SUNUŞ Her şey, cevherin keşfedilmesiyle başlar. Sonra fizibilitesi yapılır. Çıkarılması ve işlenmesi bunu tâkip eder. Bir sonraki aşamada ise, sunulması Vakıflar Genel Müdürlüğü, Osmanlı döneminden beridir, yani o dönemin Evkâf Hümâyunu ndan itibaren, eski yapıların yaşatılması konusunda önemli çalışmalar ortaya koymakta. Günümüzde, tüm Türkiye sathında ve zaman zaman da yurt dışında çeşitli restorasyon uygulamalarının altına imza atmakta. Bu konuda, üniversitelerle ve sivil toplum kuruluşlarıyla yapılan diyaloglar önem teşkil etmekte. Bilgi ve teknik yakından takip edildikçe işin hem kuramsal yönü, hem de uygulama yönü gelişmekte. Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak bizim en önemli kurumsal kimliklerimizden biri, eski yapılarımızın korunması ve geleceğe güvenle devredilmelerini sağlamaktır. Bunu yürütürken, elbette ki ulusal ve uluslararası kriterlerin kılavuzluğu bizler için çok değerlidir. Çalışmalarımız, İcomos, Venedik Tüzüğü, Nara Bildirgesi gibi uluslararası kabullerden yola çıkarak, Koruma Bölge Kurullarının aldığı kararlar doğrultusunda yaptığımız restorasyonlar tarihi nitelikteki eserlerimizi korumaya, bunları geleceğe güvenle devretmeye yöneliktir. Yalnızca işi restorasyonla sınırlı tutmayarak, yayın anlamında işin kültürel kısmına eğilmeyi borç bildik. Bir önceki sayı ile beraber verdiğimiz mahya belgeseli bunlardan biri. Vakıf Restorasyon Yıllığı nın her defasında bir basamak daha yükseldiğini görmek bizler adına bir gurur vesilesi. Bir sonraki sayıda buluşmak dileğiyle Dr. Adnan ERTEM Vakıflar Genel Müdürü
ÖNSÖZ Gerçek mutluluk mal ve mülke sahip olmak ile değil, akıl ve erdeme sahip olmak ile mümkündür. Aristo Hangi açıdan bakarsak bakalım, özellikle teknik bilimlerin gün geçtikçe iç içe girdiğini, yeni birleşmelerin ve kesişimlerin meydana geldiğini görüyoruz. Bu durum, farklı disiplinleri ortaya çıkarmaktadır. Özellikle vurgulamaya çalıştığımız gibi restorasyon dalı, çok sayıda disiplinin aynı anda ve birlikte çalışmayı gerektiren, komplike bir alan halindedir. Mimar, statik konularda yetkin mühendis, malzeme alanı uzmanı, konservatör, arkeolog, sanat tarihçi, restoratör ve gerektiğinde diğer teknik bilimlerin (jeofizik, kimya gibi) desteğiyle ortak bir çalışma alanı olmuştur. Bu alanın, üniversitelerde önemli bir kürsü haline gelmekte olduğu ve geleceği muhakkaktır. Gelişim sürerken, restorasyon ve buna kaynaklık eden dallarla ilgili olarak çıkmakta olan dergimizin bu konulara olan katkısı kaçınılmazdır. Kısa süre içinde aranan ve destek gören Vakıf Restorasyon Yıllığı nın aralıksız çıkması için gereken çalışmaları yürütmekteyiz. Bu konuda yanımızda olan, destek ve güvenlerini esirgemeyen, başta Vakıflar Genel Müdürü Sayın Dr. Adnan Ertem olmak üzere, herkese sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Birbirinden güzel makaleler geldi elimize. Bunlar arasında herkesin ilgisini cezb edecek ilginç yazılar olduğunu düşünüyorum. Ağırlıklı olarak uygulamaya dönük makalelerin yer aldığı 6. sayımızda yalnızca İstanbul dan değil, Anadolu dan ve Suriye den gelen son derece zevkle işlenmiş yazılar yer almakta. Bu sayımıza değerli makaleleriyle destek veren, Prof.Dr. Eser Çaktı, Prof.Dr. Zeynep Ahunbay, Prof.Dr. Erol Gürdal, Prof.Dr. Alemdar Bayraklı, Doç.Dr. Seden Acun Özgünler, Doç.Dr. Aynur Çiftçi, Y.Doç.Dr. Banu Çelebioğlu, Y.Doç.Dr. Polat Ebru Omay, Y.Doç.Dr. Uzay Yergün, Y.Doç.Dr. Temel Türker, Dr. Aras Neftçi, Dr. Mehmet Alper, İnş.Y.Müh.İsmet Çalık, Y.Mimar Gülçin Kahraman Altaş, Arkeolog Gülbahar Baran Çelik, Arkeolog Selman Kardeşlik, Y.Mimar Ruba Kosmo, Y.Mimar İhsan Eriş, S.Tarihçi İlknur Altın ve S.Tarihçi Arzu Kaboğlu na teşekkür ediyorum. İbrahim ÖZEKİNCİ Vakıflar İstanbul I.Bölge Müdürü
Restorasyon Konservasyon Arkeoloji Sanat Tarihi Yıl: 2013 Sayı: 6 ISSN: 2146 3166 Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul I. Bölge Müdürlüğü Yayınıdır. Restorasyon-Konservasyon-Arkeoloji ve Sanat Tarihi Yıllığı Yıl: 2013 Sayı: 6 Vakıflar İstanbul I. Bölge Müdürlüğü Adına SAHİBİ İbrahim ÖZEKİNCİ Vakıflar İstanbul I. Bölge Müdürü YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ / TASHİH Murat SAV İNGİLİZCE TASHİH Seda ELHAN YAYIN KURULU Prof. Dr. E. Füsun ALİOĞLU Hayri Fehmi YILMAZ Dr. Esin Demirel İŞLİ Dr. Olcay AYDEMİR Murat SAV H. Murat CEYLAN Acar AVUNDUK EDİTÖR H. Murat CEYLAN DANIŞMA KURULU Prof. Dr. Zeynep AHUNBAY / İ.T.Ü. Emekli Öğr. Gör. Prof. Dr. Şerife ATLIHAN / Marmara Ü.Tekstil Böl. Prof. Dr. Önder BİLGİ / İ.Ü.Emekli Öğr. Gör. Prof. Dr. Oğuz CEYLAN / Mimar Sinan Ü. Mimarlık Fak. Prof. Dr. Feridun ÇILI / İ.T.Ü.Mimarlık Fak. Prof Dr. Erol GÜRDAL/ İ.T.Ü. Emekli Öğr. Gör. Prof. Dr. Turgut KOCATÜRK / Yıldız Teknik Ü. Müh. Mim. Fak. Prof. Dr. Selçuk MÜLAYİM / Marmara Ü. Türkiyat Böl. Doç. Dr. Şevket DÖNMEZ / İ.Ü.Arkeoloji / Protohistorya Böl. Doç. Dr. Ahmet GÜLEÇ / İ.Ü. Emekli Öğr. Gör. Doç. Dr. Ferudun ÖZGÜMÜŞ / İ.Ü.Güzel Sanatlar Fak. Doç. Dr. Seden ACUN ÖZGÜNLER / İ.T.Ü. Mimarlık Fak. Yard. Doç. Dr. Ahmet Vefa ÇOBANOĞLU / İ.Ü.Sanat Tarihi Böl. Yard. Doç. Dr. Özkan ERTUĞRUL / Trakya Ü. S.Tarihi Böl. KAPAK ve SAYFA TASARIM H. Murat CEYLAN Şevket EROĞLU BASIM Mega Basım Yayın San. ve Tic. A.Ş. Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3/1 Baha İş Merkezi A Blok Kat: 2 34310 Haramidere İstanbul Tel: 0212 412 17 00 - www.mega.com.tr İLETİŞİM Vakıflar İstanbul I. Bölge Müdürlüğü Sanat Eserleri ve Yapı İşleri Şube Müdürlüğü İnönü Cad. No. 2 Kat 5 Taksim / İSTANBUL Tlf: (0212) 251 88 10 / 7201-7203 www.vgm.gov.tr http://istanbulavrupa.vgm.gov.tr Vakıf Restorasyon Yıllığı hakemli bir dergidir. Makalelerdeki yazılardan yazarları sorumludur. Kaynak belirtilmek koşulu ile alıntı yapılabilir. Para ile satılmaz. (3000 Adet basılmıştır) Bu sayının yayınlanmasındaki katkılarından dolayı TAKSİM YAPI ya Teşekkür ederiz. AZAPKAPI SALİHA SULTAN ÇEŞMESİ: KORUMA SORUNLARI VE ONARIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ The Serpent Column: A 2500 Year Old Open-Air Bronze Monument 6 Doç.Dr. Aynur Çiftçi Yrd.Doç.Dr. Banu Çelebioğlu Yrd.Doç.Dr. Polat Ebru Omay Yrd.Doç.Dr. Uzay Yergün AÇIK HAVA KOŞULLARINDA BİR BRONZ ESER: YILANLI SÜTUN A Bronze Monument In The Open-Air Gülbahar Baran Çelik 23 EDİRNEKAPI MİHRİMAH SULTAN CAMİİ MİNARESİNİN DEPREM DAVRANIŞI Earthquake Behavior of the Minaret of the Mihrimah Sultan Mosque in the Edirnekapı, İstanbul 33 Prof. Dr. Eser Çaktı, Özden Saygılı Serkan Görk, Esra Zengin Prof. Dr. Carlos S. Oliveira Dr. Jose V. Lemos Avrupa Resim Sanatında Tasvir Edilen ANADOLU SELÇUKLU HALILARI Anatolian Seljuk Carpets portrayed in the European Painting Selman Kardeşlik 41 RESTORASYON SONRASI TARİHİ SUNDURA CAMİSİ VE MİNARESİNİN ÇEVRESEL TİTREŞİM TESTİ YÖNTEMİYLE DİNAMİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Structural Dynamic Identification of a Restored Historical Masonry Sundura Mosque and Minaret Using Ambient Vibrations 53 Prof. Dr. Alemdar Bayraktar İsmet Çalık Yrd. Doç. Dr. Temel Türker
İÇİNDEKİLER KENDİR HAN (HAN EL HİBAL) ve Halep in Tarihi Hanlarının Korunması Khan al-hibal, Conserving the Historic Khans of Aleppo-Syria 63 Ruba Kasmo Prof. Dr. Zeynep Ahunbay BAB-I ÂLİ NALLI MESCİT The Nallı Masjid İn Bab-ı Ali İlknur Altın 131 İSTANBUL DA BULUNAN ERKEN BİZANS DÖNEMİ SAVUNMA YAPILARINDA KULLANILAN HORASAN HARÇLARIN ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Investigation of the Properties of the Khorasan Mortar Used in the Defense Structures in Istanbul, in the Early Byzantine 81 Gülçin Kahraman Altaş Doç. Dr. Seden Acun Özgünler Prof.Dr. Erol Gürdal Kayıp Eserlerin İzinde Bir Yolculuk A Journey in Search of Lost Historical Buildings Dr. Esin Demirel İşli 145 HOBYAR MESCİDİ Hobyar Masjid Ali Talat Bey Arzu Kaboğlu 89 Dr. Aras Neftçi 151 ATİK VALİDE KÜLLİYESİ 2011-2013 YILLARI RESTORASYONU VE UYGULAMALARI Atik Valide Group of Buldings Restoration of the Yaers 2011-2013 99 İhsan Eriş Uğur Yüzereroğlu Nüket Demir Açılış 155 Hadım Hasan Paşa Medresesi Restitüsyonu na İlişkin Değerlendirmeler Reconsiderations on the restitution of Hadim Hasan Pasa Madrasah Dr. Mehmet Alper 115 Sayılarla 156 Hakem heyeti tarafından incelenmiş makalelerdir.