AVRUPA BİRLİĞİ MALİ YARDIMLARI

TARİHSEL GELİŞİM I. MEDA (1996-2001) : 3.ülke II. Katılım Öncesi Mali Yardımlar (2002-2006) : Aday Ülke III. IPA (2007-2013) : Aday Ülke Müzakere süreci

YENİ DÖNEM : ADAYLIK PERSPEKTİFİ Helsinki Zirvesi Aralık 1999 Türkiye ye Adaylık Statüsü ADAYLIK STATÜSÜNÜN MALİ İŞBİRLİĞİNE YANSIMALARI: AB tarafından Türkiye için Katılım Öncesi Mali Yardıma Dair Çerçeve Tüzük yayımlanmıştır. (17 Aralık 2001) Sonuçları : 1. AB mali yardımlarının yapısı ve öncelikleri değişmiştir. 2. Türkiye ye sağlanan mali yardımların kullanımı için Merkezi Olmayan Yapılanma DIS oluşturulmuştur.

MALİ YARDIMDA ÖNCELİKLER Katılım Ortaklığı Belgesi AB nin çizdiği yol haritası Ulusal Program ve Ön Ulusal Kalkınma Planı Ulusal taahhütler, ihtiyaçlar ÖNCELİKLER İlerleme Raporları AB nin sürece ilişkin değerlendirmesi, özellikle siyasi kriterler alanında güncel ihtiyaçlar

MERKEZİ OLMAYAN YAPILANMA (DIS) Ulusal Mali Yardım Koordinatörü National Aid Coordinator (NAC) Ulusal Yetkilendirme Görevlisi National Authorising Officer (NAO) Genel koordinasyon, projelerin öncelikler doğrultusunda seçilmesi, programlama ve izleme çalışmalarının yürütülmesi Ulusal Fonun yönetimi, proje uygulamalarının denetimi Ulusal Fon National Fund (NF) Program Yetkilendirme Görevlisi Program Authorising Officer (PAO) Merkezi Finans ve İhale Birimi Central Finance and Contracts Unit (CFCU) Denetim (İç ve Dış Denetim) Faydalanıcı Kurumlar-Kuruluşlar AB hibeleri ve ulusal katkıların öngörülen takvim doğrultusunda tahsili ve aktarımından sorumlu birim Merkezi Finans ve İhale Biriminin yönetimi İhalelerin Avrupa Birliği kural, düzenleme ve usullerine göre yürütülmesinden sorumlu birim Projelere ilişkin hesap ve işlemlerin denetimi iç denetim, Finansman Anlaşmalarına ilişkin mali prosedürlerin denetimi dış denetim olarak ifade edilmektedir. Projelerin faydalanıcısı olan ve uygulamaya ilişkin teknik birimlerin oluşturulduğu kurum ve kuruluşlar

MALİ YARDIM MİKTARLARI Aralık 2002 Kopenhag Zirvesi : Türkiye ye yapılan mali yardımlar artırılacak... milyon Yıl 2002 2003 2004 2005 2006 Tahsisat 126 144 250 300 500

2002-2006 2006 DÖNEMİ PROGRAMLARI 126 M hibe - Toplam 18 Proje 2002 Yılı Programı Projelerin uygulamaları tamamlandı. 2003 Yılı Programı 2004 Yılı Programı 144 M hibe - Toplam 28 Proje 235,6 M hibe - Toplam 38 Proje Projelerin uygulaması tamamlanmak üzeredir. Uygulamalar 2005 yılı sonunda başladı. 2005 Yılı Programı 276,7 M hibe - Toplam 35 Proje Uygulamalar 2006 yılı sonunda başlayacak. 450 M hibe - Toplam 45 Proje 2006 Yılı Programı (Dört farklı Finansman Anlaşması) Sivil Toplum Diyaloğu, Kuş Gribiyle Mücadele ve 1.paket projelere ilişkin Finansman Anlaşmaları imzalandı. 2.paket de kısa zamanda imzalanacak.

AB MALİ YARDIMLARININ PROGRAMLANMASI

PROGRAMLAMA : BİR ÇEŞİT MÜZAKERE Sektörel Çalışma Grupları ABGS Proje sahibi Kurumlar Mali İşbirliği Komitesi Avrupa Komisyonu Delegasyonu Ulusal Mali Yardım Koordinatörü Mali İşbirliği Paketi AB Kamu Kuruluşları Proje Fikirleri Eylül Mayıs

Sınır Ötesi İşbirliği Malların Serbest Dolaşımı 1% 2% Taşımacılık Politikası 2% Gümrük Birliği 3% Sosyal Politika ve İstihdam 4% Proje Hazırlama 4% İstihdam 4% Diğer 5% Topluluk Programları 27% KOBİ 6% Tarım - Balıkçılık 9% Bölgesel Kalkınma 12% Çevre 10% Siyasi Kriterler - Adalet ve İçişleri 11% 2002-2006 AB Mali Yardım Projeleri Sektörel Dağılımı

YÜRÜTÜLMEKTE OLAN - YÜRÜTÜLECEK PROJE SAYISI VE BÜYÜKLÜĞÜ (Aralık 2006 İtibarıyla) MEDA Yardımları 23 Proje (451,8 m ) + Katılım Öncesi Mali Yardım 170 Proje (782,3 m ) TOPLAM 192 Proje (1234,1 m )

HANGİ ALANLARDA MALİ YARDIM KULLANILIYOR? Mevzuat Uyumu ve Kurumsal Yapılanma için Teknik Yardım Mevzuat Uyumunun Desteklenmesi için Yatırımlar 1/3 1/3 1/3 Ekonomik ve Sosyal Uyum. Bölgesel Kalkınma KOBİ ler Sınır Ötesi İşbirliği

Programlaması Yapılmış Projelerin Gerçekleşme Süreci -Projelerin Uygulama Yöntemleri ı. Eşleştirme (Twinning) ıı. İhaleler -Hizmet İhalesi -Tedarik İhalesi -İnşaat İhalesi ııı. Doğrudan Sözleşmeler (Direct Contracts)

EKONOMİK VE SOSYAL KALKINMANIN DESTEKLENMESİ 1/3 EKONOMİK ve SOSYAL UYUM I. Bölgesel Kalkınma Projeleri II. Sınır Ötesi İşbirliği Projeleri Yerel Yönetimlerin Desteklenmesi KOBİ ler Sivil Toplum

BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ Güneydoğu Anadolu Kalkınma Projesi Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa, Adıyaman, Batman, Kilis, Şırnak, Siirt ve Gaziantep Projenin bütçesi : ~ 47 milyon I Doğu Anadolu Kalkınma Projesi Van, Hakkari, Bitlis ve Muş Projenin bütçesi : ~ 45 milyon II Erzurum (Erzurum, Erzincan, Bayburt) Kastamonu (Çankırı, Kastamonu, Sinop) Samsun (Amasya, Çorum, Samsun, Tokat) Projenin bütçesi : ~ 53 milyon III

BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ IV* Ağrı (Ağrı, Kars, Ardahan, Iğdır ) Konya (Konya, Karaman) Kayseri (Kayseri, Yozgat, Sivas) Malatya (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) Projenin bütçesi : ~ 90 milyon Trabzon (Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane ) Projenin bütçesi : ~ 28 milyon V

BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ

PROJELERİN YAPISI AB mali yardımları ile finanse edilen projeler iki ayrı başlıkta ele alınmalıdır. I Çerçeve Projeler II Mikro Projeler

MİKRO PROJELERE NASIL KARAR VERİLİYOR? ÇERÇEVE PROJE Çerçeve Proje Bütçesi HİBE Çerçeve Projenin Hedef Kitlesindeki Kuruluşlar -STK lar -KOBİ ler -Yerel Yönetimler -diğer kuruluşlar

HİBE PROGRAMLARI: ÖRNEKLER Hibe Programı Adı Uygulayıcı Kuruluş Toplam Hibe Miktarı Finanse edilen Mikro Proje Sayısı Aktif İşgücü Piyasaları İŞKUR 32 milyon Euro 246 Mesleki Eğitimin Güçlendirilmesi Milli Eğitim Bakanlığı 4 milyon Euro 35 Erzurum-Samsun-Kastamonu Bölgesel Kalkınma Hibe Programları DPT 49 Milyon Euro Yaklaşık 1100 proje başvuru oldu. Değerlendirmeler devam ediyor. Doğu Anadolu (Van-Bitlis-Muş- Hakkari) Bölgesel Kalkınma Programları DPT 34 Milyon Euro Değerlendirmeler devam ediyor. Bulgaristan ile Sınırötesi İşbirliği DPT 500 bin Euro 9 STK ile Kamu Kuruluşları Arasındaki işbirliğinin Artırılması AB Genel Sekreterliği 500 bin Euro 11

İSTİHDAM ALANINDAN BİR ÖRNEK : AKTİF İŞGÜCÜ PİYASALARI PROJESİ (İŞKUR) Değerlendirmeler sonucu yaklaşık 1500 proje başvurusundan 246 projeye finansman sağlanmasına karar verilmiştir. Gaziantep Ticaret Odası Halı ve gıda sektörlerine yönelik kalifiye ara eleman yetiştirilmesi ve istihdamın artırılması projesi 207 Bin Edirne İl Özel İdaresi Ev Pansiyonculuğunu Geliştirme Projesi 187 Bin Kütahya Belediyesi Konya Ticaret Odası Çini ve Seramik Ustası Yetiştirme Eğitimi Projesi Tekstil Sektörüne kalifiye eleman yetiştirme kursu 203 Bin 272 Bin TEMA Vakfı Artvin ilinde Arıcılığı Geliştirme Projesi 167 Bin

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINA YÖNELİK HİBE PROGRAMLARI : SİVİL TOPLUM GELİŞTİRİLMESİ HİBE PROGRAMLARI: Uygulayıcı Kuruluş: AB Genel Sekreterliği ve Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Toplam bütçe: 6.000.000 Uygulama Takvimi: Ekim-Kasım 2006 -Kadın Hakları için Hibe Programı -Özürlülere YönelikHibe Programı -Tüketicinin korunmasına Yönelik Hibe Programı -Çocuk İşçiliğinin Önlenmesine Yönelik Hibe Programı -Çevrenin Korunmasına Yönelik Hibe Programı

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINA YÖNELİK HİBE PROGRAMLARI : SİVİL TOPLUM DİYALOĞU HİBE PROGRAMLARI: Uygulayıcı Kuruluş: AB Genel Sekreterliği Toplam bütçe: 19.000.000 Uygulama Takvimi: Ekim-Kasım 2006 -Belediyelere Yönelik Hibe Programı -Meslek Kuruluşlarına Yönelik Hibe Programı -Üniversitelere Yönelik Hibe Programı -Gençlik Derneklerine Yönelik Hibe Programı

DENİZ TAŞIMACILIĞININ GÜVENLİĞİNİN ARTTIRILMASI PROJESİ Amaç: 1. Türk mevzuatının AB müktesabatı ile uyumlu hale getirilmesi ve deniz kirliliğinin önlenmesi, 2. Denizcilik Müsteşarlığının idari kapasitesinin arttırılması Genel Bütçe: 2.7 milyon Euro Başarı göstergesi: AB üyesi ülkelerin limanlarında tutulan Türk bayraklı gemilerinin sayılarında 2001-2005 yılları arasında %40 azalma olması Sonuç: Yıl Gemi sayıları Azalma % Azalma % (2001-2004) 2001 211 2002 160 %24 2003 151 %28 2004 74 %50 %65

BİR BAŞARI ÖYKÜSÜ : AB-TÜRKİYE İŞ MERKEZLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ (TOBB) Amaç: 1- Gümrük Birliği çerçevesinde Türkiye ile AB arasındaki iş ilişkilerinin geliştirilmesi 2- KOBİ iş programlarının iyileştirilmesi (Gaziantep, İzmir, izmit) Genel Bütçe: 18,6 milyon Euro Etki Değerlendirmesi Sonuçları: 10.000 den fazla KOBİ ye ulaşılmıştır. 2500 KOBİ den 6000 çalışan girişimcilik konularında eğitilmiştir. 55 milyon Euro luk ekonomik etki yaratılmıştır. (Yani harcanan her 1 Euro dan 3 Euro luk katma değer...) Çalışan başına 14.440 YTL lik iç satış artışı Çalışan başına 7704 YTL lik ihracat artışı %142,8 lik verimlilik artışı Yeni proje: Afyon, Çorum, Denizli, Eskişehir, Erzurum, Kayseri, Konya, Malatya

GAP BÖLGESİNDE SEL RİSKİNİN AZALTILMASI PROJESİ 2006 yılı programına alındı 2007 yılı ikinci yarısında duyurulara çıkılacak 2008-2010 yıllarında fiili uygulama 12.8 milyon - Avro Altyapı Yatırımı Aşağıdaki hizmetlerin sağlanmasından sorumlu kamu otoriteleri faydalanacaktır: Şehircilik konusundaki tüm planların hazırlanması, sel riski ve eylem planları, akarsu ıslah çalışmalarına yönelik altyapı inşaatı, ilgili yol ve köprü inşaatları, su ve kanalizasyon inşaatları, sağlık merkezi, okul, vs. inşaatları. 2.2 milyon Avro - Sosyal Destek Çalışmaları İl idareleri ve yerel yönetimler aşağıdaki faaliyetleri için faydalanacaktır: Halk arasında sel konusundaki bilinci artırmaya yönelik bilgilendirme kampanyaları İşsiz insanların eğitilmesi Halk sağlığı hizmetlerinin verilmesi Kadınlar, gençler ve özürlülere yönelik eğitimler

GAP KIRSAL KALKINMA PROGRAMI PROJELERİ Mardin ve Batman daki Projeler: Mardin-Kızıltepe Köylere Hizmet Götürme Birliği: Kızıltepe ve Derik İlçelerindeki Hayvanların Kalıtsal Özelliklerinin İyileştirilmesi Batman-Bahçeli Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi: Kaliteli Kaba ve Kesif Yem Üretiminin Geliştirilmesi Mardin-Şanlı Köyü Muhtarlığı: Mazıdağı Bölgesi Süt ve Süt Ürünleri Üretimini Geliştirme Batman-Batman Ticaret Borsası: Batman Yenipınar Seracılık Projesi Mardin-Savur Dereiçi Tarımsal Kalkınma Kooperatifi: Dereiçi Kapari Toplama, İşleme ve Pazarlama Projesi Mardin-Yalım Belediyesi: Kiraz Üreticiliğinin Yaygınlaştırılması, Batman-Sason Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği: Sason da Koyunculuğu Geliştirme Batman-Tarım Kredi Kooperatifi: Batman İlinde Süt Sığırcılığının Geliştirilmesi Batman-Batman Arı Yetiştiricileri Birliği: Sason İlçesinde Arıcılığı Geliştirme Batman-Haktok İnşaat Taahhüt Tic.Ltd.Şti: Bölgede Hammaddenin Artırılması

KATILIM ÖNCESİ YARDIM PROJELERİ Mardin ve Batman daki Projeler: Kültürel Haklar Projesi Mezopotamya Havzası Gazeteciler ve Muhabirler Derneği 59.670 Avro Kültürel Haklar Projesi Sosyal Demokrasi Vakfı 84.795 Avro Kültürel Haklar Projesi Türkiye Ekonomik ve Sosyal Tarih Vakfı 46.400 Avro

2006 YILI PROGRAMLAMA ÇALIŞMALARI

2006 PROGRAMININ GENEL ÇERÇEVESİ %20 Siyasi Kriterler %20 Sivil Toplum Diyalogu 500 m %30 Müktesebat Uyum %30 Ekonomik ve Sosyal Uyum

DÖRT FİNANSMAN ANLAŞMASI 2006 yılı için tahsis edilen yaklaşık 500 milyon Avro nun kullanımı dört finansman anlaşması altında gerçekleşecek: Kuş gribiyle mücadele için Tarım ve Köyişleri ve Sağlık Bakanlıklarına Destek (sunuldu) (AB: 8,35 m / Toplam : 10,4 m ) Sivil Toplumla Diyalog (sunuldu) (AB / Toplam: 21,5 m ) Çeşitli sektörlerde projeler 1.paket (sunuldu) (AB: 85,1 m / Toplam : 108,3 m ) Çeşitli sektörlerde projeler 2.paket (sunuldu) (AB: 352,7 M / Toplam: 416,8 m )

AB MALİ YARDIMLARININ İZLENMESİ

İZLEME ve DEĞERLENDİRME SÜRECİ 6 Sektörel Alt Komite kuruldu Proje sahibi kurumlar senede 2 izleme raporu hazırlıyor Bağımsız Değerlendirme Ekibi : Her sektör için değerlendirme raporu hazırlıyor Her yıl Ülke Değerlendirme Raporu hazırlanıyor: Türkiye nin yardımları kullanma kapasitesinin ölçülmesi SON DÖRT YIL TÜRKİYE NİN NOTU : YETERLİ

AB MALİ YARDIMLARINDA YENİ DÖNEM : 2007-2013 2013

2007-2013 2013 DÖNEMİ AB MALİ PERSPEKTİFİ Katılım Öncesi Yardım Enstrümanı (Instrument for Pre Accession Assistance-IPA) AB, 2007-2013 döneminde tüm katılım öncesi mali yardım programlarını tek bir enstrüman altında (IPA) altında toplamayı öngörmektedir.

2007-2013 2013 DÖNEMİ AB MALİ PERSPEKTİFİ IPA Bütçesi : 11,5 milyar Euro IPA nın Kapsadığı Ülkeler : Aday Ülkeler Potansiyel Aday Ülkeler Türkiye Hırvatistan Makedonya Arnavutluk, Bosna-Hersek, Sırbistan-Karadağ

KATILIM ÖNCESİ YARDIM MEKANİZMASI (2007 2013) Ulusal Koordinatör (NIPAC) AB Genel Sekreterliği Stratejik Uyum Çerçeve Belgesi (2007-13) Devlet Planlama Teşkilatı Kurumsal Kapasite -Siyasi kriterler -Adalet, İçişleri -Müktesebat Uyumu -İdari Kapasite -STK lara destek -Sivil Toplum Diyaloğu Bölgesel ve Sınırötesi İşbirliği Bölgesel Kalkınma Operasyonel Program - Çevre (Çevre Bakanlığı) Operasyonel Program Ulaştırma (Ulaştırma Bakanlığı) İnsan Kaynakları OP İnsan Kaynakları. (Çalışma Bakanlığı) Kırsal Kalkınma Kırsal Kalkınma Planı (Tarım Bakanlığı) Operasyonel Program Bölgesel Rekabeti Artırma (Sanayi Bakanlığı)

2007-2013 2013 DÖNEMİ AB MALİ PERSPEKTİFİ IPA Alt Başlıkları 2007 2008 2009 2010 Total I. Kurumsal Gelişme 252.2 250.2 233.2 211.3 946.9 II. Sınır Ötesi işbirliği 6.6 8.8 9.4 9.6 34.4 III. Bölgesel Gelişme 167.5 173.8 182.7 238.1 762.1 IV. İnsan Kaynakları 50.2 52.9 55.6 63.4 222.1 V. Kırsal Kalkınma 20.7 53.0 85.5 131.3 290.5 TOPLAM 497.2 538.7 566.4 653.7 2099.5

PROJELERE İLİŞKİN DUYURULAR -Avrupa Birliği Genel Sekreterliği www.abgs.gov.tr -Avrupa Komisyonu Delegasyonu www.deltur.cec.eu.tr -Merkezi Finans ve İhale Birimi www.mfib.gov.tr -Devlet Planlama Teşkilatı www.dpt.gov.tr (Bölgesel Kalkınma Programları) -Europeaid www.europa.eu.int/comm/europeaid/cgi/frame12.pl