MU asım 2000 Sayı: 4 MAKİN A ISSN 1300-3402?/Ht\ ı TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ O^ASI AYLIK YAYIN ORGANI ISI DEĞİŞTİRİCİ SEÇİNİL PNÖMATİK TAŞIMA S DÖKME MALZEME TA RÜZGAR ENERJİSİ SİSTEMLER
Takım çalışması için en ideal çözüm, Geleceğin işletmeleri için en sağlam ve güvenilir platform. 't ifâ " * i ts U * Tıpkı VVindovvs 2000 Professionai ve Office 2000 gibi. Birlikte kurumsal bilgiye erişiminizi kolaylaştırır, bilgi yönetimini etkinleştirmenizi sağlarlar. Bu da gizli potansiyelinizin açığa çıkmasına neden olur. Microsoft Nereye ulaşmak istiyorsanız, oraya... www.microsoft.com/turkiye/basari/ r"
Bu armatürlerin isimlerini bilin, armağanlar kazanın... -ı Aşağıdaki yanıt formuna doğru ürünlerin numaralarını yazıp (0216) 410 77 36 numaraya fakslayın. 20 ürünü doğru bilen herkes armağanlar kazanacak. O o Metal körüklü vana Flanşlı küresel vana Dişli küresel vana Sürgülü vana Lug kelebek vana Wafer çalpara çek vana Disk çek vana Çift manometreli filtre Emniyet vanası Hidrolik devre vanası Filtreli dip vanası Wafer kelebek vana O o oo o Şamandralı vana Pnömatik aktüatörlü küresel vana Pnömatik kontrol vanası Elektrikli kontrol vanası Şamandralı kondenstop Kondenstop kontrol sistemi Basınç düşürücü vana Termostatik vana Hava atıcı Kazan seviye kontrolleri Otomatik pompa kondenstop Buhar sayacı Formu doldur. Adı, soyadı : Görevi ve unvanı: pırına duı Adres : Tel : Fax :.İntervttlff.cafn OEML MODORLOK Yalı Yolu Sok. No: 56 Kat:1 81110 Bostancı-İstanbul Tel: (0216) 463 22 73-410 69 00 Fax:(0216)410 77 36 Web: www.intervalf.com E-mail: info@intervalf.com İZMİR BÖUIEMO. 1202/1 Sk.No: 69 Kat: 6 Daire: 607 Yenişehir-İZMİR Tel-Fax: (0232) 459 90 68 E-mail: izmir@intervalf.com Kızılay Caddesi 102. Sokak No: 2 Serhan işhanı No: 2/15 ADANA Tel-Fax: (0322)352 16 78 E-mail: adana@intervalf.com BURSA BdLOt MD. Gazalar Cad. Şirin Sokak No:10 Karamanoğulları Plaza Kat: 3 Daire: 20/A BURSA Tel-Fax: (0224) 250 95 61 E-mail: bursa@intervalf.com ANTALYA BÖLOt MD. Adnan Menderes Bulvarı Aitmiş işhanı No:16 Kat:2 ANTALYA Tel-Fax: (0242) 243 90 85 E-mail: antalya@intervalf.com TRAKYA BÖLOE MD. Yeni Mahalle, Fatih Cad. Torkan iş Merkezi No: 94 K.3 Lüleburgaz Tel-Fax:(0288)413 30 74 E-mail: trakya@intervalf.com
1. 'Endüstride, hizmet sektöründe ve J konutlarda ayrı kazan ve boyler kullanmadan küçük hacimde süratle bol sıcak su üretir ve rezerv eder. Tamamı sıcak galvaniz banyosuna daldırıldığından korozyona dayanıklı ve hijyeniktir. İstendiğinde proses ihtiyacı için 90 C'ye kadar sıcak su üretir. Otomatik, güvenli çalışır ve ekonomik sıcak su üretir. Apartmanlar, oteller, fabrikalar, büyük şantiyeler, çamaşırhaneler, büyük restauranlar, spor salonları, yüzme havuzları, yurtlar, hamamlar, hastaneler, yatılı okullar, askeri tesisler ve benzeri yerlerde yıkanma veya proses sıcak suyu üretimi için ideal bir cihazdır. Kapasite ve Ana Ölçüler ^^^^^^ TİP Sıcak Su Kapasitesi (Ltflı) Sıcak Su Kapasitesi (Lt*) Isıl Kapasite (kcal/h) Genişlik (mm) Uzunluk (mm) Yükseklik (mm) Baca Çıkışı 0(mm) Boşaltma Çapı 0(lnch) Soğ. Su Girişi Sıc. Su Çıkışı Bflnch) Tip: UDS Soğ. Su Dolaşım o(lnch) ÜDS-150 ÜDS - 300 ÜDS - 500 ÜDS - 750 ÜDS-1000 ÜDS-1500 ÜDS - 2000 ÜDS - 3000 500 1000 1500 2000 2500 3500 4500 6000 313 625 938 1250 1563 2188 2813 3750 25000 50000 75000 100000 125000 175000 225000 300000 750 850 950 1050 1100 1200 1300 1400 1250 1400 1650 1800 2010 2110 2210 2430 1500 1750 2100 2250 2350 2600 2850 3450 200 200 200 200 200 200 250 300 1 1/2" 1 1/2" 1 1/2" 1 1/2" 1 1/2" 1 1/2" 1 1/2" 1 1/2" 1/2" 3/4" 1" 1 1/4" 1 1/4" 1 1/2" 2" 2" 1" 1" 1" 1" 1" 1" 1" 1 1/4" Teknolojik gelişmelerden dolayı ölçüleri değiştirme hakkımız mahfuzdur Detaylı b i l g i İÇİI1 k a t a l o g İsteyiniz. UNIVERSAL MAKİNE VE İSİ SANAYİ TİC. A.Ş. Merkez : Kozyatağı Yolu Sk. Güneş Apt. 26/1 Tel: +90(0.216) 372 77 53-380 40 17-380 77 90-445 39 46 Telefax: +90(0.216) 416 30 00 Üst Bostancı - İSTANBUL Bayilerimiz: ADANA : BARIŞ Tek.Tes.Şist.San.Tic.A.Ş. -- ANKARA : SİMGE Tes.inş.Taah.Paz.Ltd.Şti. - - - ANTALYA: TEKNİK Tesisat Müh.Tic.Ud.Şti- - - MEKSİS Mekanik Sist.San.Tic.Ltd.Şti. BURSA : DGD Mühendislik İnş.San. ve Tic.A.Ş. - - İZMİR : NET Teknik Müh.Müş.Taah.Mak.San. ve Tic.Ltd. KONYA : DAĞTES AŞ. Tel:(0322)359 60 2l Tel:(0312)286 09 11 Tel:(0242)312 34 21 Tel:(0242)244 25 10 Tel:(0224)252 16 92. Tel:(0232)469 95 88 Tel:(0332)321 12 9
E.C A 2000 Slstemi'nin V f.- ' VI. A.«ı *. : T &.-S,«.. S» Ö6 isti} ;Fak*S$ «!} 249 90 91 -g» 7001 «251 Tel: (0210) 30Ö SS 04-305 Q7 25 Fal»: (0216) 305 6543
** Doğal gaz ve sıvı yakıtlı ısı santradan * Toz kömür yafcabilen tam otomatik hareketli ızgaralı ön ocak ve iç ocaklı sistemler Doğal gaz yakıtlı Buhar santralı.4x12,6 ton/h, 8 atü Su hazırlama, basınçlandırma, ftitreieme, yumuşatma, gaz alma grubu 100 ton/h PETNİZ ISI SANAYİ ve TİCARET LTD. Ş T İ. Fabrika: Talatpaşa Mahallesi Suyoluüstü No.9 Esenyurt İSTANBUL Tel (0212) 6201714 Pbx Fax (0212) 596 74 89 Büro : Perpa iş Merkezi 6. Kat No. 629 Tel (0212) 220 60 47 220 60 25 Fax (0212) 22158 57 : pettb@pemz.cain www.petbfccora.tp PETMAK PETNİZ MAKİNA SANAYİ A. Ş. Haramidere Sanayi Sitesi Anbarlı - İSTANBUL Tel (0212)422 05 51-220 60 25 Fax (0212)422 06 60-22158 57
MÜHENDİS VE MAKİNA KASIM 2000 Sayı : 490 NOVEMBER 2000 No ; 490 iç in deki! e' : o n ; e / r.s İLAN SAYFALARI DİZİNİ YENİ ÜRÜNLER 4 TEKNOLOJİ DÜNYASI İNTERVALF UNİVERSAL ELMOR PETNİZ İZOCAM DEMİRDÖKÜM AYVAZ D.M.T f İTALYAN DIŞ TİC. GEDİK DÖKÜM BİMEKS İDE BİLGİSAYAR ALARKO AKSA İZOTOPRAK - DİKKAYA AYCAZ AYCAZ SMS MAKRO TEKNİK AİR MAK SARDOĞAN BOĞAZİÇİ YAZILIM SPOTALSAT ISISAN Arka Kapak SANDVIK Arka iç Kapak 7 8 9-10 -11-55 -56-56 -57-58 -59-60 -61-63 -63-64 -65-66 -67-68 1 C ODA'DAN HABERLER MAKALE Isı Değiştirici Seçimi Heat Exchanger Selection Mehmet YILMAZ, Osman Nuri SARA 'I ti; BİLGİ SAYFASI Rüzgar Enerjisi Sistemleri ve Ülkemizde Esen Rüzgarlar MAKALE Pnömatik Taşıma Sistemlerinin Dökme Malzeme Taşımadaki Rolü The Role of Pneumatic Conveying Systems İn Cast Material Transportation PÜF NOKTASI Bedri TUÇ, Nihat CEMALMAYAN, Koksal ÖZDEMİR 49 BİR GÖRÜŞ 1 7 Ağustos 1999 Depremi Sonunda Koceeli'ndeki Sanayi Neler Öğrendi? MICROSOFT Ön iç Kapak KONFERANS - KONGRE - FUAR Yazım Yayım Koşulları: Yazılar iki satır aralıklı olarak Word 6 ya da Word 7 ile yazılmış olmalıdır. 70-100 sözcükten oluşan Türkçe-lngilizce özet, yazı başlığının İngilizcesi ve anahtar sözcükler gereklidir. Yazılar 12 daktilo sayfasını (yaklaşık 3000 sözcük) geçmemelidir. (12 daktilo sayfasını aşan yazıların 2 bölüm halinde birbirini izleyen sayılarda yayınlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmış olarak gönderilmelidir.) Yazılarda kullanılan fotoğraflar net ve temiz olmalı, şekiller aydıngere çizilerek gönderilmelidir. Yazılarda SI birimleri kullanılmalıdır. Yazıların sonunda yararlanılan kaynakça belirtilmelidir. Özgün ve derleme yazılardaki görüşler yazarına, çevirilerden doğacak sorumluluk ise çevirene aittir. Yazılar başka süreli yayınlarda yayınlanmamış olmalıdır. Herhangi bir toplantıda tebliğ olarak sunulmuş veya sunulacak ise bu açık olarak belirtilmelidir. Dergideki yazılardan kaynak göstererek alıntı yapılabilir. Yazılara telif ücreti ödenmemektedir. Yazılar (üç kopya) ve disketler, yazarın kısa gözgeçmişi, adresi, telefon numaları ve e-posta adresleri ile birlikte Sümer 2 Sok. 36/ 1-A Demirtepe 06440 ANKARA ya da yayin@mmo.org.tr. adresine gönderilmelidir. Yazıların Değerlendirilmesi: 1. Dergiye gönderilen yazılar öncelikle Yayın Kurulu tarafından ön elemeden geçirilir. 2. Ön elemeden geçen yazılar Yayın Kurulu'nun belirleyeceği ve adları saklı tutulan en az iki uzman tarafından yazar kimliği bilinmeksizin değerlendirilir. 3. Uzman değerlendirmeleri sonucunda Yayın Kurulunda oluşan görüşler doğrultusunda yazarlardan düzeltme-ekleme-çıkarma istenebilir veya yazılar reddedilebilir.
MÜHENDIS/TMAKINA TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN ORGANI Kasım / November 2000 Cilt /Vol : 41 Sayı/No: 490 Yönetim Yeri - Head Office Sümer Sokak 36/1-A Demirtepe - ANKARA Tel: (0-312) 231 31 59 Fax: (0-312) 231 31 65 e-posta : yayin@mmo.org.tr http://www.mmo.org.tr MMO Adına Sahibi Publisher Mehmet SOĞANCI Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Managing Editör Ali Ekber ÇAKAR Yayın Kurulu - Publishing Board Devrim Erinç ASLAN Ersoy BEY Erdinç TEZCAN Ersan TANER Yayın Sekreteri Publishing Coordinator Nilgün KARAKÜÇÜK Teknik Sorumlu Technical Manager Mehmet AYDIN İlan Sorumlusu Advertising Representative Ayten YILDIZ Nuray ERHAN (İstanbul) Komisyon İlişkileri Redactor Şehnaz KAPLAN KARACA Dizgi Type Setting Muazzez POLAT (MMO) Baskı Printed by Özkan Matb. Ltd. Şti. Tel (0-312) 229 59 74 sunuş Değerli Okuyucularımız,- Geçtiğimiz ay içerisinde "danışmanlığını" IMF ve Dünya Bankasının yaptığı bütçe görüşmeleri gündemdeydi. Yıllardır bütçe kaynaklarının büyük bir kısmı iç-dış borç faiz ödemelerine gitmekte. 2001 bütçesinde bunun değiştiği söylendi, "değişmiş" haliyle oran % 53. Ülke sanayinin her bölge ve kademesinde bulunan biz mühendislerin yıllardır ve son olarak TMMOB Sanayi Kongresi '99'da vurguladığı "rant ekonomisi yerine üretim ekonomisi", araştırma geliştirmeye, bilimsel, teknolojik çalışmalara destek ve bütçede daha fazla pay çağrısı da 2001 bütçesinde "yatırıma %3 pay"la yerini buldu! Bununla birlikte diğer paylara baktığımızda, öncekilerde olduğu gibi 2001 bütçesinde de yaşamak isteyen insan kendine yer bulamadı. Geçtiğimiz ayın biz mühendis ve mimarlar açısından önemli bir gündemi daha vardı. Mühendislik Mimarlık Haftası. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nin ilk Genel Kurul tarihi olan 18 Ekim 1954 gününü kapsayan hafta Mühendislik Mimarlık Haftası olarak kabul edilmiştir. 23 meslek odası ve 250.000'i aşan üye sayısıyla TMMOB geçmişte olduğu gibi bugün de meslek, meslektaş ülke ve toplumun sorunlarının çözümüne yönelik politikalar üretmekte ve bunların hayata geçirilmesi için mücadele etmektedir. Bu sayımızda TMMOB Mühendislik Mimarlık Kurultayında sunulan, tartışılan ve bir sonuca bağlanamayan Karar Taslaklarını sunuyoruz. Örgütlülüğü gelişmiş, üretken bir TMMOB yaratma perspektifinden hareketle yapılan Mühendislik Mimarlık Kurultayı kapsamında, TMMOB'nin geleceğine yön verecek tartışmalar yürütülmektedir. "Mühendislik ve Mimarlık Eğitimi, Mesleki Yeterlilik- Mesleki Yetkinlik, Mesleki Denetim, Ürün ve Hizmet Akrcditasyonu ve Belgelendirme, Örgüt Birimlerinin Hizmet Üretimi, Üyelerin Ekonomik Haklan ve Ekonomik Hakların Geliştirilmesi, İşsiz Mühendisler ve Mimarlar, Disiplinler Arası Çalışma, Mesleki Davranış İlkeleri, Dış İlişkiler, Örgüt Misyonu" başlıkları altında yer alan karar taslakları üzerine Oda birimlerimizce yürütülecek çalışmalara katılabilir, görüş ve önerilerde bulunarak TMMOB II. Mühendislik ve Mimarlık Kurultayına olgunlaştırılmış görüş ve önerilerin sunulmasına katkıda bulunabilirsiniz. Saygılarımızla Mühendis ve Makina Yayın Kurulu t» TMMOB Makina Mühendisleri Yayın Organı olan Mühendis ve Makina Dergisi TMMOB'ye bağlı Odaların üyelerine, mühendislik eğitimi yapan öğrenci, araştırma ve öğretim görevlilerine yıllık abone bedeli -özel sayılar dahil- karşılığında gönderilmektedir. Dergimize abone olabilmek ve daha detaylı bilgi alabilmek için yukarıda verilmiş olan adresimize başvurabilir ya da telefon ve faksla bilgi alabilirsiniz. DÜZELTİ Mühendis ve Makina Dergisi Ekim 2000-489 sayısında yayımlanan "Kentsel Ulaşımda Karayolu ve Raylı Taşıma Sistemlerinin Bazı Önemli Faktörlere Göre Karşılaştırılması" adlı makalede yazarın ismi Mahir GÖKDAĞ yerine Mahir ULUDAĞ olarak yazılmıştır. Düzeltir, özür dileriz.
İZOCAM ARMAFUX KAUÇUK BORU ve UVHALARI'nın kullanım alanları: İZOGAM Armaf lex Kauçuk Boru ve Levhaları İZOCAM'DAN SOĞUTMA VE ISITMA TESİSATLARINDA, HAVALANDIRMA KANALLARINDA VE SIHHİ TESİSATLARDA KULLANILMAK ÜZERE, ÇOK PRATİK VE HESAPLI BİR ÜRÜN: İZOCAM ARMAFLCX KAUÇUK BORU VE LEVHALARI. ISI YALITIM DİRENCİ VE BUHAR GEÇİRGENLİK DİRENCİ YÜKSEKTİR. Soğutma tesisatlarında Isıtma tesisat/arında Havalandırma kanallarında r Sıhhi tesisatlarda Boruların donmaya karsı korunmasında Boruların terlemeye karşı korunmasında İZOCAM TİCARET VE SANAYİ A.Ş. DANIŞMA MERKEZLERİ İSTANBUL Tel (212J 217 56 00 fpbx) Fob (212i 217 55 96 ANKARA Tel (312) 4)8 66 67-4)8X32 fala (311)425 05 15 İZMİR Ti! (232) 484 57 $5-4S4 31 78 HIZLI VE KOLAY MONTAJI SAYESİNDE, ZAMAN VE MALİYETTEN KAZANDIRIR. faks (23Ş 489 00 52 ADANA Tel (322) 352 29 m fak) 13221 352 02 54 WRSA Koç İZOCAM ÜCRETSİZ DANIŞMA HATTI O 800 211 43 86 Tel (224J153 95 3$ fak (224J 255 60 13 ElAZI ; Jel 14241 2\S 66 00 faks (424) 233 )9 * ERZURUM tt [442J 235 5? 76/77 fakı \4*M 235 59 78 ANÎALYA Tel (2421 241 1? 50 faks (2421 242 39 84 Internet: adresi: www.izoccım*conı.tr
.Knn %.* i nîllenniuirafrmbi mbi! Bacalı ve hermelik tipler. Pilottu ve elektronik ateşlemeli modeller. Kat ısınması ve sıcak kullanım suyu temini. Kullanıcı dostu Işıklı Diagnostic Bilgi Sistemi. Microprocessor kontrollü elektronik kart ile kademesiz alev modülasyonu. Benzersiz sıcak su kullanım sistemi ile sabit sıcaklıkta su. Dış ortam sıcaklığına göre otomatik çalışma. Oda termostatı ve program saati ile kullanım imkanı. Yerden YIL ısıtma uygunluk. sistemlerine ücretsiz devreye alma 30 gün içinde iade hakkı Ömür boyu bakım garantisi DemirDökiim'den size bir tasarım harikası. Yüksek teknoloji ürünü Millennium Kombi ile sıcacık mekanların tadını çıkarın. Çağdaş ve estetik Çok küçük boyut (80 cm yükseklik, 41 cm genişlik, 38 cm derinlik) Her türlü emniyet sistemine sahip. ED DemirDöküm Genel Müdürlük İnegöl Tesisleri, Tel: (0224) 714 82 00 (9 hat) istanbul Bölge Müd.. Tel: (0216) 425 69 00 Ankara Bölge MUd.. Tel: (0312) 245 02 11 Merkez Bölge Müd., Tel: (0224) 714 82 00 Bozüyük Tesisleri, Tel: (0228) 314 55 00 (20 hal) İNTERNET : www.demirdokum.com.tr Sessiz çalışma. İnteraktif telekontrol ile uzaktan kumanda.
Sevdikleriniz için " nilir ortamlar ratıyoruz... FANTIM COSMı - <b mfnakme A pasto A ABarm ENDÜSTRİYELİ Necatibey Cad. No: 207, Ayvan* j2) 251 90 82-83, 245 60 27-28-29 Faks: (0212) 251 r ' " «.ayvaz.oam.tr
Sorunsuz bir işletme için... DMTMakina Fevziçakmak Caddesi Göktaş iş Merkezi Kat. 2 Daire 6 BURSA/TÜRKİYE F a x : Tel. : 0. 224 225 49 60 (pbx) - 2 2 4 **> 4 y b^ Web : www.dmtmakina.com e-mail : dmtmak@superonlme.com
Akdeniz'de ve Avrupa'da iki büyük ticari ortak: Türkiye ve İtalya İki ülke arasında uzun yıllara ve çok sağlam temellere dayanan güçlü bir ticaret ve yatırım ortaklığı var. Bu ortaklık, enerjiden gıdaya, otomobilden ağır vasıtaya, tekstil ürünlerinden plastiğe, deri ürünlerinden otomobil lastiğine, ahşap ürünlerinden ayakkabıya, seramik ürünlerinden nakliyeye, tekstil makinelerinden takım tezgâhlarına, mermer ürünlerinden mobilyaya, ambalaj teknolojisinden elektrikli ev aletlerine kadar her sektörü kapsıyor. Türkiye ile İtalya arasındaki ticaretin yıllık hacmi ortalama 5,5 milyar dolar. Her yıl yaklaşık 7000 Türk ve İtalyan şirketi, yeni iş bağlantıları için İtalyan Dış Ticaret Enstitüsü'ne başvuruyor. Takım tezgâhlarında da İtalyan ve Türk şirketleri arasında ticari ve teknolojik işbirliği önemli bir yer tutuyor. İki ülke ekonomisi için vazgeçilmez bir önem taşıyan bu verimli ticari ve endüstriyel işbirliğinin giderek güçleneceğine inanıyoruz. İTALYAN DIŞ TİCARET ENSTİTÜSÜ
yeni ürünler KIZIL ÖTESİ TERMOMETRELER 3 ayrı modeli bulunan ve -18 C'den 870 C'ye kadar sıcaklık ölçebilen bu kızıl-ötesi termometreler sağlam bir yapıya ve yüksek performansa sahiptirler, iki türlü lazer görüş aianı seçeneği mevcuttur. Nokta lazer ve daire lazer, ilkinde nokta lazer, görüş alanının merkezini gösterir, ikincide ise daire iazer görüş alanının çevresini gösterir. Emissivity 0.1 ile 1.0 arasında ayarlanabilir. Bu termometrelerin diğer özellikleri arasında baklit LCD monitör; minumum, maksimum, diferensiyai ve ortalama sıcaklık görüntüleri, 1 mv/derece anaiog çıktı ve sesli-görüntülü alarm özellikleri sayılabilir. ÇOK FONKSİVONLU KHLİBRRTÖR Hazırlayan: Güler AYYILDIZ MMO Merkez LflZER MESflFE BULUCU RIEGL U.S.A., ORLANDO, FLA. tarafından üretilen lazer mesafe bulucu özellikle dokunulamayan mesafelerin (örneğin sıcak " katılar, sıvı çelik veya diğer sıcak metal yüzeyler) " - ^Sü»BKS3BIM r ölçülmesi için tasarlanmıştır. 20.3 mm hassasiyetle ölçüm yapabilen bu alet 2.5 mm çözünürlüğe sahiptir. Ölçüm mesafesi hedef sıcaklığa göre değişir. 1450 C'deki sıvı çelik için maksimum uzaklık 7 m, 1200 C'ye kadar çelikler için ise 10 m'dir. 800 C'den düşük hedef sıcaklıklar için ise maksimum mesafe 100 m'dir. Hflüfl TEMİZLEME SİSTEMİ Omega Engineering, Stamford, Conn. tarafından üretilen CA 100 az yer kaplayan yapısıyla çok kullanışlı bir kalibratördür. DC voltaj, DC akım, resistans, sıcaklık ve frekans kalibrasyonunda kullanılabilir. Vericilerin kalibrasyonu ve DC voltaj, DC akım ve resistans ölçümü için 24 V DC güç sağlar. Vericilerin ve dönüştürücülerin kalibrasyonunu % 0.1 hassasiyetle yapar. AIRGUARD INDUSTRIES INC., LOUISVILLE, KY. tarafından üretilen Bio-Aire yüksek enerji mor ötesi ışık hava temizleme sistemi, HVAC sistemlerindeki mikroorganizmaları etkili bir şekilde öldürerek sistemde olabilecek mikrobik üremeleri önler. Bu hava temizlenmesi sırasında sistemde herhangi ikinci bir KIıIıIıK ya aa ozon oluşmaz. Bu hava temizleme sistem' Legıanaita ve dığeı bakterilerin öldürülmesinde etkilidir Ayııca soğuk algınlığı VB grip virüsleri ve mantariaıın öldürülmesinde de etkili olan bir sistemdir Bu sistem sayesinde Ozerindetci fikstürlerin sayısına ve yerleşimine Dağlı olarak, mikrobiyal yıkım %99 başarıyla gerçekleştirilebilir. - Mechanical Engineering dergisinden çevrilmiştir. 12 Mühendis ve Makina Cilt: 41 Sayı: 490
yeni ürünler LRZER ÜRETİM MERKEZİ ONLINE INC., MC HENRY, ILL. tarafından üretilen SL 3020 lazer üretim merkezi 30x20 in kullanım alanı ve 12 in yüksekliğinde olan yeni bir lazer kesme ve işaretleme sistemidir. Bu sistem conta, PC kasaları, plastik, kauçuk, tahta ve seramik gibi yüzlerce malzemenin ROCKUJELLTEST CİHBZI NEW AGE INDUSTRIES INC., TESTING INSTRU- MENTS DIV., WILLOW GROVE, PA tarafından üretilen Rockvvell sertlik ölçme cihazı, standart '" kesiminde ve markalanmasında kullanılır. Bu sistem sayesinde saniyede 60 in hızla hareket eden lazer ışının gerçekleştirdiği kesme işlemi, otomatik olarak sadece bir tuşa dokunarak yapılabilmektedir. PROGRRMLRNRBİLİR MHNTIK KONTROLCÜ Rockvvell ölçme cihazının kullanıldığı tüm test yüzeylerinde kullanılır. Taşınabilir oluşuyla kullanma kolaylığı sağlayan bu test cihazının kullanılabilmesi için sade düz yüzeyler ve kıskaçla tutabilir yüzeyler olması gerekmez. Test edilecek malzemenin tek yüzü test etmek için yeterlidir. ÖLÇME POMPRSI FLUID METERING INC., SYOSSET, N.Y tarafından üretilen ölçme pompası endüstride ve laboratuvarlarda kullanılabilir. 4 modeli olan bu pompa, sıvılar ve gazların ölçülmesinde kullanılır. Bu cihaz özellikle tehlikeli malzemelerle ve/veya tehlikeli ortamlarda çalışırken kullanmak amacıyla tasarlanmıştır. QSYX modeli HANKISON INTERNATIONAL, CANORBURG, PA. tarafından üretilen bu yeni kontrol sistemi sayesinde soğutma sisteminin ihtiyacına göre soğutma kompresörünün boşaltılması işleminde açıp kapama işlemleri kullanıcının seçiminden sonra otomatik olarak yapılır. Ayrıca bu kontrolcü tüm kritik çalışma koşullarını görüntülediği gibi, kompresörü zıt çalışma durumlarından da korur. 0.2 mi / dak- 92 mi / dak. arasındaki akış debisini ölçmek için kullanılır. QDX modeli ise 4.3 ml/dak'dan 2208 ml/dak'ya kadar akış debisini ölçebilir. SPD ve GPD modelleri ise pnömatik sürücülerle ve her hızda çalışabilir. Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı: 490 13
teknoloji dünyası ATIKLARI YAKMANIN VERİMLİ YOLU Dönüşüm, kentsel atıkların azalmasını sağlamış olmasına rağmen, dönüştürülemeyen atıklar kentlerde yığın oluşturmayı sürdürüyor. Yığınların yakılarak dönüştürülmeye çalışılması da çoğunlukla verimsiz bir işlem. Fergus Falls, Minn. kenti bu sorunla kendi bünyesinde, Otter Tail Povver Co. şirketi girişiminde ge Hazırlayan: Ersoy BEY MMO Merkez DAHA HAFİF EGZOZ Boşa International adlı otomotiv egzoz sistemleri firması, yaptıkları çalışmayla egzoz sistemlerinde ağırlık olarak %30 ile 50 arasında bir azalma sağladılar. Ağırlıkta sağlanan bu azalma motorun performansında ve sistemin ömründe bir azalma, gürültü ve titreşim yaratmamış. Firma bu tasarımı. lişkin çöp yakma hedefiyle çözüm aramış ve yıllık 37000 $ gelir sağlamış. Evsel atıklar Fergus Falls'da birincil yanma odalarında doğal gazlı yakıcılarda kurutulup yakılıyor. Kalan malzemeler ise birincil yanma odasına bitişik ikincil yanma odasına gönderiliyor. Fanlar vasıtasıyla yanma odalarına hava akışı sağlanıyor. Fanların çalışması yanma odalarındaki sıcaklığa göre düzenleniyor. Malzemeler farklı yanma sıcaklığına sahip olduğundan doğru hava-yakıt karışım miktarını ayarlamak, yakıt israfını önlemekte büyük önem kazanıyor. Önceki yakıcılar analiz edildiğinde havalandırma girişleri kapalıyken dahi fanların çalıştığı, bunun da enerji kaybına ve sürtünmeye sebep olduğu bulunmuş. Fanlar ayrıca devreleri ve havalandırma kontrolü alıcılarını da yarattığı, titreşimden dolayı bozuyormuş. AC Technology Corp. in Uxbridge tarafından, (VFDs) havalandırma açıklığının yerine değişken frekans sürücüleri yapılmış. Bu üniteler hava akışına, yanma odalarındaki ısı düzeyine uyan fan motor hızına göre çalışmaktadır. VFDs kullanılmaya başladığından beri -32 günde kendisini amorti etmiş -Fergus Falls kenti, yılda 543.360 kilovvatt elektrik enerjisi tasarrufu sağlanmış. Ayrıca doğalgaz tüketiminde de % 64 oranında bir azalma sağlanmış. lastik bloklarda, ek yerlerinde ve tekli egzoz sistemini motor titreşiminden koruyan kıvrımlı çelik tüplerde yaptığı değişikliklerle geliştirmiş. Egzoz sistemindeki lastik tutucular, sistemin motor titreşimine, araç hareketine ve termal genleşmeye uyum sağlayabilecek yapıda üretilmekte. Sistemin bükülme ve torka direnecek dayanım gereksinimi, boruların, kalkan ve diğer parçaların malzemeleri ve kalınlıklarını etkilemekte. Bosal firmasının tasarımı, susturucu ve rezonans sistemini aracın alt kısmına (taban) bir destekle sabitlemekte. Esnek lastik aksıkalar yerine geçen sabit lastik bloklar, susturucuyu tabana daha sıkı sabitlemekte. ikinci bir gelişme de tek esnek eklem yerine çift esnek ekleminin kullanılmasında, lastik bloklar sıkı sabitlendiğinden titreşim ve ivmeden kaynaklı hareketi 2 cm'den, 1-2 mm'ye sınırlamış. Ayrıca susturucularda yer avantajıyla birlikte gelişim sağlanmış ve ikili esnek eklem sayesinde titreşim düzeyinde 10 desibel civarında düşme olmuş. - Mechanical Engineering dergisinden çevrilmiştir. 14 Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı: 490
Mırhyan: Nüsün KARAKÜÇÜK MMO Merkez oda'dan haberler MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ 28-29 Nisan 2000 tarihinde Ankara'da gerçekleştirilen TMMOB Mühendislik-Mimarlık Kurultayı'nda TMMOB Mesleki Davranış İlkeleri katılımcıların tartışmasına açılmıştı. Odamız aşağıdaki metinde yer alan ilkelerin "Makina Mühendisleri Odası Mesleki Davranış İlkeleri" olarak yürürlüğe konması düşüncesindedir. İlkelerle ilgili görüşlerinizi bildirerek katkı koymanızı bekliyoruz. GİRİŞ Mühendislik ve Mimarlık hizmetleri, gerek tek tek bireylerin, gerekse toplumun günlük yaşamının her noktasını daha çok etkilemekte, bu etki günümüzle sınırlı kalmayıp geleceğimizi ve kaynaklarımızın kullanımını da kapsamaktadır. Bu nedenle de, mühendislerin ve mimarların topluma, yaşadıkları çağa, doğaya karşı sorumlulukları da hizmetlerinin kapsamıyla aynı oranda artmaktadır. Aynca, gelişme sürecinin sıkıntılarını yaşayan ülkemizde bu toplumsal sorumluluk daha da fazladır. Mühendisler ve mimarlar, ayrılmaz bir parçası oldukları toplumun refah ve mutluluğuna katkıda bulunmak için, mesleki etkinliklerinde aşağıda tanımlanan ilkelere uymayı, uyulması için meslektaşlarını uyarmayı bir görev sayarlar. Topluma Karşı Sorumluluklar Mühendisler ve Mimarlar, 1. Mesleki bilgi, beceri ve deneyimlerini, toplumun ortak çıkarları; evrensel insani kazanımlann ve kültürel mirasın korunması ve insan refahının gelişimi için kullanırlar. Toplumun sağlığı, güvenliği ve refahı için duymuş oldukları sorumluluk her zaman kendi kişisel çıkarlarının, meslektaşlarının çıkarlarının ya da mimar ve mühendisler topluluğunun çıkarlarının üstünde yer alır. 2. Kendilerinden istenen işin toplumun ve çevre için ciddi bir tehlike yaratacağı sonucuna varırlarsa ve bu konudaki mesleki yargıları işveren ya da müşteri tarafından dikkate alınmıyorsa, görüşlerini işverene ya da müşterilerine yazılı olarak bildirirler; sonuç alamamaları durumunda meslek örgütlerini ve gerektiğinde yetkili makamları ve kamuoyunu bilgilendirirler. 3. Toplumun ilgi alanı içinde bulunan teknik konulardaki görüşlerini, raporlarını, konuyu yerinde ve tam anlamıyla araştırmış, incelemiş ve yeterli bir bilgi ve verilerle donanmış olarak, ticari ve kişisel kaygıları bir yana bırakarak, doğru, tam ve nesnel bir biçimde açıklarlar. 4. İş yerlerinde işçi sağlığını korumak ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli önlemleri alırlar, iş yerlerinde çalışanları bu konularda bilgilendirirler. 5. İşverenleri, müşterileri, meslektaşları da dahil olmak üzere, toplumdaki herkese adil, dürüst ve iyi niyetle davranırlar. 6. Ülkenin teknoloji ve mühendislik yeteneğinin yükselmesi için, teknolojinin, teknolojinin uygun kullanımının ve potansiyel sonuçlarının toplum tarafından anlaşılması için çaba gösterirler. Doğaya ve Çevreye Karşı Sorumluluklar Mühendisler ve Mimarlar, doğayı ve çevreyi korumayı, onlara zarar vermemeyi, uygulamalarının doğayla uyumlu olmasını sağlamayı mesleki sorumluluklarının ayrılmaz parçası olarak görürler, doğal kaynakların ve enerjinin tasarrufuna özel önem verirler. İşverene ve Müşteriye Karşı Sorumluluklar Mühendisler ve Mimarlar, 1. İşveren/müşteriyle teknik konulardaki mesleki alışverişlerinde her zaman güvenilir bir iş gören ya da vekil ya da danışman olarak ve işveren/müşterinin çıkarları için, toplumun refah ve sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atmaksızın, mesleki beceri ve deneyimlerini sonuna kadar kullanarak, uygun ve düzgün bir iş düzeyi ile çalışırlar. 2. işverenleri ya da müşterileriyle olan iş ilişkilerini etkileyecek şekilde doğrudan ya da dolaylı olarak herhangi bir armağan, para ya da hizmet ya da iş teklifi kabul etmezler; başkalanna teklif etmezler, mesleki ilişkilerini geliştirmek amacıyla siyasal amaçlı bağış yapmazlar. 3. İşverenin/müşterinin ticari ve teknolojik sırlarını izm almadan başkalarına açıklamazlar, kişisel çıkarları için kullanmazlar. Mesleğe ve Meslektaşa Karşı Sorumluluklar Mühendisler ve Mimarlar, 1. Mesleki etkinliklerini, tüm meslektaşlarının güvenini kazanacak bir biçimde ve mesleğin saygınlığına azami özen göstererek sürdürürler. Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı: 490 15
oda'dan haberler 2. 3. 4. 5. 6. Tüm meslektaşlarına saygıyla yaklaşırlar meslektaşlarıyla haksız rekabet içinde olmazlar ve astlarının gelişimi için özel çaba harcarlar, onlara yardımcı olurlar, telif haklarına ve özgün çalışmalara saygı gösterirler, çalışmalara katkıları ve katkıda bulunanları belirtirler. Yalnızca yeterli oldukları alanlarda mesleki hizmet verirler; hizmetlerini etkileyebilecek diğer uzmanlık alanlarındaki yetkililerin görüşlerine başvururlar, disiplinler arası ortak çalışmayı özendirirler. Mesleki görev, yetki ve sorumluluklarını, sadece zorunlu durumlarda ve ehil olan meslektaşlarına devrederler. İşlerini yalnızca kendilerine tanınmış mesleki görev, yetki ve sorumluluk çerçevesinde yaparlar, yalnızca resmi olarak hak kazanmış oldukları sıfat ve unvanları kullanırlar. Bu mesleki davranış ilkelerine aykırı davrananlara yardımcı olmazlar, onların etkinliklerinin içinde yer almazlar, onları uyarırlar, bu konuda meslek örgütleriyle işbirliği yaparlar; bu ilkelere uygun davrananları bütün güçleriyle desteklerler. 7. Meslek örgütlerinin etkinliklerine aktif olarak katılmaya çaba gösterirler, onları desteklerler, mesleğin gelişmesine katkıda bulunurlar. Kendilerine Karşı Sorumluluklar Mühendisler ve Mimarlar, 1. Mesleki bilgilerini güncelleştirirler, kültürlerini ve mesleki yeterliliklerini geliştirirler. 2. Mesleki etkinliklerine ilişkin olarak meslektaşlarının dürüst ve nesnel eleştirilerini dikkate alırlar, gerektiğinde kendileri de eleştirmekten kaçınmazlar. 3. Birlikte çalıştığı insanları anlamaya, çok kültürlü çalışma ortamlarına uyum sağlamaya çalışırlar. TMMOB MÜHENDİSLİK MİMARLIK KURULTAYI KARÂR TASLAKLARI Örgütlülüğü gelişmiş, üretken bir TMMOB yaratma perspektifiyle 28-29 Nisan 2000'de yapılan TMMOB Mühendislik ve Mimarlık Kurultayı, karar taslaklarının karara bağlanamadığt, yalnızca tartışmaların yapıldığı bir kurultay olmuştur. TMMOB Çalışma Programında belirtildiği üzere Haziran 2001 tarihinde gerçekleştirilecek TMMOB 2. Mühendislik Mimarlık Kurultayı kapsamında TMMOB'nin geleceğine yön verecek karar taslakları üzerine Şubelerimizce yürütülecek çalışmalara katılabilir, olgunlaştmlmtş görüş ve önerilerin sunulmasına katkıda bulunabilirsiniz. MÜHENDİSLİK VE MİMARLIK EĞİTİMİ 1. TMMOB ve Odalar, bilimsel eğitimin ilk ve orta öğretimden başlaması nedeniyle ve bilim ve teknoloji ile barışık bir toplum yaratılmasını amaçlaya- 3. rak Üniversite öncesi eğitim programları konusunda Milli Eğitim Bakanlığına önerilerde bulunurlar; 2. TMMOB ve Odalar, mühendislik ve mimarlık alanlarında insan gücü planlamasının somut göstergesi olan Üniversitelerin ve yeni mühendislik ve mimarlık bölümlerinin açılması, kontenjanların belirlenmesi karar süreçlerinde yer almayı görev ve yetkilerinin doğal 4. bir uzantısı olarak kabul ederler, bu amaçla hem Mühendislik ve Mimarlık Hakkındaki Yasada, hem YÖK Yasasında hem de TMMOB Yasasında gerekli düzenlemelerin yapılmasına çalışırlar, bu değişiklikler gerçekleşene kadar TMMOB ve Odaların belirtilen bu konularda görüşünün alınması için girişimlerde bulu- 5. nur, bu alanlardaki girişimleri yakından izleyerek görüş oluşturur ve kamuoyunu bilgilendirirler. TMMOB aynı zamanda diğer mesleki ve teknik eğitimin planlama çalışmalarına katılmayı hedefler,- TMMOB ve Odalar, mühendislik ve mimarlık eğitiminin, bilimsel bilgiyi üreten, eşit ve ücretsiz eğitim olanakları sunan, özerk ve demokratik ortamlarda sürdürülmesini hedefleyerek, mühendislik ve mimarlık alanlarında eğitim programlarının hazırlanması ve geliştirilmesi çalışmalarına katkıda bulunurlar; TMMOB, eğitimde kalite eşitliğinin sağlanması ilkesini göz önünde bulundurarak, mühendislik ve mimarlık lisans eğitiminde, ülkemize özgü ve giderek uluslar arası düzeyde bir akreditasyon sisteminin kurulmasını ve kurulacak akreditasyon sisteminin içinde yer almayı hedefler; TMMOB, ülkemizde verilen mühendislik ve mimar- 16 Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı: 490
lık diplomalarının uluslar arası düzeyde tanmırlığını sağlama konusunda girişimlerini sürdürür, bu amaçla FEANI üyeliğini gündeminde tutar; mühendislik mimarlık hizmetlerinin serbest dolaşımı konusunda görüş oluşturur,- mesleki tanınırlığın sağlanması için çalışma başlatır; diplomaların denkliğini ve geçerliliğini belirleyen yetkili kurullar içinde yer almayı hedefler; 6. Odalar, kongre, seminer, konferans, vb. etkinliklerle uygulama alanlarında üyelerin ve üye olmayan mühendis ve mimarların meslek içi eğitimlerine katkıda bulunurlar; eğitim eşitsizliğinden kaynaklanan işsizliğin en aza indirilmesi amacıyla, üyelerini tamamlayıcı eğitime yönlendirir, bu amaçla eğitim programlan hazırlarlar; Birlik, Odalar arasında meslek içi eğitiminde uyum sağlamaya çalışır, Odaları meslek içi eğitime özendirir; 7. TMMOB, eğitim alanındaki amaçlarını gerçekleştirmesinde ulusal ve uluslar arası kurum ve kuruluşlar önünde eğitim konusunda daha etkin bir temsiliyet için, örgüt içinde sürekli bir yapının oluşmasını sağlar. 8. TMMOB ve Odalar, mühendislik ve mimarlık öğrencilerinin Oda etkinliklerine katılmasını özendirirler ve kolaylaştırırlar, mühendislik ve mimarlık öğrencilerinin sorunlarının çözümüne yardımcı olurlar. MESLEKİ YETERLİLİK-MESLEKİ YETKİNLİK 1. TMMOB ve Odalar, eğitimde kalite eşitliğini göz önünde bulundurarak, toplumun güvenliğini, sağlığını ve gönencini (yaşanabilirliğini), doğal ve kültürel yaşam ortamlarını doğrudan etkileyen alanları önceliklerine göre belirleyerek, bu alanlardaki gereksinmelere uygun olarak tanımlanacak bilgi ve beceri düzeylerine göre mesleki yeterliliğin saptanmasını ve belgelenmesini sağlarlar; bu yetkinin yasal dayanaklarının daha açık bir ifadeye kavuşması için Mühendislik ve Mimarlık Hakkındaki Yasada ve TMMOB Yasasında değişiklik yapılması için girişimlerde bulunurlar. 2. TMMOB ve Odalar, mesleki yeterliliğin belgelendirilmesine yönelik meslek içi eğitimi, mesleki davranış ilkelerini de içerecek biçimde planlarlar, uygulama alanlarına ilişkin eğitimi kamusal bir hizmet olarak gerçekleştirirler, bu eğitimin ortak konularını programlarlar, ders notlarını hazırlarlar ve eğiticilerin eğitimlerini sağlarlar. 3. TMMOB, yetkin mühendislik ile ilgili tartışma zeminini ve sürecini örgütler. MESLEKİ DENETİM oda'dan haberler 1. Mühendislik ve mimarlık etkinliklerinin toplum yararı gözetilerek, bilim ve tekniğin gereklerine, yasal kurallara, mesleki davranış ilkelerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla önceden belirlenmiş kriterlere ve düzenlemelere göre kamusal bir görev olarak denetlenmesi örgütümüzün temel amaçlarından birisidir. TMMOB ve Odalar, toplumun güvenliği, sağlığı ve gönenci bakımından öncelikli alanları belirleyerek bu çalışmaları yaygınlaştırırlar, mevcut uygulamaları geliştirirler, örgütümüzün bu alandaki yetkisinin yasal dayanaklarına sahip çıkılacak ve bu dayanakların açıklığa kavuşması ve genişletilmesi için girişimlerde bulunurlar. 2. Mühendislik ve mimarlık etkinliklerinin sonunda elde edilen ürünlerin toplum yararı gözetilerek, bilim ve tekniğin gereklerine ve yasal kurallara uygunluğunu ve bunlara uygun olarak işletilmesini ve bakımının yapılmasını sağlamak amacıyla önceden belirlenmiş kriterlere ve düzenlemelere göre kamusal bir görev olarak denetlenmesi örgütümüzün temel amaçlarından bir başkasıdır. TMMOB ve Odalar, toplumun güvenliği, sağlığı ve gönenci bakımından öncelikli alanları belirleyerek bu çalışmaları yaygınlaştırırlar, mevcut uygulamaları geliştirirler, örgütümüzün bu alandaki yetkisinin yasal dayanaklarına sahip çıkılacak ve bu dayanakların açıklığa kavuşması ve genişletilmesi için girişimlerde bulunurlar. ÜRÜN VE HİZMET AKREDİTASYONU VE BELGELENDİRME TMMOB ve Odalar, Türkiye Akreditasyon Kurumunun kurulması sonrasında belgeleme konusunda görev alıp almayacaklarını, alacaklarsa hangi konularda görev alacaklarını belirlerler; bu görevleri, mesleki etkinliklerin toplum yararına gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik temel amaç çerçevesinde yerine getirirler. TMMOB görev alanlarım ve temel ilkeleri belirler, Odalar kendi uzmanlık alanlarına göre uygulama yaparlar. ÖRGÜT BİRİMLERİNİN HİZMET ÜRETİMİ 1. Meslek Odalarımız; uzmanlık alanında kamu çıkarlarının korunmasına, mesleğin ve meslektaşların haklarının savunulmasına yönelik çalışmalar yanında, varlık nedeni olan mesleki teknik çalışmalardan da kopmamalıdır Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı: 490 17
oda'dan haberler 2. Kamu kuruluşlarına, özel kurum ya da kişilere verilen hizmetler tek yanlı bozulabilecek protokollere dayanıyor ise örgüt bütçesi ağırlıklı olarak bu hizmetlerden herhangi biri üzerine kurgulanmamak, gelir kaynakları mümkün olduğunca çeşitlendirilmelidir. Söz konusu hizmetler yalnızca, kamusal denetim alanında verilmeli, protokollerin içeriğinin örgütsel bağımsızlığı tehdit etmesine izin verilmemeli, verilen hizmetler üyelerimizin yürüteceği hizmetler değil, bu hizmetlerin denetimi anlamında olmalıdır. 3. Kamu çıkarlarının korunması meslek odalarının uzmanlık alanında toplumun ve ülkenin çıkarlarını savunan bir örgüt olmasını zorunlu kılar. Bu tanım gereği meslek odaları mesleki çalışmalar yürütürken halkı bilgilendirmek, bilinçlendirmek, çevreden yana, emekten yana, üretimden yana, tüketicinin korunmasından yana olmak topluma dayatılan politikaları sorgulamak kamu çıkarları doğrultusunda toplumu bilinçlendirmek ve bu politikaları sunmak görevi ile yükümlüdür. Böylesine geniş bir alana yayılan sorumlulukların ve hizmetlerin yerine getirilebilmesi ancak ve ancak ekonomik ve kurumsal anlamda güçlü, ülke geneline yayılmış bir örgütlenme ağına sahip olan, örgüt-içi ilişkilerinin ve Oda üye ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde yürütüldüğü yapılanmalar ile mümkün olabilir 4. Güçlü bir Oda için güçlü ve çeşitlenmiş gelir kaynaklarına sahip olma gerekliliği yadsınamaz bir gerçektir. Meslek Odalarının gelirleri üye ödentileri öncelikli olmak üzere, Odaların uzmanlık alanında bağımsız olarak gerekçeleştirdiği etkinliklerden sağlanmalı ve bu etkinliklerden yararlananlar bedellerini ödemelidir 5. Belirtilen hizmetler ve gereksinmeler karşısında kanun koyucunun düzenlediği olanakları "akçalıakçasız işler" ya da "ticari" gibi değerlendirmelerle önlemek yanlıştır. Ancak, etkinliklerden sağlanan kaynakların üyelere ve topluma hizmet olarak geri dönmesinin araçlarının etkinleştirilmesi, örgütün kaynaklarının ortak kullanıma açılması mekanizmaları yaratılmalıdır. Yöneticilerin gelirlerden pay alması önlenmelidir. ÜYELERİN EKONOMİK HAKLARI EKONOMİK HAKLARIN GELİŞTİRİLMESİ 1. Üyelerimizin ekonomik hak ve çıkarlarının korunmasında ve geliştirilmesinde temel ilke emeğin karşılığının alınmasıdır. 2. Kamuda çalışan üyelerimizin haklarının savunulması özel kesim için de emsal oluşturduğundan, öncelikli bir görevdir,- bunun kadar öncelikli bir başka görev, kamu ve özel işyerlerinde çalışan üyelerimizin işyerlerindeki mevcut sendikalarda örgütlenmesini özendirmek, sendikal çalışmalarda bulunan üyelerimize sahip çıkmak ve sendikalarda bu nitelikli işgücünün sorunlarının anlaşılmasına yardımcı olmaktır. 3. Serbest çalışan mühendislerin ve mimarların haklarının korunmasında hedef, mühendislik ve mimarlık hizmetleri asgari ücretlerinin uygulanmasının sağlanmasıdır. İŞSİZ MÜHENDİSLER VE MİMARLAR 1. işsizliğin en aza indirilmesi için, üretken, eşitlikçi ve doğa ile uyumlu bir toplumsal yaşamın aklın, bilimin ve tekniğin yol göstericiliğinde planlanması ve kurulması, sanayide teknolojik düzeyin yükselerek mühendis istihdamını arttırması için yatırım ve teşvik politikalarını etkilemek, hem kamusal denetimin alanını genişletmek hem de kamusal denetim alanlarındaki istihdam açığını kapatmak, bölgeler arası dengesizliğin ortadan kaldırılmasıyla geri kalmış bölgelerdeki boş kadroların doldurulması koşullarının yaratılmasına katkıda bulunmak ve meslek içi eğitimlerle işsiz mühendis ve mimarların yeniden yönlendirilmesi yararlı olacaktır. 2. Ancak özellikle işsiz mühendis ve mimarların, bunların yanı sıra mesleğini uygulayamayan gizli işsiz mühendis-mimarların, uzmanlık alanının dışında çalışan mühendis-mimarların, eğitim ve formasyon nedeniyle farklı kalifikasyonlardaki mühendis-mimarların, vb. haklarının korunması için özel ve ayrıntılı politikalara gerek bulunmaktadır. Bu çerçevede ülkemizdeki mühendis ve mimar işsizliğinin özgün durumunun belirlenmesi, işsizliğin boyutlarının ve nedenlerinin irdelenmesi ve önlemlerin belirlenmesi için bir çalışmanın yapılması kaçınılmaz görünmektedir. 3. Özellikle metropol kentler dışında kamusal denetim alanındaki boş kadroların ve bu kadroların boşluk nedenleri araştırılmalı, kamusal denetimin gerektirdiği yeni kadroların açılmasına çalışılmalıdır. Bu alanda bölgesel dengesizliklerin giderilmesi sağlanmalı ve bu çalışmalar genel olarak kamusal denetim alanının genişletilmesi çalışmalarıyla bütünleştirilmelidir. 18 Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı: 490
oda'dan haberler 4. Üyeler ve üye olmayan işsiz mühendisler ve mimarlar meslek içi eğitimler aracılığıyla yeniden yönlendirilmelidirler. 5. İşsizliğin geçici bir sorun olduğu, "ülkenin ekonomik sıkıntılarının" asılmasıyla giderileceği yoğun şartlandırmalarına karşın, işsizliğin sistemin ürettiği kalıcı bir sorun olma gerçeği kamuoyuna anlatılmalıdır. Bu açıdan, olayı sadece dar ve entellektüel çevrelerin anlayabileceği soyut ve genel kavramlarla ifade etmek yerine, konunun somut gerçeklerine eğilmek, bu gerçekleri örnekleyip açıklığa kavuşturmak, bilimsel ve verili bir anlatımda somut bilgileri sunmak, soyutun somutunu sunmak hedef alınmalıdır. DİSİPLİNLER ARASI ÇALIŞMA 1. TMMOB ve Odalar, mühendislik - mimarlık unvanlarının verilmesi karar süreçlerinde söz sahibi olmayı hedeflerler. 2. TMMOB, her uzmanlık alanının, örgütün bütün kademelerinde kendisini ifade etme olanağının bulunmasını gözetir, mühendisler ve mimarlar arasında disiplinler arası çalışma gereksinmesinin bilincini yerleştirmek için çalışır, mesleklerin gelişmelerine koşut olarak disiplinler arası çalışmayı özendirir, kolaylaştırır ve örgütler. 3. TMMOB ve Odalar, uzmanlıkların gelişmelerini kendi bünyelerinde sağlamak için gerekli önlemleri alırlar, öte yandan uzmanlık alanlarında kurulmuş örgütlerle amaçları doğrultusunda işbirliği yaparlar. MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ 1. Mühendislerin ve mimarların mesleki sorumlulukları, mühendislik ve mimarlık hizmetlerinin topluma, doğaya, çağımıza ve geleceğimize olan etkileriyle doğrudan bağlantılıdır. Ekteki TMMOB Mesleki Davranış İlkeleri, mühendislerin ve mimarların mesleki etkinliklerinde göz önünde bulundurmaları gereken değerleri, kararlarına kılavuzluk edecek bir toplumsal sözleşmenin öğelerini vermek için hazırlanmış ve TMMOB Mesleki Davranış İlkelerini Uygulama Esasları ile birlikte Kurultay tarafından kabul edilmiştir. 2. TMMOB Mesleki Davranış ilkelerinin belirlenmesinin yanı sıra, geleceğin mühendislerinin ve mimarlarının, bilim ve teknolojinin, mühendislik ve mimarlık etkinliklerinin topluma olan etkilerini, meslek mensuplarının bu etkilerden doğan kişisel sorumlulukları olduğunu, kararlarında başvurdukları değerleri ve etik ikilemleri tanımalarım gerektirmektedir. Bu amaçla, beşeri ve sosyal bilimlerin de katkısıyla, bilgi ve düşünce zenginliği yaratmak, kültürel düzeyi yükseltmek, etik ikilemleri tartışma yeteneğini kazanmak için, mühendislik ve mimarlık lisans eğitimi sırasında etik eğitiminin verilmesi için çalışmalar yapılması gerekli görülmüştür. 3. Toplumun güvenliğini, sağlığını, refahını ve doğanın dengesini temel alacak ilkeler, ülkemizde uygulanmakta olan sosyal, siyasal ve ekonomik politikaların özendirdiği ya da ödüllendirdiği davranışlarla büyük ölçüde çelişecektir. Bu çelişkili durum kimi meslektaşlarımız açısından geçerli olduğu kadar kimi işverenler ve kamu yöneticileri tarafından da kendi çıkarlarına aykırı bulunacak ve bu İlkelere uygun davranışlarda bulunacak üyelerimiz üzerinde işsizliğe kadar varan yaptırımlar söz konusu olabilecektir. Olağan dışı koşullara karşın bu ilkelerin uygulanmasına çaba harcayan üyelerin ödüllendirilmesi ve bu uygulama sırasında haksızlığa uğrayan üyelere sahip çıkılması için TMMOB bünyesinde özel bir fon oluşturulması karara bağlanmıştır. DIŞ İLİŞKİLER SİYASİ PARTİLER Birlik, örgütsel özerkliğini koruyarak, amaçları kapsamındaki programını ve görüşlerini, siyasal partilerin programlarına ve çalışmalarına yansıtmak, üyelerinin hak ve çıkarlarının geliştirmek amacıyla siyasal partilerle etkin ilişkiler geliştirir ve ortak çalışmalar yapar; üyelerinin halk yararına siyasal eylemliliklerini yükseltici teşvikleri ve destekleri geliştirir, mühendislik ve mimarlık mesleki etkinliklerinin siyasetle ayrışmaz birlikteliğini vurgular. PLATFORMLAR Birlik, üyelerinin ortak çıkarlarını savunmak ve geliştirmek amacıyla, örgütsel bağımsızlığını koruyarak ve örgütsel işleyişini..., üyelerini sürekli bilgilendirerek, ilkeleri ve amaçları belirlenmiş güç ve eylem birlikleri içinde yer alır. DİĞER KURUMLAR TMMOB yasal bakımdan üyesi olduğu kamu kurum ve kuruluşlarına, örgüt görüşlerini yansıtmayı, bu kurum Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı; 490 19
oda'dan haberler ve kuruluşların yasalarıyla kendilerine verilmiş olana görevlerini toplum yararına yapmaları için etkilemeyi amaçlayarak katılır, bu çalışmalar hakkında kamu oyunu bilgilendirir. YURTDIŞI İLİŞKİLER TMMOB, Mühendislik ve mimarlık mesleklerinde uluslar arası gündemin yakalamayı, üyelerinin eğitiminin ve mesleki formasyonunun yurtdışında mesleki ve akademik açıdan tanınırlıhğını sağlamayı, serbest hizmet dolaşımı konusunda üyelerinin hak ve çıkarlarını koruyarak haksız rekabet ortamında kalmalarını önleyici tedbirleri almayı, üyelerinin yurtdışında mesleklerini daha rahat ve karşılıklılık esasına göre uygulayabilmelerini sağlamayı, Mühendislik ve Mimarlık örgütlerinin bir araya geldiği bölgesel ve Dünya ölçeğindeki platformlarda, sermayenin küresel saldırısı karşısında bilim ve teknolojideki gelişmelerin insanlık yararına kullanılması ve toplumsal denetimi konularında mühendis ve mimarların ve örgütlerinin küresel dayanışmasını sağlamayı hedefler; Odaların uluslar arası ilişkiler kurmalarına yardımcı olur. ÖRGÜT MİSYONU TMMOB ve Odaların amaçlan şöyle özetlenmiştir: 1. Mesleki, ekonomik ve kültürel alanlarda ülkemizdeki mühendisleri ve mimarları temsil etmek; 2. Mühendislerin ve mimarların mesleki ve sosyal gelişmelerini sağlamak ve uzmanlıklarını toplum yararına kullanmalarının zeminini yaratmak; bu amaçla uzmanlıkları ile ilgili gelişmelerin ve politikaların sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel boyutlarını kavramak, yorumlamak ve toplumu bilgilendirmek; bu politikaların toplum yararına düzenlenmesi için öneriler geliştirmek ve bu önerilerin yaşama geçirilmesi için müdahale etmek; 3. Meslek alanlarında uzmanlık görüşünü belirtmek, ekonomik ve sosyal kalkınma için bilimin ve teknolojinin yerini ve önemini sergilemek, bilimsel ve teknik ilerleme ile ilgili enformasyonun yayılmasına yardımcı olmak, toplumu bilim ve teknolojinin nitelikleri ve olası sonuçları konusunda bilgilendirmek; 4. Mühendislerin ve mimarların işgücü planlanması ve eğitim bölümlerinin açılması ile ilgili karar süreçlerinde ve eğitimin akreditasyonu çalışmalarında yer almak; 5. Mühendislerin ve mimarların uzmanlık alanlarına göre kurum ve kuruluşlardaki meslek içi eğitimlerine katkıda bulunmak, serbest çalışanların mesleki eğitimlerini planlamak, eğitim eksikliğinden kaynaklanan işsizliği gidermek üzere tamamlayıcı eğitimi planlamak; 6. Mühendislerin ve mimarların mesleki yeterliliklerini saptamak ve belgelemek; üyelerin uzmanlıklarını izlemek, gereksinme sahibinin uygun uzmanlıktan yararlanmasını sağlamak; 7. Mesleki davranış ilkelerini ve kurallarını belirlemek ve geliştirmek, üniversite eğitiminde beşeri ve sosyal bilimlerin de katkısıyla etik eğitiminin verilmesini sağlamak; 8. Mühendislik ve mimarlık etkinliklerini ve bu etkinliklerin ürünlerini toplumun güvenliği ve sağlığı açısından denetlemek; 9. Örgüt birimlerinin üyelerine ve topluma hizmet vermelerini ve kaynakların üyelere ve topluma hizmet olarak geri dönmesini sağlamak; 10. Disiplinler arası çalışmaları özendirmek, kolaylaştırmak ve örgütlemek, uzmanlık alanlarındaki mesleki örgütlerinin yakınlaşmasına, birlikte çalışma ve üretme alışkanlığının yerleşmesine katkıda bulunmak; 11. Kamu ve özel işyerlerinde çalışan üyelerimizin sendikalaşmasını özendirmek, sendikal çalışmalarda bulunan üyelerimize sahip çıkmak ve sendikalarda bu nitelikli işgücünün sorunlarının anlaşılmasına yardımcı olmak; 12. Örgütsel özerkliği koruyarak, diğer meslek örgütleriyle, sendikalarla, demokratik kitle örgütleriyle üyelerimizin ortak çıkarları zemininde çalışmalar yapmak; siyasal partilerle görüş alış verişinde bulunmak; 13. Üyelerin örgüt etkinliklerine katılmalarını özendirmek ve kolaylaştırmak; 14. Dış ülkelerdeki mühendislik ve mimarlık örgütleriyle, mesleğin geliştirilmesi ve sermayenin küresel saldırısına karşı bilim ve teknolojideki gelişmelerin insanlık yararına kullanılmasını savunacak küresel güç birliği için ilişkilerde bulunmak; 15. Üyelerinin uluslar arası kabul gören normlar ve standartlar karşısında hak ve çıkarlarını korumak ve haksız rekabet ortamında kalmalarını önlemek; ülkemizde verilen diplomaların uluslar arası tanınırlığını sağlamak. 20 Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı: 490
oda'dan haberler TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI İŞ GÜVENLİĞİ MÜHENDİS YETKİLENDİRME YÖNETMELİĞİ 01. KAPSAM Bu yönetmelik iş güvenliği alanında çalışan TMMOB Makina Mühendisleri Odası üyesi mühendislerin uzmanlıklarının TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından belgelendirilmesi koşullarını ve esaslarını kapsar. Bu Yönetmelik TMMOB Makina Mühendisleri Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği'nin doğal ekidir. 02. AMAÇ Bu yönetmelik ülke ve toplum yararları doğrultusunda iş kazalarının engellenmesi, işçi sağlığının ve iş güvenliğinin korunmasına ilişkin teknik, idari ve hukuki yönden yapılması gerekenler ve iş güvenliği önlemlerine yönelik hizmetlerin gerçekleştirilmesinde ve denetlenmesinde görev alacak, ulusal ve uluslar arası bilimsel çalışmaları ve yeni gelişmeleri takip eden, mesleki etik kurallarına uygun olarak çalışacak ODA üyelerine TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından iş güvenliği alanında mühendis yetki belgeleri verilmesi esaslarını ve koşullarını düzenler. 03. TANIMLAR VE KISALTMALAR Bu Yönetmelikte; TMMOB Makina Mühendisleri Odası "ODA", Oda Yönetim Kumlu "OYK", Şube Yönetim Kurulu "ŞYK", olarak tanımlanmıştır. 04. İŞ GÜVENLİĞİ MÜHENDİS YETKİ BELGESİ Bu belge "iş güvenliği mühendisliği" alanında verilir. Belge sahibi ODA üyesi iş güvenliği alanında çalışma yapmaya yetkilidir. Belge örneği Ek.l'de verildiği gibidir. 05. İŞ GÜVENLİĞİ MÜHENDİS BELGELENDİRME KOŞULLARI İş Güvenliği Mühendis Yetki Belgesi almak için ODA üyeleri başvurabilirler. Mühendis yetki belgelerinin geçerlilik süresi her yıl onaylanmak kaydıyla alındığı tarihten itibaren 5 yıldır. Belgelerin yıllık onaylarında, belgenin geçerliliğini sürdürebilmesi için belge sahibi iş Güvenliği Belgelendirme Kurulu tarafından belirlenen meslek içi eğitimleri tamamlamak zorundadır. Gerekli meslek içi eğitimi tamamlayamayan belge sahibinin belgesi yukarıda tanımlanan koşulu sağlayıncaya kadar geçerliliğini yitirir. Bu durum ODA tarafından ilgili birimlere bildirilir. 05.01. İş Güvenliği Mühendis Belgelendirme Koşulları: 05.01.01. ODA tarafından merkezi düzeyde açılan e- ğitim kurslarına katılmış olmak. 05.01.02. ODA tarafından merkezi düzeyde açılan sınavlara katılmak ve başarılı olmak. 06. İŞ GÜVENLİĞİ BELGELENDİRME KURULU 06.01. îş Güvenliği alanında yetki belgesi almak isteyen ODA üyelerinin başvurularına yönelik olarak, OYK'nın karar alma sürecini hazırlayan, bu yönetmelikle ilgili düzenlemeler hakkında OYK'ya görüş ve öneriler sunan, gerçekleştirilecek eğitimlerin hazırlıklarını, gerçekleştirilmesini ve değerlendirmesini yapan, OYK kararı ile oluşturulan süreli bir kuruldur. Kurul, OYK kararı ile bir OYK üyesinin başkanlığında îş Güvenliği Mühendis Yetki Belgesi alma koşullarına sahip ODA üyeleri arasından iki yıllık çalışma dönemi için belirlenir. Kurul üye sayısı 7 kişidir. Kurul ODA'nın yazılı çağrısı ile toplanır. Kurulda kararlar oy çokluğuyla alınır. Kurul üyesinin kuruldan ayrılması durumunda OYK en geç 1 ay içerisinde yeni üyenin atamasını yapar. OYK tarafından kurul oluşumunda Şubelerin önerileri de dikkate alınarak yukarıdaki koşullara uyulması kaydıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı temsilcisi ile üniversitelerden temsilcilerin yer alması gözetilir. Mühendis ve Makina - Cilt: 41 Sayı: 490 21