Parlakbirgelecek.com Araştırma Serisi Yıl:4 Sayı:18 12 Ağustos 2016 2016 Tercih Dönemi Üniversite Yerleşme Analizi 2016/2017 eğitim yılı birinci yerleştirme sonuçları ÖSYM tarafından 10 Ağustos 2016 tarihinde tercihlerin yapılması üzerinden bir hafta geçtikten sonra açıklanmıştır. Parlakbirgelecek.com olarak yerleştirmelerle ilgili olarak yaptığımız değerlendirmede öne çıkan noktalar aşağıda özetlenmiştir: 2016 yılında aday sayısındaki artış oranı tercih hakkına sahip olan aday sayısına yansımamış ve tercih hakkına sahip aday oranı %7,7 azalmıştır. Tercih yapan aday oranı ise 2016 yılında %8,3 artmış ve 2011 yılından beri en yüksek seviyeye ulaşmıştır (%70). 2016 yılı kontenjan doluluk oranı 2015 yılına göre %2,3 azalarak %92,9 olarak gerçekleşmiştir. Devlet üniversitelerinin lisans programlarında kontenjan doluluk oranı 3 puan azalarak %96, önlisans programlarında ise 4 puan azalarak %93 olmuştur. Temel İstatistikler Tercih Hakkına Sahip Aday Tercih Yapan Aday 2016: 1.957.626 2015: 2.010.790 2016: 1.370.007 2015: 1.239.800 Yerleşen Aday 2016: 792.249 2015: 784.950 Lisans Yerleşen Aday Önlisans Yerleşen Aday 2016: 423.479 2015: 417.714 2016: 368.770 2015: 367.236 Vakıf üniversitelerinin lisans programlarında kontenjan doluluk oranı değişmeyerek %91, önlisans programlarında ise 4 puan azalarak %85 olmuştur. 2016 yılı birinci yerleştirme sonuçlarına göre toplam 30 üniversite tüm kontenjanlarını doldurmuştur. Bu üniversitelerden 17 si Devlet 13 ü ise Vakıf Üniversitesidir.
Tercih Eğilimleri 2016 yılında ÖSYS ye başvuran aday sayısı 2015 e göre %6 artarak 2.256.377 ye ulaşmıştır. Sınavlarda başarılı olan toplam 1.957.626 aday tercih yapma hakkı kazanmıştır. Bu hakkını kullanarak tercih yapan aday sayısı 1.370.007 olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılının aksine tercih yapan aday oranı %62 den %70 e yükselerek 2011 den beri en yüksek seviyeye erişmiştir. Bu orandaki artışın en büyük sebebi ise tercih yapma hakkına sahip aday oranındaki önemli seviyede düşüştür. Buna rağmen tercih yerleşme oranında görülen yaklaşık %5,5 lik düşüş, bu yıl 30 dan 24 e düşen tercih sayısıyla birlikte adayların tercihlerdeki beklentilerini yüksek tuttuklarını göstermiştir. Bu donemde üniversitelerin kontenjan arzı ise (AÖF hariç ) toplamda %3,5 büyüyerek 852.396 ya ulaşmıştır. Yerleşen aday artışının kontenjan artısından düşük olması kontenjan doluluklarına yansımıştır. 2015 yılında kontenjanların %4,7 si boşken 2016 yılında bu oran %7,1 e yükselmiştir. Toplam kontenjan arzındaki artış ağırlıklı olarak Devlet Üniversiteleri tarafından sağlanmıştır. 2016 yılında Devlet Üniversiteleri nin toplam kontenjanı %4,6 artarak 678.696 ya yükselirken, Vakıf Üniversiteleri nin toplam kontenjanı neredeyse hiç değişmeyerek 153.544 olmuştur. Bunun en büyük sebebi ise kapanan 15 vakıf üniversitesinin 19.349 kontenjanıdır. KKTC deki kontenjanlar ise %3,1 oranında azalarak 18.266 olmuştur. doluluk oranının lisans programlarında %96, önlisans programlarında %93 olduğu görülmektedir. Vakıf Üniversitelerinin kontenjan doluluk oranları lisans programlarında %91, önlisans programlarında ise %85 olarak gerçekleşmiştir. Devlet Üniversitelerinin lisans ve önlisans programları kontenjan doluluk oranları 2015 e göre 3 ve 4 puan düşüş gösterirken, Vakıf Üniversitelerinin lisans programlarındaki kontenjan doluluk oranları 2015'e göre aynı kalmış, önlisans programları kontenjan doluluk oranı ise 4 puan azalış göstermiştir. ÖSYS ye başvuruların %6 artmasına ve 15 vakıf üniversitesinin kapanmasıyla kontenjanlarda yaşanan daralmaya rağmen kontenjan doluluk oranlarında yaşanan düşüş yükseköğrenim arz- talep dengesindeki yapısal bazı sorunların altını çizmektedir. Lise Türlerine Göre Yerleşme Sonuçları 26 farklı lise türünde yerleştirmelere bakıldığında (AÖF dahil) toplam başvuran aday sayısındaki %6 artış ve %3,5'lik kontenjan artışına paralel olarak yerleşen aday sayısındaki %1 artış ile genel yerleşme oranlarının %46 dan %43 e düştüğü görülmektedir. ÖSYS ye başvuran adaylara bakıldığında da dikkati çeken bazı değişimler görülmektedir. Özellikle Temel Liselere dönüşüm sebebiyle Özeli Lise aday sayısının yaklaşık 105bin adet arttığı, Düz Lise aday sayısının ise 83bin düştüğü görülmektedir. Dikkati çeken bir başka oran ise İmam Hatip Lisesi mezunu adaylarda görülen %33 lük (yaklaşık 50bin aday) artıştır. Lise türlerine göre yerleşme başarılarını incelediğimizde 2016 yılında Anadolu ve Fen Liselerinin yerleştirme performanslarının ortalamanın üzerinde düştüğü görülmektedir. Yerleştirme Sonuçları 2016 yılında toplam 792.249 aday bir lisans ya da ön lisans programına yerleşmiş ve kontenjan doluluk oranı 2015 e göre %2,4 azalarak %92,9 a düşmüştür. Detaylı kırılıma bakıldığında, Devlet Üniversitelerinin kontenjan 2
Lise türlerine göre lisans programlarına yerleşme oranlarına bakıldığında, en yüksek lisans yerleşme oranını Sosyal Bilimler Liselerinin %68 yerleşme oranı ile 2016 yılında da devam ettirdiği görülmektedir. Fen Liseleri lisans yerleşme oranı 2016 yılında %54 e düşmüştür. Anadolu Liseleri lisans yerleşme oranı %41 e düşmüş ve Düz Liselerin yerleşme oranı %13 e düşmüştür. Lisans Yerleştirme Sonuçlarına Göre Öne Çıkan Üniversiteler 2016 yılı birinci yerleştirme sonuçlarına göre toplam 30 üniversite tüm kontenjanlarını doldurmuştur. Bu üniversitelerden 17 si Devlet 13 ü ise Vakıf Üniversiteleridir. 2015 yılında %100 kontenjan doluluk oranı yakalayan üniversite sayısı 16 sı Devlet 16 sı Vakıf olmak üzere 32 üniversite idi. Kontenjanlarının tümünü dolduran Devlet Üniversiteleri, kontenjan sırasıyla; Abdullah Gül, Ağrı İbrahim Çeçen, Ankara Sosyal Bilimler, Bandırma Onyedi Eylül, Boğaziçi, Bursa Teknik, Galatasaray, Gebze Teknik, Hacettepe, Hakkari, İzmir Katip Çelebi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mardin Artuklu, Mimar Sinan Güzel Sanatlar, Sağlık Bilimleri, Uludağ, ve Yıldırım Beyazıt Üniversiteleri olmuştur. Kontenjanlarının tümünü dolduran Vakıf Üniversiteleri: Atılım, Çağ, Çankaya, İstanbul 29 Mayıs, İstanbul Bilim, İstanbul Rumeli, İstanbul Sabahattin Zaim, Koç, Konya Gıda ve Tarım, Sabancı, TED, TOBB Ekonomi ve Teknoloji ve Yüksek İhtisas Üniversiteleri olmuştur. Temmuz 2016 tarihli Araştırma Serisi raporumuzda üniversitelerin kontenjan değişikliklerinin detaylı analizini sizlerle paylaşmıştık. (Raporun yazıldığı tarihten bu vakte 15 Vakıf Üniversitesi kapatılmıştır.) Yerleştirme sonrasında kontenjan doluluk oranlarında da dikkate değer gelişmeler oluşmuştur. Kontenjan dağılıma bakıldığında 2016 yılında 5 üniversitenin kontenjanlarını sabit tuttuğu, 28 üniversitenin kontenjanlarını düşürdüğü, 127 üniversitenin ise kontenjanlarını artırdığı görülmektedir. Ayrıca 5 yeni üniversite açılmış, 15 üniversite ise kapatılmıştır. Kontenjanlarını düşüren 28 üniversiteden 11'inin doluluk oranlarında artış gözlenmiştir. Bu üniversiteler arasında en çok dikkati çeken doluluk oranının %79 dan %91 e yükselten Kadir Has Üniversitesi olmuştur. Kontenjanları düştüğü halde doluluk oranı da düşen 16 üniversiteden en çok dikkat çeken üniversite, kontenjanlarını %10 düşürdüğü halde doluluk oranı da %95 ten %81 e gerileyen Batman Üniversitesi dir. Kontenjanlarını artıran 127 üniversiteden 27'si kontenjan doluluğunu da yükseltmiştir. Kontenjanını artıran üniversiteler arasında kontenjan doluluğu en çok artan 10 üniversite aşağıdaki grafikte verilmiştir. Kontenjan Doluluk Ar/şı 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Maltepe Esenyurt Haliç Türk-Alman Bursa Teknik Medipol Ufuk İzmir Ekonomi Okan Artvin Çoruh Kontenjanlarını Artıran ve Doluluk Oranlarını En Çok Artıran 10 Üniversite Kontenjanlarını artırırken düşen kontenjan doluluk oranları ile karşılaşan üniversite sayısı 85 olmuştur. Bu Üniversitelerden İstanbul Kemerburgaz, Gedik ve İstanbul Şehir Üniversiteleri kontenjan doluluklarında önemli düşüşler görmüştür. İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi kontenjanlarını %24 artırırken, kontenjan doluluk oranında %28 lik bir düşüş yaşamıştır. Gedik Üniversitesi kontenjanlarını %7 artırmış, kontenjan doluluk oranında ise %24 lük bir düşüş yaşamıştır. İstanbul Şehir Üniversitesi kontenjanlarını %55 artırmış, ancak kontenjan doluluk oranında %15 lik bir düşüş yaşamıştır. 3
Yerleşen aday sayısı en çok artan ilk 5 üniversite ile, yerleşen aday sayısı en çok düşen ilk 5 üniversite aşağıdaki grafikte verilmiştir Buna göre 2016 yılında Vakıf Üniversiteleri tam ücret karşılığı yerleşme oranları %0,6 azalarak %89,1 seviyesine inmiştir. Vakıf Üniversitelerinin finansal kaynaklarının önemli bir kısmının öğrenci ücretlerinden yaratıldığı düşünüldüğünde, Vakıf Üniversitelerine tam ücret karşılığı yerleşen aday sayıları yaratılan kaynak açısından önemli bir gösterge olmaktadır. Tam ücret karşılığı yerleşen aday sayısı en çok artan ilk 10 üniversite ile tam ücret karşılığı yerleşen aday sayısı en çok düşen ilk 10 üniversite aşağıdaki grafiklerde verilmiştir. Yerleşen Aday Sayısı En Çok Artan ve Düşen Üniversiteler Vakıf Üniversiteleri Lisans Programları Yerleştirme Performansı Vakıf Üniversitelerinde Devlet Üniverstelerinden farklı olarak tam veya kısmi ücretli programların bulunması tercihlere de yansımaktadır. Genel yerleşme oranlarından da görüldüğü gibi Vakıf Üniversitelerine yerleşme oranlarının Devlet Üniversitelerine göre daha düşük olmasındaki en önemli etmenlerden biri ücret değişkenidir. Vakıf Üniversitelerinin lisans programları yerleşme performanslarını analiz ederken burs oranları nedeniyle oluşabilecek farkları kapatmak amacıyla tam ücret karşılığı kontenjan ve yerleşmelere bakılabilir. Tam ücret karşılığı hesaplamalarda kontenjan ve yerleşen aday sayıları 1- burs oranı ile çarpılmaktadır. Örneğin; %100 burslu bir kontenjanın tam ücret karşılığı 0 olarak alınırken %25 burslu bir kontenjanın karşılığı 0.75 olarak hesaplanmaktadır. 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Medipol KTO Karatay Gelişim Başkent Bahçeşehir Maltepe Yaşar Avrasya FSMVÜ Kültür Tam Ücret Karşılığı Yerleşen Aday Sayısı En Çok Artan 10 Üniversite 0-50 -100-150 -200-250 İZÜ TOBB ETÜ Aydın Sabancı Işık Gedik Yeditepe Arel Ul. Antalya Yeni Yüzyıl Tam Ücret Karşılığı Yerleşen Aday Sayısı En Çok Düşen 10 Üniversite 4
Başarı Performansı Üniversitelerin başarı performansını değerlendirirken kontenjan ve kontenjan doluluk politikalarının yanında yerleşen aday kalitesi de önemli bir göstergedir. Tanımsal olarak kontenjanlar arttıkça başarı sıraları da düşmektedir. Örneğin lisans programlarının 2016 yılında kontenjanları %3 artarak 436.484 ten 449.018'e yükselmiş, buna paralel olarak da kontenjan ağırlıklı ortalama başarı sıraları ise 181.046 dan 221.416 ya gerilemiştir. 2016 yılında kontenjan ağırlıklı taban başarı sıralarını en çok yükselten üniversiteler sırasıyla Türk- Alman, İstanbul Sabahattin Zaim, Özyeğin, Sabancı, İzmir Ekonomi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji, Koç, Yıldırım Beyazıt, Işık ve Maltepe Üniversiteleri olmuştur. Burada dikkati çeken başarı sıralarını en çok yükselten ilk 10 üniversitenin 8 tanesinin vakıf üniversiteleri olmasıdır. Benzer şekilde İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi kontenjanlarında %5 artışa giderken tam burslu karşılığı kontenjanları %13 artmıştır. Bu da başarı sıralarında %38 lik bir iyileşme olarak yansımıştır. Sabancı Üniversitesi tam burslu karşılığı kontenjanlarını %18 artırmış ve başarı sıralarında %20 lik bir artış yakalamıştır. Bu üniversitelerden sadece TOBB ETÜ tam burs karşılığı kontenjanlarını düşürmüş ancak toplam kontenjanlarını da düşürdüğünden başarı sırasında artış yakalamıştır. 2016 yılında kontenjan ağırlıklı taban başarı sıralarını en çok düşüren üniversiteler sırasıyla Yüksek İhtisas, Hakkari, MEF, Bezm- i Alem Vakıf, İstanbul Şehir, Acıbadem, Sanko, Abant İzzet Baysal, Uluslararası Antalya ve Sinop Üniversiteleri olmuştur. Başarı sıraları en çok gerileyen ilk 10 üniversitenin 3 tanesi Devlet, 7 tanesi de Vakıf üniversiteleridir. 0% -10% -20% -30% -40% -50% -60% -70% -80% -90% -100% Sinop Ul. Antalya İzzet Baysal Sanko Acıbadem Şehir Bezm-i Alem MEF Hakkari Yüksek İhNsas 2016 Yılı Kontenjan Ağırlıklı Taban Başarı Sıraları En Çok Düşen 10 Üniversite 2016 Yılı Kontenjan Ağırlıklı Taban Başarı Sıraları En Çok Yükselen 10 Üniversite Bu ilk 10 üniversitedeki vakıf üniversitelerinin çoğu burslu kontenjanlarındaki göreceli artışlarla dikkati çekmektedir. Örneğin İzmir Ekonomi Üniversitesi nde tam burslu karşılığı* kontenjan sayısı %52 yükselmiş, toplam kontenjanı ise %15 yükselmiştir. Bu da üniversitenin kontenjan ağırlıklı ortalama taban başarı sırasının 240.000 den 216.000 e ilerlemesine katkıda bulunmuştur. Başarı sıralarında gerileme yaşayan bu üniversitelerde öne çıkan en önemli etken yüksek kontenjan artışlarıdır. Örneğin, Devlet Üniversitelerinden Abant İzzet Baysal, Hakkari ve Sinop Üniversiteleri sırasıyla %10, %295 ve %61 kontenjan artışı yaşamışlardır. Vakıf üniversitelerinde İstanbul Şehir Üniversitesi kontenjanlarını %55 artırmış, başarı sırasında %40'lık bir gerileme yaşamıştır. Acıbadem Üniversitesi kontenjanlarını %29 artırmış, başarı sırasında %36 lık bir gerileme yaşamıştır. 5
MEF Üniversitesi ise kontenjanlarını çok az arttırmasına karşılık tam burslu karşılığı kontenjanda azalmaya gitmiş, bu değişiklik ise başarı sırasında %52 düşüş olarak yansımıştır. İlk 10 üniversite dışında kontenjan ve burs politikalarının başarı sıralarına yansıması dikkati çeken diğer üniversiteler de vardır. Devlet Üniversiteleri arasında Afyon Kocatepe, Tunceli, Şırnak, Muş Alparslan ve Karabük Üniversiteleri önemli kontenjan daralmalarına rağmen düşen başarı sıraları ile dikkati çekmektedir. Abdullah Gül Üniversitesi ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü ise yüksek kontenjan artışlarına rağmen başarı sıralarında yakaladıkları iyileşmelerle dikkati çekmektedir. Vakıf Ünivesiteleri arasında Koç Üniversitesi toplam kontenjanlarını arttırmasına ve tam burslu karşılığı kontenjanlarını oransal olarak değiştirmemesine rağmen, başarı sıralarını yükseltmesiyle dikkati çekmektedir. Madalyonun öbür yüzünde ise Uluslararası Antalya Üniversitesi, kontenjanlarını düşürmesine ve tam burslu karşılığı kontenjan artışı toplam kontenjan artışından daha yüksek olmasına rağmen başarı sıralamasında yaşadığı %31 lik gerileme ile dikkati çekmektedir. *Eğer bir programın biri tam burslu biri %50 burslu 2 kontenjanı varsa tam burslu kontenjan karşılığı 1.5 olur. Kaynak: ÖSYM 2016 Kontenjanlar Kılavuzu, 2016- ÖSYS Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler 6
Parlakbirgelecek.com Araştırma Serisi Yıl:4 Sayı:18 12 Ağustos 2016 Parlakbirgelecek.com Nedir? Parlakbirgelecek.com, üniversite adaylarının ilgi, beceri ve iş değerlerine uygun meslekleri edinecekleri üniversite programlarını bilinçli olarak tercih etmelerine yardımcı olan; bu programlara girmeleri için gerekli olan bireysel öğrenme ve rehberlik ihtiyaçlarına sistematik bir şekilde cevap veren entegre bir platformdur. 500.000'in üzerinde üyeye sahip platform, üyelerine sağladığı çeşitli hizmetlerin yanında, üniversitelerin kurumsal beklentilerine uygun adaylara ulaşmalarına ve onlarla iletişim kurmalarına da yardımcı olmaktadır. Parlakbirgelecek.com ayrıca, uzman ekibi ile üniversiteler için hem sektörel hem de rekabet artırmaya yardımcı olan özel raporlar hazırlamakta ve strateji danışmanlığı hizmetleri sunmaktadır. Yönetim ve Araştırma Ekibi Orkun Şahmalı CEO ve Kurucu Ortak orkun@parlakbirgelecek.com Ferda Şahmalı COO ve Kurucu Ortak ferda@parlakbirgelecek.com Berk Orbay Ürün Geliştirme Koordinatörü berk@parlakbirgelecek.com Burcu Tur Yüksel İçerik Geliştirme Koordinatörü burcu@parlakbirgelecek.com İletişim Bilgileri PBG Elektronik Ticaret ve Danışmanlık A.Ş. Birlik Sokak BİMAK- 1 No:13 D:6 Nispetiye İstanbul Tel: +90(212)296 4341 Email: info@parlakbirgelecek.com Web: www.parlakbirgelecek.com