ANKARA - TURKIYE GERİ DÖNÜŞÜM AGREGASININ BETON ÜRETİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN DEĞERLENİRİLMESİ The Usability of Recycle Aggregate in the Concrete Production and Its Evaluation in Terms of Sustainability Öğr. Gör. Can DEMiRELa*, Arş.Gör. Kenan TOKLUb, Yrd. Doç. Dr. Osman ŞiMŞEKc Kırklareli Üniversitesi, Pınarhisar Meslek Yüksek Okulu, Yapı Denetim Bölümü Kırklareli/ TÜRKİYE, candemirel@klu.edu.tr a,* Gazi Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Ankara / TÜRKİYE kenantoklu@gazi.edu.tr, simsek@gazi.edu.tr b,c ÖZET İnşaat sektöründe en çok kullanılan ve en fazla atık oluşturan yapı malzemesi betondur. Beton üretiminde büyük oranda doğal kaynaklar kullanılmaktadır. Doğal kaynaklar tüketilirken, kentsel dönüşüm veya yeniden yapılaşmada beton çevresel kirlilik artmaktadır. Sürdürülebilir hayatta inşaat yıkıntı atıklarının çevreye verdiği zarar geri kazanılmış agreganın kullanılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada, yaşı ve sınıfı belli beton atıklarından elde edilen iri ve ince agreganın geri dönüşüm agregası olarak betonda kullanım olanakları araştırılmıştır. Elde edilen deney sonuçlarına göre; Sürdürülebilir yapılarda beton üretiminde geri dönüşüm agregasının kullanılabileceği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Atık beton, geri dönüşüm agregası, basınç dayanımı. Abstract The most used construction material and the most waste destroying construction material in the building sector is concrete. The natural sources are largely used in concrete production. The urban transformation and the concrete environmental pollution in reconstruction increase while the natural sources are consumed. The damage that the building wreckage wastes give to environment in the sustainable life obligates the use of recycled aggregate. The usage opportunities of the recycled aggregate of big and thin aggregate gained from the concrete wastes of which age and class is specific have been studied. According to the results of experiment; it has been seen that the recycle aggregate can be used in the concrete production of sustainable constructions. Key Words: Sustainability, Waste Aggregate, compressive strength Concrete, Recycle 1. GİRİŞ Sürdürülebilirlik daimi olma yeteneği olarak adlandırılabilir. Ekoloji bilimindeki anlamı ise biyolojik sistemlerin çeşitliliğinin ve üretkenliğinin devamlılığının sağlanmasıdır. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu nun 1987 yılı tanımına göre: İnsanlık, gelecek kuşakların gereksinimlerine cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçlarını temin ederek, kalkınmayı sürdürülebilir kılma yetisine sahiptir [1]. Şekil 1 de sürdürülebilir üretim için bir ürünün yaşam döngüsü analizine göre farklı zamanlardaki durumu anlatılmaktadır. Ham maddeden başlamak üzere üretilen bir ürünün bir servis ömrü vardır. Daha sonra servis ömrünü takiben, ürünün öngörülen sağlamlığını koruyabildiği bir dayanıklılık ömrü vardır. En sonunda kullanım ömrünü tamamlayan ürün, endüstride tekrar kullanılmak üzere geri dönüşüme tabi tutulmalıdır [2].
- th May 2015 Ankara - TURKIYE Şekil 1: Bir ürünün yaşam döngüsü analizi [2] Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik büyüme ve refah seviyesini yükseltme çabalarını, çevreyi ve yeryüzündeki tüm insanların yaşam kalitesini koruyarak gerçekleştirme yöntemidir [2]. Termik santrallerden elde edilen kömür kaynaklı uçucu küller ile yüksek fırın cürufu ve silis dumanı gibi atıklar artık günümüzde beton için standartlaşmış birer yan ürün olarak kullanılabilmekte ve atık olarak düşünülmemektedir. Bu ve benzeri malzemelerin beton üretiminde kullanımının yaygınlaştırılması, çevre kültürünün ve çevre bilincinin geliştirilmesi ve atıkların değerlendirilmesi amacıyla araştırma geliştirme faaliyetlerine önem verilmelidir [3]. Türkiye henüz geri kazanım konusunda Avrupa da kayda değer bir görüntü verememektedir. Şekil 2 de Avrupa da geri kazanılan agreganın toplam kullanılan agrega miktarı içerisindeki payını görmekteyiz. Atık betonlardan elde edilen geri dönüşüm agregası (GDA) ile yapılan çalışmalarda, agreganın kalitesinin elde edildiği atık betonun kalitesine bağlı olduğu belirtilmektedir. Ayrıca karışımda çimento hamuruyla iyi bir aderans sağladığı, daha düşük bir yoğunluğa sahip olduğu, Los Angeles aşınma kaybı ve su emme yüzdesinin normal agregaya göre yüksek olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca GDA ile elde edilen betonun basınç dayanımı ve elastisite modül değerleri eski betonun su/ çimento (s/ç) oranına, çimento miktarına, agrega kalitesine, betonun boşluğuna ve çimento hamuru agrega aderansına bağlı olduğu belirtilmiştir [5,, 9]. Durmuş ve ark. (2009) çalışmalarında, dört farklı beton sınıfından üretilen geri dönüşüm agregaları ile üretilen betonun yoğunluk, ultrases, basınç dayanım özelliklerini incelemişlerdir. Sonuç olarak ürettikleri betonun özelliklerinin, bir alt sınıftaki beton özelliklerine yaklaştığını görmüşlerdir [10]. Bir çok çalışmada geri dönüşüm agrega miktarı artıkça betonun dayanımının ve birim hacim ağırlığının azaldığını tespit edilmiştir [11, 12]. Bu çalışmada öncelikle günlük C beton sınıfından 0-4 ve 4-22.4 boyutunda GDA sı üretilmiştir. Kırma agrega (KA) grupları belirli oranlarda azaltılarak yerine GDA sı ilave edilerek C beton üretimi amaçlanmıştır. Karışımlarda iri agrega (İR), ince agrega (İN), hem iri hem de ince agrega (İR+İN) % 0, 10, 20,,, 50 ve 100 oranlarda ikame edilmiştir. Araştırmada çimento ağırlığının %20 si oranında uçucu kül (UK) ve çimento miktarının %1.2 si oranında süper akışkanlaştırıcı (SA) kimyasal kullanılmıştır. Taze betonlar üzerinde çökme (slump) deneyleri; sertleşmiş betonlar üzerinde ve 90 günlük basınç dayanımı belirlenmiştir. 2. DENEYSEL ÇALIŞMA 2.1. Malzemeler 2.1.1. Agrega Şekil 2: Avrupa da toplam agrega içindeki geri kazanılan agrega yüzdeleri [4]. Kaliteli agrega kaynaklarının giderek azalması, doğal çevrenin bozulması, çevresel kirliliğin artması ve kaliteli agrega maliyetindeki artışlar, yeni arayışları ortaya çıkarmıştır. Bu çerçevede atık betonların kırılarak geri dönüşüm beton agregası olarak değerlendirilmesi çevrenin korunması bakımından son derece önemlidir. Atık betonlar geri dönüşüm agregası olarak değerlendirilmesi hem çevresel kirliliğe hem de ülke ekonomisi açısından önemli bir kazanımdır. Bu nedenle atık betonlara ekonomik değer kazandırmak günümüzde ön plana çıkmaktadır. İnşaat sektöründe kullanılan malzemelerin % 50 sinin doğal kaynaklardan sağlandığı birçok araştırmacılar tarafından vurgulanmaktadır [5, 7, 8]. Kalker esaslı kırma taş agregası (KA) ve günlük C atık betonundan geri dönüşüm agregası (GDA) üretilmiştir. Her iki agrega çeşidinde 0-4 ve 4-22.4 agrega grupları kullanılmıştır. Bu agrega gruplarının karışımları sırasıyla %.0 ve % 59.0 oranlarındadır. 2.1.2. Çimento ve Uçucu kül Beton karışımlarında CEM I.5 R tipi çimentosu ve Çayırhan Termik Santral uçucu külü kullanılmıştır. Bu uçucu külün kimyasal ve fiziksel özellikleri belirlenmiş ve Tablo 1 de gösterilmiştir.
2 nd International Sustainable Buildings Symposium Tablo 1. CEM I.5 R ve UK nin kimyasal özellikleri (CEM I.5 R and FA chemical, properties). Kimyasal kompozisyon Çimento Uçucu kül (%) SiO 2 Al 2 O 3 Fe 2 O 3 CaO MgO SO 3 Na 2 O K 2 O (%) 20. 5.98 3.0 3. 1.89 2.71 0.58 0.88 2.1.2. Karışım suyu ve Akışkanlaştırıcı 50.88 13. 10.09 13.09 5.50 3. 2.59 2.72 Çalışmada karışım suyu olarak Ankara ili şehir şebeke suyu ve POLYCAR-100 adlı ASTM C 494 e uygun F tipi süper akışkanlaştırıcı (SA) katkı maddesi kullanılmıştır. 2.2. Metot Tane büyüklüğü dağılımı tayini TS EN 9 1[13], tane yoğunluğu ve su emme oranının tayini TS EN 1097, standardına göre [14], aşınma deneyi, TS EN 1097 2 standardına göre [15], yassılık indeksi, TS 9582 EN 9-3 [1] standardına göre yapılmıştır. Beton tasarımında TS 802 ve TS EN 20-1 [17,18] esas alınarak C beton üretmek için 0-4 ve 4-22,4 agrega grupları, karışım suyu 212 lt, s/ç oranı 0,53 ve çökme miktarları 7 cm olarak belirlenmiştir. Karışımlarda çimentonun %20 si azaltılarak yerine UK ikame edilmiştir. SA ise çimento ağırlığının %1.2 si oranında karışım suyuna ilave edilmiştir. Beton üretiminde kullanılan malzeme miktarları Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2 de verilen her bir karışım oranlarından şar adet 100 x200 mm boyutunda silindir beton örnekleri hazırlanmıştır. Taze betonun çökme değerleri TS EN 120 2 [19] standardına göre yapılmıştır. Beton numunelerinin basınç dayanımı TS EN 120 3 standardına göre yapılmıştır [20, 21]. Deneyle ilgili çalışmalar Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Beton Laboratuvarında yapılmıştır. 3. BULGULAR VE TARTIŞMA 3.1. Agreganın Özellikleri Araştırmada kullanılan GDA agregaları yoğunlukları 2.52 ile 2.0 g/cm 3 arasındadır. Kırmataş agregasının (KA) yoğunlukları ise 2.9 ile 2.70 g/cm 3 arasında olduğu görülmektedir. Tablo 3 deki değerler karşılaştırıldığında GDA değerleri orta sınıftır. Tablo 2. Beton karışımına giren malzeme miktarları ve üretilen betonların çökme değerleri (The amounts of materials used in concrete and slump values of produced concretes) Karışım Kodu GDA İkame Oranı% GDA (kg) Kırmataş agrega (KA) (kg) 0-4 4-22.4 0-4 4-22.4 S /Ç Çimento (kg) GDA 100 0 950 - - 0,4-0,4 8 KA 0 - - 0 950 0,4-0,4 10 GDA+UK 100 0 950 - - 0,4 92 0,4 7 KA+UK 0 - - 0 950 0,4 92 0,4 9 GDA İR50 50-475 0 475 0,4 92 0,4 8 GDA İR - 0 0 570 0,4 92 0,4 8 GDA İR - 5 0 15 0,4 92 0,4 8,5 GDA İR20 20-190 0 70 0,4 92 0,4 8,5 GDA İR10 10-95 0 855 0,4 92 0,4 8,5 GDA İN50 50 3-3 950 0,4 92 0,4 7,5 GDA İN 24-950 0,4 92 0,4 8 GDA İN 198-950 0,4 92 0,4 8 GDA İN20 20 1-5 950 0,4 92 0,4 8 GDA İN10 10-594 950 0,4 92 0,4 8 GDA İR+İN50 50 3 475 3 475 0,4 92 0,4 8,5 GDA İR+İN 24 0 570 0,4 92 0,4 8,5 GDA İR+İN 198 5 15 0,4 92 0,4 8,5 GDA İR+İN20 20 1 190 5 70 0,4 92 0,4 8,5 GDA İR+İN10 10 95 594 855 0,4 92 0,4 8,5 UK (kg) SA (kg) Çökme (cm)
- th May 2015 Ankara - TURKIYE KA ise iyi sınıfta yer almaktadır. Sırasıyla diğer özellikleri de incelenirse GDA zayıf sınıflamada yer almaktadır. Bunun sebebi geri dönüşüm agregasının yapısından kaynaklandığı söylenebilir. Bundan dolayı su emme yüzdesi yüksek çıkmıştır. Kırmataş agregasının su emme yüzdesi 0-4 agregada iyi sınıfta yer alırken 4-22.4 agregada orta sınıfta yer almaktadır. Tablo 2 incelendiğinde iri geridönüşüm agregası ile üretilen bütün karışımların çökme değerleri 8 ile 9 cm arasındadır. İnce geri dönüşüm agregası ile üretilen bütün karışımların çökme değeri 7,5 cm ile 8 cm arasında değişiklik gösterirken, iri + ince geri dönüşüm agregası ile üretilen bütün karışımlarda çökme miktarı 8,5 cm olduğu görülmektedir. Tablo 3. Kırma ve iri geri dönüşüm agregasının teknik özellikleri (Technical properties of coarse and recycled aggregate) GDA Yoğunluk, (g/cm3) Su emme,(%) Aşınma, (%) Yassılık indeksi Kırmataş agrega (KA) 0-4 4-22.4 0-4 4-22.4 2,5 13,9-2, 7,9,7 12,0 2.7 11.0 --- 2.7 4. 23.9 3.0 Agreganın parçalanma direnci tayininde 500 devir sonrası en çok aşınma kaybı miktarı %50 olması önerilmektedir [22]. Kırmataş agregaların aşınma kaybı %24 iken GDA % olarak gerçekleşmiştir. 3.2. Taze Betonun Özellikleri Çalışmada üretilen betonların çökme değerleri Süper akışkanlaştırıcı ile 12±1 cm olması planlanmıştır. Beton çeşitlerinin çökme değerleri Tablo 2 de görülmektedir. Literatür sınır değerleri [23,24] Mükemmel 2.9 0.5 1515 -- İyi Orta Zayıf 2.-2.9 0.5-2.0 15-255- 2.5-2. 2.0-.025- - 2.5.0,0 - %100 kalker agregası ile üretilen taze beton karışımlarının çökme değeri 10 cm olurken, %100 geri dönüşüm agregası ile üretilen betonun çökme değeri 8 cm dir. Bütün karışımlarda geri dönüşüm agregası oranı arttıkça çökmenin azaldığı yani su ihtiyacının artığı görülmektedir. Geri dönüşüm agregası oranı arttıkça işlenebilirlik olumsuz yönde etkilenmektedir. Bu durumun geri dönüşüm agregası yüzeyinin pürüzlü, keskin köşeli ve gözenekli olmasından kaynaklandığını söylemek mümkündür. Tablo 4. GDA ile üretilen betonların basınç dayanımları (Compressive strength of concretes produced with GDA) Karışım kodu N m u n e günlük basınç dayanımı (MPa) sayısı min max ort Standard hata 90 günlük basınç dayanım (MPa) min max ort Standard hata GDA İR50 GDA İR GDA İR GDA İR20 GDA İR10 3 3 1,0 0,4 0, 1,080 0,509 4 47 4 0,9 1,7 1,208 0,571 0,4 GDA İN50 GDA İN GDA İN GDA İN20 GDA İN10 0, 0,122 0,4 0, 0,9 3 3 0,481 0,884 1,224 0,8 1,471 GDA İR+İN50 2 0,01 GDA İR+İN 0,0 GDA İR+İN 0,481 3 GDA İR+İN20 0,708 0,8 0,4 1,3 0,8 0,509 GDA İR+İN10 1,2 GDA+UK 3 1,3 1,2 KA+UK 0,177 0,48 GDA 0,4 3 2,77 KA 0,8 4 0,481
2 nd International Sustainable Buildings Symposium 4 3.3. Sertleşmiş beton özellikleri İri GDA ile üretilen betonların günlük basınç dayanımları incelendiğinde geri dönüşüm agrega oranı arttıkça dayanım azalmaktadır. GDA İR karışımıyla üretilen betonun basınç dayanımı 3 MPa ile bu grup içinde en yüksek dayanımı verirken GDA İR50 dayanımı MPa ile en düşük dayanımı sağlamıştır. Aynı betonların 90 günlük basınç dayanımlarına bakıldığında güne göre belirli bir artış görülmüştür. GDA İR10 gruptaki en yüksek dayanımı vermektedir. İnce geri dönüşüm agregası ile üretilen betonların basınç dayanımları incelendiğinde bu karışımlarda en yüksek dayanımı GDA İN20 betonu MPa olurken en düşük dayanımı GDA İN10 ile üretilen beton MPa ile sağlamıştır. En düşük basınç dayanımı ile en yüksek basınç dayanımı arasında 3 MPa lık fark söz konusudur. GDA İN ile üretilen betonun günlük basınç dayanımları ile 90 günlük basınç dayanımları karşılaştırıldığında yaşa göre belli artış olması normaldir. Bu artış ortalama olarak 8 MPa civarındadır. 90 günlük betonlarda en düşükle en yüksek basınç dayanımı arasındaki fark 5 MPa olduğu görülmektedir. GDA İR+İN ile üretilen betonların basınç dayanımları incelendiğinde günlük en düşük ve en yüksek arasındaki fark 9 MPa dır. Bu sonuçlara göre oranların önemli bir etkisi olmadığı söylenebilir. En yüksek basınç dayanımı GDA İR+İN20 ile üretilen betonda MPa olarak bulunurken, en düşük basınç dayanımı GDA İR+İN50 olan karışımda üretilen betonda MPa olarak bulunmuştur. GDA İR+İN karışımlarıyla üretilen betonların 90 günlük basınç dayanımları incelendiğinde yaşa bağlı olarak belirli bir artış görülürken oranlar arasında günlüğe paralellik görülmektedir. 90 günlüklerde en yüksek basınç dayanımı GDA İR+İN 20 ile üretilen betonda MPa; en düşük basınç dayanımı ise GDA İR+İN50 oranı ile üretilen betonda MPa olarak bulunmuştur. Bu iki değer arasında görüldüğü gibi 5 MPa lık bir dayanım farkı vardır. İR, İN, İR+İN birbirleriyle basınç dayanımı açısından karşılaştırıldığında İR ile üretilen betonların daha avantajlı olduğu söylenebilir. 90 günlük beton basınç dayanımında UK etkisi olduğu UK katkılı ile UK katkısız arasındaki farkdan görülmektedir. GDA+UK basınç dayanımı günde MPa iken, 90 günde MPa a ulaşmaktadır. Bununla GDA karşılaştırıldığında UK nin etkisi ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda KA+UK ile KA karşılaştırıldığında ve 90 günlük basınç dayanımı arasındaki farkın 4 MPa olduğu görülmektedir. 4. SONUÇLAR Bu araştırmada elde edilen sonuçlar şöyle özetlenebilir: Kırmataş agregasının deney sonuçları literatür bilgileriyle uyumluluk göstermektedir. GDA nın yoğunlukları literatüre uyumluluk göstermekte fakat su emme sonucu literatüre göre oldukça yüksek değerler vermiştir. Standartlara uygun kırmataş ve geri dönüşüm agregasıyla beton üretiminde UK kullanılması durumunda işlenebilirlik için akışkanlaştırıcı kimyasal katkı maddesi kullanılmalıdır. Eğer beton içerisinde bağlayıcı malzeme olarak kullanılan çimento tüketiminde azalma sağlanabilirse, çimento üretiminde kullanılan malzemelerden kalker, kil gibi doğal kaynakların tüketiminde azalma sağlanabilecektir. İri GDA nın aşınma kaybı kırmataş agrega aşınma kaybından daha fazla olmasına karşılık sınır değerden azdır. GDA taze betonların karışım suyunu artırmıştır. İR, İN, İR+İN karışımlı betonlar birbirleriyle basınç dayanımı açısından karşılaştırıldığında İR ile üretilen betonların basınç dayanımlarının daha yüksek görülmüştür. Diğer sektörlerin atıkları, yan ürünleri olan uçucu kül, öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu, silis dumanının beton üretiminde kullanılması, hem çevre kirlenmesini hem de çimento üretimini azaltacak ve betonun çevre koşullarına dayanıklılığını, faydalı ömrünü arttıracaktır. Diğer sektörlerin atıkları, yan ürünleri olan uçucu kül, öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu, silis dumanının beton üretiminde kullanılması, hem çevre kirlenmesini hem de çimento üretimini azaltacak ve betonun çevre koşullarına dayanıklılığını, faydalı ömrünü arttıracaktır. Üreticiler kadar tüketicilerin de sürdürülebilir ürünlere talep göstermesi, yönetimlerin atık toplama, depolama, işleme konusunda daha çok yatırım yapması, sürdürülebilir üretimin her aşamada teşvik edilmesi konusunda kararlı olması çok önemlidir. Atık betonlar geri dönüşüm agregası olarak beton üretiminde kullanılabilir. Betonun üretimi aşamasında kullanılan enerjinin düşürülmesini sağlayacak yöntemler bulmak ve geri dönüşümünü kolaylaştırıcı tasarım ve yapım yöntemleri geliştirilmelidir. KAYNAKLAR [1]. Kerestecioğlu, Merih, EK:9 Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma,/ Uluslararası Birleşmiş Müşavirler Müşavirlik Hizmetleri A.Ş., Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli Son Raporu, TÜBİTAK,vizyon23, 2001 [2]. Penttala, V., Concrete and Sustainable Development, ACI Materials Journal September-October 1997, Title no 94-M48 [3]. Siddique, R., Waste Materials and by Products in Concrete, 2008 [4]. World Business Council for Sustainable Development, The Cement SustainabilityInitiative, RecyclingConcrete-Executivesummary http://www.wbcsd.org/home.aspx,http://wbcsdcement.org/pdf/csi- RecyclingConcrete-Summary.pdf, Annual review 2012. [5]. Demirel, C., Şimşek, O., C Sınıfı Atık Betonun Geri Dönüşüm Agregası Olarak Beton Üretiminde Kullanılabilirliği, S.Ü. Müh. Bilim ve Tekn. Derg., c.2, s.2, 4-54, 2014. []. Durmuş G., Şimşek O., ve Dayı M., Geri Dönüşümlü İri Agregaların Beton Özelliklerine Etkisi Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. 24(1): 183-189, 2009. [7]. Tu Y T, Chen Y Y, Hwang L C, Properties of HPC with Recycled Aggregates, Cement and Concrete Research, 3: 9-950, 200.
- th May 2015 Ankara - TURKIYE [8]. [9]. [10]. [11]. [12]. [13]. [14]. [15]. [1]. [17]. [18]. [19]. [20]. [21]. Nik, D. Oikonomou, Recycled Concrete Aggregates, Cement and Concrete Composites, 27 (2): 5-8, 2005. Özturan, T., Eski Beton Kırığı Agregalı Betonlar, İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi, Yapı Malzemesi Seminerleri, İstanbul, 1988. Durmuş, G., Can, Ö. ve Şimşek, O., Geri Dönüşüm Agregalarından Üretilen Farklı Sınıflardaki Betonun Mühendislik Özelliklerinin Belirlenmesi, 5.Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu, 1-4, 2009. Köken, A. ve Köroğlu, M. A., Atık betonların beton agregası olarak kullanılabilirliği, Journal of Technical-Online, 7(1): 2008. Günçan, N. F., Eski Beton Kırığı Agregalı Betonların Fiziksel ve Mekanik Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Osmangazi Üniversitesi, 1995. TS EN 9 1, Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 1; Tane Büyüklüğü Dağılımı Eleme Metodu, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara TS EN 1097, Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm : Tane Yoğunluğu ve Su Emme Oranının Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2002. TS EN 1097 2, Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 2: Parçalanma Direncinin Tayini İçin Metotlar, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2000. TS 9582 EN 9-3, Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 3: Tane Şekli Tayini Yassılık Endeksi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. TS. 802, Beton Karışım Hesap Esasları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2009. TS EN 20-1, Beton- Bölüm 1: Özellik, Performans, İmalat ve Uygunluk, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2002. TS EN 120 2, Beton-Taze Beton Deneyleri- Bölüm 2: Çökme (Slump) Deneyi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2002. TS EN 120 3, Beton- Sertleşmiş Beton Deneyleri-Bölüm 3: Deney Numunelerinde Basınç Dayanımının Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2003. Şimşek, O., Beton Bileşenleri ve Beton Deneyleri, Seçkin Yayıncılık 4. Baskı, Ankara, 1-4, 2010. 47