2013 Sayı 16 EKONOMİ İHRACATTA CUMHURİYET TARİHİNİN REKORUNU KIRDIK, YENİ REKORLARA KOŞUYORUZ İhracatımız 2002-2012 arası dönemde 4,2 katına çıktı ve 36 milyar dolardan 152,5 milyar dolara ulaştı. EKONOMİDE YENİ UFUKLARA YELKEN AÇTIK (2002-2012) Hedefimiz, Cumhuriyetimizin 100. yıl dönümünü kutlayacağımız 2023 yılında dünyanın en büyük ilk 10 ekonomisinden biri olmak. Recep Tayyip ERDOĞAN Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı
CUMHURİYET TARİHİNİN EN GERÇEKLEŞTİRDİK ÖNEMLİ DÖNÜŞÜMLERİNDEN BİRİNİ GERÇEKLEŞTİRDİK önemli rol oynadı Net ihracat küresel kriz döneminde Türkiye Ekonomisinin CUMHURİYET TARİHİNİN EN ÖNEMLİ DÖNÜŞÜMLERİNDEN BİRİNİ büyümesinde önemli rol oynadı GERÇEKLEŞTİRDİK Son on yılda ekonomiyi yüzde 5,1 oranında büyüttük. 15 çeyrekten bu yana 10,00 Net ihracat küresel kriz döneminde Türkiye Ekonomisinin büyümesinde kesintisiz büyüyen ekonomimiz, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,4, ilk yarısında ise yüzde 5,00 önemli rol oynadı 3,7 büyüyerek dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden oldu. 15,00 0,00 10,00-5,00-10,00 5,00 0,00-15,00-5,00-10,00-15,00 CUMHURİYET TARİHİNİN EN ÖNEMLİ DÖNÜŞÜMLERİNDEN BİRİNİ Net ihracat küresel kriz döneminde Türkiye Ekonomisinin büyümesinde 15,00 2009/1 2009/2 2009/3 2009/4 2010/1 2010/2 2010/3 2010/4 2009/1 2009/2 2009/3 2009/4 2010/1 2010/2 2010/3 2010/4 2011/1 2011/2 2011/3 2011/4 2012/1 2012/2 2012/3 2012/4 Net İhracatın Gayri Safi YurtBüyümeye İçi Hasıla Katkısı (% Puan) Net İhracatın Büyümeye Katkısı (% Puan) Son on yılda ekonomiyi yüzde 5,1 oranında büyüttük. 15 çeyrekten bu yana kesintisiz büyüyen ekonomimiz, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,4, ilk İhracatı yarısında 10 Yılda ise yüzde 4,2 3,7 Katına büyüyerek Çıkardık dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden Son oldu. on yılda ekonomiyi yüzde 5,1 oranında büyüttük. 15 çeyrekten bu yana İhracatımız kesintisiz 2002 büyüyen yılından ekonomimiz, itibaren bu 2012 yılın yılı ikinci sonuna çeyreğinde kadar yüzde 10 yılda 4,4, 4,2 ilk katına çıkarak yarısında 36 milyar ise dolardan yüzde 3,7 büyüyerek 152,5 İHRACAT milyar dünyanın 10 YILDA dolar en 4 seviyesine hızlı KATINA büyüyen ÇIKTI ulaştı. ekonomilerinden oldu. 12.000 10.438 10.466 10.504 İHRACAT 10 YILDA 4 KATINA ÇIKTI 10.022 10.000 9.240 8.559 12.000 180 7.586 10.438 10.466 10.504 8.000 7.022 10.022 160 10.000 9.240 5.764 8.559 140 6.000 7.586 8.000 4.559 7.022 120 4.000 6.000 3.492 5.764 100 4.559 80 3.492 4.000 2.000 60 40 2.000 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20 2012 0 İhracat (Milyar $) 2005 2006 2007 Kişi Başı GSYH $ 2009 2010 2011 0 2002 2003 2004 2008 2012 2011/1 2011/2 2011/3 İhracat (Milyar $) Kişi Başı GSYH $ 2011/4 2012/1 2012/2 2012/3 2012/4 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Gayri Safi Yurt İçi Hasıla 2 3 3
2013 Sayı 16 Kişi Başına Düşen Geliri 3 Katına Çıkardık 2002 yılında kişi başına düşen gelir 3.492 dolar iken, 2012 yılında 10.504 dolara yükseldi. İhracat büyümeye büyük katkı sağladı. 2002 3.492 dolar 2012 10.504 dolar Türkiye nin GSYH ni 3,3 Katına Çıkardık Türkiye nin GSYH si 3,3 katına çıkarak 232 milyar dolardan 786 milyar dolara ulaşmıştır. 2002 232 milyar dolar 2012 786 milyar dolar Türkiye nin GSYH si son 10 yılda ortalama %5,1 oranında büyüdü. Bu başarıyı, 2009 yılında tüm dünyayı etkileyen küresel finansal krize rağmen elde ettik. DÜNYANIN BAŞLICA ÜRETİM ÜSLERİNDEN BİRİ OLDUK Gemi üretiminde dünyada on birinci, Avrupa da ikincidir. (2012) Toplam Oto Ana Sanayi üretiminde dünyada on altıncı, Avrupa da beşincidir. (2012) 3
HEDEF, DÜNYANIN EN BÜYÜK İLK 10 EKONOMİSİ İÇİNDE YER ALMAK Ülkemiz; Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre 2012 yılı sonu itibarıyla Avrupa nın en büyük 6.; Dünyanın en büyük 17. ekonomisidir. Ticari Araç üretiminde dünyada 8., Avrupa da 1., (2012) Otobüs, Midibüs ve Minibüs üretiminde dünyada 9., Avrupa da 2., (2012) Gemi üretiminde dünyada 11., Avrupa da 2., (2012) Toplam Oto Ana Sanayi üretiminde dünyada 16., Avrupa da 5., (2012) Kiraz, incir, taze kayısı üretiminde dünyanın en büyük üreticisidir (2012) Domates ve mercimek üretiminde Avrupa nın en büyüğü; tütün ve makarna üretiminde Avrupa nın en büyük 2. üreticisidir. (2012) Türk seramik sektörü, kaplama malzemeleri üretiminde dünyada 9., Dünya seramik sağlık gereçleri üretiminde Türkiye 4., Türkiye cam ev eşyası alanında Avrupa da 2., dünyada 3., düzcam ve cam ambalaj alanlarında ise Avrupa da 4., Türk çimento sektörü, 2012 yılı itibarıyla üretimde Avrupa da 1., dünyada 5., Türkiye pamuk üretiminde dünyada 8., Türkiye dünyanın en büyük 8. Avrupa nın en büyük 2. demir-çelik üreticisidir. (2012) Dikişli çelik boru üretiminde dünyada 8., Avrupa da 1. sıradadır. (2012) DÜNYA İHRACATINA YOL VEREN ÜLKE: TÜRKİYE Ülkemiz; Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre Avrupa Birliği tek bir blok olarak sayıldığında, dünyanın en fazla ihracat yapan 22. ülkesidir. Kablo ihracatında 2002 yılında dünyada 24., Avrupa da 12. iken 2012 yılında dünyada 12., Avrupa da 7. ve AB ye ihracatta 4., Çamaşır makineleri ihracatında 2002 de dünyada 11., Avrupa da 7. iken 2012 de dünyada 7., Avrupa da 4., AB ye ihracatta 1., 4
2013 Sayı 16 Bulaşık makineleri ihracatında 2002 de dünyada 8., Avrupa da 6. iken 2012 de dünyada 5., Avrupa da 4., AB ye ihracatta 2., Buzdolabı ve soğutucu ihracatında 2002 de dünyada 4. Avrupa da 2. iken 2012 de dünyada 3., Avrupa da ve AB ye ihracatta 1., Kamyon ihracatında 2002 de dünyada 14. ve Avrupa da 8. iken 2012 de dünyada 9., Avrupa da 5. ve AB ye ihracatta 1., Otobüs, Midibüs ve Minibüs ihracatında 2002 de dünyada 6., Avrupa da 3. iken 2012 de dünyada 6., Avrupa da 3. ve AB ye ihracatta 1., Ticari araç ihracatında 2002 de dünyada 12. Avrupa da 7. iken 2012 de dünyada 7., Avrupa da 4. ve AB ye ihracatta 1., Traktör ihracatında 2002 de dünyada 23. Avrupa da 13. iken 2012 de dünyada 20., Avrupa da 11. ve AB ye ihracatta 3., Binek otomobil ihracatında 2002 de dünyada 24. Avrupa da 15. iken 2012 de dünyada 16., Avrupa da onuncu ve AB ye ihracatta 3., Toplam Oto Ana Sanayi ihracatında 2002 de dünyada 18., Avrupa da 12. iken 2012 de dünyada 15., Avrupa da 9. ve AB ye ihracatta 2., AB ye fındık, kuru üzüm, kuru kayısı, incir, domates, kiraz, taze kayısı, zeytin ve zeytinyağı ihracatında 1., Ev tekstili ihracatında 2002 de dünyada 3. Avrupa da 1. iken 2012 de dünyada 4. Avrupa da 1., Deri giyim ihracatında 2002 de dünyada 6. Avrupa da 3. iken 2012 de dünyada 10., Avrupa da 5., 5
Halı ihracatında 2002 de dünyada 9. Avrupa da 5. iken 2012 de dünyada 2. ve Avrupa da 1., İnşaat demiri ihracatında dünyada 1., Ham mermer ihracatında 2002 de dünyada ve Avrupa da 3., iken 2012 de dünyada ve Avrupa da 1., Çelik profil ihracatında 2002 de dünyada 14. Avrupa da 8. iken 2012 de dünyada ve Avrupa da 3., Tekstil ve hazır giyim ihracatında 2002 de dünyada 9. Avrupa da 4. iken 2012 de dünyada 7. Avrupa da 3. sıradadır. KÜRESEL DURGUNLUĞA RAĞMEN TİCARETİN ŞAMPİYONLAR LİGİNDEYİZ 2002 yılında 36 milyar dolar olan ihracatımız 2012 yılında 152,5 milyar dolar seviyesine ulaşmış ve 10 yılda %322 artış göstermiştir (yıllık ortalama artış hızı %14 ün üzerinde gerçekleşmiştir). Dünya ihracatından ülkemizin aldığı pay ise 2002 yılında sadece %0.6 iken 2012 yılında %0.9 a yükselmiştir. Türkiye, başta AB ekonomileri olmak üzere dünyada yaşanan durgunluğa rağmen, 2012 yılında bir önceki yıla göre %13 lük artışla 152,5 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir. 2012 yılında 150 milyar dolardan fazla ihracat yapan ülkeler: Çin, Almanya, ABD, Japonya, Fransa, Hollanda, Kore, Rusya, İtalya, Hong- Kong, İngiltere, Kanada, Belçika, Singapur, Meksika, Suudi Arabistan, Tayvan, Hindistan, İspanya, Avustralya, Tayland, Malezya, İsviçre, Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Polonya, İsveç, Avusturya, Norveç, Çek Cumhuriyeti Türkiye nin en çok ihracat yaptığı ülkeler haritası www.tuik.gov.tr 6
2013 Sayı 16 ULUSLARARASI TİCARETE YENİ BİR SOLUK GETİRDİK 2002-2012 DÖNEMİ DIŞ TİCARETİMİZ (bin dolar) Yıllar İhracat İthalat 2002 36.059.089 51.553.797 2003 47.252.836 69.339.692 2004 63.167.153 97.539.766 2005 73.476.408 116.774.151 2006 85.534.676 139.576.174 2007 107.271.750 170.062.715 2008 132.027.196 201.963.574 2009 102.142.613 140.928.421 2010 113.883.219 185.544.332 2011 134.906.869 240.841.676 2012 152.461.737 236.545.141 2011 yılında 135 milyar dolar ihracata karşılık 241 milyar dolar ithalat gerçekleştirirken, 2012 yılında ihracatımız 152,5 milyar dolara yükselmiş ithalatımız ise 236,5 milyar dolara gerilemiştir. 2008 yılı küresel krizin etkisi altındaki 2009-2012 döneminde ise ihracatımızdaki yıllık ortalama artış oranı %14 ün üzerinde gerçekleşmiştir. 2012 yılında 84 milyar dolar dış ticaret açığı içinde 52 milyar dolar enerji ithalatından kaynaklanmaktadır. Dış ticaret açığımız 2011 yılında 106 milyar dolar iken 2012 yılında 84 milyar dolara geriledi. İhracatımız küresel krize rağmen 2009 2012 döneminde %49 artmıştır. 7
TÜRK MALLARI ARTIK DÜNYANIN HER YERİNDE Dünyada İhracat Yapmadığımız Sadece 2 ye İndi 2002 yılında 185 ülke ve gümrük bölgesine ihracat yaparken 2012 yılında 241 ülke ve gümrük bölgesine ihracat yaptık. İhracat yapmadığımız ülke sayısı (Mikronezya ve Nauru) sadece 2 ye indi. 2002 185 ülke 2012 241 ülke Türkiye nin 2002-2012 İhracat Yaptığı İlk 10 Ülke Kıyaslama Sıra Ülke 2002 İhracatı Pay % Sıra Ülke 2012 İhracatı Pay % 1 ALMANYA 5.869 16,3 1 ALMANYA 13.124 8,6 2 ABD 3.356 9,3 2 IRAK 10.822 7,1 3 İNGİLTERE 3.025 8,4 3 İRAN 9.922 6,5 4 İTALYA 2.376 6,6 4 İNGİLTERE 8.694 5,7 5 FRANSA 2.135 5,9 5 B.A.E. 8.175 5,4 6 RUSYA FED. 1.172 3,3 6 RUSYA FED. 6.681 4,4 7 İSPANYA 1.125 3,1 7 İTALYA 6.373 4,2 8 HOLLANDA 1.056 2,9 8 FRANSA 6.199 4,1 9 İSRAİL 861 2,4 9 ABD 5.604 3,7 10 BELÇİKA 693 1,9 10 İSPANYA 3.717 2,4 Liste Toplamı 21.668 60,1 Liste Toplamı 79.310 52 Genel Toplam 36.059 100 Genel İhracat 152.462 100 İHRACAT YAPMAYAN İLİMİZ KALMADI İhracat artık belli başlı illerimizin değil, tüm Türkiye nin kazanç kapısı oldu. 2002 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan il sayısı 5 iken, 2011 yılında 15, 2012 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan il sayısı 16 olmuştur. 2002 2012 5 il 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan il sayımızı 3 katına çıkardık. 16 il 8
2013 Sayı 16 Toplam İhracatçı Firma Sayımızı %78 Artırdık 2002 de 31.731 olan toplam ihracatçı firma sayımız %78 artmış ve 2012 yılında 56.540 a yükselmiştir. 2002 31.731 2012 56.540 2013 yılı itibarıyla 81 ilimizin tamamı ihracat yapmaktadır. 1 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştiren illerimiz; İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir, Ankara, Gaziantep, Manisa, Denizli, Hatay, Adana, Sakarya, Kayseri, İçel, Konya, Trabzon, Şırnak DOĞU VE GÜNEYDOĞU İLLERİMİZ İHRACATTA ATAĞA KALKTI 2002-2012 yılları arasında en yüksek ihracat hacmi artışı sırasıyla Bingöl, Muş, Osmaniye, Batman ve Hakkâri de gerçekleşmiştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yapılan İhracat Yaklaşık 12 Kat Arttı Güneydoğu Anadolu Bölgesinden yapılan ihracat 2002-2012 döneminde yaklaşık 12 kat artarak 689 milyon dolardan 8,1 milyar dolara çıktı. 2002 689 milyon dolar 2012 8,1 milyar dolar Doğu Anadolu Bölgesinde Yapılan İhracat Yaklaşık 7 Kat Arttı Doğu Anadolu Bölgesinden yapılan ihracat yaklaşık 7 kat artarak 136 milyon dolardan 927 milyon dolara yükseldi. 2002 136 milyon dolar 2012 927 milyon dolar 9
İHRACATÇILARIMIZLA HER ZAMAN KOL KOLA YÜRÜDÜK İhracatçılarımızın ihtiyaç duydukları her an yanlarında yer aldık. İhracata Yönelik Devlet Yardımlarını 2,5 Katına Çıkardık 2002 yılında 252,1 milyon olan ihracata yönelik devlet yardımları %153 oranında artarak 2012 yılında 676,1 milyon ye ulaştı. 2002 252,1 milyon 2012 676,1 milyon Yurtdışı Fuar Desteğinden Faydalanan Firma Sayısını %36,91 Artırdık 2002 yılında 5.391 firma yurtdışı fuar desteği alırken 2012 yılında 7.381 firma söz konusu destekten faydalandı. 2002 5.391 firma 2012 7,381 firma 91 firmamızın 103 markası TURQUALITY Programı kapsamında, 45 firmamızın 48 markası ise Marka Programı kapsamında olmak üzere; toplam 136 firmamızın 151 markası destekleniyor. İHRACATÇILARIMIZI RAKİPLERİNİN BİR ADIM ÖTESİNE TAŞIDIK Bugüne kadar 30 STA imzalanmış, mevcut STA lar içinde 11 tanesi söz konusu ülkelerin AB üyelikleri nedeniyle feshedilmiştir. Hâlihazırda iç onay sürecinde olan Lübnan Anlaşması ile 2011 yılı sonunda askıya alınan Suriye Anlaşması dışındaki 16 STA mız (EFTA, İsrail, Makedonya, Bosna ve Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Ürdün, Morityus ve Güney Kore) yürürlükte bulunmaktadır. 10
2013 Sayı 16 2002 yılından sonra 15 Sesbest Ticaret Anlaşması (STA) (Bosna-Hersek, Tunus, Filistin, Fas, Suriye, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Ürdün, Güney Kore, Kosova ve Morityus) imzalanmış bulunmaktadır. Türkiye nin Serbest Ticaret Anlaşmaları Yürürlükte olan STA larımız, 2012 yılı itibariyle ülkemiz ihracatçılarına, 270 milyonluk nüfuslu, 3,4 trilyon dolarlık milli gelire sahip 1,2 trilyon dolarlık ithalat pazarına avantajlı giriş olanağı sağlamaktadır. Gümrük Birliği kapsamında yapılan ticaret de dikkate alındığında, ticaretimizin yarısına yakını tercihli ticaret kapsamında gerçekleştirilmektedir. Ülkemizin STA müzakerelerini yürüttüğü/müzakerelere başlanması için girişimde bulunduğu ülkelerin milli geliri 32 trilyon dolara tekabül etmektedir. Söz konusu ülkeler, tüm dünyadan gerçekleştirdikleri ithalat göz önünde bulundurulduğunda, 5,3 trilyon dolarlık ithalat pazarı oluşturmaktadır. 1992-2002 Yılları Arasında 3, 2003-2013 Yılları Arasında Serbest Ticaret Anlaşması İmzalandı Ülke Yürürlük-İmza Tarihi 1 EFTA 01.04.1992 Yürürlükte 2 İsrail 01.05.1997 Yürürlükte 3 Makedonya 01.09.2000 Yürürlükte 4 Bosna ve Hersek 01.07.2003 Yürürlükte 5 Filistin 01.06.2005 Yürürlükte 6 Tunus 01.07.2005 Yürürlükte 7 Fas 01.01.2006 Yürürlükte 8 Suriye 01.01.2007 Askıda 9 Mısır 01.03.2007 Yürürlükte 10 Arnavutluk 01.05.2008 Yürürlükte 11 Gürcistan 01.11.2008 Yürürlükte 12 Karadağ 01.03.2010 Yürürlükte 13 Sırbistan 01.09.2010 Yürürlükte 14 Şili 01.03.2011 Yürürlükte 15 Ürdün 01.03.2011 Yürürlükte 16 G.Kore 01.05.2013 Yürürlükte 17 Morityus 01.06.2013 Yürürlükte 18 Lübnan 24.11.2010 İmzalandı 19 Kosova 27.09.2013 İmzalandı 11
İHRACATÇILARIMIZLA BİRLİKTE, İHRACAT SEFERBERLİĞİ BAŞLATTIK 2010 Yılında 39, 2011 Yılında 32, 2012 Yılında 29 Ülkeye Ziyaret Gerçekleştirdik 2009 yılında Küresel Krizin etkilerini en aza indirmek için başlattığımız ihracat seferberliğimizle, başta İhracatçılar Meclisi olmak üzere, ihracatçı birlikleri ve ilgili tüm kurum ve kuruluşların etkin katılım ve katkısıyla çok yoğun bir Ticaret Diplomasisi yürüttük. İHRACATTA YENİ UFUKLARA YELKEN AÇTIK Pazar Çeşitlendirilmesi ve Yeni Bölgelere Açılımla 2009 Yılındaki Dünya Ölçekli Ekonomik Daralma Krizinde 43,6 Milyar Dolardan Fazla İhracat Yaptık İhracatçılarımıza yeni ufuklar açmak, geleneksel pazarlarımız haricindeki pazarları daha yakından takip etmek için yurtdışındaki Ticaret Müşaviri/Ataşelerimizin sayısını 250 e çıkardık. BDT ve Orta Doğu ülkelerindeki pazar payımızın hızla artırılmasını, aynı zamanda bugüne kadar yeterince etkin olamadığımız Uzak Doğu, Latin Amerika ve Kara Afrikası ülkelerine etkin bir giriş sağlanmasını hedef alarak ihracat pazarlarımızın çeşitlendirilmesine yönelik stratejiler uyguladık. Bu dönemde, hem ABD ve Çin Halk Cumhuriyeti gibi her biri ayrı birer ülke kadar ticaret yapan eyaletlere sahip ülkelerdeki temsilciliklerimizi güçlendirdik hem de Nijerya ve Kolombiya gibi gelişme yolundaki ülkelerde yeni temsilcilikler açtık. Böylece ihracatçılarımızın komşu ve çevre ülkelerin ötesindeki pazara giriş imkanlarını ivedilikle öğrenmesine ve rakiplerinin bir adım önüne geçmesini sağladık. İhracatçılarımızın etkin katılımlarıyla düzenlediğimiz genel ve sektörel ticaret heyetleri, fuar katılımları ve Alım Heyeti organizasyonlarıyla ihracatçılarımızın yeni pazarlara girişini kolaylaştırdık. İhracat pazarlarımızın çeşitlenmesi neticesinde özellikle de 2009 yılında yaşanan ve 2. Dünya Savaşından sonraki en ciddi ekonomik daralmaya sebep olan kriz dönemi sonrasında 43,6 milyar dolar fazla ihracat yaptık. 12
2013 Sayı 16 HİZMET TİCARETİNDE DE SÖZ SAHİBİ OLAN BİR TÜRKİYE Dünya Ticaret Örgütü tarafından yayımlanan 2013 yılı Dünya Ticaret Raporuna göre Türkiye; 42 Milyar Dolarlık İhracatı ile 17. Büyük İhracatçısı, 19 Milyar Dolarlık İthalatı ile 27. Büyük İthalatçıdır. 2012 yılında küresel mal ihracatı yalnızca %0,2 oranında artış gösterirken küresel ekonomik daralmaya rağmen hizmet ticaretinde %2 oranında büyüme kaydedildi. Hizmetler sektörü, Gayrisafi Yurtiçi Hasıla mızın %63 ünü toplam istihdamımızın ise %55 ini gerçekleştiriyor. Aldığımız tedbirlerle ve uygulamaya başladığımız stratejilerle mal ticaretinde olduğu kadar hizmet ticaretinde de dünyada söz sahibi bir ülke haline geldik. 2012 yılında, bir önceki yıla nazaran yaklaşık %7 oranında bir artışla 43,4 milyar ABD Doları tutarında hizmet ihracatı gerçekleştirdik. 2023 yılında 150 Milyar ABD Doları hizmet ihracatı gerçekleştirme hedefimize en etkili ve en kısa sürede ulaşmamızı sağlamak üzere 25/06/2012 tarihinde 2012/4 sayılı Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ in yayımlanmasıyla Bakanlığımız tarafından yeni bir destek programı uygulamaya koyduk. Bu destek programı kapsamında hizmet ihracatımızda sıçrama yaratacak kilit sektörler olarak sağlık turizmi, bilişim, film ve eğitim sektörleri belirlendi ve bu sektörler ilk kez kapsamlı ve doğrudan hizmet ihracatını hedef alan, özgün bir program çerçevesinde desteklenmeye başlandı. Türkiye, bugün dünyanın 6., Avrupa nın ise 4. en büyük turizm destinasyonu Ülkemiz inşaat, turizm, taşımacılık, telekomünikasyon hizmet ihracatında dünyada ilk 10, sigortacılık ve mali hizmet ihracatında ise ilk 15 ülkeden biri oldu. 2002 yılında 8,5 milyar dolar turizm gelirlerine sahip olan ülkemiz, 2012 yılında turizmden 29 milyar dolar gelir elde etti. 2002 yılında ülkemize gelen 13 milyon turist sayısını geçen yıl 36 milyona çıkardık. Bu yılın ilk 8 ayında ülkemize gelen turist sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11 artışla 24,8 milyona ulaştı. 13
TÜRKİYE SON 11 YILDA LOJİSTİK SEKTÖRÜNDE ÇOK ÖNEMLİ MESAFELER KATETTİ Türkiye, özellikle son 11 yılda lojistik sektöründe çok önemli mesafeler kat etti. Bugün Avrupa nın en büyük karayolu taşımacılık filosuna, 1,5 milyona ulaşan yıllık TIR sefer sayısına, 68 havalimanı ve 76 limana, 1,4 milyona çıkan uçuş sefer sayısına sahip bir Türkiye var. Limanlarımızda 2003 yılında toplam 190 milyon ton ve 2,5 TEU yük işlem görürken, 2012 yılında bu rakamlar sırasıyla 400 milyon ton ve 7 milyon TEU seviyelerine yükseldi. MÜTEAHHİTLERİMİZ ARTIK TÜM DÜNYADA TANINIYOR Türkiye En Büyük Müteahhitlik Firmalar Listesinde 2. Sırada Yerini Aldı Müteahhitlik hizmetleri sektörünün önde gelen yayınlarından Engineering News Record (ENR) Dergisi nin, her yıl belirlediği dünyanın en büyük müteahhitlik firmaları listesi bu yıl 225 yerine 250 firmayı içerecek şekilde açıklandı ve Türkiye firma sayısında, bugüne kadar ulaşılan en yüksek sayı olan 38 firma ile Çin Halk Cumhuriyeti nin arkasından ikinci sıradaki yerini korudu. Ayrıca ENR Dergisi tarafından açıklanan dünyanın en büyük 225 teknik müşavirlik firması listesinde de Türkiye 4 firma ile yer alarak bu alanda da bugüne kadar ulaşılan en yüksek sayıda firma ile girme başarısı gösterdi. Dünyanın en büyük müteahhitlik ve teknik müşavirlik firmaları arasına girme başarısı gösteren firmalarımız için 1 Ekim 2013 tarihinde Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ın da katılımı ile ödül töreni Bakanlığımız tarafından düzenlendi. Teknik müşavirlik sektörünün yurtdışındaki hedef pazarlarda etkinliğinin artırılması amacıyla hazırlanan devlet yardımları mevzuatının daha kolay uygulanabilmesini teminen mevzuatta revizyona gidilmiş ve 2012/3 sayılı Teknik Müşavirlik Şirketlerine Sağlanacak Devlet Yardımları Hakkında Tebliğ 25/06/2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anılan Tebliğ in yürürlüğe girmesi sonrasında sektöre 3 milyon nin üzerinde ödeme gerçekleştirilmiştir. 14
2013 Sayı 16 MÜTEAHHİTLERİMİZ REKORLARA DOYMUYOR Yurtdışında ilk defa iş üstlenilen 1972 yılından 2013 yılı 8. ayı itibarıyla 102 ülkede 260 milyar dolar değerinde 7.261 proje üstlenilmiştir. 2002 yılında 20 milyon dolar olan ortalama proje bedeli 2012 yılında 55 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır. 2002 20 milyon dolar 2012 55 milyon dolar Söz konusu rakam müteahhitlik firmalarımızın katma değeri daha yüksek, prestijli projeler üstlendiklerinin bir göstergesidir. Türk müteahhitlik sektörünün yurtdışı iş hacminin 2023 yılında 100 milyar dolara çıkması beklenmektedir. Yurtdışında ilk defa iş üstlenilen 1972 yılından 2013 yılı 8. ayı itibarıyla 102 ülkede 260 milyar dolar değerinde 7.261 proje üstlenilmiştir. Yıllar Proje Bedeli (milyar $) 2002 2,6 2003 4,5 2004 11,3 2005 12,3 2006 24,2 2007 25,3 2008 24,8 2009 21,7 2010 22,7 2011 20,2 2012 27,1 15
TEŞVİKLERLE HER BÖLGEDE SANAYİLEŞMEYİ SAĞLADIK Teşvik sisteminde yapısal dönüşüm gerçekleştirdik ve Bölgesel - Sektörel Teşvik Sistemini uygulamaya başladık. 2002-2012 yılları arasında yatırımlarda devlet yardımlarına ilişkin dört ana mevzuat yayımlanmıştır. Bu mevzuatlar; 7 Temmuz 2002 tarihli 2002/4367 Karar, 6 Ekim 2006 tarihli 2006/10921 Karar, 16 Temmuz 2009 tarihli 2009/15199 sayılı Karar ve 19 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe giren 2012/3305 sayılı karardır. 2009 yılında 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bölgesel ve sektörel seçiciliği olan bir teşvik sistemini hazırladık. Teşvik sisteminde tüm Türkiye, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak, dört gruba ayrılmıştır. Bölgesel teşvik sistemi olarak adlandırılan sistemde, il grubunun sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesi azaldıkça destek yoğunluklarının artarak uygulanması öngörülmüş olup anılan Karar kapsamındaki destekler; Vergi indirimi, Sigorta primi işveren hissesi desteği, Yatırım yeri tahsisi, Faiz desteği, KDV istisnası, Gümrük vergisi muafiyetidir. Yeni Teşvik Sistemiyle Ülkemize 129,5 Milyar Dolar Yabancı Yatırımı Sağlandı Halen yürürlükte bulunan ve 2012 yılında uygulanmaya başlanan 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında ise, teşvik sisteminin uygulanması açısından illerimizi gelişmişlik seviyelerine göre 6 bölgeye ayırdık. Ülkemize yatırım yaparak en ileri teknolojileri getirecek olan, yeni istihdam olanakları yaratarak ülkemiz kalkınmasına ek bir güç kazandıracak olan yabancı yatırımcılar için tarihimizin en cömert, en avantajlı teşviklerini getirdik. 2003 yılından bu yana ülkemize gelen 129,5 milyar dolar yabancı yatırımı yeni teşvik sistemimizle daha da arttırmayı hedefliyoruz. 16
2013 Sayı 16 Bu sistemde bölgesel ayrım, 2009/15199 sayılı Karar çerçevesinde uygulanan sistemdeki il grupları nı ve onların sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerini dikkate almak yerine; bizzat illerin kendi sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerini esas almak suretiyle gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması hedeflenmiştir. Yatırım Teşvik Mevzuatı - Bölgesel Harita 2012/3305 sayılı Karar kapsamında teşvik sistemi uygulamaları: Genel Teşvik Uygulamaları Bölgesel Teşvik Uygulamaları Büyük Ölçekli Yatırımlar Stratejik Yatırımlar Bu uygulamalar kapsamında ülkemizde yatırım yapan yatırımcılara sağlanan destekler: Katma Değer Vergisi İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği Gelir Vergisi Stopajı Desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için) Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için) Katma Değer Vergisi İadesi Desteği (Stratejik yatırımlar için) 17
2002-2012 döneminde sabit yatırım tutarı 4 katın üzerinde, belge başına yatırım tutarı ise 3 kata yakın artmıştır 2002-2012 Tarihleri Arasında Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinin Yıllara Göre Dağılımı Yılı Belge Adedi Sabit Yatırım (Milyon ) İstihdam (kişi) 2002 2.703 12.883 139.512 2003 3.326 12.854 148.131 2004 3.599 16.810 166.063 2005 3.976 18.323 175.849 2006 2.876 15.460 116.216 2007 2.784 22.672 126.271 2008 2.993 25.205 114.876 2009 2.335 30.208 85.796 2010 4.195 63.302 151.919 2011 4.424 54.324 126.656 2012 4.329 57.691 147.258 Genel Toplam 37.540 329.732 1.498.547 2002-2012 yılları arasında, en fazla teşvik belgesinin düzenlendiği sektör imalat sektörüdür. Bu durum bize ülkemizin kalkınması ve ekonomik dönüşüm için gerekli ana sektör olan imalat ve üretim sektöründe gerçekleştirilen yatırımların arttığını işaret etmektedir. Yeni Teşvik Sistemi nin kabulü ile amaçlanan hedeflere hızla ulaşıyoruz. Yabancı yatırımcıların Sistem e ilgisi her geçen gün daha da artmakta. Sistem in yürürlüğe girdiği dönemden bu yana olan istatistikler ile bir önceki dönem karşılaştırıldığında fark ortada. Dönemi Belge Adedi Sabit Yatırım (Milyon ) İstihdam (kişi) 20.06.2012-30.09. 2013 6.216 93.219 229.745 10.03.2011-19.06.2012 5.382 60.613 149.924 Değişim 15,50 53,79 53,24 18
2013 Sayı 16 YABANCI YATIRIMLAR İÇİN BİR ÇEKİM MERKEZİ HALİNE GELDİK Türkiye ye gelen uluslararası doğrudan yatırım tutarını yaklaşık 9 kat artırdık. Türkiye ye gelen uluslararası doğrudan yatırım tutarı 2002 yılına kadar olan dönemde sadece 13 milyar 996 milyon ABD Doları iken, 2002-2012 yılları arasında yaklaşık 9 kat artarak toplam 123 milyar 857 milyon ABD Dolarına ulaşmıştır. YILLAR ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ ($) 2002 1.082 2003 1.702 2004 2.785 2005 10.031 2006 20.185 2007 22.047 2008 19.760 2009 8.663 2010 9.036 2011 16.047 2012 12.519 TOPLAM 123.857 19
Zafer ÇAĞLAYAN Ekonomi BAKANI Son 11 yılda ekonomi alanında uyguladığımız kararlı politikaların sonuçlarını bugün açıkça görüyoruz. Dünyanın tüm ekonomilerini derinden etkileyen küresel krizlere rağmen dimdik duran ekonomimiz, her geçen gün yeni rekorlara imza atıyor. 2002 yılından bu yana sağladığımız güven ve istikrar ortamı sayesinde ülkemiz, küresel ticaretin kalbinin attığı yer oldu. Sadece mal ticaretinde değil, müteahhitlik ve turizmde de elde ettiğimiz başarılar neticesinde artık Türkiye miz küresel ticaretin belirleyici güçlerinden biri oldu. Gitmediğin yer senin değildir diyerek tüm dünyayı karış karış dolaştık ve ihracatçılarımızın ufkunu açtık. Ne mutlu bize ki, bugün dünyanın neresine gidersek gidelim ihraç ürünlerimizi ya da işadamlarımızın imzasını taşıyan projeleri görüyoruz. İhraç ürünlerimizin satılmadığı, iş yapmadığımız ülke ya da bölge çok şükür kalmadı. Ürünlerimizin ve altına imza attığımız projelerin kalitesi ülkemizin sınırlarını çoktan aştı ve Türkiye markası artık kaliteyle, mükemmellikle ve sıfır hata ile eş anlamlı olarak kullanılıyor. Sayın Başbakanımızın önderliğinde özel sektörümüzle omuz omuza elde ettiğimiz bu başarılara yenilerini ekleyerek Cumhuriyetimizin 100. yılını kutlayacağımız 2023 hedeflerine belki de çok daha erken ulaşacağız. 10 yıl gibi kısa süre içinde milli gelirimizi 2 trilyon dolara, kişi başına gelirimizi 25.000 dolara, mal ihracatımızı 500 milyar dolara, hizmet ihracatımızı da 150 milyar dolara çıkararak Türkiye yi dünyanın en gelişmiş 10 ülkesinden biri yapacağız. ADALET VE KALKINMA PARTİSİ GENEL MERKEZİ Söğütözü Caddesi No: 6 Söğütözü / ANKARA Tel : 0 312 204 50 00 Faks : 0 312 204 50 20