tmmob makina mühendisleri odası. UÇAK, HAVACILIK VE UZAY MÜHENDİSLİĞİ KURULTAYI BİLDİRİLER KİTABI 10 MAYIS 2003 ESKİŞEHİR MMO Yayın No : E/2003/332 ISBN N6 :975-395-630-4
tmmob makina mühendisleri odası Sümer Sk. No: 36/1-A Demirtepe, 06440 - ANKARA Tel : (0312) 231 31 59-231 31 64-231 80 23-231 80 98 Fax : (0312) 231 31 65 URL : http://www.mmo.org.r ODA YAYIN NO ISBN NO : E/2003/332 : 975-395-630-4 BU YAPITIN YAYIN HAKKI MMO'NA AİTTİR. Kitabın hiçbir bölümü değiştirilemez, alıntı yapılamaz. MMO'nın izni olmadan kitabın hiçbir bölümü elektronik, mekanik fotokopisi vs. yollarla kopya edilemez. DİZGİ : TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI ESKİŞEHİR ŞUBESİ Cengiz Topel Cad. Tersel Sok. No:2 Ata Apt. K:6 D: 15 ESKİŞEHİR Tel: (0.222) 230 93 60 Fax: (0.222) 231 38 54 Url: http://www.mmo.org.tr/eskisehir BASKI : UĞUR OFSET AŞ. GAMAKO Matbaacılar Sitesi ESKİŞEHİR Tel: (0.222) 220 19 01-02 Fax: (0.222) 217 90 13-14
SUNUŞ TMMOB Makina Mühendisleri Odası yıllardır ülke kaynaklarının halkımız ve ülkemizin çıkarları doğrultusunda bilimsel esaslar çerçevesinde kullanımını, üretimin ve sanayileşmenin kalkınmada temel olduğunu savuna gelmiştir. Bu anlamda Odamız, Üyelerimizin eğitilmesi, belgelendirilmesi, mesleğin geliştirilmesi, ve denetlenmesi faaliyetlerinin yanı sıra, yaptığı onlarca Kongre, Kurultay, Sempozyumlarla, kendi uzmanlık alanlarından yola çıkarak ülke ve toplum sorunları üzerine konunun taraflarını, uzmanlarını bir araya getirip ülke politikalarının şekillenmesine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Odamız, halkı ve kamuoyunu bilgilendirmek, çözüm önerileri ortaya koymak için bağımsız, demokratik platformlar oluşturmaktadır. II. Ulusal Uçak Havacılık ve Uzay Mühendisliği Kurultayı da bu platformlardan biri olarak değerlendirilmelidir. Ülkemizde, yarım yüzyıllık geçmişiyle, uçak, havacılık ve uzay mühendisleri de artık küçümsenmeyecek bir sayıya ulaşmışlardır. Teknolojinin öncü dallarından olan bu alanda eğitim gören öğrenci arkadaşlarımız ve çalışan meslektaşlarımızın sorunları da geçen yıllarla birlikte azalmamış, tersine artmıştır. Uçak, havacılık ve uzay mühendislerinin çalışma koşullarına ilişkin herhangi bir çalışma yapılmamış, meslektaşlarımızla ilgili tam ve doğru istatistiksel veriler derlenmemiştir. Değişik kurumlara dağılmış olan mezunlar arasında, bilgi, beceri ve sorun paylaşımının sağlanabileceği bir ortam oluşturulmamıştır. TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına Eskişehir Şube sekreteryalığında 12 Mayıs 2001 tarihinde gerçekleştirilen ve ülkemizde bir ilk olan I. Ulusal Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Kurultayı bu sorunların gündeme getirilerek çözüm önerilerinin tartışıldığı bir platform haline gelmişti. 2003 yılında ikincisini gerçekleştirdiğimiz Kurultayımızda, Meslektaşlar arasında birlikteliğin sağlanması, katılımda artışın olması, ufuk açan görüşlerin ortaya konması, mesleki örgütlülükte dayanışmanın sağlanması, uçak, havacılık ve uzay mühendislerinin mesleki kimliklerinin ve sorunlarının belirlenerek çözüm önerilerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Sorunlar temelde, ülkenin kararlıkla uyguladığı bir bilim, teknoloji ve sanayi politikası olmamasından kaynaklanmaktadır. Geçmişte Uç kez kurulup çökmüş olan havacılık ve uzay sanayinin, kendi ayakları üzerinde durduğunu, teknoloji transferi düzeyini aştığını, kalıcılık kazandığını söylemek hala mümkün değildir. Kurultayımızda Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Eğitimi, Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendislerinin Çalışma Yaşamı, Türkiye'de Havacılık ve Uzay Faaliyetleri ve Politikalar başlıkları altında yapılan 3 oturumda sunulan 16 bildiride ve etkinlik sonunda düzenlenen "Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendislerinin Mesleki Kimlikleri ve Sorunları" konulu panelde, sektörün sorunları tartışılarak yeni perspektifler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Odamızın görevleri arasında yer alan mesleğimizle ilgili alanlarda meydana gelen bilimsel ve teknolojik gelişmelerin, uygulamadaki sorunların ve alternatif çözüm önerilerinin ortaya konmasına, yeni uygulamaların tanıtılmasına hizmet eden, II. Ulusal Uçak Havacılık ve Uzay Mühendisliği Kurultayı'nın; Devlete, üniversitelere, üreticilere, ilgili tüm kurum ve kuruluşlara düşen görevler ve sorumlulukların mesaj olarak iletilmesi anlamında çok önemli bir etkinlik olduğu inancındayız. Bundan sonra düzenlenecek Kurultaylarda sorunların çözümleri doğrultusunda pratik adımların atıldığı ortamların gerçekleşmesi dileğiyle... Saygılarımızla, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu
DÜZENLEME KURULU 1- ElifÖZTÜRK 2- Güler AYYILDIZ 3- Birsen ERDEM 4- Gizem KARSLI 5- Goncagül K. ÇUHADAR 6- Hakan ÖZTÜRK 7- Hülya BÜKER 8- İbrahim DALKILIÇ 9- Metin KARTAL 10-O. Burak AKKAYA 11-Özcan ERTEM 12-Sevda ÖZSOY 13-Uğur ÇELİKYAY 14-Varhk ÖZERCÎYES 15-Volkan NALBANTOĞLU 16-Selçuk SOYLU 17-Doğan USTAER 18-Tayyar ÇAYDERE 19-Yüksel SÜLÜK 20-Melih C. KUŞHAN 21-M. Faruk SEVİM 22-İlker YILMAZ 23-Salih YILDIZ 24-Serdar ÖZEN 25-Hakan KAHVECİOĞLU MMO Merkez MMO Merkez MMO Ankara Şube MMO Bursa Şube MMO Eskişehir Şube MMO Eskişehir Şube MMO Eskişehir Şube MMO İstanbul Şube MMO Kayseri Şube MMO Konya Şube MMO Kocaeli Şube MMO Samsun Şube YÜRÜTME KURULU 1- Ahmet AYTEKİN 2- Hakan ÖZTÜRK 3- Hidayet BUĞDAYCI (Prof.Dr.) 4- Hülya BÜKER 5- İsmail SAÇKESEN 6- Mehmet ALANLI 7- Melih C. KUŞHAN (Yrd.Doç.Dr.) 8- Mümtaz S. ERDEM (Dr.) 9- Tayyar ÇAYDERE 10- Yüksel SÜLÜK KURULTAY SEKRETERİ Dilek ÇALIŞAN
DANIŞMANLAR KURULU DESTEKLEYEN KURULUŞLAR 1- Aliye GÜRARSLAN 2- Aytaç ARAŞ 3- Cahit ÇIRAY (Prof. Dr.) 4- Can Fuat DELALE (Prof. Dr.) 5- Çingiz HACİYEV (Prof. Dr.) 6- Cüneyt KENGER 7- Erdal DÖKER 8- Gökmen MAHMUTYAZICIOĞLU (Dr.) 9- Haluk DEMİRTAŞ 10-Hidayet BUĞDAYCI (Prof. Dr.) 11-HüsnüERKMEN 12-İlhan ÖZDEMİR 13-İ. Sinan AKMANDOR (Prof. Dr.) 14-M. Adil YÜKSELEN (Prof. Dr.) 15-M. Uğur AKINCI 16-Mehmet TOSUN 17-Mehmet Ş. KAVSAOĞLU (Doç. Dr.) İnci Hava İkmal Bakım Merkez Komutanlığı 2nci Hava ikmal Bakım Merkez Komutanlığı Alp Havacılık San. Tic. A.Ş. Anadolu Üniversitesi S.H.Y.O. Devlet Hava Meydanları işletmesi Eskişehir Sanayi Odası ÎTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Konya Sanayi Odası M.S.B. Savunma Sanayii Müsteşarlığı ODTÜ Müh. Fak. Havacılık ve Uzay Müh. Böl. Osmangazi Üniversitesi TAI Tusaş Havacılık ve Uzay San. A.Ş. TEI Tusaş Motor San. A.Ş. Turkish Aviation TÜBİTAK TÜBİTAK SAGE Türk Hava Kurumu 18-Mümtaz S. ERDEM (Dr.) 19-Nafız ALEMDAROĞLU (Prof. Dr.) 20-Serkan ÖZEN (Doç. Dr.) 21-Süleyman TOLUN (Prof. Dr.) 22-Umur DAYBELGE (Prof. Dr.) 23-Umur YÜCEOĞLU (Prof. Dr.) 24-Veysel ATLI* (Prof. Dr.) 25-Yurdanur TULUNAY (Prof.Dr.) * Sn. Veysel ATLI (Prof. Dr.) 05 Mart 2003 tarihinde vefat etmiştir.
İÇİNDEKİLER Açış Konuşmaları 1 Rusya ve Türkiye'deki Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendislerinin Eğitiminin Karşılaştırılması Prof.Dr. Çingiz HACİYEV. II "Sivil Havacılık" ve Genel Müdürlüğü Aytaç ARAŞ 15 Sportif Havacılık Vedat SARIKAYA 23 SSM Projelerinde Uygulanan Tedarik Modellerinin Sınıflandırılması ve Değerlendirilmesi Alper KÖSE 31 TAI'de Tasarım ve Mühendislik Kabiliyeti Eray GÖKALP, Dr. Fatih TEZOK, Dr. Erhan SOLAKOĞLU * 37 Tarımsal Havacılıkta Uçuş Güvenliği Prof.Dr. Fahri DELİGÖNÜL, Melih ÇAVAŞ, Yrd.Doç.Dr. A.Musa BOZDOĞAN 51 TEI'de Tasarım ve Bilgisayar Destekli Mühendislik Faaliyetleri Cüneyt KENGER 59 Teknoloji Aktarımı ve Türk Havacılık Sanayiine Getirdikleri Murat Arda ÇAKMAK 65 Türk Özel Havayolu Şirketlerinde Yerleşik Mühendislik Anlayışı ve Önleyici Bakım Yönetimi Perspektifinde Yapılması Gerekenler Atilla GÜNEY 73 Türkiye'de Bakım Mühendisliği Eğitiminin Gereği ve Uçak Bakım Mühendisliğinin Önemi Yrd.Doç. Dr. Melih Cemal KUŞHAN 79 Uydu Eğitiminde Yaparak Öğrenme ve CUBESAT Prof.Dr. Fuat İNCE, Dr. Sefer KURNAZ 85 Uzay Ana Bilim Dalı Eğitiminde HUTEN Yaklaşımı Dr. Sefer KURNAZ, Prof.Dr. Fuat İNCE 91 Teknoloji Öngörü Projesi Savunma, Havacılık ve Uzay Sanayii Paneli Çalışmaları Mehmet ZAİM, Prof.Dr. Nafiz ALEMDAROĞLU 97 Yarışmaların Uçak, Uzay ve Havacılık Eğitimindeki Yeri ve Türkiye'deki Durum Gökhan KOYUNCU, Murat YÜKSEL, Gürkan ÇETİN, Prof.Dr. Süleyman TOLUN 105 Yeni Çalışma Koşullarının Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendislerine Etkisi MMO Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Meslek Dalı Ana Komisyonu 109 Zirai İlaçlama Uçağı Prototip Geliştirme Projesi Dr. Fatih TEZOK, Dr. Erhan SOLAKOĞLU, Teoman GÜNGÖR, Eray GÖKALP, Kaya ŞAHİN, Serdar DİLAVER 115 Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendislerinin Mesleki Kimlikleri ve Sorunları Paneli 131 Sonuç Bildirgesi 149