MUHENDİS VE MAKİNA ENGINEER and MACHINERY MAYIS 2002 508 MAY 2002 No : 508 içindekiler contents İLAN SAYFALARI DİZİNİ PETNİZ 2 ALARKO 3 HAT ITHALAT 4 EMASMAKİNA 7 ODE MÜHENDİSLİK 8 ODE MÜHENDİSLİK 9 SARMAK 10 D.M.T. 57 DİKKAYA 58 AYGAZ 59 3 S MÜHENDİSLİK 80 Tr NET, 60 KOBİLİNE 61 MAKRO TEKNİK 62 MAKRO TEKNİK 63 DOĞUŞ VANA. 64 YAKACIK Ari<a Kapak SARDOĞAN Arka İç Kapak E.C.A Ön İç Kapak 11 13 20 22 27 31 36 42 47 55 YENİ ÜRÜNLER ODADAN HABERLER ÇALIŞMA GÜVENLİĞİ İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Üzerine MAKALE Çay İşleme Fabrikalarında Emisyonların İncelenmesi The Emissions From Tea Processing Factories Burhan ÇUHADAROĞLU ÇALIŞMA GÜVENLİĞİ MAKALE GÜNCEL MAKALE MAKALE Niyazi ÖZDEMİR, Nuri ORHAN Türkiye'nin Bor Madenleri ve Özellikleri Eksenel Akışh Açık ve Kapalı Pompa Çarklarının Pompa Performansına Etkisinin Deneysel Etudu Ân Experimental in Vestigation of Open and Closed Type Axial Flow Pump Impellers - Effect of Its Performance Durmuş KAYA ODA YAYINLARI Kaynak Tekn, ve Demir Kesme İşi İş Güvenliği Yeni Tasarlanmış Bir Sürekli Tahrikli Sürtünme Kaynak Makinasmın İmalatı Manifacture of New Design A Direct- Derive Friction Welding Machine Sonlu Elemanlar Metodu ile Gerilme Analizi : Kahn Cidarh Siündirik Borulara Uygulama Finite Element Stress Analysis -'Application to the Thick- Walled Cylmdiric Pipes M. Cüneyt FETVACI Yazı Yayım Koşulları : Yazılar iki satır aralıklı olarak Word 6 ya da Word 7 ile yazılmış olmalıdır. 70-100 sözcükten oluşan Turkçe-İngilizce özet, yazı bajdığmın Ingiüzcesı ve anahtar sözcükler gereklidir Yazılar 12 daktilo sayfasını {yaklaşık 3000 sözcük) geçmemelidir: (12 daktilo sayfasını aşan yazıların 2 bölüm halinde birbirini izleyen sayılarda yayınlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmış olarak gönderilmelidir.) Yazılarda kullanılan fotoğraflar net ve temiz olmalı, şekiller aydıngere çizilerek gönderilmelidir. Yazılarda SI birimleri kullanılmalıdır. Yazıların sonunda yararianüan kaynakça belirtilmelidir Özgün ve derleme yazılardaki görüşler yazarına, çevirilerden doğacak sorumluluk ise çevirene aittir. Yazılar başka sureli yayınlarda yayınlanmamış olmalıdır. Herhangi bir toplantıda tebliğ olarak sunulmuş veya sunulacak ise bu açık olarak belirtilmelidir. Dergideki yazdardan kaynak göstererek alıntı yapılabilir. Yazılara telif ücreti ödenmemektedir. Yazılar {üç kopya) ve dıskeder, yazarın kısa özgeçmişi, adresi, telefon numaralan ve e-posta adresleri ile birlikte Sümer 2 Sok. 36/1 -A Demırtepe 06440 ANKARA ya da yayin@mmo.org.tr. adresine gönderilmelidir. Yazıların Değerlendirilmesi : 1. Dergiye gönderilen yazılar öncelikle Yayın Kurulu tararından ön elemeden geçirilir. 2. Ön elemeden geçen yazılar Yayın Kurulu'nun belirleyeceği ve adları saklı tutulan en az iki uzman tararından yazar kimliği bilinmeksizin değerlendirilir. 3. Uzman değerlendirmeleri sonucunda Yayın Kurulu'nda oluşan görüşler doğrultusunda yazarlardan düzeltme-ekleme-çıkarma istenebilir veya yazıla«reddedilebilir.

MÜHENDİS ve MAKİNA TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASİ AYLIK YAYIN ORGANI Mayıs/May 2002 Cilt / 43 Sayı / No: 508 Yönetim Yeri - Head Office Sümer Sokak 36/1-A Demirtepe - ANKARA Tel : (0-312) 231 3159 Fax; (0-312)2313165 e-posta : yayin@mmo.org.tr http://www.mmo.org.tr MMO Adına Sahibi Publisher Emin KORAMAZ Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Managing Editor Ali Ekber ÇAKAR Yayın Sekreteri Publishing Coordinator Emin G. UYSAL Teknik Sorumlu Technical Manager Mehmet AYDIN İlan Sorumlusu Advertising Representative Ayten YILDIZ Nuray ERHAN (İstanbul) Komisyon İlişkileri Redactor Şehnaz KAPLAN KARACA Dizgi Typesetting Muazzez POLAT(MMO) Baskı Printedby Cem Web Ofset Tel (0-312) 385 37 27 TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yayın Orgam olan Mühendis ve Makina dergisi TMMOB'ye bağlı 0dalann üyelerine, mühendislik eğitimi yapan öğrenci, araştırma ve öğretim görevlilerine ytlhk abone bedeli -özel sayılar dahil- karşılığında gönderilmektedir. Dergimiz* abone olabilmek ve daha detaylı bilgi alabilmek için yukarıda verilmiş olan adresimize başvurulabilir ya da telefon ve faksla bilgi alabilirsiniz. sunuş Değerli Okuyucularımız; Güzel bir bahar mevsiminin canlılığında sunuyoruz dergimizin Mayıs sayısını ilgilerinize. Kalbi demokrasi için atan tüm dostlarla birlikte Mayıs ayının ilk gününü alanlarda karşıladık. Bir yanda yaşanan ekonomik kriz ile birlikte artan yoksulluk ve yolsuzluk, işsiz bırakılan 60 bin mühendis ve mimar, gelecek umudan her geçen gün tükenen 2 milyon çalışan, diğer yanda insanca yaşam isteyen, insanlığın özgür ve aydınlık geleceğine olan umudunu büyütmeye çalışan işçiler, kamu çalışanları, işsizler, emekliler ve ezilenler alanlarda "Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü" olan 1 Mayıs işçi bayramını kuduyodardı. Hep birlikte ve tek yürek halinde ortak bir haykırışı dile getiriyorlardı: "Eşitlik, Özgürlük ve Sosyal Adalet İçin Başka Bir Türkiye mümkün!" Dergimizin bu sayısında 7-12 Mayıs tarihleri arasında İş Sağlığı ve İş Güvenliği haftası olması nedeniyle konuyla ilgili yazılara yer verdik sayfalarımızda. Çalışma Güvenliği köşemizde Odamız meslek alanlarını doğrudan ilgilendiren İş Sağlığı ve İş Güvenliği konusundaki yazılar yer alıyor. Dergimizin her sayısında yer ayırdığımız Odadan haberler bölümünde 31 Mayıs/1-2 Haziran tarihinde yapılacak "TMMOB Genel Kurulu'na Doğru" yazısını ve Nisan ayı içinde Odamızın yaptığı basın açıklamalarını bulabilirsiniz. Güncel köşemizde güncel bir konu olan 'Türkiye'nin Bor Madenleri ve Özellikleri" inceleniyor. Bilim ve teknolojik gelişmelerde bor ürünleri ve kimyasallarına olan talep ve kullanım alanlarının gün geçtikçe çok hızlı bir şekilde artması ve şu anda bor madeninin dünyanın en stratejik madeni olması konuyu daha da önemli bir hale getiriyor. Bu sayımızda sizler için 4 makale yayınlıyoruz. İlk makalede çay işleme fabrikalarındaki emisyonlar incelenmiştir. Diğer makalemizde son yıllarda büyük bir önem kazanan metalik malzemelerin birleştirilmesinde kullanılan sürtünme kaynağı makinasının imalatı üzerine bir çalışma yer akyor. Bir diğer makalede sonlu elemanlar paket programında bir mühendislik probleminin modellemesi ele alınarak kalın cidarlı boru problemi incelenmiştir. Son makalede ise eksenel akışlı açık ve kapalı pompa çarklarının pompa performansına etkisinin deneysel olarak etüdünün yapıldığı bir çalışma yer alıyor. Bu derginin Odamızın olduğu, sizlerin de Odamızın vazgeçilmez bir parçası olduğunuzu tekrar hatırlatıyor, katkı ve desteklerinizi bekliyoruz. Bahar güzelliğinde günler dileğiyle tekrar buluşmak üzere... Saygılarımızla Mühendis ve Makina Yayın Kurulu

Hazırlayan; Utku KAYNAR Gazi Üniversitesi yeni ürünler VOLTAJ ve AKIM ÖLÇER MASKE MONTE EDİLMİŞ REGULATOR. '» '. -....»...... ".» :.. -. P?.' C. *.". - r.. * : j '.:. - *. -. *. "». -. : ' s -.- : RADAR SENSORLERİ Firehawk MMR, itfaiyecilerin görevleri sırasında tüm iletişimlerini gerçekleştirirken maskeleri içindeki nefes alma aparatındaki (SCBA) bağlantı noktasını görebilmelerini sağlıyor. Şirketin diğer bir ürünü olan Ultra Elite Facepiece ile uyumlu olan tasarım, hızlı bir raylı monte edilme sistemi ile de bütünleştirilmiş. Regülatör maskeye (facepieoe) kullanıcının görüş alanı içinde kalacak şekilde monte ediliyor, daha sonra küçük raylı sistemden aşağıya kayarak maskenin en altına sabitleniyor. Sabitlendiğinde, aşağıya doğru olan görüş alanı ve SCSA'nın konuşma diyaframı engellenmemiş oluyor. www.worldindrep. com YANMA AIMALİZÖRÜ servis teknisyenlerinin. s n s r j i koordinatörlerinin ve diğer ilgili görevlilerin endüstriyel ekipmanın yanmasının çevresel şartlarla uyum içinde ve de verimii bir seküde yandığından n, karbon mon oksit, * dioksit ölçümünü "i, sıcakiık ve hava Mühendis ve Makina - Cilt: 43 Sayı: 508 11

yeni ürünler (CONVEYOR KAYIŞI TEMİZLEYİCİSİ Eliminator Belie Banne U-Type LS, materyali ürün akışında tutarken, kayıştaki birikmeyi önlemek ve başka yerlerde oluşabilecek kayış altı temizliğini minimize etmek üzere, birincil baş makara temizleyicisinin veya boşaltım yerinin hemen ardından maksimum ikincil bir temizlik yapabilmek üzere tasarlanmış. LS modeli, boş kayış kısımlarını çarpmasız bir biçimde temizlemeyi garanti altına alırken, ıslak veya yapışkan kalıntıları çıkartmak üzere U biçimli bir tungsten-karbid uçlu bir bıçak kullanıyor. PLAKA TİPİ ISI DEĞİŞTİRİCİSİ www.worldindrep.com klıkıarda 1-32Û" ~ BbCrF-) çalışabilen model sıvılar, ar ve sıvı-gaz karışımları ile de çalışıyor. ém^w&mimpëîgçsfà: TEKİL GAZ MONİTÖRÜ SCREAMER difüzyon tarzı bir monitör olup 9 voltluk bir pîlle bütün bir yıl çalışabilmek üzere tasarlanmış ve bu gazların ölçümünde kullanılabiliyor: Karbon Monoksît, Ktorin, Hidrojen Sfyanit, Hidrojen Suffît, Nitrik Oksit, Nitrogen Oksit, Fosfin veya Sülfür Dioksit, Güçlü bir alarm (loodb) btitunduran cihaz, gaz seviyeleri aşılırsa, pil zayıflamışsa veya sensor devrelerinde bir bozukluk olursa bu alarmla sinyal veriyor. Monitör TWA(uzun dönemli maruz (tatma limiti) ve STEL ( kısa dönemli maruz kalma limitti okumaları ve azami gaz kayıtlan ile birlikte geliyor. FREKANS DÖNÜŞTÜRÜCÜ www.worjdirtdrep.com Vacon NX ürün ailesinin iki üyesi var: NXS ve NXR Vacon NXS, daha basit olan model, pek çok uygulamada kullanılabiliyor. Tork veya hız kontrolünde yüksek seviye prezisyon gerektiren tüm uygulamalarda ise NXP modeli öneriliyor. Donanım ve yazılımın ikisi de modüller halinde tasarlanmış ve çeşitli uygulamalarda yüksek seviye esneklik sağlamak üzere üretilmiş. Ürün ailesi 0.75-100 kw aralığında satışa sunuluyor. www.worldindrep.com Vîcıl'J ına^strial Reparier dergrs.nden çevni.r.ştır. 12 Mühendis ve Makina - Cilt: 43 Sayı: 508