ENERJİ KİMLİK BELGESİ Üretilen her ürünün pazarlanması sırasında tüketicinin farklılıkları görebilmesi, hangi ürünü tercih edeceğine karar verebilmesi, ürünler arasında mukayese yapabilmesi, uzun vadede kayıp ve kazanç hesabı yapabilmesi için ürüne ilişkin her türlü bilgi yazılı ve görsel olarak açıklanmakta, ürünlere ilişkin bilgiler tanıtım kitapçıkları halinde yayınlanmaktadır. Araç alıyorsanız aracın en fazla kaç km. hızla gidebildiğini, ağırlığını, motor silindir hacmini, bagaj kapasitesini, yakıt depolama hacmini, 100 km. mesafede ne kadar yakıt tükettiğini araç tanıtımı yapan kişi tarafından açıklanır. Aracın hangi kategoride yer aldığını, bu kategoride bilinen ve rekabet eden markalar arasındaki pazarlamasını yaptığı araç açısından diğer araçlara nazaran üstünlüklerini açıklayarak temsilcisi olduğu ürünü beğendirmeye ve sonuç olarak pazarlamaya çalışır. Burada pek çok insanın üzerinde durduğu, ilgilendiği husus aracın tükettiği yakıt cinsi ve 100 km. mesafede ne kadar yakıt tükettiğidir. Pek çok tüketicinin lüks kategorideki aracına yakıt giderinin azalması için LPG sistemi taktırdığı, bu talep göz önünde tutularak kamu hizmetinde önemli yer tutan taksi ve ticari taşıma ve servis hizmet yapan belli kapasitedeki araçlarda LPG li araç üretimi yapılmaktadır. Aracın tükettiği yakıt cinsi ve miktarı herkesin ortak değeri olan havaya salınan atık gazların uzun vadede insan sağlığına yaptığı etkiler açısından da önem arz eder. Çünkü hayatımızı idame için aldığımız nefeste soluduğumuz havanın temiz olması sağlımız açısından çok önemlidir. Bilinmelidir ki şikayet ettiğimiz hava kirliliğinin en önemli nedenlerinden birisi ve önemlisi egzost gazı atığıdır. Peki bu hassasiyet ömür boyu yaptığımız en büyük yatırım olan konut alımında göz önüne alınıyor mu? Dikkat ediyor muyuz? Merak ediyor muyuz? Yıllar boyu çalışarak, uzun vadeli borçlanarak elde etmeye çalıştığımız, bir çok insanımızın yaşam boyu elde edemediği ve bu yüzden kiraladığı konutlarımızın enerji performansını gösteren ENERJİ KİMLİK BELGESİ 01.01.2011 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. TÜM YAPILAR 2017 YILINA KADAR ENERJİ KİMLİK BELGESİ ALMAK ZORUNLULUĞUNDADIRLAR. Bundan böyle konut alırken veya kiralarken binanın enerji verimliliğine göre tercih yapmak mümkündür. Vatandaşlarımız bundan böyle konut alırken veya kiralarken Enerji Kimlik Belgesi sormalıdır. BİNA ENERJİ SINIFI ENERJİ SINIFI ENDEKSİ A 0-39 B 40-79 C 80-90 D 100-119 E 120-139 F 140-174 G > 175
ENERJİ KİMLİK BELGESİ NEDİR? *Binalarda konfor koşullarının oluşturulması için gerekli olan minimum enerji ihtiyacını, *Konfor koşullarının oluşturulması için binanın ne kadar enerji tüketeceğine dair sınıflandırmayı, *Enerji tüketiminin hangi oranda güneş, rüzgar ve yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlandığını, *Binanın ve içerisinde kullanılan cihazların işletilmesinde çevreye ne kadar CO2 (KARBONDİOKSİT) gazı salınımı yapıldığını, *Binanın yalıtım özelliklerini, *Isıtma ve/veya soğutma, havalandırma ve sıhhi sıcak su sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri gösterir. Enerji Kimlik Belgelerinde binanın enerji tüketimi ve sera gazı salımı A ve G arasında sınıflandırılmaktadır. Sınıflandırma, binanın inşa edildiği yıldaki mevzuatlarca tanımlanmış asgari şartlar göz önüne alınarak yapılmaktadır. Bir binanın enerji sınıfı; mevcut bina için hesaplanan tüketim değeri ile aynı binanın, aynı yerde yasalar çerçevesinde imal edilmesi durumunda elde edilen tüketim değerlerinin birbirine oranlanmasıyla belirlenir. Binalar için en düşük performansı temsil eden G sınıfı binalarda enerji tüketimi ve sera gazı salımı çok yüksektir. G sınıfı binalar; yasalarca ön görülen asgari şartlardan en az % 75 daha fazla enerji tüketmektedir. D sınıfı binalar ise yasalarca öngörülen asgari şartlarda veya bu şartlardan %19 daha az enerji tüketmektedirler. Enerji Kimlik Belgesinde C sınıfı olarak atanmış olan yapılar yasalarca ön görülen asgari şartlardan %1 ila %20 arasında, B sınıfı olarak atanmış binalar %21-60 arasında daha az enerji tüketmektedirler. Enerji performansı en üst seviyede olan A sınıfı binalar ise yasalarda öngörülmüş olan asgari şartların en fazla %40 ı kadar enerji tüketimine sahiptirler. ENERJİ KİMLİK BELGESİ NASIL ALINIR? Mevcut Binalar için EKB Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (İmar ve Şehircilik Bakanlığı) tarafından yetkilendirilmiş, bünyesinde EKB uzmanı istihdam eden ENERJİ VERİMLİLİĞİ DANIŞMANLIK ŞİRKETLERİ tarafından düzenlenir. Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri binanızı inceleyerek yapım yılı, yönü, konumu, v.b genel bilgileri, binanızın hangi malzemeden inşa edildiği yalıtım durumu, çatı, cephe, pencere, döşeme alanları v.b temel bilgileri, ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimlilikleri, sıcak su sistemi ile ilgili teknik bilgileri ve kullanılan aydınlatma elemanlarının tipi, sayısı, v.b bilgileri toplar. Elde edilen bilgiler ışığında Enerji Kimlik Belgesi uzmanı binanızın enerji performansına dair gerekli hesaplamaları yaparak Enerji Kimlik Belgesini yaparak EKB yi üretir ve ilgili idarelere onaylatır. EKB nin binanın tamamı için hazırlanması şarttır. Ayrıca isteğe bağlı olarak, kat mülkiyetine haiz her bağımsız bölüm veya farklı kullanım alanları için ayrı ayrı düzenlenebilir. EKB nin bir nüshası bina sahibi, yöneticisi, yönetim kurulu ve/veya enerji yöneticisince muhafaza edilir, bir nüshası bina girişinde rahatlıkla görülebilecek bir yerde asılı bulundurulur. EKB düzenleme tarihinden itibaren 10 yıl süreyle geçerlidir. Binada; enerji ihtiyacının değişmesine neden olan herhangi bir tadilatın yapılması halinde, EKB mevzuatlarına uygun olacak şekilde bir yıl içinde yenilenmelidir.
Binalar veya bağımsız bölümlere ilişkin alım, satım ve kiraya verme ile ilgili iş ve işlemlerde EKB düzenlenmiş olması şartı aranır. Binanın veya bağımsız bölümlerin satılması veya kiraya verilmesi safhasında, mal sahibi EKB nin bir suretini alıcıya veya kiracıya verir. BİNANIZIN ENERJİ SINIFINI DEĞİŞTİRMEK İÇİN NE YAPILMALIDIR? Binanıza yalıtım yaparak, pencerelerinizi low_e veya solar low_e kaplamalı yalıtım cam üniteleri ile, aydınlatma armatürlerimizi verimlileri ile, eski ve verimsiz ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinizi verimli yeni cihazlarla değiştirerek, tesisat ve vanalarımızı yalıtarak, binalarımıza otomatik kontrol sistemleri tesis ederek yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanarak, ısı pompası kojenerasyon ve mikrojenerasyon sistemlerini kullanarak, binanızın enerji performansını iyileştirebilirsiniz. DIŞ CEPHE YALITIM SİSTEMLERİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Binalarda ısı yalıtımının günümüzde zorunluluk haline gelmiştir. Isı yalıtımı dış yüzeyden, iç yüzeyden ve sandviç duvar olmak üzere farklı yöntemlerle uygulanır. Yapı fiziği açısından en iyi çözüm dış cepheden yapılan ısı yalıtımıdır. Yapılarda yapılacak dış cephe ısı yalıtımı hem enerji tasarrufu sağlar, hem de yapı içinde konforlu yaşamı sağlayacak ideal sıcaklığı korur. Dış cephede yapılacak ısı yalıtımı sistem seçiminde sistemde yer alan yalıtım malzemesinin kalitesinin önemi çok büyüktür. Malzeme kalitesinin yanı sıra en az malzeme kadar önemli olan uygulama detayları ve bu detayları uygulayacak olan uygulama ekibinin/firmasının detayları uygularken tekniğin gerektirdiği kurallara uygun olarak yapmasıdır. Malzeme ne kadar kaliteli olursa olsun, detay ne kadar iyi çözülmüş olursa olsun eğer tekniğin kurallarına uygun uygulama yapılmıyorsa yapılan işin faydası olmayacağı gibi ekonomik kayıpların bir de ısı yalıtım işine harcanan kaynağın da eklenmesiyle daha da artacaktır. Ayrıca yanlış/kötü uygulama insanların yalıtım sistemlerine duyduğu/duyacağı güveni ortadan kaldırır. Bina cephelerinde yalıtım siteminin uygulanması ile binanın cephe görünüşlerinde, pencere sövelerinde, balkon ve çatı parapetlerinde, mimari çözüm gerektiren detay sorunları da çıkabilir. Yapılan uygulamanın her açıdan doğru olması, binanın konseptine zarar vermemesi için mimari ön çalışma yapılması şarttır. Binanın bir Makine Mühendisi tarafından mevcut durumunun tespitinden sonra ısı hesapları yeniden yapılması ve nasıl bir yalıtım yapılacağının detay olarak belirlenmesi gerekir. Aksi takdirde yalıtım sonucu istenmeyen hususlarla karşılaşılabilir. Isı yalıtım uygulamasında en çok dikkat edilmesi gereken hususların başında pencere detayları gelir. Isı yalıtım plakaları sürekliliğini kaybetmeksizin doğramaya kadar gelmelidir. Unutulmamalıdır ki binalardaki ısı kayıplarının %25 i pencerelerden olmaktadır. Birleşim detaylarında ortaya çıkabilecek olası sıva çatlaklarının önlenmesi için pencere köşelerinde sıva filtresi iki kat kullanılmalıdır. Cephelerde Mimari estetik amaçlı olarak söve, denizlik, kat silmesi, fuga, yalı baskı, ahşap pencere sövesi gibi elemanlar kullanılmaktadır. Bu elemanlar doğaltaş, mozaik, polistren, ahşap, seramik gibi farklı malzemelerden üretilmektedir. Uygulama yapılırken hangi malzemeden olursa olsun önce tüm cephe kesintisiz olarak ısı
yalıtım malzemesi ile kaplanmalı, bu elemanlar yalıtım sıvası bittikten sonra mekanik tespit ve yapıştırma yoluyla sabitlenmelidir. Ekstrüde malzemeden (XPS) üretilen söve ve denizlik profilleri kolaylıkla uygulanabilir. Malzeme hafif olduğu için yapıya ek yük getirmez. Yapıştırılarak uygulandığı için mekanik tespite gerek yoktur. Dış cephede yalı baskı kaplama yapılacak ise o takdirde dış cephede 60 cm aralıklı dikey kadranlar yüzeye yerleştirilir. Yüzey mastarında kaçıklık olmaması şarttır. Dikey kadranlar yerleştirildikten sonra XPS plakaları kadran aralarına yerleştirilir. XPS ile kaplanan cephenin üzeri nefes alan su yalıtım örtüsü ile ek yerlerinde en az 10 cm. bindirme yapılarak kaplanmalıdır. Bu işlemlerden sonra yalı baskı kaplama yapılır. Bina cephesi GİYDİRME CEPHE yapılacaksa yalıtım yapıldıktan yapıştırma işinin bitiminden en az 24 saat sonra giydirme cephe malzemesi uygun dübelle mekanik olarak tespit edilir. Giydirme cephe mutlaka cephenin ısı yalıtım uygulaması bittikten sonra yapılmalıdır. Mekanik tespit elemanlarının yalıtımı deldiği noktalar hem çok özenli biçimde delinmeli, hem de ısı köprüsü oluşturmaması için gerekli tamirat ısı yalıtım kurallarına uygun biçimde yapılmalı, daha sonra cephe kaplanmalıdır. Binalarda ısı kayıpları %25 pencerelerden, %15 duvarlardan, %20 çatı döşemesi, %25 çatıdan, %15 temel yalıtımından meydana gelir. Yalıtımı sadece duvarların mantolanması olarak görmek son derece hatalıdır. ISI YALITIM UYGULAMALARINDA YAPILAN HATALAR Bina ısı yalıtım uygulamalarında bilgi ve deneyim eksikliği nedeniyle çok hata yapılmakta, ısı yalıtımı uygulaması yapılan binalarda, ısı yalıtımından beklenen yarar aksine performans kayıpları ve hatta giderilmesi zor hatta olanaksız yapısal hasarlar meydana gelmektedir. Yeterli, Bilgili, deneyimli, eğitimli uygulamacıların seçilmeyişi; teklif alınmadan teknik şartname hazırlanmaması, malzemenin niteliklerinin açık ve net biçimde belirtilmeyişi, sadece verilen teklif fiyatın ucuz olmasının kriter olarak kabul edilmesi, ihale edilecek işin teknik niteliği olan Mühendis ve Mimarlar tarafından hazırlanması gerekmektedir. Ne yazık ki pek çok yalıtım yapılan binalarda veya halen yapılmakta olanlarda hassasiyet gösterilmediği için binaların sertifikalanması aşamasında da önemli sonuçlarla karşılaşılacak bina sertifika alamayacaktır. Bu arada yalıtımda kullanılan ürünlerin mutlaka nitelikli malzeme üreten ve marka olan firmaların ürünleri olmasını sağlamak esastır. Yapılan hatalar aşağıda gruplar halinde açıklanmaya çalışılmıştır. TEKNİK UYGULAMA HATALARI Dış cephe kaplaması olarak kullanılan malzemelerde boyut stabilitesi olmayan malzemeler kullanıldığı takdirde ısı farklılıklarının oluşturduğu boyut değişimlerinden dolayı cephede hasar meydana gelebilir. İç yüzeyde yapılan yalıtımlarda uygulama esnasında ısı köprüsü oluşturacak hatalar yapılması neticesi cephedeki kolon, kiriş, döşemelerde yoğuşma olmaktadır.
GENEL UYGULAMA HATALARI *Dübel montajı yanlış yapılmaktadır, *Dübel delikleri büyük açılmaktadır, *Kalitesiz dübel kullanılmaktadır, *Binalarda rüzgar yükleri dikkate alınmadan eksik dübel kullanılmaktadır, *Isı yalıtım levha sıvasının ince yapılması nedeniyle sıva dökülmektedir, *Isı yalıtım levhaları düzensiz rastgele şaşırtmalı olarak yerleştirilmektedir, *Donatı filtresi olarak kalitesiz malzeme kullanılmaktadır, *Donatı file bindirmelerinin yeterli yapılmamaktadır, *Cepheye monte edilen ısı yalıtım plakaları arasında açıklık olması sebebiyle boşluk Boşluk meydana gelmekte bu boşluklar tamir harcı veya sıva ile doldurulmakta, bu Noktalarda ısı köprüsü oluşmaktadır, *Su ve ısı yalıtım malzemelerinin birleşim noktalarındaki detay hataları yapılmaktadır, *Parapetlerin üzeri ve iç cephesi de yalıtım malzemesi ile kaplanması gerektiği halde Kaplanmayıp üzeri harpuşta ile koruma altına alınmamaktadır, *Muhtelif yapı elemanları ile ısı yalıtım sistemi birleşim detaylarının çözülmeden Uygulanmaktadır, *Bina cephesinden inen yağmur suyu boruları, paratoner hattı gibi değişik kablo ya da Borular yalıtım sistemi içine gömülmektedir, *Binanın açık veya kapalı çıkmalarında detay çözümü yapılmadığı için ısı köprüleri Oluşmaktadır, *Dilatasyon profilleri ya kullanılmamakta, yada yanlış profil kullanılmaktadır, *Yalıtımda kullanılan sistemdeki su emmektedir. MALZEME SEÇİMİNDEKİ HATALAR *B1 sınıfında olmayan EPS kullanılmaktadır, *Isı yalıtım levhaları mantolama yapımına uygun malzeme olmamaktadır, *Standart dışı ve sıva tutma özelliği olmayan tutucu bir emprenye sistemi olmayan Taşyünü, *Standart dışı olan boyut stabilitesi kazanmamış XPS kullanılmaktadır. BİNA CEPHESİNDEKİ KAPLAMA YAPILACAK ZEMİN SORUNLARI *Bina cephelerinde yalıtım öncesi yıkama ile temizlik yapılamadan, sıva yüzeyinde Yapışan toz dışında muhtemelen sıva yüzeyinin sulanmaması sonucu oluşan yanma Kaynaklı tozuma olmakta, yine dış etkenlerden dolayı yağ ve kir yüzeyi örtmektedir,
*Bina cephelerinde yosun ve bakteri üremektedir, *Bina cephesinde şakül ve mastar hataları yapılmakta, yalıtım öncesi cephe ip çekilip gerekli düzeltmeler yapılmamaktadır. MALZEME DEPOLAMASINDA YAPILAN YANLIŞLAR *Isı yalıtım levhaları doğrudan güneş altında yağmura karşı tedbir almadan Depolanmaktadır, *Gelişigüzel istiflenmekte, kenar köşe kırıkları oluşmaktadır, *Mineral lifli levhalar bükülerek hasar görmektedir. *Yapıştırma malzemeleri yine dış etkenlerden (yağmur, su alma) etkilenmekte, İçinde taşlaşmış tanecikler oluşmaktadır. İŞ GÜVENLİĞİ *Mutlaka sabit iskele kurulmalı ve iskele L şeklinde kurulmalı, ip çekilmeli Mastar kullanılmalıdır, *Sepet iskele veya sallama tabir edilen iskele ile yalıtım uygulaması yapılmamalı bu iskelelerle parça parça yalıtım yapılmamalı, ip ve mastar kullandırılmalıdır, *Sabit iskele kurulacak zemin tesviye edilmeli, iskelenin terazisinin düzgün olması sağlanmalıdır, *İskele sabitlemelerinde tel, takoz gibi basit ve mantolama bitiminde görsel bozukluklara neden olacak sabitleme yapılmamalıdır, *İskelede çalışma platformlarında mutlaka çift kalas kullanılmalı, hatta iskele Branda ile örtülmelidir, *İskelenin çelik olması elektrikli el aletleri ile çalışma riskini arttırır. İskeleye her katta topraklı etanş şebeke tesis edilmeli, elektrikli el aletlerine en kısa noktadan Enerji sağlanmalıdır, *Mutlaka SSK işyeri açılmalı, sigortasız işçi çalıştırılmamalıdır. MALZEME SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Binalarda kullanılan ideal ısı izolasyon malzemesi aşağıdaki özellikleri içermelidir. Isı izolasyon malzemesi beraberinde kullanılan diğer malzemeler ile uyumlu olmalıdır. Kullanılacağı yere uygun, iyi fiziksel özelliklere sahip olmalı (örneğin çatı için ise yüksek basma dayanımı, yoğunluk, sertlik, darbe dayanımı gibi) Yangına dayanıklı olmalı, yanarken zehirli gaz çıkarmamalı. (Ülkemizde bu konuda bir standart olmamakla birlikte; önümüzdeki günlerde çıkarılmasını diliyoruz) Bozulmalara karşı dayanıklı olmalı Rutubete karşı dayanıklı olmalı, ısı ve nem değişikliklerinde boyutsal sabitliği bozulmamalıdır. Düşük K- ( ısı geçirgenliği) değerine sahip olmalı; böylece daha ince kalınlıklarla daha yüksek R- ( ısı geçirgenlik direnci) değeri elde edilebilir. K değeri sabit kalmalı ve zamanla malzemenin yaşlanması ile artmamalıdır.
Levha malzemelerin ebatları değişken olmamalı, kenarları düzgün ve gönyesinde olmalıdır. Yangına dayanıklı mekanik tespit elemanları ile izolasyonu duvara sabitleyerek ve sıva arasına donatı filesi koyarak yangın sırasında sıvanın erken dökülmesine engel olmak yaralı olacaktır. Detay 1 Metal donatı Her m2 için 1 adet metal tesbit elemanı İki katta bir 100 mm yanmaz izolasyon Sıva tutucu etek Detay 1 Sıvalı Dıştan ısı izolasyon sistemi- Kalın geleneksel sıva Sonuç olarak; doğru seçilmiş ısı izolasyon malzemeleri ile tüm binada yapılacak ısı izolasyonu yalnızca kullanıcılar için konfor şartlarını sağlamakla kalmayacak; aynı zamanda; enerji tasarrufu sağlanması ve çevre kirliliğinin azaltılmasına da katkıda bulunacaktır. ISI YALITIM REHBERİ Binalarda 01.01.2011 tarihinden itibaren Enerji Kimlik Belgesi alınması şartı getirilmiştir. Yapılarda dikkat edilmesi gereken ve fakat dikkate almadığımız bu husus, yasal düzenleme ile zorunlu olarak yapılması gereken bir şekle dönüşmüştür. Oysa gerek tükenebilir enerji kaynaklarının israfı ve bu kaynakların kullanılması sonucu yaşamı kötü etkileyen kirliliğin oluşması, gerekse ekonomik olarak kayıplarımız, daha ucuz maliyetle daha kaliteli yaşam sürdürmemiz gibi etkenler yasal zorunluluk olmasa da hepimizin düşünmesi gereken bir husustur. Yapılarda kurallara uygun biçimde gerçekleştirilen ısı yalıtımının bireyler ve ülkeler açısından sayısız yararlar vardır. Yeni bina alırken veya binamızın enerji performans değerini yükseltmek için dikkat edilmesi gereken hususlar bir rehber haline getirilip halkımızın dikkatine sunulmaya çalışılmıştır. Pek çok yapıda binanın enerji performansını yükseltmek için mantolama yapılmakta, fakat yanlış uygulamalar sonucu hem harcanan para boşa gitmekte ve hem de ısı yalıtımı amacına ulaşmadığı için ekonomik kayıplarımız devam etmektedir.
Halkımızın bu tür sakıncalar karşısında uyarmayı her zaman hizmet görevleri kapsamında gören Belediyemiz bu hususta da Vatandaşlarımızın hizmetindedir. Dileyen apartman yöneticileri/sakinleri Belediyemiz Teknik Elemanlarından ücretsiz olarak danışmanlık ve denetmenlik hizmeti alabilirler. Rehber halkımızın yararlanması amacıyla Belediyemiz Teknik Elemanlarınca hazırlanıp hizmetinize sunulmuştur. Halkımızın yararlanması dileğiyle saygıyla sunarız. KAYNAKÇA: *İZODER Isı Su ve Yangın Yalıtımcıları Deneği yayınları *Osman Özkarakaya, Yalıtım Uzmanı *Sayan Uğras, Mimar *Bilge Oğan Musaoğlu Dr. Y.Mimar