Isı Yalıtım Malzemeleri ve Uygulama Detayları 24 Ekim 2014 Dr. Hüseyin ONBAŞIOĞLU Proje Yöneticisi İZODER Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği
İÇERİK 1 Çağdaş yapı konsepti ve Yalıtım 2 Malzeme ve detay seçimi ile ilgili temel bilgiler 3 Isı Yalıtım Malzemeleri 4 Uygulama Detayları 5 Yürürlükteki Mevzuatlar 2
Enerji Verimliliği Isıtma ve soğutma sistemleri Sıcak su kullanımı Isınma ve soğutma ihtiyacı Aydınlatma Elektrikli ev aletlerinin kullanımı Binalarda enerjinin çok büyük bir bölümü ısıtma ve soğutma amaçlı harcanmaktadır. Sıcak su temini, aydınlatma ve elektrikli ev aletleri kullanımı diğer tüketim alanlarını oluşturmaktadır. 3
Enerji Verimliliği Enerji Verimliliği: Aynı kalitede konfor koşullarını daha az enerji kullanarak sağlamak. Daha az enerji ile Isıtma ve Soğutma Aydınlatma Sıcak Su Kullanımı? Elektrikli Ev Aleti Kullanımı 4
Isıtma ve Soğutma Enerji Verimliliği Q h Radyatörler Gidiş hattı Genle. Tankı Kazan Dönüş hattı S.Pompa Konfor koşullarının sürdürülmesi için kışın kaybedilen enerji miktarı kadar ortama enerji aktarılması, yazın ise kazanılan enerjinin ortamdan atılması gereklidir. 5
Çözüm: Isı Yalıtımı Binalarda Enerji Verimliliği ve Isı Yalıtımı 1 Konutların ısıtılması veya soğutulması için tüketilen enerji miktarını azaltmanın en etkili yolu ısı yalıtımı yapmaktır. Isı yalıtımı, binanın ısı kaybı ve kazancını azaltır; dolayısıyla ısıtma ve soğutma için harcanan enerji miktarı ve atmosfere salınan sera etkisine ve hava kirliliğine neden olan yanma ürünlerinin azalır. Isı Yalıtımı %60 dan fazla enerji verimliliği potansiyeli sağlıyor. 6,2 C 6 4 2 0-2 -3,0 C 6
Isı Yalıtımının Faydaları Isı yalıtımlı binalarda daha küçük kapasiteli ısıtma, soğutma sistemleri ve bu sistemlerin tesisatları yeterli olacağından ilk yatırım maliyetleri azalır. 2 Binaların enerji ile ilgili ilk yatırım ve işletme maliyetlerini azalır. 7
Isı Yalıtımının Faydaları Enerjinin etkin kullanımını sağlayan ısı yalıtımı önlemleri, fosil yakıt tüketimini azaltarak, küresel ısınmaya yol açan sera gazı emisyonlarının artışı azaltılır. 3 8
Isı Yalıtımının Faydaları Mekanda dengesiz bir ısı dağılımı (pencereye yakın yerler soğuk, iç taraflar daha sıcak) oluşmaz. Böylece daha sağlıklı ve konforlu bir ortam oluşur. 4 Ti=20 C Tyi 17 C Td=0 C Bilgi: Konfor koşullarının sağlanabilmesi için; iç ortam sıcaklığı ile iç yüzey sıcaklığı arasındaki sıcaklık farkının 2-3 C yi aşmaması gerekir. 9
Uygulama Alanları Eğimli ve Teras Çatılara, Dışa veya garaj, depo gibi kullanılmayan bölümlere bakan duvarlara, Toprak veya içerisinde yaşanmayan mahaller daireleri ayıran döşemelere Tesisat boruları ile havalandırma kanallarına yapılır. Pencerelerden olan ısı kayıp ve kazançları, kaplamalı cam ve yalıtımlı doğrama kullanarak azaltılarak enerji tasarrufu sağlanır. 10
Uygulama Alanları Tam anlamıyla ısı yalıtımının faydalarından yararlanmak için evlerin kışın soğuk, yazın sıcak kısımlara bakan; duvarları döşemeleri, çatıları mutlaka yalıtılmalı ve nitelikli pencere kullanılmalıdır. 11
İÇERİK 1 Çağdaş yapı konsepti ve Yalıtım 2 Malzeme ve detay seçimi ile ilgili temel bilgiler 3 Isı Yalıtım Malzemeleri 4 Uygulama Detayları 5 Yürürlükteki Mevzuatlar 12
Temel Malzeme Kriterleri Isı İletkenlik Katsayısı (λ), Su buharı difüzyon direnci (µ), Yangına tepki sınıfı, Su Emme Değeri, Basma Dayanımı (Yük altındaki uygulamalar için), Yalıtılacak alanın kullanım amacı, Ekonomiklik 13
Isı Kayıp ve Kazançları (Isı Transferi): Td=0 C Ti=22 C Ti>Td Ttop=9 C 14
Isı Transferi Nedir? İki ortam arasında sıcaklık farkı meydana geldiğinde sıcak bölgeden soğuk bölgeye doğru ısı geçişi meydana gelir. Sıcaklık Sıcak Yüz Sıc. Sıcak YüzSoğuk Yüz Sıcaklık gradyeni Soğuk Yüz Sıc. 15
Yapı Elemanlarında Isı Transferi Yapı elemanlarında iletim ve taşınım ile ısı geçişi olmaktadır. 1 U n 1 = + α R i i i= 1 Q = U A d λ i i + 1 α e ( θ θ ) i R e e U: Isıl geçirgenlik katsayısı (m 2 K/W) Q: Transfer olan ısıl enerji miktarı (W) A: Isı geçişine dik yüzey alanı (m 2 ) θ: Sıcaklık (K, C) 16
Seçim Kriterleri: 1 - Isıl İletkenlik ve Isıl Direnç Isı Yalıtım Malzemeleri Isı geçişine karşı yüksek ısıl dirence sahip özel malzemelerdir. Isı yalıtım malzemelerinin en önemli özelliği ısıl iletkenlik katsayılarının düşük olmasıdır. 1m Sıcak Ortam T 1 T 2 λ (m.w/m.k) 1m 1m λ Katı >λ Sıvı >λ Gaz Soğuk Ortam Enerji Geçişi 17
Seçim Kriterleri: 1 - Isıl İletkenlik ve Isıl Direnç Isı Yalıtım Malzemeleri Isı yalıtım malzemeleri, düşük kalınlıklarda, yüksek ısıl direnç sağlayan hafif malzemelerdir. Boya gibi çok düşük kalınlıklarda uygulanan hiçbir malzeme ısı yalıtımı etkisi oluşturmaz. 30cm Tuğla Duvar λ=0,9 W/mK 4cm Yalıtım λ=0,04 W/mK R=0,3/0,9=0,33 m 2 K/W R=0,04/0,04=1 m 2 K/W 18
Seçim Kriterleri: 2 Subuharı difüzyon direnci Binalarda Su Buharı Difüzyonu P V = m m A R T Psi Psd Psi>Psd 19
Yoğuşmanın Zararları Sağlık sorunları, Küflenme, Korozyon/çürüme, Malzemenin yapısını bozan zararlı etkiler. 25.0 C 24 22 20 18 17.1 20
İç yüzeyde yoğuşma Tasarımda Su buharı difüzyonunun önemi 21
Tasarımda Su buharı difüzyonunun önemi Ara Kesitte Yoğuşma 22
Isı Yalıtımının Faydaları Isı yalıtımlı perde duvarların içinde yoğuşma oluşmayacağı için duvardaki malzemeler hasara uğramaz. (Örneğin inşaat çelikleri paslanmaz.) 5 Isı yalıtımlı duvarların iç yüzeylerinde terleme sonucu küflenme ve siyah lekeler oluşmaz, sıva ya da boyalar kabarmaz. Küf Camın iç yüzeyinde yoğuşma Küf İç yüzey kaplamasının bozulması 23
İÇERİK 1 Çağdaş yapı konsepti ve Yalıtım 2 Malzeme ve detay seçimi ile ilgili temel bilgiler 3 Isı Yalıtım Malzemeleri 4 Uygulama Detayları 5 Yürürlükteki Mevzuatlar 24
Camyünü İnorganik bir hammadde olan silis kumunun, yüksek basınç altında 1200 ºC 1250 ºC de ergitilerek, ince eleklerden geçirilip elyaf haline getirilmesi sonucu oluşturulan açık gözenekli bir malzemedir. Değişik yoğunluklarda (14-100kg/m 3 ) farklı kaplama malzemeleri ile şilte, levha veya boru formunda üretilebilir. Kullanım sıcaklığı 50 / +250 ºC aralığındadır. A1 veya A2 sınıfı yanmaz bir malzemedir. Isıl iletkenlik hesap değeri 0,035-0,050 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=1 dir. Hacimce su emme değeri, %3-10 dur Güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. 25
Camyünü 26
Taşyünü İnorganik bir hammadde olan bazalt ve diabez taşlarının 1350-1400 C sıcaklıklarda, ince eleklerden geçirilip elyaf haline getirilmesi sonucu oluşturulan açık gözenekli bir malzemedir. Değişik yoğunluklarda (30-200kg/m 3 ) farklı kaplama malzemeleri ile şilte, levha boru veya dökme formunda üretilebilir. Kullanım sıcaklığı 50 / +650 ~ +750ºC aralığındadır. A1 veya A2 sınıfı yanmaz bir malzemedir. Isıl iletkenlik hesap değeri 0,035-0,050 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=1 dir. Hacimce su emme değeri, %2,5-10 dur. Basma dayanımı 0,5 ila 500kPa arasındadır. Güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. 27
Taşyünü 28
Ekspande Polistiren Köpüğü (EPS) Polistiren hammaddesinin su buharı ile teması ile hammaddesinde bulunan pentan gazının genleşmesiyle büyük bloklar halinde şişirilip ve sıcak tel ile kesilerek üretilirler. Levha şeklinde kalıp içerisinde şişirilerek de üretilebilirler. EPS levhaların ısı yalıtımı amacıyla kullanılabilmesi için yoğunluğunun en az 15kg/m 3 olması gereklidir. Kullanım sıcaklığı 50 / +75 ~ +80ºC aralığındadır. Yangına tepki sınıfı D veya E dir. Isıl iletkenlik hesap değeri 0,035-0,040 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç katsayısı: µ=20-100 Hacimce su emme değeri, %1-5 dir. Basma dayanımı 30 ila 500kPa arasında değişir. Güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır. 29
Ekspande Polistiren Köpüğü (EPS) 30
Polistiren hammaddesinin ekstrüzyon (haddeleme) ile çekilmesi ile üretilen ortak çeperli kapalı hücre yapısına sahip ısı yalıtım malzemeleridir. Pürüzsüz (ciltli) ve pürüzlü veya pürüzlü ve kanallı yüzey biçimleri bulunmaktadır. Değişik yoğunluklarda ( 25kg/m 3 ) levha veya boru biçiminde üretilebilir. Kullanım sıcaklığı 50 / +75 ~ +80ºC aralığındadır. Yangına tepki sınıfı D veya E dir. Ekstürüde Polistiren Köpüğü (XPS) Isıl iletkenlik hesap değeri 0,030-0,040W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç k.sı µ=80-250 arasındadır. Hacimce su emme değeri, %0-0,5 dır. Basma dayanımı 100 ila 1000kPa arasında değişir. Güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır. 31
Ekstürüde Polistiren Köpüğü (XPS) 32
Rijit Poliüretan Köpük (PUR) Poliüretan, iki ayrı kimyasal komponentin bir araya getirilmesi ile üretilir. Bu karışım daha sonra kalıba dökülerek kapatılır. Kimyasal reaksiyon sonucunda, genleşerek kalıbı tamamıyla kaplar ve likit halden katı hale geçer. Farklı yoğunluklarda ( 30kg/m 3 ) levha, sandviç panel ve püskürtme yöntemiyle kullanılan bir ısı yalıtım malzemesidir. Kullanım sıcaklığı 200 / +110ºC aralığındadır. Yangına tepki sınıfı E veya F dir. Isıl iletkenlik hesap değeri 0,025-0,040 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç k.sı µ=30-100 arasındadır. Hacimce su emme değeri, %3-5 dir. Basma dayanımı 25 ila 800kPa arasında değişir. Güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır. 33
Ahşap talaşının belirli bir bağlayıcı ile sıkıştırılarak levha halinde değişik yoğunluklarda 460-650kg/m3 üretilen bir yalıtım malzemesidir. Genellikle EPS ve Taşyünü ısı yalıtım levhalarının tek veya iki yüzeyine ahşap yünü levhaların lamine edilmesi ile elde edilen kompozit paneller halinde kullanılırlar. Yangına tepki sınıfı B-s1 d0 dır. Ahşap Yünü Levhalar (WW) Isıl iletkenlik hesap değeri 0,065-0,090 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç katsayısı: µ=2-5 Basma dayanımı 20 ila 1000kPa arasında değişmektedir. Güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. 34
Cam Köpüğü (CG) Cam köpüğü; hücresel dolgu malzemesi ile birleştirilmiş atık cam kırıklarından oluşur. Bu iki bileşen bir kalıba yerleştirilerek yaklaşık 510 C ye ısıtılır. Isıtma işlemi süresince kırılmış cam tanecikleri eriyerek sıvı hale geçer. Hücresel dolgu malzemesinin ayrışması sonucunda karışım genleşip kalıbı doldurur. Karışımın milyonlarca birbirine bağlı, üniform ve kapalı hücreler oluşturmasıyla değişik yoğunluklarda (100-150kg/m 3 ) cam köpüğü elde edilir. A sınıfı yanmazdır. Isıl iletkenlik hesap değeri 0,045-0,060 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ= dur. Su emme %0 Kullanım sıcaklığı 260 / +430ºC aralığındadır. Basma dayanımı 430 ila 8800kPa arasındadır. Kimyasal maddelere dayanıklıdır. Güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. 35
Cam Köpüğü (CG) 36
Yangına tepki sınıfı: kaplamasız B,s2,d0, Alüminyum folyo kaplamalı C,s2,d0 dır. Fenol Köpüğü (PF) Fenol-Formaldehit bakalitine anorganik şişirici ve sertleştirici maddeler katılarak elde edilir. Muhtelif yoğunluklarda levha ve boru biçiminde alüminyum folyo, metal vb kaplamalar ile donatılabilen bir üründür. Isıl iletkenlik hesap değeri 0,030-0,045 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=10-50 dir. Kullanım sıcaklığı 180 / +120ºC aralığındadır. 37
Mantar Levhalar Doğal bir ürün olan mantar akdeniz yöresindeki özel ağaçlardan elde edilir. Ağaçlardan soyulan mantar, temizlenip prosesten geçirilerek granül haline getirilir. Granüller kurutma cihazında temizleme ve traşlama prosesinden elde edilen mantar tozlarının yakılması ile elde edilen kızgın buhara tabi tutulur. Mantar bloklar bu prosesinden sonra kurutma cihazından çıkarılarak su ile soğutularak 2 hafta süresince dinlenmeye bırakılır. Bu sürenin ardından testere ile talep edilen kalınlıklarda kesilerek değişik yoğunluklarda (80-500 kg/m 3 ) mantar levhalar elde edilir. Yangına tepki sınıfı E dir. Isıl iletkenlik hesap değeri 0,045-0,055 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=5-10 dur. Kullanım sıcaklığı -180 / +100ºC aralığındadır. Güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. 38
Bünyesinde %2-4 oranında bağlı su bulunduran ve camsı bir kayaçtır. Perlitin en önemli özelliği, ısıtılarak yumuşama sıcaklığına getirildiğinde orijinal hacminin 4-24 katına çıkabilmesidir. Perlit temel olarak silika ve alüminyum bileşimlerinden oluşmuş olsa da kolaylıkla nem absorbe edebilen higroskopik katkılar da içerir. Ham perlitin kırılıp değişik ebatlardaki eleklerden geçirilerek tasnif edilmesinin ardından 800-1150 C ye hızlı bir şekilde ısıtılarak bünyesindeki özsuyun buharlaşması ile patlaması sonucu granül halinde genleştirilmiş perlit elde edilir. Levha veya granül olarak torbalara konularak kullanılabilir. A sınıfı yanmazdır. λ değeri 0,045-0,065 W/m.K dir. Genleştirilmiş Perlit Levhalar Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=5 dir. Kullanım sıcaklığı 250 / +1000ºC aralığındadır. 39
Ahşap Lifli Levhalar Ahşap lifli ısı yalıtım malzemeleri; ladin, köknar gibi ağaç yongalarından üretilirler. Ahşap yongaları termo-mekanik olarak hamur haline getirilip ince şeritler halinde kesilir. Elyaflar su itici katkılar (%2 parafin) püskürtülür ve ardından kurutulur. Kurutulmuş elyaflara %4 oranında poliüretan esaslı reçine püskürtülmesinin ardından levha biçimine getirilerek değişik yoğunluklarda 110-450kg/m 3 üretilir. Yangına tepki sınıfı E dir. Isıl iletkenlik hesap değeri 0,035-0,070 W/m.K dir. Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=5 dur. Kısa süreli su emme değeri 0,5 2,0 kg/m 2 dir. Basma dayanımı 5 ila 100kPa arasındadır. Güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez. 40
İÇERİK 1 Çağdaş yapı konsepti ve Yalıtım 2 Malzeme ve detay seçimi ile ilgili temel bilgiler 3 Isı Yalıtım Malzemeleri 4 Uygulama Detayları 5 Yürürlükteki Mevzuatlar 41
Temel Uygulama Kuralları Isı Köprüsü Düşük ısıl dirence sahip bölge. (Yalıtımsız tavan/taban) 13.8 C 13 12 11 Yüksek ısıl dirence sahip bölge. (Yalıtımlı Duvar) 9.3 10 Isı köprülerine karşı önlem alınmalıdır. 42
Temel Uygulama Kuralları Binalarda yapılan yalıtım uygulamalarının bir bütünlük içerisinde sürekliliğinin sağlanması gereklidir. 43
Temel Uygulama Detayları BİNALAR Duvarlar Çatılar Döşemeler Dıştan Eğimli Çatılar Teras Çatılar İçten Çatı Arası Kullanılan Geleneksel Sandviç Çatı Arası Kullanılmayan Ters Teras 44
1 2 Eğimli Çatılarda Isı Yalıtımı Çatı arası kullanılmayan eğimli çatılarda ısı yalıtımı 3 7 4 6 5 1- Çatı Örtüsü 2- Su Yalıtımı 3- Çatı Tahtası 4- Havalandırılan Çatı Arası Boşluğu 5- Isı Yalıtımı 6- Döşeme Paneli 7- Tavan Sıvası Bu detayda çatı arasının havalandırılması çok önemlidir. Aksi halde yoğuşma sonucu ısı yalıtım malzemesi zarar görebilir. Isı köprüsü oluşmaması için duvar ısı yalıtımı ile çatı ısı yalıtımının sürekliliği sağlanmalıdır. 45
Eğimli Çatılarda Isı Yalıtımı Çatı arası kullanılmayan eğimli çatılarda ısı yalıtımı Cam yünü şilte üzerine buhar kesici özelliği olan su buharı geçişine karşı yüksek dirence sahip (örn. naylon) bir malzeme serilmemelidir. 46
Havalandırma Boşluğu: Kiremitler ile su yalıtım malzemesi arasındaki boşluk en az 50mm olmalıdır. 9 Eğimli Çatılarda Isı Yalıtımı Çatı arası kullanılan eğimli çatılarda ısı yalıtımı 1 2 3 4 8 5 7 6 1- Çatı örtüsü 2- Kiremit tespit çıtası 3- Baskı çıtası 4- Nefes alan su yalıtım örtüsü 5- Isı yalıtımı 6- Buhar kesici 7- Çatı tahtası 8- Mertek 9- Tavan kaplaması Isı yalıtımı mertek arası, mertek üstü veya mertek altına uygulanabilir. Malzemelerin buhar difüzyon özelliklerine göre yoğuşma analizi yapılarak gerekli önlemler alınmalıdır. 47
Eğimli Çatılarda Isı Yalıtımı Çatı arası kullanılan eğimli çatılarda ısı yalıtımı 48
Havalandırmalı Çatılar Eğimli Çatılarda Isı Yalıtımı Isı yalıtımı ile çatı kaplama tahtası arasında havalandırma boşluğu bırakılmalıdır. Isı yalıtımının altında buhar kesici kullanılabilir. Kiremit altı su yalıtım örtüsü 49
Havalandırmasız Çatılar Eğimli Çatılarda Isı Yalıtımı Isı yalıtımı ile çatı kaplama tahtası arasında özel bir havalandırma aralığı bulunmamaktadır. Çatı kaplamalarının altında oluşan boşluklar (en az 4cm) yeterlidir. Isı yalıtımının altında buhar kesici kullanılabilir. Nefes alan su yalıtım örtüsü 50
1 2 Eğimli Çatılarda Isı Yalıtımı Eğimli hafif metal çatılarda ısı yalıtımı 3 7 4 6 5 1- Metal çatı örtüsü 2- Nefes alan su yalıtım örtüsü 3- Metal veya ahşap kadronlar arası ısı yalıtımı 4- Buhar kesici 5- Trapez metal çatı levhası 6- Metal Aşık 7- Taşıyıcı sistem 51
Geleneksel Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Üzerinde gezilemeyen teras çatılarda ısı yalıtımı A B C D E G F H A- Mineral Kaplı Su Yalıtımı Örtüsü B- Su Yalıtım Örtüsü C- Isı Yalıtımı (Çift Kat Olursa Şaşırtmalı) D- Buhar Kesici E- Buhar Dengeleyici (Gerektiğinde) F- Eğim Betonu G- Betonarme Döşeme H- Tavan Sıvası Bu detayda ısı yalıtımı, dış koşullardan koruma amacıyla üstten su yalıtımıyla, alttan buhar kesiciyle korunur. 52
Geleneksel Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Üzerinde gezilen geleneksel teras çatılarda ısı yalıtımı 1 2 10 3 4 9 8 5 7 6 1- Döşeme Kaplaması 2- Harç 3- Koruma Betonu 4- Su Yalıtım Örtüsü 5- Isı Yalıtımı (Çift kat olursa şaşırtmalı) 6- Buhar Kesici 7- Buhar Dengeleyici (Gerektiğinde) 8- Eğim Betonu 9- Betonarme Döşeme 10-Tavan Sıvası 53
Geleneksel Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Hafif metal çatılarda ısı yalıtımı 1 2 3 4 5 1- Mineral kaplı veya UV dayanımlı su yalıtım örtüsü 2- Isı yalıtımı (Çift kat olduğunda şaşırtmalı) 3- Buhar kesici 4- Trapez metal örtü 5- Taşıyıcı sistem 54
Geleneksel Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Hafif metal çatılarda ısı yalıtımı Özel mekanik tespit elemanları kullanılarak ısı yalıtım levhası monte edilir. 55
Hafif metal çatılarda ısı yalıtımı 1 2 1- Isı yalıtımlı hazır sandviç metal panel 2- Taşıyıcı sistem Metal çatıların yalıtımında kapalı gözenekli köpük malzemeler veya buhar kesici kaplı mineral lifli yalıtım malzemeleri kullanılabilir. Bağıl nemin %65 in üzerinde olduğu yerlerde mekanik tespit elemanları paslanmaz olmalıdır. 56
A Ters Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Üzerinde gezilmeyen ters teras çatılarda ısı yalıtımı B C D A- Çakıl B- Ayırıcı Keçe C- Isı Yalıtımı D- Su Yalıtım Örtüsü E- Eğim Betonu F- Döşeme Paneli G- Tavan Sıvası E F G Bu detayda; su yalıtım katmanının dış tarafında kullanılabilen ısı yalıtım malzemeleri (su emmeyen) kullanılabilir. 57
Ters Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Üzerinde gezilmeyen ters teras çatılarda ısı yalıtımı 58
Ters Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Üzerinde gezilmeyen ters teras çatılarda ısı yalıtımı 59
Ters Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Üzerinde gezilebilen ters teras çatılarda ısı yalıtımı 1 5 2 8 6 3 4 7 1- Döşeme Kaplaması 2- Karo Takozları veya Harç (Harç olması durumunda altında çakıl kullanılmalıdır) 3- Ayırıcı Keçe 4- Isı Yalıtımı 5- Su Yalıtım Örtüsü 6- Eğim Betonu 7- Döşeme Paneli 8- Tavan Sıvası Bu detayda su yalıtım katmanı UV ışınlarına ve sıcaklık farklarından dolayı oluşan ısıl gerilmelere karşı korunmuş olur. 60
Ters Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Üzerinde gezilebilen ters teras çatılarda ısı yalıtımı 61
Dikkat edilecek hususlar! Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Kullanılan yalıtım malzemesinin geleneksel ve ters teras çatının kullanım amacına uygun özellikte (basma ve sünme mukavemetleri, su emme vb.) olması gereklidir. Geleneksel çatılarda buhar kesici kullanımına dikkat edilmelidir. Buhar bacasının gerekliliği ve kullanım sıklığı kontrol edilmelidir. Bitümlü su yalıtım örtüleri şaşırtmalı olarak 2 kat, sentetik örtüler ise 1 kat uygulanmalıdır. Geleneksel çatılarda bitümlü son kat su yalıtımı U.V. etkilerine karşı dirençli olmalıdır. Parapet ve benzeri detaylarda yalıtım doğru şekilde uygulanmalıdır. 62
Dış duvarların içten ısı yalıtımı Duvarlarda Isı Yalıtımı 5 1 2 3 6 4 7 8 En az 50 cm. 1- Dış Cephe Kaplaması 2- Sıva 3- Betonarme Perde 4- Yapıştırıcı (Isı Yalıtımı Kalıp İçerisine Konursa Gerek Yoktur) 5- Isı Yalıtımı 6- Buhar kesici ve/veya dengeleyici (Yoğuşma Kontrolüne Göre) 7- Alçı Sıva (Donatı Filesi ile veya Alçı Plaka 8- İç Kaplama Kısa süreli ısıtılan yapılarda avantajlı bir uygulamadır. Bu uygulamada kolon, kiriş, hatıl, lento, vb. ısı köprüleri mutlaka yalıtılmalıdır. Tavan ve döşemeye mutlaka en az 50 cm dönülmelidir. Yoğuşma tahkiki yapılıp gerekli durumlarda buhar kesici kullanılmalıdır. 63
Dış duvarların içten ısı yalıtımı Duvarlarda Isı Yalıtımı 64
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı 1 2 3 4 5 6 7 1- Son Kat Dış Cephe Kaplaması 2- File Taşıyıcılı Isı Yalıtım Sıvası 3- Isı Yalıtım Dübeli 4- Isı Yalıtım Levhası 5- Isı Yalıtım Yapıştırıcısı 6- Betonarme Perde/Dolgu duvar 7-İç Sıva Bu uygulama yapı kabuğunun sıcak tarafta kalması dolayısıyla en ideal dış duvar yalıtım detayıdır. Bu detayda; ısı köprüsü ve yoğuşma sorunları tamamen ortadan kalkar. Isıtma sistemi kapatıldıktan sonra konfor koşulları devam eder. 65
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Temel Prensipler Isı yalıtım malzemeleri arasında boşluk kalmamalıdır. Levhalar şaşırtmalı olarak yerleştirilmelidir. +5 C nin altında ve 30 C nin üzerinde uygulama yapılmamalıdır. Uygulama yüzeyinde bulunan kir, toz, yağ, kabarmış boya, kalkmış sıva gibi bozuk yüzeyler temizlenmelidir. Uygulama kuru yüzeylere yapılmalıdır. 66
Levha yerleşimi Duvarlarda Isı Yalıtımı 67
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Dış Cephe Isı Yalıtım Sistemleri; Isı yalıtım levhası Isı yalıtım yapıştırıcısı Dübel (Mekanik tespit elemanı) Isı yalıtım sıvası Donatı (sıvası) filesi Son kat dekoratif kaplama dan oluşur. Dikkat!!! Bu detayda solvent/tiner içermeyen boya veya kaplamalar kullanılmalıdır. Üretici veya temsilci firmaların tavsiye ettiği; uygun sıva, dübel, file vb. yardımcı malzemeler kullanılarak uygulama yapılmalıdır. 68
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Isı Yalıtım Levhaları: Özel Taşyünü ısı yalıtım levhaları Özel EPS ısı yalıtım levhaları Özel XPS ısı yalıtım levhaları Özel iki yüzü ahşapyünü arası Taşyünü/EPS ısı yalıtım levhaları 69
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Isı Yalıtım Yapıştırıcısı ve Isı Yalıtım Sıvası: Mineral esaslı yüzeylere: Çimento esaslı organik polimer katkılı ısı yalıtım yapıştırıcıları; Ahşap, OSB, çelik vb. diğer yüzeylere üreticinin tavsiyesine bağlı olarak akrilik veya çimento akrilik esaslı özel ısı yalıtım yapıştırıcıları kullanılır. Yapıştırıcı olarak geleneksel harç veya seramik yapıştırıcısı kullanılmaz. 70
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Yapıştırıcılar; uygulama yüzeyinin düzgünlüğüne göre 2 şekilde levha yüzeyine uygulanır. Düzgün yüzeyler için Düzgün olmayan yüzeyler için Sarfiyat: 4-6 kg/m 2 71
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Dübeller; Mekanik sabitleme elemanlarıdır. Uygulama yüzeyine uygun dübeller kullanılmalıdır. Beton yüzeyler Tuğla yüzeyler Gazbeton yüzeyler 4cm 5cm 6cm 72
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Tuğla + Sıva Gaz beton Perde beton & Tünel kalıp Ahşap & OSB 73
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Dübel sarfiyatı bina yüksekliğine göre belirlenir. Uygulama Yüksekliği H(m) 0 H 8m 8 H 20m H>20m Kenar Orta Kenar Orta Kenar Orta Dübel/m 2 6 6 8 6 10 6 Dübel Şeması 74
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Donatı (sıva) filesi; ısı yalıtım levhalarının üzerine uygulanan sıvada oluşacak çekme gerilmelerini karşılamak ve çatlamasını önlemek amacıyla kullanılan; alkali ortama dayanıklı, 145-160 gr/m 2 ağırlıkta cam elyafı tekstil malzemedir. Sıva filesi tabakalarının ek yerleri birbiri üzerine yatayda ve düşeyde 10 cm bindirilmelidir. 75
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Donatı filesi, birinci kat ısı yalıtım sıvası üzerine uygulanmalıdır. 76
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Köşe Profilleri; Bina köşeleri ve pencere kenarlarındaki dış köşeleri mekanik etkilerden korumak ve düzgün köşeler elde etmek için plastik veya alüminyumdan imal edilmiş, cam elyafı sıva filesi takviyeli veya takviyesiz, alkali ortama dayanıklı iç veya dış köşe profilidir (L-Profil). 77
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Damlalık Profilleri; Balkon, çıkma v.b. bina bölümlerinden yağmur ve benzeri su akıntılarının yapı yüzeyine zarar vermeden uzaklaştırılmasını sağlayacak, plastik veya alüminyumdan yapılmış, sıva filesi takviyeli veya takviyesiz damlalık profilidir (Tprofil). 78
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Paslanma riski olan malzemelerden yapılmış olan köşe profilleri kullanılmamalıdır. Plastik, polistirol veya alüminyum esaslı ürünler tercih edilmelidir. 79
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı Su Basman Profili; başlangıç seviyesinde mekanik olarak tespit edilen alüminyumdan yapılmış referans profilidir. Su Basman profili kullanılarak ısı yalıtım malzemesinin profil içine düzgün olarak oturtulması ve düzgün hat oluşturulması sağlanır. Yanlış Doğru 80
Fuga Uygulamaları Duvarlarda Isı Yalıtımı Sistemde fuga profili var ise yalıtım plakalarına gömülür ve ısı köprüsü olmaması için arkasına ısı yalıtım bandı çekilir. 81
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı -Uygulama Adımları 82
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı -Uygulama Adımları 83
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı -Uygulama Adımları 84
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı - Dış Köşe Detayı Uygulama Yüzeyi Isı Yalıtım Yapıştırıcısı Isı Yalıtım Levhası Donatı Filesi Köşe Profili Isı Yalıtım Sıvası Son kat Dekoratif Kapl. 85
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı - Dış Köşe Detayı 86
Duvarlarda Isı Yalıtımı Pencere Detayı: Köşe profili, Takviye bandı veya kırlangıç file uygulaması 87
Duvarlarda Isı Yalıtımı Pencere kenarlarında yapılan yanlış uygulamalar Pencere kenarlarında kırlangıç file uygulamasının yapılmaması sonucu oluşan çatlaklar ve bu oluşan çatlaklardan dolayı malzemenin yarılarak cepheden ayrılması 88
Pencere Detayı: Levha yerleşimi Duvarlarda Isı Yalıtımı 89
Pencere Detayı: Denizlik Profili Duvarlarda Isı Yalıtımı Denizlik genişliği levha kalınlığına göre ayarlanmalıdır. 90
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı - Dilatasyon Detayı 91
Duvarlarda Isı Yalıtımı Dış duvarların dıştan ısı yalıtımı - Yağmur suyu drenaj borusu detayı Son kat dekoratif kaplama Isı yalıtım levhası Uygulama yüzeyi Dübel Fileli sıva uygulaması Tespit vidası Kelepçe Yağmur suyu drenaj borusu 92
Duvarlarda Isı Yalıtımı Sandviç duvarlar Bu uygulamada kolon, kiriş, hatıl, lento, vb. ısı köprüleri mutlaka yalıtılmalıdır. Duvar blokları bağlantı elemanları ile birbirlerine bağlanmalıdır. Ayrıca yoğuşma analizi yapılarak gerekli önlemler alınmalıdır. 93
Duvarlarda Isı Yalıtımı Sandviç duvarlar BAGLANTI ELEMANI (BKZ.DEPREM YONETMELIGI) 1 2 3 5 4 6 ASMOLEN DOSEME 1- Dış Cephe Kaplaması 2- Rabitz Telli Sıva 3- Dübel (Isı Yalıtımı Kalıp İçerisine Konursa Gerek Yoktur) 4- Isı Yalıtımı 5- Yapıştırıcı (Isı Yalıtımı Kalıp İçerisine Konursa Gerek Yoktur) 6- Betonarme Kiriş veya Döşeme Alanı 94
Sandviç duvarlar uygulamaları Duvarlarda Isı Yalıtımı 95
Sandviç duvar uygulamaları Duvarlarda Isı Yalıtımı 96
Duvarlarda Isı Yalıtımı Giydirme Cepheler Bu uygulamada yapı kabuğu sıcak tarafta kalır. Dış kabuk ile ısı yalıtım malzemesi arasında havalandırma boşluğu bırakılmalıdır. Ağır olan dış cephe kaplamaları binanın taşıyıcı sistemine monte edilmelidir. 97
Giydirme Cepheler 3 4 5 Duvarlarda Isı Yalıtımı 1 1- Dış cephe kaplaması 2- Havalandırma boşluğu 3- Profil (metal) 4- Isı yalıtımı 5- Duvar 2 98
Duvarlarda Isı Yalıtımı Giydirme Cepheler 99
Duvarlarda Isı Yalıtımı Toprağa temas eden dış duvarların ısı yalıtımı 1 2 3 4 6 5 1- Toprak 2- Isı Yalıtımı (XPS) 3- Su Yalıtım Katmanı 4- Düzeltme Sıvası 5- Betonarme Perde Duvar 6-İç Sıva Isı yalıtım malzemesi; su yalıtım katmanı üzerine, suya karşı korunarak veya korunmadan uygulanır. Isı yalıtım levhaları, su yalıtımının üzerine mekanik olarak tespit edilmemelidir. 100
Duvarlarda Isı Yalıtımı Toprağa temas eden dış duvarların ısı yalıtımı 101
Duvarlarda Isı Yalıtımı Toprağa temas eden dış duvarların ısı yalıtımı A C B E D F H G A- Toprak B- Baskı Duvarı C- Su Yalıtım Katmanı D- Isı Yalıtım Malzemesi E- Su Yalıtımı F- Düzeltme Sıvası G- Betonarme Perde Duvar H-İç Sıva 102
Duvarlarda Isı Yalıtımı Toprağa temas eden dış duvarların ısı yalıtımı 103
Döşemelerde Isı Yalıtımı Zemine Oturan Döşemeler: Malzemenin su emme ve yük taşıma özelliklerine göre şap altı veya ahşap ızgara arasında kullanılır. Isıtılmayan hacim Üstü Döşemeler: Isı yalıtımı mekanik olarak tavana aşağıdan tespit edilerek kullanılır. 104
Döşemelerde Isı Yalıtımı Zemine oturan döşemelerin ısı yalıtımı 1 2 3 4 5 6 7 8 1- Döşeme Kaplaması 2-Şap 3- Bir Kat Serbest Su Yalıtım Katmanı 4- Isı Yalıtımı 5- Su Yalıtımı Katmanı 6- Grobeton (Mala Perdahlı) 7- Blokaj 8- Toprak Zemin 105
Döşemelerde Isı Yalıtımı Zemine oturan döşemelerin ısı yalıtımı A B C D E F G A- Ahşap Parke B- Ahşap Kör Döşeme C- Ahşap Kadronlar Arası Isı Yalıtımı D- Su Yalıtımı Örtüsü E- Grobeton (Mala Perdahlı) F- Blokaj G- Toprak Zemin 106
Döşemelerde Isı Yalıtımı Zemine oturan döşemelerin ısı yalıtımı 107
Döşemelerde Isı Yalıtımı Isıtılmayan hacim üstü döşemelerin ısı yalıtımı Isıtılan Hacim En az 50cm. 1 2 4 3 5 Isıtılmayan Hacim 1- Döşeme Kaplaması 2- Düzeltme Şapı 3- Betonarme Döşeme 4- Ahşap Kadronlar Arası Isı Yalıtımı 5- Tavan Kaplaması 108
Döşemelerde Isı Yalıtımı Isıtılmayan hacim üstü döşemelerin ısı yalıtımı D A B E G Isıtılmayan Hacim F C Isıtılan Hacim En az 50cm. A- Döşeme Kaplaması B- Düzeltme Şapı C- Betonarme Döşeme D- Yapıştırıcı (Isı Yalıtımı Kalıp İçerisine Konursa Gerek Yoktur) E- Isı Yalıtımı F- Dübel G- File Taşıyıcılı İnce Sıva veya Rabitz Telli Normal Sıva 109
Döşemelerde Isı Yalıtımı Isıtılmayan hacim üstü döşemelerin ısı yalıtımı 110
Yüzer döşeme detayı Döşemelerde Isı Yalıtımı 1. B.A. Döşeme 2. Duvar 3. Alçı Yapıştırıcı 4. Isı Yalıtımı 5. File 6. Alçı Sıva 7. Isı Yalıtımı 8. Su Yalıtımı 9. Döşeme 111
İÇERİK 1 Çağdaş yapı konsepti ve Yalıtım 2 Malzeme ve detay seçimi ile ilgili temel bilgiler 3 Isı Yalıtım Malzemeleri 4 Uygulama Detayları 5 Yürürlükteki Mevzuatlar 112
BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ Mevcut konut stoğu: 19 milyon Mevcut konutların %85 i yalıtımsız Yaklaşık 16 milyon konut enerji tasarruf potansiyeli arz etmektedir. 113
BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ TÜRKİYE TOPLAM ENERJİ İHTİYACININ %75 ini İTHAL ETMEKTEDİR 2013 YILI ENERJİ İTHALATI YAKLAŞIK 56 MİLYAR US$ 2013 TOPLAM ENERJİ TÜKETİMİ 75 MİLYAR US$ 114
BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ Konutlarda enerjinin %85 i ISITMA ve SOĞUTMA amacıyla tüketiliyor : 22 Milyar US$ Yalıtım sayesinde %50 si tasarruf edilebilir! 1VARİL=100 $ 11 Milyar US$ tasarruf potansiyeli 115
14 Haziran 1999 tarih 23725 sayılı resmi gazetede yayımlanan TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları standardı, 8 Mayıs 2000 tarih ve 24043 sayılı resmi gazetede yayımlanan Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği, 12 Ağustos 2001 tarih ve 24491 sayılı resmi gazetede yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Usul ve Esasları Yönetmeliği, 02 Mayıs 2007 tarih ve 26510 sayılı resmi gazetede yayımlanan Enerji Verimliliği Kanunu. 05 Aralık 2008 tarih ve 27075 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan «Binalarda Enerji Performans Yönetmeliği» 116