sım 2008, AD DANA si, 5-6 Kas Kongres Gıd da ve Tarım K TarımsalYayım Bilişim ve Doç.Dr. Orhan ÖZÇATALBAŞ Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Antalya 6 Kasım 2008, Adana 1
Kapsam Yayım Y ve teknoloji Yenilikçilik / inovasyon Bilişim teknolojileri ve yayım Yayımda BT kullanımının geliştirilmesi Türkiye'de durum Diğer örnekler Öneriler 2
Problem: Tarım sektörünün geliştirilmesi ve yaşam standartlarının yükseltilmesi Hedef : İNSAN Çözüm: Bilimsel araştırmalarla ş elde edilen tarımsal ve bilişim teknolojilerine yönelik yeniliklerin; üreticiler tarafından kullanılması ve yeniliklerin yaygınlaştırılması 3
Gelişmenin bir aracı olarak yayım; Kapsamındaki bireylere; okuldışında, gönüllülük ilkesi altında eğitsel hizmetler götürerek, onların tarımsal faaliyetlerdeki etkinliklerinin artırılmasını, gelir düzeylerinin yükseltilmesini ve yaşam koşullarının iyileştirilerek, genel refah düzeylerinin yükseltilmesini sağlamaktır (Özçatalbaş ve Gürgen, 1998). 4
YayIm In In Felsefesi Bir yıl sonrasını düşünüyorsan tohum ek, Ağaç dik, on yıl sonrası ise tasarladığın, ğ Ama yüz yıl sonrası ise düşündüğün, halkı eğit. Balık verirsen bir kez doyurursun halkı, Öğretirsen balık tutmasını hep doyar karnı. Kuan TZU 5
Teknoloji üretimi ve kullanımı Gelişmekte olan ülkeler dünya nüfusunun %80 nini barındırmaktadır. Bu ülkelerin; toplam dünya ar-ge harcamalarına katkısı %4 ve toplam bilgisayarların %5 ini kullanmaktadırlar. Bu durum ülkeler arasında teknoloji üretimine katkı ve teknolojinin kullanımı bakımından önemli farklar olduğunu ğ açıkça ç ortaya koymaktadır. 6
Yüksek eğitim düzeyi Eğitimsizlik Geri teknoloji Az gelişmişliki Yüksek teknoloji Yüksek gelişmişlik ş ş İki Farklı Dünya
Bilgi; i Kaynakların etkin kullanımı için ışıktır, çıkış yoludur... EĞİTİM; Bilgiye ulaşma ve bilgiyi yerinde-etkin kullanma yeteneği kazandırır. 8
Faydalı bilgi olsun, para vermeye hazırım. 1993, Harran lı bir çiftçi 9
Yeniliklerin Toplumda Yayılma Süreci o n a s y Yenilikçiler % 2.5 Erkenciler % 13.5 Erken Çoğunlu k % 34 Geciken Çoğunluk % 34 X-2sd X-sd X X+sd Gecikenler % 16 o v n o Kaynak: Rogers,1983. i 10
Üretici ve Ailesini Kuşatan Çevre ve Sorunlar TARIMSAL İÇERİKLİ KONULAR Küçük Arazi Düşük Verim Yetersiz Sermaye Ekoloji Erozyon Drenaj taşlık ş Yetersiz Su Arazi Mülkiyeti Yetersiz Tarım Bilgisi Bilgiye Ulaşım ÜRETİCİ VE AİLESİ Yetersiz Eğitim Hizmeti TARIM-DIŞI KONULAR Yol Ulaşım Yetersiz Sağlık Hizmeti Yetersiz Beslenme Enerji İçme Suyu Eskimiş Teknoloji Düşük Fiyat- Pazar Örgütlenme Dış Dünya İle Yetersiz İlişki 11
Dünyada Yayım Sistemleri Organizasyon Şekilleri i Sayı Oran (%) Devlete bağlığ 160 86 Tarım Bakanlığı 151 81 Kamu Üniversiteleri 2 1 İkincil görevi yayım olan kuruluşlar 7 4 Devlete bağlı olmayan (NGO) 26 14 Üretici kuruluşları (Kooperatifler, Dernekl.vd) 13 7 Özel kuruluşlar 10 5 Diğer 3 2 Toplam 186 100 Kaynak: Swanson ve ark., 1990. > Orhan ÖZÇATALBAŞ [ TYDSE - 2008-v.3 ] ozcatalbas@akdeniz.edu.tr < 12
Bireysel Grupsal Kitlesel Yayımda Kullanım Oranı ( %) Kullanılan Öğretim Teknikleri Avrupa Afrika Yakın Doğu DÜNYA (126 ülke) Bireysel 57 35 45 43 Grupsal 31 51 28 41 Kitlesel 12 14 27 16 Toplam 100 100 100 100 Swanson, 1990.
Öğretim/Yayım Teknikleri Bireysel Beceri kazandırma Sorunun farkına vardırma Davranış değişimi Çiftçi hak.bilgi alma/yoğunlaşma Maliyet/Çiftçi Grupsal Kitlesel Davranış Tutum değişimi Sorunun farkına vardırma Çiftçi hak. bilgi alma Yenilikler hakk. bilgi ulaştırma Bilginin yaygınlaşması Özet bilgi verme 14
Siber Yayım (Cyber Extension) Sanal a Ortamda İnteraktif a t Yayım Tarımsal teknolojilerin yaygınlaştırılmasının kolaylaştırılmasına yönelik olarak (Sharma, 2008), online ağların, bilgisayarla iletişimin ve etkileşimli dijital multimedyanın gücünü kullanmaktır. 15
Siber Yayım Yayımcılar, yayım yöneticileri, bilim insanları ve üreticilere sağlanan bilginin geliştirilmesi için: ICT nin etkin kullanımı gereklidir. Araçlar ise; Ulusal/uluslar arası bilgi ağları, Internet, Uzman sistemler, Multimedia öğrenme sistemleri Bilgisayarlı eğitim sistemleri 16
Siber yayımın y elemanları E-Posta Web-tabanlı Yayım Bilgi Servisleri Etkileşimli Uzman Sistemler (örn:hast.ve zararlılar konusunda) Yayım bilgisine yönelik INTERNET Video Konferans Sabit/Cep telefon çağrı merkezleri Uydu iletişim ağları Akademisyenler, yayımcılar ve üreticiler arasında yayım mesajlarının iletilmesine yönelik olarak; Radyo, Televizyon, Gör-işit-basılı medyanın kullanımı(sharma, 2008). 17
Bilişim teknolojierinin yayımda kullanımı Sanal Ortamda İnteraktif Yayım Geçmişte ve halen üreticileri bilgilendirmek için kullanılan kitle iletişim araçları tek yönlü bilgi akışı nedeniyle yetersizdir. Özellikle; beceri kazandırma a a ve davranış değişimi bakımından yetersizlikler vardır. İnternetin yayımda kullanımı yayım bilim dalı için çok önemli olanaklar sunmaktadır; kısa sürede hedef kitleye ulaşma ve sorun çözme 18
Yayımda bilişim teknolojileri ve internet kullanımının geliştirilmesi Kırsal kalkınma ve tarım sektörünün geliştirilmesinde ARAŞTIRMA, YAYIM ve ÜRETİCİLER arasında etkin bağ kurmak için mutlaka internet kullanımının sağladığı olanaklar dikkate alınarak, internetin amaca uygun kullanımının geliştirilmesi üzerinde durulmasına ihtiyaç vardır. 19
Bilişimin yayıma sunduğu olanaklar İnternet, yayımda en etkili yöntem olan BİREYSEL YÖNTEMLERİN sağladığı beceri kazandırma ve davranış değişimine olanak sağlaması interaktif (etkileşimli) bir ortamda yayımcı ve üreticilerin karşılıklı ş bir araya gelmesine ortam hazırlaması bakımından son derece önemlidir. Ayrıca Grupsal ve Kitlesel yöntemlerin sağladığı avantajlara da sahip olması nedeniyle mutlaka yararlanılması gereken bir araç durumundadır. 20
Türkiye'de durum 21
Türkiye'de durum 22
Türkiye'de durum 23
Türkiye'de yayım ve internet Türkiye de bulunan tarımla ilgili siteler ve sağlanan olanaklar incelendiğinde yalnız YAYIM AMAÇLI faaliyet gösteren site belirlenememiştir. Bu nedenle İkincil amaç olarak yayımı y esas alan sitelere yönelik değerlendirme yapılmıştır. 24
Türkiye'de durum Türkiye de bulunan tarımla ilgili siteler ve sağlanan olanaklar 14 12 % 54 toplam 26 site 10 %31 8 belli ölçüde yayım amaçlı 6 bilgi sunan %15 4 2 işlevsiz-kurumsal tanıtım 0 belli ölçüde yayım amaçlı bilgi sunan işlevsizkurumsal tanıtım 25
Tarımla ilgili işlevi olan sitelerin sağladığı olanaklar %67 8 %58 12 site 7 4 farklı grupta 6 22 işleve sahip 5 %33 4 3 2 1 0 interaktif yayım (forumuzmana sor) %25 bilimsel bilgi (makale-bilgi bank) interaktif yayım(forumuzmana sor) rutin bilgi (hava-tarım takvimi) bilimsel l bilgi i (makalebilgi bank) form ve mevzuat 26
ABD'de yayım ve internetin kullanımı ABD de Üniversiteye dayalı yayım sistemi benimsenmiştir. Tüm Üniversite Yayım Servisleri İNTERNETİ ETKİN OLARAK YAYIM AMAÇLI kullanmaktadırlar. 27
Ayrıca Eyalet Tarım Daireleri de İkincil amaç olarak yayımı önemli ölçüde kullanmaktadır. Yapılan incelemede ABD deki 50 eyaletten 20 Eyalet Tarım Dairesinin sitesine erişilmiş ve bunların 13 ünde (%65) çiftçilere yönelik faaliyetler olduğu saptanmıştır. 28
Colorado İncelenen Eyaletler 1) Arizona Eyaleti Tarım Dairesi 2) Colorado Eyaleti Tarım Dairesi 3) Delaware Eyaleti Tarım Dairesi Çiftçilere Yönelik Faaliyetleri olan Eyaletler Florida* Idoha 4) Florida Eyaleti Tarım Dairesi 5) Idaho Eyaleti Tarım Dairesi 6) Illionis Eyaleti Tarım Dairesi 7) Iowa Eyaleti Tarım Dairesi 8) Maryland Eyaleti Tarım Dairesi 9) Nebraska Eyaleti Tarım Dairesi 10) New Hampshire Eyaleti Tarım Dairesi Illionis* i 11) North Carolina Eyaleti Tarım Dairesi Maryland* 12)Ohio Eyaleti Tarım Dairesi 13)Oregon Eyaleti Tarım Dairesi Nebraska 14) Penisylvania Eyaleti Tarım Dairesi K.Carolina 15) South Dakota Eyaleti Tarım Dairesi Oregon 16) Tenneesse Eyaleti Tarım Dairesi 17) Texas Eyaleti Tarım Dairesi Pennsylvania Teneesse Texas* Vermont Virginia 18) Vermont Eyaleti Tarım Dairesi 19) Virginia Eyaleti Tarım Dairesi 20) Vyoming Eyaleti Tarım Dairesi 29
Tarımla ilgili işlevi olan sitelerin sağladığı olanaklar %69 9 13 site 8 %54 %54 5 farklı grupta 7 31 işleve 6 %38 sahip 5 4 3 2 1 0 interaktif yayım(foru m-eğitim) %23 bilimsel bilgi (yayınlar) On-line işlemler interaktif yayım(forumeğitim) rutin bilgi (hava-tarım takvimi) bilimsel bilgi (yayınlar) form ve mevzuat On-line işlemler l 30
İNTERNET ARACILIĞI İLE TARIMSAL YAYIM: ALMANYA (HANNOVER) ÖRNEĞİ Proje süs bitkileri yetiştiricilerine interneti kullanarak sanal ortamda yayım hizmeti sunmayı amaçlamaktadır. Üreticilerin karşılaştığı sorunların internet aracılığı ile yayım birimine ulaştırılarak çözülmesini amaçlayan projeye dahil olmak için gerekli araç ve koşullar: a-üreticiye ait bilgisayar b-internet bağlantısığ c-üreticiye ait dijital fotoğraf makinesi d-yıllık proje katılım ücretinin ödenmesi 31
Beratung via Internet - Beratung der Zukunft - Diagnosezentrum Lehr- und Versuchsanstalt für Gartenbau, Hannover-Ahlem 32
Sistemin İşleyişi y ş,bilgi Üretimi ve Bilgi Akış ş Yolları (Özçatalbaş, 2000a) DATA BANK Uzman Bilgiler Araştırma ş Enstitüleri.Bölgesel Bilgisayar Telefon UZMANLIK- DENEYİM Dijital Fotoğraf Makinası Ü r e t i c i l e r.ulusal.uluslararası l 33
Sonuç Tüm gelişmiş ş ş ülkelerde olduğu ğ gibi BT ve internetin sağladığı olanaklar dikkate alınarak, BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNDEN yayımı destekleyen önemli bir araç olarak mutlaka yararlanmak gereklidir. 34
Sonuç Özellikle ARAŞTIRMA, YAYIM ve ÜRETİCİLER arasında organik bir bağ kurmak ve yayımın etkinliğini i artırmak kiçin, i BİLİŞİM TEKNOLOJLERİ ve İNTERNETİN YAYIM AMAÇLI KULLANIMI üzerinde durulmalı ve bu anlayışın geliştirilmesi yönünde girişimlerin artmasına yönelik uygun yöntemler ve destekler geliştirilmelidir. 35