T.C. BAYBURT VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ 5543 SAYILI İSKÂN KANUNU UYGULAMALARI Adres: Şingah Mh. Menekşe Sk. No:34 BAYBURT Telefon: 0458 211 11 68-69 Fax: 0458 211 11 66 e-posta: bayburt@csb.gov.tr Web: http://www.csb.gov.tr/iller/bayburt/
BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI
İSKÂN NEDİR? Bir ailenin sosyal ve ekonomik gereksinimlerini karşılayabilecek büyüklükte konut, işletme binası ve arazi sahibi olmasını sağlamak, canlı - cansız donatımla yaşamını sürdürebilecek gelir imkânlarına kavuşturulacak şekilde ekonomik bir işletme olarak planlanıp uygulanmasıdır. YERLERİ KAMULAŞTIRILANLARIN İSKÂNI Kalkınma projelerinden, HES, sulama, taşkın ve içme - kullanma suyu amaçlı barajlar, Havaalanı, Fabrika, Maden rezervi gibi amaçlara yönelik yapılacak kamulaştırmalar veya özel yasaların uygulanması sonucu taşınmazı kamulaştırılanların iskânıdır. Laleli Barajı yapımı kapsamında yapılacak kamulaştırma çalışmalarından yerleşim yeriniz tamamen/kısmen ve/veya tarım arazileriniz tamamen/kısmen etkilenmektedir. Etkilenen yerleşim birimlerinde ikamet edip taşınmazları kamulaştırılan ve belirtilen şartları taşıyan ailelerin istemeleri durumunda tespit edilecek yeni yerleşim yerlerinde tarımsal veya şehirsel olarak iskân edilmeleri mümkündür. TARIMSAL İSKÂN a) Tarım Arazisi Verilerek Devletçe yurdumuzun herhangi bir yerinde sağlanacak arazi üzerinde projesiyle belirlenecek miktarda arazi ile konut, ahır ve samanlık gibi tarımsal yapılarla üretken duruma gelebilmeniz için donatım ve yıllık işletme kredisi verilerek yapılmaktadır.
b) Tarım Arazisi Verilmeden Yerleşim yeri ve arazileri kamulaştırılanlar köyünüzün kendi idari sınırları içinde ya da kabul etmeniz halinde komşu köylerde, kamulaştırma ve koruma alanı dışında sadece konut ve işletme binası yapılarak yerleştirilmeniz mümkün olabilecektir. Bu şekilde yapılacak yerleşimlerde konut ve işletme binası haricinde ailelere arazi gibi başka taşınmaz verilmeyecektir. ŞEHİRSEL İSKÂN Tarımsal etkinlikte bulunulmayacağından en yakın belde, ilçe veya il merkezinde sağlanacak arsa üzerinde yalnızca konut verilerek yapılmaktadır. Şehirsel iskân isteyen aileler, istekleri de dikkate alınarak öncelikle en yakın belde, ilçe veya il merkezinde belediye imar planı içinde sağlanabilecek hazine, belediye taşınmaz malları ile bağış veya satın alınarak - kamulaştırılarak elde edilecek taşınmaz mallar üzerinde iskân edilebilirler. HAK SAHİPLİĞİ ŞARTLARI Kimler Hak Sahibi Olabilir? Etkilenen yerleşim birimlerinde ikamet edip, taşınmaz mallarının kısmen veya tamamen kamulaştırılması sonucu yerlerini terk etmek zorunda kalan aileler; İskân planlama etütlerinin başladığı takvim yılı başlangıcından en az 3 yıl önce kamulaştırma sahasında yerleşmiş olup da taşınmaz malı olmayan aileler; Kamulaştırma bedeli alanların (aile bireyleri de dâhil olmak üzere) aldıkları veya alacakları kamulaştırma bedeli ve tezyidi bedellerden, iskân duyurusunun yapıldığı yılın Ocak ayında 16 yaşından büyük işçiler için yürürlükte olan brüt asgari ücretin 120 aylık karşılığına kadar olan miktarını; (Yaklaşık 106.380,00 TL) kamulaştırma bedelinin bu miktardan az olması halinde ise kamulaştırma ve tezyidi bedellerinin tamamını, Bakanlık İskân Gelirleri Hesabına yatırmaları veya yatırmayı taahhüt etmeleri gerekmektedir. Bu aileler talep ettikleri takdirde Bakanlıkça gösterilecek yerlerde İskân Kanunu hükümlerine göre iskân edilebileceklerdir. Kamulaştırma bedeli alamayacaklar için böyle bir koşul yoktur. 5543 Sayılı İskân Kanunu kapsamında iskân edilen ailelere verilen taşınmazlara ait borç bedelleri borçlanmayı takip eden 60. ayda ilk taksitini yatırmak üzere 15 yılda ve 15 eşit taksitte faizsiz olarak tahsil olunacaktır. Ayrıca alt yapı hizmetleri (Kanalizasyon, yol, içme suyu vs.) bedelsiz ve 150m² ye kadar konutların KDV si %1 olarak, 150m² ve yukarısındaki konutların KDV si %18 olarak hesaplanacaktır. Kimler Hak Sahibi Olamazlar? Aldığı kamulaştırma parasını Bakanlık Merkez Muhasebe Birimi Hesabına yatırmayanlar veya alacağı kamulaştırma parasını yatıracağını taahhüt etmeyenler; Kamulaştırılacak taşınmazı olsa bile, kamulaştırma alanındaki yerleşim biriminde oturduğunu belgelenmeyenler; Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tâbi olarak çalışanlardan; bir yıllık gelirleri toplamı, tespit tarihinde yürürlükte olan asgari ücretin otuz günlük brüt tutarının 18 katından daha fazla olanlar;
İskân planlama etütlerinin başlangıcı esas olup, taşınmazı olmayanlar için bu tarihin takvim yılı başlangıcından en az 3 yıl öncesinden beri kamulaştırma sahasında ikamet ettiği belgelenmeyenler; İskân planlama etütlerinin başladığı tarihten önce yerini terk etmiş olup, kamulaştırılacak taşınmaz malı bulunan ailelerin iskân edilmeleri mevzuat gereği mümkün değildir. Bu tarihten geriye doğru üç yıl içerisinde, taşınmaz mallarını zorunlu hal olmadan ellerinden çıkaran ve yerine eşdeğerde veya daha fazla değerde taşınmaz mal almayan aileler yerlerini terk etmemiş olsalar dahi iskân edilmeyeceklerdir. Yukarıda sözü edilen iskân planlama etütlerinin başlangıcı; LALELİ BARAJI ve HES Yapımı İşi nin kamu yararı karar tarihi olan 09.02.2011 olarak kabul edilecektir. Kimler Aile Kabul Edilir? a) Karı ile koca, b) Evlenmemiş çocuklar, ana ve baba ile veya bunlardan sağ olanı ile birlikte, c) Evli çocuklar, evli torunlar ile çocuksuz erkek ve kadın dullar başlı başına, d) Anasız ve babasız kardeş çocuklar birlikte ve eşit hisselerle, bir aile olarak iskân edilmektedirler. KENDİ KÖY SINIRLARI İÇİNDE İSKÂN Devlet eliyle başka yerde iskânı istememeleri ve yazılı başvuruda bulunmaları üzerine, kendi köy hudutları içinde yerleşime uygun bir alan bulunması şartıyla, mevcut köy hudutları içerisinde gösterilecek bir yerde iskân edilebileceklerdir. Yapılacak çalışmalar neticesinde toplu iskân için uygun alan temin edilememesi durumunda hak sahibi aileler; 5543 sayılı İskân Kanununun 9. maddesi 1. fıkrasının (ç) bendinde yer alan hüküm doğrultusunda, kendileri tarafından bulunacak olan şehirsel iskân isteyen aileler için konut veya işyerinin, tarımsal iskân isteyen aileler için tarım arazisinin satın alınması ve borçlandırma suretiyle kendilerine verilmesi yoluyla iskân edilmeleri mümkün olabilecektir. Hak sahibi olacak aileler, kendilerine verilen taşınmazlardan dolayı, kamulaştırılan ve satın alınan taşınmaz mallar için kamulaştırma veya satın alma bedelleri, yapılar için maliyet bedelleri, hazine arazileri için rayiç bedelleri üzerinden borçlandırılacaklardır. Toplam borç, borçlandırmayı takip eden 60. ayda ilk taksiti alınmak üzere 15 yılda ve 15 eşit taksitle faizsiz olarak tahsil olunacaktır. FİZİKSEL YERLEŞİMİN DÜZENLENMESİ Bunun dışında; mevcut yerleşim yerinde kısmen kamulaştırma yapılıyor olması ve yukarıda yer alan devlet eliyle iskân uygulamalarının talep edilmemesi durumunda; etkilenen vatandaşların talebiyle, farklı bir uygulama yapılması mümkündür. Bu durumda, fiziksel yerleşimin düzenlenmesi kapsamında köyün şu andaki yerleşim alanı bitişiği veya köy sınırları içerisindeki uygun bir mesafesinde yeniden yerleşime uygun alan tespit edilmesi kaydıyla, köy gelişme alanı uygulaması yapılması suretiyle arsa üretilmesi ve bu arsaların ihtiyaç sahiplerine satılması da söz konusu olabilecektir. Ayrıca; yine iki veya daha fazla köy için, köy seçmen listelerinde kayıtlı olanların yarısından fazlasının kabul etmeleri şartıyla başvuruda bulunulması halinde köy toplulaştırması çalışması kapsamında, köylerden herhangi birinin idari sınırları içerisinde yerleşime uygun bir alanda arsa üretilmesi de mümkündür.
Üretilen arsalardan, kendisi veya aile bireyleri olarak köyde en az 1 yıldır ikamet edip, aile vasfını haiz ve eski yerleşim yerinde konutu bulunmayan ya da kamulaştırma sebebiyle konutunu kaybedenler satın alabileceklerdir. Üretilen arsalar rayiç bedelleri üzerinden hak sahiplerine satılacaktır. Arsa bedeli peşin ödenebileceği gibi borcun bir peşin ve yılda bir kere ödemeli 2 eşit taksitle ödenebilmektedir. Yalnız bu uygulamada oluşan borca yıllık %5 faiz tahakkuk ettirilmektedir. Arsa üzerine konut veya işletme binası yaptırmak isteyen aileler en az 5 aile olmak şartıyla Bakanlıktan KEYY (Kendi Evini Yapana Yardım) kredisi talebinde bulunabilecektir. Fakat talebin karşılanması bir zorunluluk olmayıp bütçe imkânları ile sınırlıdır. 2012 yılı için, aile başına verilen kredi miktarı, yeni iskân konutu projeleri için 50.000 TL, kendi projeniz için 33.000 TL olarak uygulanmaktadır. KEYY kredisi 2 yıl ödemesiz, 10 yıl ve 10 eşit taksit halinde, yıllık %2 faiz tahakkuk ettirilerek geri ödenmektedir. 30 aileden az olmamak üzere başvuruda bulunulması durumunda arsa üzerine konutlar ihale yoluyla devlet tarafından da yaptırılabilmektedir. Bu durumda konut maliyet bedelinin uygulama yılı KEYY kredisinden fazla olması halinde aradaki fark defaten hak sahibi aile tarafından karşılanmaktadır. ETÜT ÇALIŞMALARI VE İSKÂN DUYURULARI Bilgilendirme toplantımız sonrasında Bayburt Valiliği (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) tarafından tespit edilecek bir tarihte, kamulaştırmadan etkilenen yerleşim birimlerinde iskân duyurusu askıya çıkarılacaktır. Söz konusu duyuru 30 gün süreyle askıda kalacak olup, Devlet eliyle iskânlarını isteyen ailelerin bu 30 günlük süre ve iskân duyurusu tarihinin bitiminden sonraki 90 gün içinde iskân için müracaat etmeleri gerekmektedir. Müracaat sırasında birer örnekleri iskân duyurusu ile dağıtılacak olan bilgi ve belgelerin dosyaya eklenmesi şarttır. Müracaatlar İnceleme Kurulu tarafından topluluk önünde anlatıma dayalı olarak, başvuruda bulunan ailelerin bilgi ve belgeleri incelenecek ve sonuç bir tutanağa bağlanacaktır. Dosyasındaki bilgilere itiraz edilen ailelerin durumları inceleme tutanağına dayalı olarak araştırılacak ve idareye ulaşan diğer itiraz veya şikâyetler de araştırılarak toplanan bilgiler ışığında aynı kurulca değerlendirilerek sonuçlandırılacak ve sonuçlar ilgililere imza karşılığında bildirilecektir. KARŞILIKSIZ İSKÂN YARDIMI UYGULAMALARI Devlet eliyle iskânlarını isteyen ve çeşitli nedenlerle iskânları gerçekleşemeyen hak sahibi ailelerden yerlerini terk etmek zorunda kalanlara geçici olarak konut ve işletme binası kiralamak ve/veya aylık karşılıksız yardım yapmak suretiyle kesin iskânları sağlanıncaya kadar yapılan yardımlardır. a) Konut Kiralama Konut kiralamada; kamuya ait bina olup olmadığı araştırılarak varsa taşınmazları kamulaştırılan hak sahibi ailelerin buralara yerleştirilmeleri sağlanır. b) Karşılıksız Aylık Yardımı Devlet eliyle iskân kapsamında hak sahibi olmuş ailelerin üretici duruma geçmelerini desteklemek amacıyla Bakan onayı ile 16 yaşından büyük işçiler için yürürlükte olan asgarî ücretin otuz günlük brüt tutarının %30 una kadar belirlenecek miktar üzerinden ailelere aylık yardım yapılır. (Şu anda brüt asgari ücret 886,50 TL olup %30 u 265,95 TL dir). Kesin iskân tarihlerinden 12 ay sonrasına kadar karşılıksız aylık yardım devam eder.
c) Karşılıksız Kira Yardımı Taşınmazları kamulaştırılanlardan eski yerleşim yerini boşaltmak zorunda kalan hak sahibi ailelerin barınmalarında; öncelikle kamu kurum, kuruluş ve idarelerine ait binalardan yararlanılır. Barındırma ihtiyacının böylece karşılanamaması hâlinde, ailelerin kesin İskânları sağlanıncaya kadar kira giderlerine katkı sağlamak üzere, on altı yaşından büyük işçiler için yürürlükteki asgari ücretin otuz günlük brüt tutarının %50 sine kadar Bakan onayı ile aile başına belirlenecek miktar üzerinden geçici İskân için karşılıksız kira yardımı yapılabilir. (Şu anda brüt asgari ücret 886,50 TL olup %50 si 443,25 TL dir. Ancak Bakan Oluru ile bu miktar 2011 yılı için 200,00 TL olarak belirlenmiş olup 3 er aylık dönemler halinde ödenmektedir.) d) Nakil Yardımı Yerleri kamulaştırılanlar da iskân edilecek ailelerin eski yerleşim yerlerinden geçici ve kesin iskân yerlerine kadarki nakil masrafları, hazırlanacak nakil projeleri çerçevesinde Devlet tarafından karşılıksız olarak sağlanır. DOSYAYA EKLENECEK BELGELER 1) Aile temsilcisinin, (Aile bireyleri kendi aralarından birisini aile temsilcisi olarak belirleyecektir.) aile bireylerinin isimlerinin ve adresinin yer aldığı tarımsal ya da şehirsel iskân istemine ilişkin dilekçesi (Ek-3) ve nüfus cüzdanı fotokopisi, 2) Bildirge (beyanname) (Ek-4), 3) Tespit cetveli (Ek-5), 4) İskân isteminde bulunanlar için Nüfus Müdürlüğü nden resmen istenecek Ayrıntılı Aile Nüfus Kayıt Örneği, 5) İskân isteminde bulunanlar için yerleşim yerinde oturduğuna dair yerleşim biriminin bağlı olduğu Valilik veya Kaymakamlıkça adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre yapılacak incelemeler sonucu verilecek ikamet belgesi (Ek-6), 6) Kendisinin ve aile bireylerinin alacağı (bedel artırım tutarları dâhil) kamulaştırma bedellerinin tamamından, iskân duyurusunun yapıldığı yılın ocak ayında 16 yaşından büyük işçiler için yürürlükte olan asgarî ücretin otuz günlük brüt tutarının 120 aylık karşılığı olan miktarını, kamulaştırma bedelinin bu miktardan az olması hâlinde ise tamamını İl Müdürlüğünün bildirmesi üzerine, Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü Genel Muhasebe ve Raporlama Dairesi Başkanlığı nezdindeki İskân Gelirleri Hesabına kamulaştırmayı yapan kuruluşça aktarılmasına ilişkin belge, (muvaffakatname) (Ek-7), 7) Aldıkları kamulaştırma bedeli varsa bunun aynı hesaba yatırıldığını gösterir banka dekontu örneği, 8) İskânın şekil ve koşullarını kabul ettiğini gösterir muhtarlıkça onaylanmış belge (taahhütname) (Ek-8) Hak sahibi olanların listesi Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün ve ilgili yerleşim birimlerinin görülebilir yerinde askıya çıkarılarak duyurulacak, başvuruda bulunup hak sahibi olamayanlara ise hak sahibi olamama nedeni de belirtilerek aile temsilcisine imza karşılığında bildirilecektir.