HEDEFLER İÇİNDEKİLER YETKİ BELGESİ TÜRLERİ VE MESLEKİ YETERLİLİK BELGELERİ Yetki Belgeleri Yetki Belgesi Türleri Yetki Belgesi Alma Şartları Mevzuata Uygun Taşımacılık Faaliyeti Ve Yasaklar Mesleki Yeterlilik Belgeleri SRC Belgesi ODY Belgesi UDY Belgesi TAŞIMACILIK SİSTEMLERİ Doç. Dr. Hakan KİTAPÇI Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Yetki belgelerinin türlerinin neler olduğunu bilecek, Yetki belgelerini alma şartlarının neler olduğunu öğrenecek, Mesleki yeterlilik belgelerinin neler olduğunu kavrayacak, Mesleki yeterlilik belgelerinin kapsamlarının, alma şartlarının neler olduğuöğreneceksiniz. ÜNİTE 11
GİRİŞ Taşımacılık sektöründe gerekli bir yetki ve mesleki yeterlilik belgelerine ilişkin düzenlemeler Ulaştırma Bakanlığı Tarafından Kara Yolu Taşıma Yönetmeliği ve Kara Yolu Taşımacılık Faaliyetleri Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği çerçevesinde yapılmaktadır. Ülke ekonomisi açısından oldukça önemli bir sektör olan taşımacılık sektöründeki faaliyetlerin uyumlu ve güvenli bir biçimde yapılabilmesi için düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Nitelikli insan gücü ihtiyacı, uluslararası rekabet gücü kazanma çabası içindeki sektör bakımından çok önemli bir konudur. Dışa açık ekonomi politikası, iş gücünün nitelik ve verim düzeyinin yükseltilmesini, bu da nitelikli insan gücünün yetiştirilerek ekonomik kalkınmayı destekleme ve hızlandırma görevinin yerine getirilmesini gerekli kılmaktadır. Diğer taraftan faaliyetlerin belli bir düzen ve disiplin altına alınması ve ülke çapında mesleki standartların sağlanması açısından da gerekli olmaktadır. Bu bölümde yetki belgeleri ve mesleki yeterlilik belgelerinin neler olduğu, bu belgelerin kapsamları ve alma şartları hakkında sizlere bilgi verilecektir. YETKİ BELGELERİ Yönetmelik kapsamına giren taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu, taşıma işleri organizatörlüğü, nakliyat ambarı işletmeciliği, kargo işletmeciliği, lojistik işletmeciliği, dağıtım işletmeciliği, terminal işletmeciliği ve benzeri faaliyetlerde bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin yapacakları faaliyetlere uygun olan yetki belgesini/belgelerini Bakanlıktan almaları zorunludur. YETKİ BELGESİ TÜRLERİ A türü yetki belgesi: Ticari amaçla otomobille yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: A1 yetki belgesi: Yurt içi yolcu taşımacılığı yapacaklara, A2 yetki belgesi: Uluslararası yolcu taşımacılığı yapacaklara verilir. B türü yetki belgesi: Otobüsle uluslararası ve yurt içi yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: B1 yetki belgesi: Tarifeli olarak uluslararası ve şehirler arası ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
B2 yetki belgesi: Tarifesiz olarak uluslararası ve yurt içi ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara, B3 yetki belgesi: Sadece kendi esas iştigal konusu ile ilgili personelini taşımak üzere uluslararası ve yurt içi yolcu taşımacılığı yapacak ve ticari maksatla taşımacılık yapmayacaklara verilir. C türü yetki belgesi: Uluslararası ve yurt içi eşya taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: C1 yetki belgesi: Sadece kendi esas iştigal konusu ile ilgili eşya taşımacılığı yapacak ve ticari maksatla taşımacılık yapmayacaklara, C2 yetki belgesi: Ticari amaçla eşya taşımacılığı yapacaklara, C3 yetki belgesi: Ticari amaçla ev ve büro eşyası taşımacılığı yapacaklara verilir. D türü yetki belgesi: Otobüsle yurt içi yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: D1 yetki belgesi: Tarifeli olarak şehirler arası ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara, D2 yetki belgesi: Tarifesiz olarak yurt içi ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara, D3 yetki belgesi: Sadece kendi esas iştigal konusu ile ilgili personelini yurt içinde taşımak üzere yolcu taşımacılığı yapacak ve ticari maksatla taşımacılık yapmayacaklara, D4 yetki belgesi: Tarifeli ve tarifesiz olarak 100 kilometreye kadar olan şehirler arası ve taşıma mesafesine bakılmaksızın il içi ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara verilir. F türü yetki belgesi: Ticari amaçla yolcu taşımacılığı alanında acentelik yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Faaliyetin şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: F1 yetki belgesi: Yurt içi yolcu taşımacılığı alanında acentelik yapacaklara, F2 yetki belgesi: Uluslararası ve yurt içi yolcu taşımacılığı alanında acentelik yapacaklara verilir. G türü yetki belgesi: Ticari amaçla eşya ve kargo taşımacılığı alanında acentelik yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Faaliyetin şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: G1 yetki belgesi: Yurt içi eşya taşımacılığı alanında acentelik yapacaklara, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3
G2 yetki belgesi: Uluslararası ve yurt içi eşya taşımacılığı alanında acentelik yapacaklara, G3 yetki belgesi: Yurt içi kargo taşımacılığı alanında acentelik yapacaklara, G4 yetki belgesi: Uluslararası ve yurt içi kargo taşımacılığı alanında acentelik yapacaklara verilir. H türü yetki belgesi: Ticari amaçla eşya taşımacılığı alanında komisyonculuk yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Faaliyetin şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: H1 yetki belgesi: Yurt içi eşya taşımacılığı alanında komisyonculuk yapacaklara, H2 yetki belgesi: Uluslararası ve yurt içi eşya taşımacılığı alanında komisyonculuk yapacaklara verilir. K türü yetki belgesi: Yurt içi eşya taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: K1 yetki belgesi: Ticari amaçla eşya taşımacılığı yapacaklara, K2 yetki belgesi: Sadece kendi esas iştigal konusu ile ilgili eşya taşımacılığı yapacak ve ticari maksatla taşımacılık yapmayacaklara, K3 yetki belgesi: Ticari amaçla ev ve büro eşyası taşımacılığı yapacaklara verilir. L türü yetki belgesi: Ticari amaçla lojistik işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Faaliyetin şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: L1 yetki belgesi: Yurt içi lojistik işletmeciliği yapacaklara, L2 yetki belgesi: Uluslararası ve yurt içi lojistik işletmeciliği yapacaklara verilir. M türü yetki belgesi: Tarifeli olarak ticari amaçla kargo işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Faaliyetin şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: M1 yetki belgesi: İl içi kargo işletmeciliği yapacaklara, M2 yetki belgesi: Yurt içi kargo işletmeciliği yapacaklara, M3 yetki belgesi: Uluslararası ve yurt içi kargo işletmeciliği yapacaklara verilir. N türü yetki belgesi: Ticari amaçla nakliyat ambarı işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Faaliyetin şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: N1 yetki belgesi: İl içi nakliyat ambarı işletmeciliği yapacaklara, N2 yetki belgesi: Yurt içi nakliyat ambarı işletmeciliği yapacaklara verilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4
P türü yetki belgesi: Ticari amaçla dağıtım işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Faaliyetin şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: P1 yetki belgesi: İl içi dağıtım işletmeciliği yapacaklara, P2 yetki belgesi: Yurt içi dağıtım işletmeciliği yapacaklara verilir. R türü yetki belgesi: Ticari amaçla taşıma işleri organizatörlüğü yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Faaliyetin şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır: R1 yetki belgesi: Yurt içi taşıma işleri organizatörlüğü yapacaklara, R2 yetki belgesi: Uluslararası ve yurt içi taşıma işleri organizatörlüğü yapacaklara verilir. T türü yetki belgesi: Terminal işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlarına verilir ve aşağıdaki türlere ayrılır: T1 yetki belgesi: Büyükşehir belediyesi sınırları içinde yolcu terminali işletmeciliği yapacaklara, T2 yetki belgesi: Büyükşehir belediyesi sınırları dışında kalan yerleşim birimlerinde yolcu terminali işletmeciliği yapacaklara, T3 yetki belgesi: Eşya terminali işletmeciliği yapacaklara verilir. YETKİ BELGESİ ALMANIN ŞARTLARI A türü yetki belgeleri için; A1 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş en az 4 adet öz mal otomobil ile 20.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine, A2 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş en az 5 adet öz mal otomobil ile 40.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine, A1 veya A2 yetki belgesi için başvuranların, bu işe elverişli, sıcağa ve soğuğa karşı korunmuş, en az 4 yolcunun/müşterinin rahatça oturabileceği, telefonu, tuvaleti bulunan bağımsız bir yere veya kullanım hakkına, A1 veya A2 yetki belgesi için başvuranların, merkezî adresi ve varsa şubelerinde asgari 2 araçlık park alanına veya kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5
B türü yetki belgeleri için; B1 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş öz mal otobüslerle toplam 150 adet koltuk kapasitesine ve 100.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. B2 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş öz mal otobüslerle toplam 90 adet koltuk kapasitesine ve 50.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. B3 yetki belgesi için başvuranların; ticari veya hususi olarak kayıt ve tescil edilmiş en az 1 adet öz mal otobüse sahip olmaları şarttır. C Türü yetki belgeleri için; C1 yetki belgesi için başvuranların, ticari veya hususi olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus en az 1 adet öz mal birim taşıta sahip olmaları şarttır. C2 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus en az 10 adet öz mal birim taşıt ile toplam 300 ton taşıma kapasitesine ve 100.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. C3 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus en az 3 adet öz mal birim taşıt ile toplam 50 ton taşıma kapasitesine ve 25.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. D türü yetki belgeleri için; D1 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş öz mal otobüslerle toplam 150 adet koltuk kapasitesine ve 60.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. D2 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş öz mal otobüslerle toplam 75 adet koltuk kapasitesine ve 30.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. D3 yetki belgesi için başvuranların, ticari veya hususi olarak kayıt ve tescil edilmiş en az 1 adet öz mal otobüse sahip olmaları şarttır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6
D4 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş en az 1 adet öz mal otobüse ve 5.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. F türü yetki belgeleri için; F1 yetki belgesi için başvuranların, A1, D1, D2 veya D4 yetki belgesi sahibi taşımacılardan en az birisiyle imzalanmış bir acentelik sözleşmesinin bulunması, faaliyet gösterilen yer ilçe ise 2.000 Türk lirası, il ise 6.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesi ile faaliyette bulunduğu yerleşim yerinde kendisine veya sözleşme yaptığı A1, D1, D2 veya D4 yetki belgesi sahibine vereceği acentelik hizmetine elverişli müstakil bir büroya veya faaliyette bulunduğu yerleşim biriminde kalkış yerindeki terminaller birleştirilmiş ise bu terminallerdeki bürolardan birinde yeterli bir alanın kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. F2 yetki belgesi için başvuranların, A1, A2, B1, B2, D1, D2 veya D4 yetki belgesi sahibi taşımacılardan en az birisiyle imzalanmış bir acentelik sözleşmesinin bulunması ve 6.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesi ile faaliyette bulunduğu yerleşim yerinde kendisine veya sözleşme yaptığı A1, A2, B1, B2, D1, D2 veya D4 yetki belgesi sahibine vereceği acentelik hizmetine elverişli müstakil bir büroya veya faaliyette bulunduğu yerleşim biriminde kalkış yerindeki terminaller birleştirilmiş ise bu terminallerdeki bürolardan birinde yeterli bir alanın kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. F1 ve F2 yetki belgesi sahiplerinin, açacakları her şube için sermaye veya işletme sermayesi miktarı aynı miktarda katlanarak artar. Köy, kasaba ve beldelerde faaliyette bulunmak üzere F1 yetki belgesi almak isteyenlerden sermaye veya işletme sermayesi şartı aranmaz ve yetki belgesi ücretinde % 75 indirim uygulanır. Köy, kasaba ve beldelerde faaliyette bulunmak üzere, sermaye veya işletme sermayesi şartı aranmadan % 75 indirimli ücretle F1 yetki belgesi alanlar, il ve ilçelerde şube açmak isterlerse F1 yetki belgesi için bu Karayolları Taşıma Yönetmeliğinde öngörülen şartları sağlar ve geçerli tam ücret üzerinden % 75 fark öderler. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7
G türü yetki belgeleri için; G1 yetki belgesi için başvuranların, 20.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları; ayrıca L1, N1 veya N2 yetki belgesi sahibi gerçek veya tüzel kişiler ile K1 yetki belgesi sahibi tüzel kişilerden en az birisiyle imzalanmış bir acentelik sözleşmesi bulunması şarttır. G2 yetki belgesi için başvuranların, 30.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları; ayrıca C2 veya L2 yetki belgesi sahiplerinden en az birisiyle imzalanmış bir acentelik sözleşmesi bulunması şarttır. G3 yetki belgesi için başvuranların, 20.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları; ayrıca M1, M2, P1 veya P2 yetki belgesi sahiplerinden en az birisiyle imzalanmış bir acentelik sözleşmesi bulunması şarttır. G4 yetki belgesi için başvuranların, 30.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları; ayrıca M3 yetki belgesi sahiplerinden en az birisiyle imzalanmış bir acentelik sözleşmesi bulunması şarttır. G1 veya G2 yetki belgesi için başvuranların, yetki belgeleri süresince en az 30 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve 1 kamyonetin yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. G3 veya G4 yetki belgesi için başvuranların, yetki belgeleri süresince en az 20 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme, tasnif, etiketleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve 1 kamyonetin yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. Büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçeler ile il merkez ilçesi dışındaki ilçe, belde, kasaba ve köylerde faaliyette bulunmak üzere G3 yetki belgesi almak isteyenlerden sermaye veya işletme sermayesi şartı aranmaz ve yetki belgesi ücretinde % 75 indirim uygulanır. Büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçeler ile il merkez ilçesi dışındaki ilçe, belde, kasaba ve köylerde faaliyette bulunmak üzere, sermaye veya işletme sermayesi şartı aranmadan % 75 indirimli ücretle G3 yetki belgesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8
alanlar, Büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçeler ile il merkez ilçesi içinde şube açmak isterlerse G3 yetki belgesi için bu Karayolları Taşıma Yönetmeliğinde öngörülen şartları sağlar ve geçerli tam ücret üzerinden % 75 fark öderler. H türü yetki belgeleri için; H1 yetki belgesi için başvuranların, 20.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesi ile bu işe elverişli bağımsız bir büronun kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. H2 yetki belgesi için başvuranların, 40.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesi ile bu işe elverişli bağımsız bir büronun kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. K türü yetki belgeleri için; K1 yetki belgesi için başvuran gerçek kişilerin, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus öz mal birim taşıtlarla en az 25 ton taşıma kapasitesine ve 10.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. Sadece kamyonetlerle il içi ve/veya şehir içi taşımacılık yapmak üzere başvuran gerçek kişilerden 1 adet öz mal birim taşıt dışında asgari kapasite ve sermaye şartı aranmaz ve bunların yetki belgesi ücretlerinde % 75 indirim uygulanır. Bu şekilde yetki belgesi alanlar, yetki belgesi eki taşıt belgesine toplam yüklü ağırlığı 3500 kilogramdan fazla olan ve eşya taşımak için imal edilmiş taşıt/taşıtları kaydettirerek yurt içi faaliyette bulunmak istemeleri halinde; K1 yetki belgesi için Karayolları Taşıma Yönetmeliği gerçek kişiler için öngörülen asgari kapasite ve sermaye şartlarını sağlarlar ve geçerli tam ücret üzerinden % 75 fark öderler. K1 yetki belgesi için başvuran kooperatifler dahil tüzel kişilerin, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus öz mal birim taşıtlarla en az 75 ton taşıma kapasitesine ve 10.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. Sadece kamyonetlerle il içi ve/veya şehir içi taşımacılık yapmak üzere başvuran tüzel kişilerden 1 adet öz mal birim taşıt dışında asgari kapasite ve sermaye şartı ile 43. maddenin on beşinci fıkrasının (b) bendinde yer alan şart aranmaz ve Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9
bunların yetki belgesi ücretlerinde % 75 indirim uygulanır. Bu şekilde yetki belgesi alanlar, yetki belgesi eki taşıt belgesine toplam yüklü ağırlığı 3500 kilogramdan fazla olan ve eşya taşımak için imal edilmiş taşıt/taşıtları kaydettirerek yurt içi faaliyette bulunmak istemeleri hâlinde; K1 yetki belgesi için bu Yönetmelikte tüzel kişiler için öngörülen asgari kapasite ve sermaye şartları ile 43. maddenin onbeşinci fıkrasının (b) bendinde yer alan A türü ile B2,C3,D2,K3,M1, N1, P1, T2 ve T3 yetki belgesi sahipleri ile tüzel kişiliği haiz K1 yetki belgesi sahiplerinin, en az birer adet orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları ve bu nitelikleri haiz kişi veya kişileri istihdam etmeleri şartı sağlarlar ve geçerli tam ücret üzerinden % 75 fark öderler. K2 yetki belgesi için başvuranların, ticari veya hususi olarak kayıt ve tescil edilmiş en az 1 adet eşya taşımaya mahsus öz mal birim taşıta sahip olmaları şarttır. Sadece kamyonetlerle taşımacılık yapmak üzere başvuran kişilerin yetki belgesi ücretlerinde % 75 indirim uygulanır. Bu şekilde yetki belgesi alanlar, yetki belgesi eki taşıt belgesine toplam yüklü ağırlığı 3500 kilogramdan fazla olan ve eşya taşımak için imal edilmiş taşıt/taşıtları kaydettirmek istemeleri hâlinde; K2 yetki belgesi için geçerli tam ücret üzerinden % 75 fark öderler. K3 yetki belgesi için başvuranların, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus öz mal birim taşıtlarla en az 30 ton taşıma kapasitesine ve 5.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. L türü yetki belgeleri için; L1 yetki belgesi için başvuranların; o Ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş, eşya taşımaya mahsus öz mal birim taşıtlarla en az 100 ton taşıma kapasitesine, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde şube olarak tescil edilmiş bu işe elverişli, en az 1.000 m 2 lik kapalı ve/veya açık alana sahip ve yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, paketleme, tasnif, etiketleme, satış veya pazarlama, sipariş planlaması, dağıtım, nakliye gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya mahsus Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10
taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına (2 nolu alt bent) o Her bir şube için (2) numaralı alt bentte belirtilen nitelikleri haiz 200 m 2 lik kapalı ve/veya açık alana sahip bir taşınmazın kullanım hakkına, o 150.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. L2 yetki belgesi için başvuranların; o Ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus özmal birim taşıtlarla en az 150 ton taşıma kapasitesine, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde şube olarak tescil edilmiş bu işe elverişli, en az 2.000 m 2 lik kapalı ve/veya açık alanı haiz ve yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, paketleme, tasnif, etiketleme, satış veya pazarlama, sipariş planlaması, dağıtım, nakliye gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya mahsus taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına (2 nolu alt bent) o Her bir şube için (2) numaralı alt bentte belirtilen nitelikleri haiz 200 m 2 lik kapalı ve/veya açık alanı haiz bir taşınmazın kullanım hakkına, o 300.000 Türk Lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. M türü yetki belgeleri için; M1 yetki belgesi için başvuranların; o Ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus en az 3 adet öz mal birim taşıta, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde şube olarak tescil edilmiş en az 200 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme, tasnif, etiketleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya mahsus taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına (2 nolu alt bent) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11
o o Her bir şube için (2) numaralı alt bentte belirtilen nitelikleri haiz 20 m 2 lik kapalı alanı haiz bir taşınmazın kullanım hakkına, 12.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. M2 yetki belgesi için başvuranların; o Ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus en az 30 adet öz mal birim taşıta sahip olmaları, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde şube olarak tescil edilmiş en az 400 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme, tasnif, etiketleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya mahsus taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları, o Her bir şube için (2) numaralı alt bentte belirtilen nitelikleri haiz 20 m 2 lik kapalı alanı haiz bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları, o 250.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları, o Şube ya da acente şeklinde 7 coğrafi bölgede ve her bir bölgede en az 3 ilde olmak üzere örgütlenmelerini tamamlamış olmaları şarttır. M3 yetki belgesi için başvuranların; o Ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus en az 30 adet öz mal birim taşıta sahip olmaları, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde şube olarak tescil edilmiş en az 400 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme, tasnif, etiketleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya mahsus taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12
o o o o Her bir şube için (2) numaralı alt bentte belirtilen nitelikleri haiz en az 20 m2 lik kapalı alanı haiz bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları, 300.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları, Türkiye dışında en az bir ülkede bir şube veya acenteliklerinin bulunması, M3 yetki belgesi sahiplerinin yurt içinde faaliyet gösterebilmeleri için; şube ya da acente şeklinde 7 coğrafi bölgede ve her bir bölgede en az 3 ilde olmak üzere örgütlenmelerini tamamlamış olmaları şarttır. N türü yetki belgeleri için; N1 yetki belgesi için başvuranların; o Ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus en az 4 adet öz mal birim taşıta, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde şube olarak tescil edilmiş en az 100 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme, tasnif, etiketleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya mahsus taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına, o Her bir şube için (2) numaralı alt bentte belirtilen nitelikleri haiz en az 30 m 2 lik kapalı alanı haiz bir taşınmazın kullanım hakkına, o 15.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. N2 yetki belgesi için başvuranların; o Ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya taşımaya mahsus en az 10 adet öz mal birim taşıta sahip olmaları, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde şube olarak tescil edilmiş en az 200 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme, tasnif, etiketleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
mahsus taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları, o o o Her bir şube için (2) numaralı alt bentte belirtilen nitelikleri haiz en az 30 m 2 lik kapalı alanı haiz bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları, 50.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları, Şube veya acente şeklinde en az 2 coğrafi bölgede ve her bir bölgede en az 2 ilde olmak üzere örgütlenmelerini tamamlamış olmaları şarttır. P türü yetki belgeleri için; P1 yetki belgesi için başvuranların; o İki tekerlekli olanlar dâhil ticari veya hususi olarak kayıtlı en az 5 adet öz mal motorlu taşıta, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde en az 100 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme, tasnif, etiketleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya mahsus taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına, o Her bir şube için (2) numaralı alt bentte belirtilen nitelikleri haiz en az 20 m 2 lik kapalı alanın kullanım hakkına, o En az 5 adet dağıtıcı elemana, o 12.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. P2 yetki belgesi için başvuranların; o İki tekerlekli olanlar dâhil ticari veya hususi olarak kayıtlı en az 30 adet öz mal motorlu taşıta sahip olmaları, o Merkezinde veya merkezinin bulunduğu il sınırları içinde en az 100 m 2 lik kapalı ve yükleme, boşaltma, aktarma, istifleme, tasnif, etiketleme ile depolama gibi hizmetlere elverişli yapı ve donanımda, trafiği engellemeyen ve eşya taşımaya mahsus Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14
taşıtların yanaşıp yükleme, boşaltma yapabileceği bağımsız bir taşınmazın kullanım hakkına sahip olmaları, o o o o Her bir şube için en az 20 m 2 lik kapalı alanın kullanım hakkına sahip olmaları, En az 30 adet dağıtıcı elemana sahip olmaları, 25.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları, Şube ve/veya acente şeklinde her coğrafi bölgede ikişer ilde olmak üzere, en az 14 ilde örgütlenmelerini tamamlamış olmaları şarttır. R türü yetki belgeleri için; R1 yetki belgesi için başvuranların en az 150.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesi ile bu işe elverişli bağımsız bir büronun kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. R2 yetki belgesi için başvuranların en az 300.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesi ile bu işe elverişli bağımsız bir büronun kullanım hakkına sahip olmaları şarttır. T türü yetki belgeleri için; T1 yetki belgesi için başvuranların en az 300.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. T2 veya T3 belgesi için başvuranların en az 100.000 Türk lirası sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. Kamu kurum ve kuruluşları için sermaye şartı aranmaz. A, B, C, D, L, M, N, P ve R türü yetki belgelerinden birini almak için başvuranların; varsa faaliyetleri sırasında kullanacakları kısa unvanları ile varsa taşıtları üzerine yazdıracakları kendilerini tanıtan logo, amblem ve benzeri işareti Bakanlığa bildirmeleri şarttır. Özürlüleri taşımak amacıyla imal/tadil ve tescil edilmiş öz mal taşıtla/taşıtlarla D2 yetki belgesi almak isteyenlerden koltuk sayısı bakımından asgari kapasite şartı aranmaz. Bu şekilde D2 yetki belgesi alan kişilerin taşıt belgelerine normal otobüs kaydedilebilmesi için koltuk sayısı bakımından asgari kapasite şartının sağlanması zorunludur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15
Oto kurtarıcı, lastik tekerlekli vinç, para/altın gibi değerli kağıt/maden taşıyan zırhlı ve benzeri özel amaçlı taşıtla/taşıtlarla K1 yetki belgesi almak isteyenlerden tonaj bakımından asgari kapasite şartı aranmaz. Bu şekilde K1 yetki belgesi alan kişilerin taşıt belgelerine başka cins taşıt kaydedilebilmesi için tonaj bakımından asgari kapasite şartının sağlanması zorunludur. MEVZUATA UYGUN TAŞIMACILIK FAALİYETİ YAPILMASI VE YASAKLAR F, G ve H türü yetki belgesi sahipleri kendi nam ve hesaplarına taşıma yapamaz, yaptıramaz ve yolcu bileti veya taşıma faturası düzenleyemezler. H ve R türü yetki belgesi sahipleri; C1 ve K2 yetki belgesi sahipleriyle anlaşma veya sözleşme yapamazlar. 2/3/1950 tarihli ve 5584 sayılı Posta Kanunu ile tanımlanan ve Posta Telgraf Teşkilatı İşletmesi Genel Müdürlüğünün (PTT) nün tekelinde bulunan gönderiler, sadece PTT tarafından toplanır ve dağıtılır. Bu gönderiler, yetki belgesi sahipleri tarafından kendi nam ve hesaplarına toplanamaz ve dağıtılamaz. 14/9/1972 tarihli ve 1618 sayılı Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu ile 5/10/2007 tarihli ve 26664 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Seyahat Acenteleri Yönetmeliği hükümlerine göre kurulmuş seyahat acenteliği belgesine sahip olanların, yaptıkları organizasyonlarda verecekleri hizmetlerin kapsamına kara yolu taşımacılığını da dâhil etmeleri halinde; gerçekleşecek taşıma yurt içi ise B2 veya D2, uluslararası ise sadece B2 yetki belgesi alarak taşıma yapmaları veya bu taşımaları söz konusu yetki belgesi sahiplerine yaptırmaları şarttır. MESLEKİ YETERLİLİK BELGELERİ SRC Belgesi Kara yolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren/gösterecek tüm sürücülerin alması gereken mesleki yeterlilik belgesidir. SRC1: Uluslararası yolcu taşımacılığı yapan/yapacak sürücülerin alması zorunlu mesleki yeterlilik belgesidir. SRC2: Yurt içi yolcu taşımacılığı yapan/yapacak sürücülerin alması zorunlu mesleki yeterlilik belgesidir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16
SRC3: Uluslararası eşya kargo taşımacılığı yapan/yapacak sürücülerin alması zorunlu mesleki yeterlilik belgesidir. SRC4: Yurt içi eşya kargo taşımacılığı yapan/yapacak sürücülerin alması zorunlu mesleki yeterlilik belgesidir. Şekil 11.1 SRC Belgesi ÜDY (ÜST DÜZEY YÖNETİCİ) BELGESİ Kara yolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliği temsil ve ilzam ederek ve/veya bunların tamamını fiilen sevk ve idare ederek sürekli ve etkin bir şekilde yöneten yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel koordinatör, genel sekreter ve benzeri konumdaki veya bu unvanlarla istihdam edilen kişileri ifade eder. ÜDY 1: Uluslararası yolcu taşımacılığı ÜDY 2: Yurt içi yolcu taşımacılığı ÜDY 3: Uluslararası eşya kargo taşımacılığı ÜDY 4: Yurt içi eşya kargo taşımacılığı Şekil 11.2 ÜDY Belgesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17
ODY (ORTA DÜZEY YÖNETİCİ) BELGESİ Kara yolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliğin veya buna ait bağımsız bir birimin taşımacılık faaliyetlerini sürekli ve etkin bir şekilde sevk ve idare eden müdür/idareci, şef, uzman, operasyon yöneticisi, operatör ve benzeri unvanlarla istihdam edilen kişileri ifade eder. ODY 1: Uluslararası yolcu taşımacılığı ODY 2: Yurt içi yolcu taşımacılığı ODY 3: Uluslararası eşya kargo taşımacılığı ODY 4: Yurt içi eşya kargo taşımacılığı SÜRÜCÜNÜN TANIMI Şekil 11.3 ODY Belgesi Sürücü (SRC): Kara yolunda motorlu bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişiyi ifade eder. ORTA DÜZEY YÖNETİCİNİN TANIMI Orta düzey yönetici (ODY): Kara yolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliğin veya buna ait bağımsız bir birimin taşımacılık faaliyetlerini sürekli ve etkin bir şekilde sevk ve idare eden müdür/idareci, şef, uzman, operasyon yöneticisi, operatör ve benzeri unvanlarla istihdam edilen kişileridir. ÜST DÜZEY YÖNETİCİ TANIMI Üst Düzey Yönetici (ÜDY): Kara yolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliği temsil ve ilzam ederek ve/veya bunların Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18
tamamını fiilen sevk ve idare ederek sürekli ve etkin bir şekilde yöneten yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel koordinatör, genel sekreter ve benzeri konumdaki veya bu unvanlarla istihdam edilen kişilerdir. MESLEKİ YETERLİLİK BELGESİ ALMAK ZORUNDA OLAN KİŞİLER A türü ile B2, C3, D2, K3, M1, N1, P1, T2 ve T3 yetki belgesi sahipleri ile tüzel kişiliği haiz K1 yetki belgesi sahiplerinin, en az birer adet orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları B1, C2, D1, L1, L2, M2, M3, N2, P2, R1, R2 ve T1 türü yetki belgesi kapsamında faaliyette bulunanlarda, gösterecekleri faaliyet alanlarına uygun en az birer adet üst düzey yönetici (ÜDY türü mesleki yeterlilik belgesi) ve bir adet orta düzey yöneticiye (ODY türü mesleki yeterlilik belgesi) Yukarıda sayılan Yetki belgeleri ve B3, C1, D3, E1, E2, K1 ve K2 türü yetki belgeleri kapsamında çalışan tüm sürücülerin SRC türü mesleki yeterlilik belgesi sahip olmaları gerekmektedir. MESLEKİ YETERLİLİK BELGESİ ALMAK ZORUNDA OLMAYAN KİŞİLER Taşıma mesafesine bakılmaksızın il sınırları içinde yapılan yolcu taşımaları, 100 kilometreye kadar olan şehirler arası yolcu taşımaları ile belediye sınırları ile mücavir alanı içindeki şehir içi yolcu taşımaları ile bu kapsamda çalışacak sürücülerin, şehir içi taşımalarda faaliyette bulunan diğer (ticari taksi, servis vb. sürücüleri) sürücülerin yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar mesleki yeterlilik belgesi almaları gerekmemektedir. MESLEKİ YETERLİLİK BELGELERİ ÜDY türü mesleki yeterlilik belgesi ÜDY1: Uluslararası yolcu taşımacılığı ÜDY2: Yurt içi yolcu taşımacılığı ÜDY3: Uluslararası eşya-kargo taşımacılığı ÜDY4: Yurt içi eşya-kargo taşımacılığı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19
ODY türü Mesleki Yeterlilik Belgesi ODY1: Uluslararası yolcu taşımacılığı ODY2: Yurt içi yolcu taşımacılığı ODY3: Uluslararası eşya-kargo taşımacılığı ODY4: Yurt içi eşya-kargo taşımacılığı SRC türü Mesleki Yeterlilik Belgesi SRC1: Uluslararası yolcu taşımacılığı SRC2: Yurt içi yolcu taşımacılığı SRC3: Uluslararası eşya-kargo taşımacılığı SRC4: Yurt içi eşya-kargo taşımacılığı SRC5: Tehlikeli madde taşımacılığı olarak düzenlenir ve verilir. MESLEKİ YETERLİLİK BELGELERİNİN KAPSAMI ÜDY1 türü belge sahibi olanlar, ÜDY2, ODY1 ve ODY2 belge türlerini, ÜDY2 türü belge sahibi olanlar, ODY2 belge türünü, ÜDY3 türü belge sahibi olanlar, ÜDY4, ODY3 ve ODY4 belge türlerini, ÜDY4 türü belge sahibi olanlar, ODY4 belge türünü, ODY1 türü belge sahibi olanlar, ODY2 belge türünü, ODY3 türü belge sahibi olanlar, ODY4 belge türünü, SRC1 türü belge sahibi olanlar, SRC2 belge türünü, SRC3 türü belge sahibi olanlar, SRC4 belge türünü almış kabul edilir. SINAVA GİRİŞ ŞARTLARI Sınavlara katılabilmek için; Mesleki Yeterlilik Eğitimi Tamamlama Belgesi veya onaylı yüksekokul diploması örneği veya eğitimden muafiyet hakkı kazandıran belge, T.C. vatandaşları için T.C. kimlik numarası işlenmiş nüfus hüviyet cüzdanı örneği, yabancılar için pasaport örneği, Sınav ücretinin yatırıldığına ilişkin makbuz ile sınavı yapacak kuruluşa başvurulur. SÜRÜCÜLERDE ARANACAK ŞARTLAR Sürücülerin yolcu ve eşya taşımacılığına ait taşıtlarda çalışabilmesi için; Ticari taşıtın niteliğine göre sürücü belgesine sahip olmaları, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20
Yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan birini bitirmiş olmaları, Eşya ve kargo taşımacılığında ilköğretim okullarından birini bitirmiş olmaları, Yükseköğretim kurumlarının sürücü eğitimi veren bölümlerinden mezun olanlar hariç, Bakanlıkça belirlenecek kurum ve kuruluşların vereceği eğitimden geçerek sürücü mesleki yeterlilik belgesi almaları, Sürücülerin bedensel ve psikoteknik açıdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları, (Değişik: RG 15/12/2004-25671) Yolcu taşımacılığında çalışacak otobüs sürücülerinin, 26 yaşından gün almış ve 63 yaşından gün almamış olmaları, (Değişik: RG 15/12/2004-25671) Eşya ve kargo taşımacılığında çalışacak sürücülerin, 63 yaşından gün almamış olmaları, Tehlikeli madde taşımacılığı yapan sürücülerin, ilgili mevzuatın sürücüler için zorunlu kıldığı eğitimi aldığını gösteren belgeye sahip olmaları, Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek sürücülerin, uyuşturucu, silah, insan ve gümrük kaçakçılığı ile terör suçlarından dolayı hürriyeti bağlayıcı ceza ile hükümlü olmamaları şarttır. YETKİ BELGESİ ALMA ZORUNLULUĞU 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunun 5.maddesine göre taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunludur. Taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yetki belgesi alınabilmesi için taşıma işleri işletmecilerinin mesleki saygınlık, mali yeterlilik ve mesleki yeterliliğe sahip olması gerekmektedir. Bu maddeye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. 18.1.1954 tarihli ve 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu hükümleri saklıdır. Taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verilir. Taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlık, yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebilir. Tehlikeli yük taşıyan taşıtlar ve bunların bağlı olduğu taşımacılar, taşıyacakları yüklerin Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 21
özelliğine uygun olduğunu gösteren bilgi ve belgelere dayanarak birinci fıkrada belirtilen yetki belgesinden ayrı olarak ilgili mercilerden ayrıca izin almakla yükümlüdürler. Taşımacılar, taşıma hizmetlerini kabul edilebilir bir neden olmaksızın veya zorunlu hâller dışında yapmaktan kaçınamazlar ve taşıma hizmetinden herkesin her zaman yararlanmasını sağlamak zorundadırlar. Taşımalar, diğer taşımacılar veya üçüncü şahıslar tarafından engellenemez. YETKİ BELGESİ ALMAYANLAR İÇİN CEZAİ YAPTIRIMLAR 4925 sayılı Karayolları Taşıma Kanununun 26. Maddesine göre yetkili belgesi olmayanlar için cezai yaptırımlar uygulanır. Bu kanunun çeşitli maddelerinde farklı eylemlerin her biri için uygulanacak cezalar belirlenmiş olup, bunlar her yıl ekonomik ve mali şartlara göre güncellenmektedir. Bu Kanunun 26. Maddesine göre; Kanunun 5. maddesine göre yetki belgesi almadan taşıma işinde faaliyette bulunanlara beş milyar lira,5 inci maddesinin beşinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara beş yüz milyon lira,5 inci maddesinin altıncı fıkrasına göre taşıma hizmetini yapmaktan kaçınan taşımacılara dört yüz milyon lira,5 inci maddesinin yedinci fıkrasına aykırı davranarak bir taşımacının diğer bir taşımacının taşıma faaliyetini engellemesi halinde dört milyar lira, Bilette tayin edilen yeri başka bir kimseye verenler veya 6. maddesine aykırı davranarak yolcu taşıyanlardan, her yolcu için taşıma ücretinin beş katı tutarı, taşıma senedi olmaksızın eşya taşıyanlardan bir milyar lira, 6. maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara üç yüz milyon lira, üçüncü ve dördüncü fıkralarına aykırı davranan taşımacılara beş yüz milyon lira, 7. maddesinin birinci fıkrasına aykırı davranan yolcu taşımacılarına bir milyar lira, ikinci fıkrasına aykırı davranan taşımacılara beş yüz milyon lira, altıncı fıkrasına aykırı davranan taşımacılara üç yüz milyon lira, 10. maddesine aykırı davranan acente ve taşıma işleri komisyoncularına üç milyar lira, 11. maddesine aykırı davranarak ücret tarifesi düzenlemeyenlere beş yüz milyon lira, ücret tarifelerine uymayan veya değişik ücret tarifeleri uygulayanlara beş yüz milyon lira, bunun dışında ikinci fıkraya aykırı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 22
davrananlara iki yüz milyon lira, Zaman tarifesine uymayanlara iki yüz milyon lira, zaman tarifelerini görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerinde bulundurmayanlara yüz milyon lira, 13. maddesine aykırı olarak yabancı plakalı taşıtların Türkiye sınırları dâhilindeki iki nokta arasında taşıma yapması halinde, taşıt sahibine veya şoförüne bir milyar lira, 14. maddesine aykırı davrananlara beş yüz milyon lira, 18. maddesi hükümlerine göre sorumluluk sigortası yaptırmayan taşımacılara bir milyar lira,18 inci madde hükümlerine göre sorumluluk sigortası yapmaktan kaçınan sigorta şirketlerine, ödenmesi gereken sigorta priminin on katı tutarında, 22. maddesinin ikinci fıkrasına uymayan ve yükümlülükleri yerine getirmeyen taşımacılara beş yüz milyon lira, 31. maddesinin ikinci fıkrasında sayılan belgeler üzerinde tahrifat yapan taşımacılara beş milyar lira, 32. maddesine aykırı olarak terminal ve ara durak dışında yolcu indirip bindiren taşımacılara üç yüz milyon lira, para cezası verilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 23
Özet Yetki Belgesi Türleri ve Mesleki Yeterlilik Belgeleri Bu bölümde yetki ve mesleki yeterlilik belgeleri konusu ele alınmıştır. Sektörde taşımacılık faaliyetlerinin güvenli ve belirli bir düzende yapılması için gerekli olan yetki belgelerinin ve mesleki yeterlilik belgelerinin neler olduğuna değinilmiştir. İşletmeler tarafından taşımacılık amaçlarına bağlık olarak A (Otomobille yolcu taşımacılığı), B (otobüsle uluslararası ve yurt içi yolcu taşımacılığı), C (uluslararası ve yurt içi eşya taşımacılığı), D (Otobüsle yurtiçi yolcu taşımacılığı), F (ticari amaçla yolcu taşımacılığı), G (ticari amaçla eşya ve kargo taşımacılığı), H (ticari amaçla eşya taşımacılığı alanında komisyonculuk), K (Yurtiçi eşya taşımacılığı), L (ticari amaçla lojistik işletmeciliği), M (tarifeli olarak ticari amaçla kargo işletmeciliği), N (ticari amaçla nakliyat ambarı işletmeciliği), P (ticari amaçla dağıtım işletmeciliği) ve T (Terminal işletmeciliği) türü yetki belgesi kullanılmaktadır. Üç tür mesleki yeterlilik belgesi kullanılmaktadır: Kara yolu taşıma yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren tüm sürücülerin alması gereken SRC belgesi. Üst düzey yöneticilerin alması gerekn UDY belgesi. Orta düzey yöneticilerin alması gereken ODY belgesi. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 24
DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. 1. Otobüsle uluslararası ve yurt içi yolcu taşımacılığı yapmak için alınması gereken yetki belgesi türü aşağıdakilerden hangisidir? a) B b) C c) A d) D e) K 2. Uluslararası ve yurt içi eşya taşımacılığı yapmak için alınması gereken yetki belgesi türü aşağıdakilerden hangisidir? a) A b) C c) B d) L e) N 3. Otobüsle yurt içi yolcu taşımacılığı yapmak için alınması gereken yetki belgesi türü aşağıdakilerden hangisidir? a) H b) M c) P d) D e) A 4. Ticari amaçla eşya ve kargo taşımacılığı yapmak için alınması gereken yetki belgesi türü aşağıdakilerden hangisidir? a) T b) P c) K d) G e) L Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 25
5. Yurt içi eşya taşımacılığı yapmak için alınması gereken yetki belgesi türü aşağıdakilerden hangisidir a) N b) F c) H d) G e) K 6. M2 yetki belgesi alabilmek için en az kaç coğrafi bölgede ve her bir bölgede en az kaç ilde örgütlenmenin tamamlamış olması gerekmektedir? a) 3 bölge 7 il b) 4 bölge 6 il c) 5 bölge 5 il d) 6 bölge 4 il e) 7 bölge 3 il 7. N2 yetki alabilmek için en az kaç coğrafi bölgede ve her bir bölgede en az kaç ilde örgütlenmenin tamamlamış olması gerekmektedir? a) 2 bölge 2 il b) 3 bölge 3 il c) 4 bölge 4 il d) 5 bölge 5 il e) 6 bölge 6 il 8. P1 ve P2 yetki belgesi alabilmek için ticari veya hususi olarak kayıtlı en az kaç adet iki tekerlekli motorlu taşıta sahip olmak gerekmektedir? a) 5-20 b) 5-25 c) 10-25 d) 10-30 e) 5-30 Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 26
9. Aşağıdakilerden hangisi uluslararası eşya kargo taşımacılığı yapan/yapacak sürücülerin alması zorunlu mesleki yeterlilik belgesidir? a) SRC1 b) SRC2 c) SRC3 d) ODY1 e) ODY3 10. Uluslararası eşya kargo taşımacılığı yapan bir firmada çalışmak isteyen operasyon yöneticisi aşağıdaki mesleki yeterlilik belgesinden hangisini almak zorundadır? a) ODY1 b) ODY2 c) ODY3 d) UDY1 e) UDY3 Cevap Anahtarı 1.B, 2.C, 3.D, 4.D, 5.E, 6.E, 7.A, 8.E, 9.C, 10.C Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 27
YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR 4925 sayılı kara yolları Taşıma Kanunu KARAYOLU TAŞIMA YÖNETMELİĞİ 11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazete (KTY Asıl) 21.08.2009 tarih ve 27326 sayılı Resmi Gazete (1.Değişiklik) 25.12.2009 tarih ve 27443 sayılı Resmi Gazete (2.Değişiklik) 31.12.2010 tarih ve 27802 sayılı Resmi Gazete (3.Değişiklik) 10.08.2011 tarih ve 28021 sayılı Resmi Gazete (4.Değişiklik) 31.12.2011 tarih ve 28159 sayılı Resmi Gazete (5.Değişiklik) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 28