aşıp aşmadığına bakılmaksızın istisna haddinin altında elde edilen mesken kira gelirleri yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmeyecektir.
2.5. İstisna uygulamasına ilişkin örnekler Örnek 1: Bay (A), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 5.000 TL kira geliri ile birlikte tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş 40.000 TL işyeri kira geliri ve 40.000 TL mevduat faizi elde etmiştir. Bay (A)'nın elde ettiği kira geliri bakımından istisna uygulanıp uygulanmayacağı; 2013 yılında elde edilen kira gelirinin istisna haddi üzerinde olması şartıyla, beyan edilip edilmeyeceklerine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte mükellefin elde etmiş olduğu varsa ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı aşıp aşmadığına bakılarak tespit olunacaktır. Buna göre, Bay (A)'nın 2013 yılı içerisinde elde ettiği 5.000 TL'lik mesken kira gelirinin istisna haddi üzerinde olması nedeniyle, istisnadan yararlanılıp yararlanılamayacağının tespitinde bu tutar da hesaplamaya katılacak olup, elde edilen tüm gelir toplamının da 94.000 TL'yi aşması durumunda istisnadan yararlanma söz konusu olmayacaktır. Dolayısıyla, 2013 yılı içerisinde elde ettiği gelir toplamı olan (40.000+40.000+5.000) 85.000 TL, 2013 yılı bakımından Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı (94.000 TL) aşmadığından Bay (A)'nın elde ettiği kira geliri için istisna uygulanacaktır. Örnek 2: Bayan (B), 2013 yılında konut olarak kiraya verdiği dairesinden 95.000 TL kira geliri elde etmiştir. Bayan (B)'nin elde ettiği kira geliri (95.000 TL), 2013 yılı bakımından Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı (94.000 TL) aştığından elde edilen kira geliri için istisna uygulanmayacaktır. Örnek 3: Bay (C), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 4.000 TL kira geliri, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş 16.000 TL işyeri kira geliri ve 75.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Elde edilen gelir toplamı olan (4.000+16.000+75.000) 95.000 TL, 2013 yılı bakımından Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı (94.000 TL) aşması nedeniyle, 4.000 TL'lik konut kira geliri bakımından istisna uygulanması söz konusu olmayacaktır.
Örnek 4: Bay (D), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 2.800 TL kira geliri, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş 15.000 TL mevduat faiz geliri ve tek işverenden 72.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Bay (D)'nin elde etmiş olduğu kira geliri istisna haddinin altında kaldığından, bu gelirin istisnaya konu edilip edilmeyeceğinin tespiti bakımından mükellefin elde etmiş olduğu menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ve ücret geliri toplamının Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı aşıp aşmadığına ayrıca bakılmayacaktır. Dolayısıyla, Bay (D) elde etmiş olduğu söz konusu mesken kira geliri nedeniyle istisnadan yararlanacak ve bu gelir için beyanname vermeyecektir. Örnek 5: Bayan (E), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 2.500 TL kira geliri, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş 20.000 TL iş yeri kira geliri, birinci işverenden 45.000 TL, ikinci işverenden ise 30.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Bayan (E)'nin elde etmiş olduğu kira geliri istisna haddinin altında kaldığından, bu kira geliri yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmeyecektir. Örnek 6: Bay (F), 2013 yılında, konut olarak kiraya verdiği dairesinden 5.000 TL kira geliri, ortağı olduğu anonim şirketten tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş 90.000 TL kar payı elde etmiştir. Her ne kadar anonim şirketlerden elde edilen kar payının yarısı Gelir Vergisi Kanununun 22 nci maddesine göre gelir vergisinden istisna olsa da, bu tutarın tamamı mesken kira gelirinin istisnadan yararlanıp yararlanmayacağına yönelik tutarın tespitinde dikkate alınacaktır. Buna göre elde edilen gelir toplamı olan (90.000 + 5.000) 95.000 TL, 2013 yılı için Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı (94.000 TL) aşması nedeniyle, 5.000 TL'lik konut kira geliri için istisna uygulanması söz konusu olmayacaktır.
3. Gelirin Toplanması ve Beyan 3.1. Sadece bir gelir unsurundan kazanç ve irad elde edilmesi halinde beyan Gelir unsurları itibariyle tam ve dar mükellefiyet esasında beyan edilecek kazanç ve iratlar aşağıda açıklanmıştır. 3.1.1. Ticari, zirai ve mesleki kazançlar Tam mükellefiyette; Basit usulde vergilendirilen ticari kazançlar, gerçek usulde vergilendirilen ticari ve zirai kazançlar ile serbest meslek kazançları, tutarı ne olursa olsun (zarar edilmiş olsa dahi) yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Tasfiye halinde bulunanlar da dahil olmak üzere kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortaklarının kazançları için de tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname verilecektir. Dar mükellefiyette; Dar mükellef gerçek kişiler ticari kazançları ve gerçek usulde tespit edilen zirai kazançları ile tevkif suretiyle vergilendirilmemiş serbest meslek kazançları için yıllık beyanname vermek zorundadır. Tevkif suretiyle vergilendirilmiş serbest meslek kazançları için yıllık beyanname verilmeyecektir. 3.1.2. Ücretler Tam mükellefiyette; Tam mükellef gerçek kişiler, tevkif suretiyle vergilendirilmiş, tek işverenden alınan ücretleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyeceklerdir. Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi durumunda, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamının gelir vergisinin hesaplanmasına ilişkin tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2013 yılı gelirleri için 26.000 TL) aşması halinde birinci işverenden alınan da dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.
Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, sosyal güvenlik kesintisinin yapıldığı ücret, tüm ücret ödemeleri üzerinden sosyal güvenlik kesintisi yapılmış olunması halinde ise tutarı yüksek olan ücret birinci işverenden alınan ücret olarak kabul edilecektir. Gelir Vergisi Kanununun 64 üncü maddesinde yer alan diğer ücretler hariç olmak üzere tevkifata tabi tutulmamış ücret gelirleri için tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname verilecektir. Dar mükellefiyette; Dar mükellef gerçek kişiler, tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri için beyanname vermeyeceklerdir. Bu uygulamada, ücret tutarının ve işveren sayısının bir önemi bulunmamaktadır. Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri ise tutarı ne olursa olsun münferit beyannameyle beyan edilecektir. 3.1.3. Gayrimenkul sermaye iratları Tam mükellefiyette; Tam mükellef gerçek kişiler tarafından elde edilen vergi tevkifatına tabi tutulmuş gayrimenkul sermaye iratları tutarının beyan haddini (2013 yılı gelirleri için 26.000 TL) aşması halinde, bu iratlar için beyanname verilecektir. Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş mesken kira geliri tutarının ilgili yıla ilişkin istisna (2013 yılı için 3.200 TL) tutarını aşması halinde de beyanname verilecektir. Tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan gelirler için belirlenmiş beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL) aşmayan gayrimenkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyecektir. Mesken kira geliri ile vergi tevkifatına tabi tutulmuş gayrimenkul sermaye iradının birlikte elde edilmesi halinde, gelir vergisinin hesaplanmasına ilişkin tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarın aşılıp aşılmadığının tespitinde (2013 yılı için 26.000 TL); istisnadan yararlanılabilecek olması şartıyla mesken kira geliri için istisna tutarı düşüldükten sonra kalan tutar ile tevkifata tabi tutulmuş gayrimenkul sermaye iradının brüt tutarının toplamı dikkate alınacaktır.
Bu şekilde tespit edilen tutarın anılan haddi geçmesi halinde istisna tutarı düşülmeden önceki mesken kira gelirleri ile tevkifata tabi tutulan işyeri kira gelirlerinin brüt tutarının toplamı beyan edilecektir. Ancak, Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi (Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olanlar için) üzerinde, istisnadan yararlanılabilmesi kaydıyla beyan edilen mesken kira gelirinden istisna tutarı ayrıca düşülebilecektir. İstisna sonrası irat tutarından gayrimenkul sermaye iradına ait giderler (götürü gider veya gerçek giderler) düşüldükten sonra bulunan "Safi İrat" tutarından zarar mahsubu ve diğer indirimler düşüldükten sonra kalan tutar vergiye tabi geliri oluşturmaktadır. Dar mükellefiyette; Dar mükellef gerçek kişiler, Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş gayrimenkul sermaye iratları için tutarı ne olursa olsun beyanname vermeyeceklerdir. Yurt dışında yerleşik, dar mükellefiyet esasında vergilendirilmekte olan Türk vatandaşları tarafından elde edilenler de dahil olmak üzere tevkif suretiyle vergilendirilmemiş mesken kira gelirleri için istisna tutarının (2013 yılı için 3.200 TL) aşılması halinde, bu gelirler yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan gelirler için belirlenmiş beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL) aşmayan gayrimenkul sermaye iratları için beyanname verilmeyecektir. 3.1.4. Menkul sermaye iratları Tam mükellefiyette; Menkul sermaye iratlarının bir kısmı tutarına bakılmaksızın, bir kısmı ise elde edilen gelirin belirli bir tutarı aşmaması halinde yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir. 3.1.4.1. Tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları Aşağıda belirtilen gelirler, tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde de beyannameye dahil edilmeyecektir.
1- Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş olan; a) Mevduat faizleri, b) Katılım Bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları, kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları, c) Repo gelirleri, ç) Diğer menkul sermaye iratları. 2- Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ödenen vergi tevkifatına tabi tutulmuş iratlar. 3- Kurumlar vergisi mükelleflerinin 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar payları. 4- Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları. 3.1.4.2. Belirli bir tutarı aşmaması halinde beyan edilmeyecek olan menkul sermaye iratları 3.1.4.2.1. Tevkifata tabi gelirler için belirlenen beyan haddini aşmayan menkul sermaye iratları Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ve beyan haddini (2013 yılı için 26.000 TL) aşmayan aşağıda belirtilen menkul sermaye iratları için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir. 1-01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirler, 2- Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler, 3- Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları.
Elde edilen gelirin beyan haddini (2013 yılı için 26.000 TL) aşması halinde bu gelirlerin tamamı yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Menkul sermaye iratları toplamının beyan haddini (2013 yılı için 26.000 TL) aşıp aşmadığının tespitinde; indirim oranı veya istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oranı veya istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması, bu iratların beyan edilmesinin gerektiği durumlarda ise indirim oranı uygulandıktan sonra kalan kısımlarının veya istisna uygulanacak gelirler için istisna uygulanmadan önceki kısımlarının beyan edilmesi gerekmektedir. İstisna tutarı beyanname üzerinde ayrıca düşülebilecektir. Öte yandan, tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek olan ve bu Sirkülerin (3.1.4.1) bölümünde belirtilen menkul sermaye iratlarının, beyan haddinin (2013 yılı için 26.000 TL) hesabında dikkate alınmayacağı tabiidir. Elde edilen ve toplamı, tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan gelirler için tespit edilmiş beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL) aşmayan, menkul sermaye iratları için de yıllık beyanname verilmeyecektir. Vergi tevkifatına tabi tutulmuş menkul sermaye iratları ile tevkifata tabi tutulmamış menkul sermaye iratlarının birlikte elde edilmesi halinde, beyan haddinin (2013 yılı için 26.000 TL) hesabında toplam tutar dikkate alınacaktır. 3.1.4.2.2. Tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan gelirler için belirlenmiş olan beyan haddini aşmaması halinde beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları Türkiye'de tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan ve toplamı beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL) aşmayan aşağıda belirtilen menkul sermaye iratları beyan edilmeyecektir. 1- Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri. 2-01.01.2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilen hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller. 3- İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar. 4- Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri. 5- Her nevi alacak faizleri. 6- Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları.
Türkiye'de tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan gelirler için tespit edilen beyan haddi (2013 yılı için 1.390 TL), bir istisna uygulaması olmayıp, gelirin beyan edilip edilmeyeceğine yönelik tespitte dikkate alınacak bir haddir. Bu had yukarıda belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmayacak olup, bu gelirlerin toplam tutarı dikkate alınacaktır. 3.1.4.3. İndirim oranı uygulanacak menkul sermaye iratları 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler indirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir. Ticari işletmelere dahil kazanç ve iratlar ile dövize, altına veya başka bir değere endeksli veya döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarının beyanında indirim oranı uygulanmayacaktır. İndirim oranı her yılın sonu itibarıyla Gelir Vergisi Genel Tebliğleriyle belirlenmektedir. Dar mükellefiyette; Tevkif suretiyle vergilendirilmiş menkul sermaye iratları için tutarı ne olursa olsun beyanname verilmeyecektir. Tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan gelirler için belirlenmiş beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL) aşmayan menkul sermaye iratları için beyanname verilmeyecektir. Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmemiş menkul sermaye iratları münferit beyanname ile beyan edilecektir. 3.1.5. Diğer kazanç ve iratlar Tam mükellefiyette; Tam mükellef gerçek kişiler, istisna tutarını geçen diğer kazanç ve iratlarını yıllık beyanname ile beyan etmek zorundadırlar. 2013 yılına ilişkin istisna tutarı; menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, değer artışı kazançları için 9.400 TL, Gelir Vergisi Kanununun 82 nci maddesinin bir numaralı fıkrasının (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerinde yer alan arızi kazançlar (Henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) için 21.000 TL' dir.
Dar mükellefiyette; Dar mükellef gerçek kişilerce elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş diğer kazanç ve iratlar için beyanname verilmeyecektir. Hazine, 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan kazanç ve iratlar hariç olmak üzere, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş diğer kazanç ve iratlar, bunlara ilişkin belirlenen istisna haddinin üzerinde kazanç elde edilmesi halinde münferit beyanname ile beyan edilecektir. 3.2. Birden fazla gelir unsurunun bir arada elde edilmesi Yukarıda yer alan bölümde, genel olarak, beyana tabi gelirin sadece bir gelir unsurundan oluştuğu varsayılarak bu gelirler için yıllık beyanname verilip verilmeyeceği konusunda açıklamalar yapılmıştır. Bir gerçek kişinin gelirinin birden fazla gelir unsurundan oluşması halinde hangi gelirlerin beyannameye dahil edileceğine ilişkin açıklamalara ise bu bölümde yer verilmiştir. Tam mükellefiyette; Önceki bölümlerde yapılan açıklamalarda da görüldüğü üzere, yıllık beyannameye dahil edilme hususu, gelirin niteliğine ve tutarına bağlı olarak değişmektedir. 3.2.1. Beyannameye dahil edilmeyecek gelirler Aşağıdaki gelirler için beyanname verilmeyecektir. 1- Gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar. 2- Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş olan; a) Mevduat faizleri, b) Katılım Bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları, kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları, c) Repo gelirleri, ç) Diğer menkul sermaye iratları ve diğer kazanç ve iratlar.
3- Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ödenen vergi tevkifatına tabi tutulmuş iratlar. 4- Kurumlar vergisi mükelleflerinin 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar payları. 5- Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları. 6- Kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı. 7- Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler. 8- Vergiye tabi diğer gelirler toplamının beyan haddini (2013 yılı için 26.000 TL) aşmaması koşuluyla, birden sonraki işverenden alınan ve toplamı beyan haddini (2013 yılı için 26.000 TL) aşmayan tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretlerin tamamı. 9- Vergiye tabi gelir toplamının tarifenin ikinci dilimde yer alan beyan haddini aşmaması (2013 yılı için 26.000 TL) koşuluyla Türkiye'de tevkifata tabi tutulmuş olan gayrimenkul ve menkul sermaye iratları. 10- Tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının bunlar için belirlenen beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL) aşmaması halinde bu kapsama giren gelirlerin tamamı. 3.2.2. Beyannameye dahil edilecek gelirler Kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısımları hariç, aşağıdaki gelirler için yıllık beyanname verilecektir. 1- Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazançlar, 2- Basit usulde vergilendirilen ticari kazançlar, 3- Gerçek usulde vergilendirilen zirai kazançlar, 4- Serbest meslek kazançları, 5- Diğer kazanç ve iratların istisna haddini aşan kısmı, 6- Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücretler (Diğer ücretler hariç),
7- Tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının bunlar için belirlenen beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL) aşması halinde bu kapsama giren gelirlerin tamamı. Gelir Vergisi Kanununda gelir unsuru itibariyle istisna öngörülen bir kazanç olmasına rağmen, farklı gelir unsurlarının (ticari ve zirai kazançlar ile serbest meslek kazançları) elde edilmesi nedeniyle öngörülen istisnadan yararlanılamayan gelirler için zikredilen Kanunun 86/1-d maddesinde yer alan beyan haddi kıyaslaması söz konusu olmayacağından, bu gelirlerin tutarına bakılmaksızın beyan edilmesi gerekmektedir. 3.2.3. Vergiye Tabi Gelir Toplamının Beyan Haddini Aşması Halinde Beyan Edilecek Gelirler 1- Birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamının beyan haddini (2013 yılı için 26.000 TL) aşması halinde, birinci işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretlerin tamamı, 2- Vergiye tabi gelir toplamının beyan haddini (2013 yılı için 26.000 TL) aşması halinde Türkiye'de tevkifata tabi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları beyannameye dahil edilecektir. Vergiye tabi gelir toplamının belirlenmesinde, Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde sayılanlar dışında kalan bütün gelir unsurları dikkate alınacaktır. Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesi hükmü gereği; Gelirin sadece birden fazla işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinden oluşması ve birden sonraki işverenden elde edilen ücretlerin toplamının beyan haddini aşması halinde, birinci işverenden elde edilen ücret de dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı beyannameye dahil edilecektir.
Gelirin birden fazla işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret ile birlikte diğer gelir unsurlarından oluşması halinde, gelir unsurlarının hangilerinin beyannameye dahil edileceği Gelir Vergisi Kanununun 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelir tutarının beyan haddini aşıp aşmadığına bağlı olarak belirlenecektir. Vergiye tabi gelir tutarının belirlenmesinde; gelirlerin istisna sınırları içinde kalan tutarları, tek işverenden alınan tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret, toplamları beyan haddini aşmayan birden sonraki işverenlerden alınan tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler ile hiçbir şekilde beyanname verilmeyeceği belirtilen gelir unsurları dikkate alınmayacaktır. Bu şekilde belirlenen vergiye tabi gelir tutarının ilgili yıla ilişkin beyan haddini aşması durumunda, tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücret gelirlerinin tamamı ile tevkif suretiyle vergilendirilmiş menkul ve gayrimenkul sermaye iratları beyana dahil edilecektir. Elde edilen ve toplamı tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan gelirler için belirlenmiş beyan haddini (2013 yılı için 1.390 TL) aşmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyecek ve bu gelir vergiye tabi gelir toplamının tespitinde de dikkate alınmayacaktır. Dar mükellefiyette Dar mükellefiyette her bir gelir unsuru itibariyle yapılan açıklamalar dikkate alınarak beyan edilecek gelirler belirlenecektir. 4. Diğer Hususlar 4.1. Zarar mahsubu Gelirin toplanmasında gelir kaynaklarının bir kısmından doğan zararlar (diğer kazanç ve iratlardan doğanlar hariç) diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsup edilecektir. Ancak, menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, gider fazlalığından doğanlar hariç, sermayede meydana gelen eksilmeler zarar kabul edilmemektedir. Ayrıca, Gelir Vergisi Kanununun 74 üncü maddesinin birinci fırkasının (4) ve (10) numaralı bentlerinde yer alan gider kısıtlamasına ilişkin hükümlerin zarar mahsubunda ayrıca dikkate alınması gerekmektedir. Daha önce de belirtildiği üzere, ticari ve gerçek usulde tespit edilen zirai kazançlar ile serbest meslek kazançlarına ilişkin olarak bu faaliyetlerden zarar edilmiş olsa dahi yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir.
4.2. Ücretlerin beyan haddi ile kıyası Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesine göre ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde; gayrisafi ücret tutarından Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesinde hüküm altına alınan indirimler yapıldıktan sonra bulunan gerçek safi tutar üzerinden anılan Kanunun 31 inci maddesinde yer alan indirimin yapılmasından sonra bulunan vergi matrahının dikkate alınması gerekmektedir. 5. Gelirin Toplanması ve Beyana İlişkin Örnekler Aşağıda konu hakkında örneklere yer verilmiş olup, ücret geliri dışındaki gelir unsurlarının brüt tutarları dikkate alınmıştır. Örneklerde, birden fazla işverenden ücret alınması halinde, sosyal güvenlik kesintisinin yapıldığı ücret, tüm ücret ödemeleri üzerinden sosyal güvenlik kesintisi yapılmış olunması halinde ise tutarı yüksek olan ücret birinci işverenden alınan ücret olarak kabul edilmiştir Örnek 1: Bayan (A), 2013 takvim yılında üç ayrı işverenden tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret geliri elde etmiştir. Üçüncü işverenden alınan ücret 50.000 TL 15.000 TL 12.000 TL Gelirin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinden oluşması nedeniyle Kanunun 86/1-b maddesi uyarınca birden sonraki işverenden alınan ücret geliri toplamı olan (15.000+12.000) 27.000 TL, 2013 yılı için geçerli olan 26.000 TL'lik beyan haddini aştığı için birinci işverenden alınan ücret geliri de dahil olmak üzere 77.000 TL'nin tamamı beyan edilecektir.
Örnek 2: Bay (B)'nin 2013 yılında elde ettiği tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş gelirleri aşağıdaki gibidir. İşyeri kira geliri 50.000 TL 10.000 TL 30.000 TL Gelirin, tevkif suretiyle vergilendirilmiş birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri ile işyeri kira gelirinden oluşması nedeniyle Kanunun 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelirin hesabında dikkate alınan işyeri kira geliri olan 30.000 TL, 2013 yılı için geçerli olan 26.000 TL'lik beyan haddini aştığı için birinci işverenden alınan ücret geliri de dahil olmak üzere ücret gelirleri ile işyeri kira geliri toplamı olan 90.000 TL'nin tamamı beyan edilecektir. 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelir tutarının belirlenmesinde, birden sonraki işverenden alınan ücretin 103 üncü maddenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması nedeniyle bu unsur dikkate alınmamış, ancak işyeri kira gelirinin tutarı dikkate alınarak hesaplanan vergiye tabi gelir tutarının ilgili yıl beyan haddini aşması nedeniyle zikredilen madde hükmü uyarınca ücret gelirlerinin tamamı beyannameye dahil edilmiştir. Örnek 3: Serbest meslek erbabı Bay (C)'nin serbest meslek kazancı yanında tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş iki işverenden elde edilen ücret geliri ile yine tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş işyeri kira geliri bulunmaktadır. Serbest meslek kazancı İşyeri kira geliri 20.000 TL 50.000 TL 21.000 TL 15.000 TL Gelir Vergisi Kanununun 85 inci maddesine göre serbest meslek kazancı nedeniyle her halükarda beyanname verilecektir.
Gelirin, tevkif suretiyle vergilendirilmiş birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri ile işyeri kira geliri ve serbest meslek kazancından oluşması nedeniyle Kanunun 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelirin hesabında dikkate alınan serbest meslek kazancı ve işyeri kira geliri toplamı olan (20.000+15.000) 35.000 TL, 2013 yılı için geçerli olan 26.000 TL lik beyan haddini aştığı için, serbest meslek kazancı ve birinci işverenden alınan ücret geliri de dahil olmak üzere ücret gelirleri ile işyeri kira geliri toplamı olan 106.000 TL'nin tamamı beyan edilecektir. 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelir tutarının belirlenmesinde, birden sonraki işverenden alınan ücretin 103 üncü maddenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması nedeniyle bu unsur dikkate alınmamış, ancak serbest meslek kazancı ve işyeri kira geliri tutarı dikkate alınarak hesaplanan vergiye tabi gelir tutarının ilgili yıl beyan haddini aşması nedeniyle zikredilen madde hükmü uyarınca ücret gelirlerinin tamamı beyannameye dahil edilmiştir. Örnek 4: Bayan (D)'nin 2013 yılında üç ayrı işverenden elde etmiş olduğu tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri ile mesken kira gelirine ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir. Üçüncü işverenden alınan ücret Mesken kira geliri 30.000 TL 15.000 TL 12.000 TL 20.000 TL Mükellefin elde etmiş olduğu gelirlerin toplamı olan (30.000+15.000+12.000+20.000) 77.000 TL, Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı (2013 yılı için 94.000 TL) aşmaması nedeniyle, mesken kira geliri istisnasından yararlanılabilecektir. Mesken kira geliri, 3.200 TL lik istisna tutarını aştığından bu gelir nedeniyle beyanname verilecektir.
Gelirin, tevkif suretiyle vergilendirilmiş birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri ile mesken kira gelirinden oluşması nedeniyle Kanunun 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelirin hesabında dikkate alınan, ikinci ve üçüncü işverenden elde edilen ücret gelirleri toplamı olan (15.000+12.000) 27.000 TL, 2013 yılı için geçerli olan 26.000 TL'lik beyan haddini aştığı için birinci, ikinci ve üçüncü işverenden elde edilen ücret gelirleri ile istisna tutarı düşülmeden önceki mesken kira geliri toplamı olan 77.000 TL'nin tamamı beyan edilecektir. Mesken kira gelirine ilişkin istisna tutarı beyanname üzerinde düşülecek olup matrahın tespitinde istisna düşüldükten sonra kalan bu tutar dikkate alınacaktır. 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelir tutarının belirlenmesinde, birden sonraki işverenden alınan ücretin 103 üncü maddenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşması nedeniyle dikkate alınmış, zikredilen madde hükmü uyarınca mesken kira geliri de dahil, gelirlerinin tamamı beyannameye dahil edilmiştir. Örnek 5: Bay (D)'nin 2013 yılında üç ayrı işverenden elde etmiş olduğu tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri ile mesken kira gelirine ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir. Üçüncü işverenden alınan ücret Mesken kira geliri 30.000 TL 12.000 TL 12.000 TL 22.000 TL Mükellefin elde etmiş olduğu gelirlerin toplamı olan (30.000+12.000+12.000+22.000) 76.000 TL, Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı (2013 yılı için 94.000 TL) aşmaması nedeniyle, mesken kira geliri istisnasından yararlanılabilecektir. Mesken kira geliri, 3.200 TL'lik istisna tutarını aştığından bu gelir nedeniyle beyanname verilecektir. Gelirin, tevkif suretiyle vergilendirilmiş birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri ile mesken kira gelirinden oluşması nedeniyle Kanunun 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelirin hesabında dikkate alınan mesken kira geliri olan (22.000-3.200) 18.800 TL, 2013 yılı için geçerli olan 26.000 TL'lik beyan haddini aşmadığından, ücret gelirleri beyan edilmeyecek sadece mesken kira geliri beyan edilecektir. 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelir tutarının belirlenmesinde, birden sonraki işverenden alınan ücretin 103 üncü maddenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması nedeniyle bu unsur dikkate alınmamış, ayrıca mesken kira geliri tutarı dikkate alınarak hesaplanan vergiye tabi gelir tutarının ilgili yıl beyan haddini aşmaması nedeniyle zikredilen madde hükmü uyarınca ücret gelirleri beyannameye dahil edilmemiştir.
Örnek 6: Bay (E)'nin 2013 yılı gelirleri aşağıdaki gibidir. Mesken kira geliri İşyeri kira geliri 30.000 TL 22.000 TL 15.000 TL 16.000 TL Mükellefin elde etmiş olduğu gelirlerin toplamı olan (30.000+22.000+15.000+16.000) 83.000 TL, Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için belirlenen tutarı (2013 yılı için 94.000 TL) aşmaması nedeniyle, mesken kira geliri istisnasından yararlanılabilecektir. Gelirin, tevkif suretiyle vergilendirilmiş birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri ile işyeri ve mesken kira gelirlerinden oluşması nedeniyle Kanunun 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelirin hesabında dikkate alınan mesken kira gelirinin 3.200 TL'lik istisna tutarı düşüldükten sonraki kısmı ile işyeri kira geliri toplamı olan (16.000+11.800) 27.800 TL, 2013 yılı için geçerli olan 26.000 TL'lik beyan haddini aştığı için birinci ve ikinci işverenlerden elde edilen ücret gelirleri, istisna tutarı düşülmeden önceki mesken kira geliri ile işyeri kira geliri toplamı olan 83.000 TL'nin tamamı beyan edilecektir. İstisna tutarı beyanname üzerinde ayrıca düşülecek olup, matrahın tespitinde istisna düşüldükten sonra kalan tutar dikkate alınacaktır. 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelir tutarının belirlenmesinde, birden sonraki işverenden alınan ücretin 103 üncü maddenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması nedeniyle bu unsur dikkate alınmamış, ancak işyeri ve mesken kira geliri (istisna tutarı düşüldükten sonraki kısmı) tutarı dikkate alınarak hesaplanan vergiye tabi gelir tutarının ilgili yıl beyan haddini aşması nedeniyle zikredilen madde hükmü uyarınca ücret gelirlerinin tamamı beyannameye dahil edilmiştir.
Örnek 7: Basit usul mükellefi Bay (A)'nın 2013 yılı gelirleri aşağıdaki gibi olup, ücret gelirleri ile işyeri kira geliri tevkif suretiyle vergilendirilmiştir. İşyeri kira geliri Basit usulde elde edilen ticari kazanç 200.000 TL 24.000 TL 24.000 TL 500 TL Gelirin, tevkif suretiyle vergilendirilmiş birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri ile işyeri kira geliri ve basit usulde elde edilen ticari kazançtan oluşması nedeniyle Kanunun 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelirin hesabında dikkate alınan basit usulde elde edilen ticari kazanç ve işyeri kira geliri toplamı olan (24.000+500) 24.500 TL, 2013 yılı için geçerli olan 26.000 TL'lik beyan haddini aşmadığı için işyeri kira geliri ile ücret gelirleri beyan edilmeyecektir. 86/1-c maddesi uyarınca vergiye tabi gelir tutarının belirlenmesinde, birden sonraki işverenden alınan ücretin 103 üncü maddenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması nedeniyle bu unsur dikkate alınmamış, ayrıca işyeri kira geliri ile basit usulde elde edilen ticari kazanç tutarı dikkate alınarak hesaplanan vergiye tabi gelir tutarının ilgili yıl beyan haddini aşmaması nedeniyle zikredilen madde hükmü uyarınca iş yeri kira geliri de beyannameye dahil edilmemiştir. Dolayısıyla, beyan edilecek gelir sadece basit usulde elde edilen 500 TL'lik ticari kazanç olacaktır. Örnek 8: Bay (A)'nın 2013 yılı gelirleri aşağıdaki gibi olup, ücret gelirleri tevkif suretiyle vergilendirilmiştir. Mükellef, sahip olduğu işyerlerini basit usule tabi mükelleflere kiraya verdiğinden, kira gelirleri üzerinden tevkifat yapılmamıştır. İşyeri kira geliri 200.000 TL 24.000 TL 24.000 TL