1 FIKIH Ders Notları 2008 ANKARA
2 Ben insanları ve cinleri; ancak bana ibadet etsinler diye yarattım. Zariyat: 56 Ölüm sana gelinceye kadar Rabbine ibadet et. Hicr: 99 NASIL İBADET EDECEĞİZ? İbadet ve kulluk; cenabı Hakk ın sevdiği ve razı olduğu gizli veya açık fiil ve sözleri içine alan fiil- Kulluk Allah ın sevdiği razı olduğu ve insanlar-cinleri onun için yarattığı gayedir. Kulluktan yüz çevirmek kibirlenmektir, sonucu ise cehennemdir. dir. Rabbiniz: Bana dua edin ki duanıza icabet edeyim. Bana kulluk etmeyi büyüklüklerine yediremeyenler alçalmış olarak cehenneme gireceklerdir buyurmuştur. Mü min: 60 Allah ın dini, kulluğun nasıl olduğunu göstermektir. Dinin kabul edilip yaşanması kulluğun şeklini oluşturur. Kulluk Allah ın karşısında zelil olmaktır, bu zelillikten de muhabbet duymaktır. İlahi kâmil bir muhabbetle ve tazimle onu yücelterek, ululayarak (celal ve ikramla) korku ve ümitle vb. muhabbetlerle kalbin yöneldiği ve beğendiği kimsedir. İbadet: İbadetten istenen Allah a ancak kendisinin emrettiği şeriatı dâhilinde ibadet etmeli. İbadetle reddedilen ise bidatlar, zanlar; hava ve arzular vb. şeriat dışı, sünnet dışı şeylerle ibadet yapılmasıdır. TASDİK VE İNKÂR BAKIMINDAN İNSANLAR Mü min: Allah a imanı dil ile ikrar, kalp ile tasdik ve amellerle ortaya koyan kimse. Kâfir: İman etmeyen kimse söz, fiil ve ikrarda; reddeden, alaya alan, hafife alan ve düşmanlık eden kimse. 161 İnkâr edip de o halde ölenler var ya, işte, Allah'ın, meleklerin, insanların hepsinin laneti onlaradır. Lanette temellidirler, onlardan azab hafifletilmez ve onların azabı geciktirilmez. Münafık: İmanı dil ile söyleyip kalbi ile reddeden kimsedir. 162 Bakara: 161-162 İnsanlardan, inanmadıkları halde, Allah'a ve ahiret gününe inandık diyenler vardır. Bakara: 8
3 Müşrik: Ortak kabul etmektir, Allah a zatında, isminde ve sıfatlarında ortak koşmak. Allah, kendisine ortak koşulmasını elbette bağışlamaz, bundan başkasını dilediğine bağışlar. Allah'a ortak koşan kimse derin bir sapıklığa sapmış olur. Nisa: 116 ALLAH IN SIFATLARI ZATİ SIFATLARI (SELBİ VE TENZİHİ) Allah ın zatına mahsus olan sıfatlardır. Zati sıfatların zıtları Allah (azze ve celle) hakkında düşünülmediği, O nun tenzih edilmesi gerektiğinden bu sıfatlara tenzihi sıfatlar ve selbi sıfatlar da denir. 1. Vücut: Varolmak demektir. Allah (azze ve celle) vardır; varlığı başkasından değil zatının gereğidir. Bu sıfatın zıttı ademdir. Zıddı: Adem (yokluk) 2. Kıdem: Ezeli olmak, başlangıcı olmamak demektir. Allah (azze ve celle) sonradan meydana gelmemiştir; yani ezelidir. Zıddı: Hudus (sonradan olma) 3. Beka: Allah ın varlığının sonu yoktur, ebedidir. Zıddı: Fena (sonlu olan) 4. Muhalefetünlil Havadis: Allah ın (azze ve celle) sonradan yaratılmış olanlara benzememesi. Zıddı: Müşabehet ve mümaselet Göklerin ve yerin yaratanı, size içinizden eşler, çift çift hayvanlar var etmiştir. Bu suretle, çoğalmanızı sağlamıştır. O'nun benzeri hiçbir şey yoktur. O, işitendir, görendir. Şura: 11 5. Vahdaniyet: Allah ın (azze ve celle) zatında, sıfatlarında ve fiillerinde bir tek olması, eşi, benzeri ve ortağının bulunmaması 6. Kıyam bi Nefsihi: Allah ın (azze ve celle) varlığının kendinden olmasıdır Zıddı: Taaddüt ve şirk (İhlas ve Kafirun sureleri) ALLAH IN SUBUTİ SIFATLARI Varlığı zorunlu olan ve kemal ifade eden sıfatlardır. Subuti olan sıfatların zıtları Allah ın (azze ve celle) hakkında düşünülemez. Olumlu ifadelerle Allah ı (azze ve celle) tanıttığı için subuti sıfat denmiştir. Bu sıfatlar ezeli ve ebedi olup yaratıkların sıfatları gibi sonradan meydana gelmiş değildir. İsimlendirmede bir benzerlik olsa da subuti sıfatlar hiçbir şekilde yaratıkların sıfatlarına benzemez; çünkü Allah ın ilmi, kudreti, iradesi sonsuz, mutlak, ezeli ve ebedidir. Keal ve yetkinlik ifade eder. Kulunki ise sonlu, kayıtlı, sınırlı, sonradan yaratılmış, eksik ve yetersiz sıfatlardır.
4 1. Hayat: Diri ve canlı olması. Allah (azze ve celle) için hayat vardır zıttı yoktur. Kullar için zıddı vardır (ölümlü olma) 2. İlim: Her şeyi bilendir zıddı cehalettir. Allah ın (azze ve celle) bilgisi mutlaktır. Gaybın anahtarları O'nun katındadır, onları ancak O bilir. Karada ve denizde olanı bilir. Düşen yaprağı, yerin karanlıklarında olan taneyi, yaşı kuruyu ki apaçık Kitap'tadır ancak O bilir. En am: 59 Göklerde olanları da, yerde olanları da Allah'ın bildiğini bilmez misin? Üç kişinin gizli bulunduğu yerde dördüncü mutlaka O'dur; beş kişinin gizli bulunduğu yerde altıncıları mutlaka O'dur; bunlardan az veya çok, ne olursa olsunlar nerede bulunurlarsa bulunsunlar, mutlak onlarla beraberdir. Sonra, kıyamet günü, işlediklerini onlara haber verir. Doğrusu Allah her şeyi bilendir. Mücadele: 7 3. Sem i: İşitmek, gizli, açık, fısıltı halinde olan her şeyi işitir. Zıddı sağırlıktır. 4. Basar: Görmek, hiçbir şey Allah ın görmesinden gizli kalmaz. Saklı, karanlık, açık, aydınlık bile olsa. Zıddı körlük. Allah gözlerin hainliğini ve gönüllerin gizlediğini bilir. Allah, gerçekle hükmeder. O'nu bırakıp da yalvardıkları putlar bir şeye hüküm veremez. Şüphesiz Allah işitir ve görür. 19 20 Mü min: 19-20 5. İrade: Dilemek, Allah (azze ve celle) dileyendir. Allah (azze ve celle) varlıkların konumlarını durumlarını ve özelliklerini belirleyendir. Dilediği olur, dilemediği olmaz. De ki: Mülkün sahibi olan Allah'ım! Mülkü dilediğine verirsin; dilediğinden çekip alırsın; dilediğini aziz kılar, dilediğini alçaltırsın; iyilik elindedir. Doğrusu Sen, her şeye Kadir'sin. Al-i İmran: 26 Göklerin ve yerin hükümranlığı Allah'ındır. Dilediğini yaratır, dilediğine kız çocuk, dilediğine de erkek çocuk verir. Tekvini İrade Teşri irade Şura: 49
5 Tekvini İrade Yaratma, yapma Teşri İrade Yasama iradeye dinî (teşri) irade denir. Allah ın (azze ve celle) bir şeyi sevmesi ve ondan hoşnut olması emretmesi demektir. Tekvini irade hayra da, şerre de, iyiliğe de, kötülüğe de gerçekleştiği halde; teşri irade hayra ve iyiliğe yönelik gerçekleşir. Allah (azze ve celle) hayrı da şerri de yaratır; ancak onun şerre rızası yoktur, sevmez, emretmez. 6. Kudret: Gücü yetmek, Allah (azze ve celle) sonsuz güç sahibidir. O, karınlarda maden eriyiği kaynar. Duhan: 45 7. Kelam: Söylemek ve konuşmak demektir. Zıddı dilsizliktir. Musa, tayin ettiğimiz vakitte gelip Rabbi onunla konuşunca, Musa: Rabbim! Bana Kendini göster, Sana bakayım dedi. Allah: Sen Beni göremezsin ama dağa bak, eğer o yerinde kalırsa sen de Beni göreceksin buyurdu. Rabbi dağa tecelli edince onu yerle bir etti ve Musa da baygın düştü; ayılınca: Yarabbi, münezzehsin, Sana tevbe ettim, ben inananların ilkiyim dedi. Araf: 143 De ki: Rabbimin sözlerini yazmak için denizler mürekkep olsa ve bir o kadarını da katsak, Rabbimin sözleri tükenmeden denizler tükenirdi. 8. Tekvin: Yaratmak, yok olanı yokluktan varlığı çıkarmak demektir. Kehf: 109 Allah her şeyin yaratanıdır. O her şeye Vekil'dir. MELEKLERE İMAN Melek: Haberci, elçi, güç ve kuvvet demektir. Zümer: 62 Allah ın (azze ve celle) emri ile çeşitli görevleri yerine getiren, gözle görünmeyen ruhani ve nurani varlıklardır. Peygamber ve inananlar, ona Rabb'inden indirilene inandı. Hepsi Allah'a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine inandı. Peygamberleri arasından hiçbirini ayırt etmeyiz, işittik, itaat ettik, Rabbimiz! Affını dileriz, dönüş Sanadır dediler.
6 Bakara: 285 Yüzlerinizi doğudan yana ve batıdan yana çevirmeniz iyi olmak demek değildir; Lakin iyi olan, Allah'a, ahiret gününe, meleklere, Kitap'a, peygamberlere inanan, O'nun sevgisiyle, yakınlarına, yetimlere, düşkünlere, yolculara, yoksullara ve köleler uğrunda mal veren, namaz kılan, zekat veren ve ahidleştiklerinde ahidlerine vefa gösterenler, zorda, darda ve savaş alanında sabredenlerdir. İşte onlar doğru olanlardır ve sakınanlar ancak onlardır. Bakara: 177 Meleklere iman etmenin inkârı küfürdür. Meleklerle ilgili herhangi bir şeyi alaya almak, inkâr etmek küfürdür. 20 Meleklerin Özellikleri 1. Nurdan yaratılmışlardır, yemek, içmek, dişilik, erkeklik, uyumak, yorulmak, usanmak, gençlik ve ihtiyarlıktan arınmışlardır. 19 Göklerde ve yerde ne varsa O'nundur. Katında olanlar O'na kulluk etmekten çekinmezler ve usanmazlar. Gece ve gündüz, bıkmadan tesbih ederler. Enbiya: 19-20 Onlar, Rahman olan Allah'ın kulları melekleri de dişi saydılar. Yaratılışlarını mı görmüşler? Onların bu şahidlikleri yazılacak ve sorguya çekileceklerdir. Zuhruf: 19 Putperestlere sor, kızlar senin Rabbinin de erkekler onların mı? 27 28 Saffat: 149 Doğrusu ahirete inanmayanlar, meleklere dişi adını takarlar. Oysa onların bu hususta bir bilgileri yoktur, sadece sanıya uyarlar. Sanı ise şüphesiz gerçeği ifade etmez. Bizi anmaktan yüz çevirenlere ve dünya hayatından başka bir şey istemeyenlere aldırma. 2. Allah a (azze ve celle) isyan etmezler. Necm: 27-29 Üstün olan Rablerinden korkarlar ve emrolundukları şeyleri yaparlar. 26 Nahl: 50 28 Rahman çocuk edindi dediler. Haşa; hayır, melekler şerefli kılınmış kullardır. Allah'tan önce söz söyleyemezler; ancak O'nun emri üzerine iş işlerler. Allah, onların yaptıklarını ve 27
7 yapmakta olduklarını bilir. Onlar Allah'ın hoşnut olduğu kimseden başkasına şefaat edemezler; O'nun korkusundan titrerler. Enbiya: 26-28 Ey inananlar! Kendinizi ve çoluk çocuğunuzu cehennem ateşinden koruyun; onun yakıtı, insanlar ve taşlardır; görevlileri, Allah'ın kendilerine verdiği emirlere baş kaldırmayan, kendilerine buyrulanları yerine getiren pek haşin meleklerdir. Tahrim: 6 3. Süratli, güçlü ve kuvvetlidirler. Hamd, gökleri ve yeri yaratan, melekleri ikişer, üçer, dörder kanatlı elçiler kılan Allah'a mahsustur. Yaratmada dilediğini artırır. Doğrusu Allah, her şeye Kadir olandır. Fatır: 1 4. Allah ın (azze ve celle) emir ve izni ile çeşitli şekil ve kılıflara bürünürler. Cibril (aleyisselam) Dıhye b. Kelb kılığına gelirdi. Bazen hiç kimsenin tanımadığı bir şekilde gelirdi. Kitapta Meryem'i de an. O, ailesinden ayrılarak, doğu yönünde bir yere çekilmişti. Sonra, insanlardan gizlenmek için bir perde germişti. Cebrail'i göndermiştik de ona tam bir insan olarak görünmüştü. 69 70 16 17 Meryem: 16, 17 And olsun ki, elçilerimiz müjde ile İbrahim'e geldiler. Selam sana dediler, Size de selam dedi, hemen kızartılmış bir buzağı getirdi. Ellerini ona uzatmadıklarını görünce, durumlarını beğenmedi ve içine korku düştü. Onlar, Korkma, biz Lut milletine gönderildik dediler. Hud: 69, 70 5. Gözle görülmezler. Yok olduklarından dolayı değil, insan gözünün onları görme kabiliyetinin olmadığındandır. Peygamberler melekleri gerçek şekli ile görmüşlerdir. İnsan şekline girerlerse herkes görür. Cibril hadisi delildir. 6. Gaybı bilmezler ancak Allah (azze ve celle) bilir. Gayb ile ilgili bilgi verilmişse onu bilirler. 31 Ve Adem'e bütün isimleri öğretti, sonra eşyayı meleklere gösterdi. Eğer sözünüzde samimi iseniz bunların isimlerini bana söyleyin dedi. Cevap verdiler: Sen münezzehsin, öğrettiğinden başka bizim bir bilgimiz yoktur. Şüphesiz Sen hem bilensin, hem Hakim'sin Allah Ey Adem onlara isimlerini söyle dedi. Adem isimlerini söyleyince, Allah Ben gökler ve 33 32
8 de görünmeyeni biliyorum, sizin açıkladığınızı ve gizlemekte olduğunuzu da bilirim, diye size söylememiş miydim? dedi. MELEKLERİN GÖREVLERİ Cibril (er-ruhul Emin) Seyyidül Melaike (aleyisselam) Vahiy getirmek ile görevli olan melek. 195 194 Apaçık Arap diliyle, uyaranlardan olman için onu Cebrail senin kalbine indirmiştir. Mikail (aleyisselam) Allah ın (azze ve celle) tabiat ile alakalı olan işleri yapmakla görevli melek. İsrafil (aleyisselam) 193 Bakara: 31-33 Şuara: 193-195 Sura üflemekle görevli melek. Kıyamet, ba s ve haşr (toplanmak) olayları için sura üflemekle görevli melek. Azrail (aleyisselam) (Melek-ül Meft) Allah ın (azze ve celle) ile eceli gelen şeylerin canlarını almakla görevlidir. De ki: Size vekil kılınan ölüm meleği canınızı alacak, sonra Rabbinize döndürüleceksiniz. Kiramen Katibin (Hafaza Melekleri) (aleyisselam) İyilik ve kötülükleri yazmakla görevli melekler. 18 17 Secde: 11 Sağında ve solunda, onunla beraber oturan iki alıcı melek, yanında hazır birer gözcü olarak söylediği her sözü zaptederler. Oysa, yaptıklarınızı bilen değerli yazıcılar sizi gözetlemektedirler. Münker ve Nekir (aleyisselam) 12 11 10 Kaf: 17, 18 İnfitar: 10-12 Bilinmeyen, tanınmayan, yadırganan anlamına gelir. Mezarda ölüye hiç görmediği bir şekilde görünecek. Hameleyi Arş (aleyisselam) Arşı taşıyan melekler. Arşı yüklenen ve çevresinde bulunanlar, Rablerini överek tesbih ederler; O'na inanırlar. Müminler için: Rabbimiz! İlmin ve rahmetin her şeyi içine almıştır. Tevbe edip Senin yoluna uyanları bağışla; onları cehennemin azabından koru diye bağışlanma dilerler. Mü min: 7
9 Melekler onun çevresindedirler; o gün Rabbinin arşını onlardan başka sekiz tanesi yüklenir. Mukarrabun, İlliyun Hakka: 17 Allah ı (azze ve celle) tesbih ve anmakla (zikretmekle) görevli, Allah a (azze ve celle) çok yakın ve şerefli bir mevkiye sahip olan melekler. Mesih de, gözde melekler de Allah'a kul olmaktan asla çekinmezler. Kim O'na kulluktan çekinir ve büyüklük taslarsa, bilsin ki, O, hepsini huzuruna toplayacaktır. Cennet ve Cehennemdeki işlerle görevli melekler. Nisa: 172 Ey inananlar! Kendinizi ve çoluk çocuğunuzu cehennem ateşinden koruyun; onun yakıtı, insanlar ve taşlardır; görevlileri, Allah'ın kendilerine verdiği emirlere baş kaldırmayan, kendilerine buyrulanları yerine getiren pek haşin meleklerdir. 30 29 Tahrim: 6 31 İnsanın derisini kavurur; orada on dokuz bekçi vardır. Cehennemin bekçilerini yalnız meleklerden kılmışızdır. Sayılarını bildirmekle de, ancak inkâr edenlerin denenmesini ve kendilerine kitap verilenlerin kesin bilgi edinmesini ve inananların da imanlarının artmasını sağladık. Kendilerine kitap verilenler ve inananlar şüpheye düşmesinler. Kalblerinde hastalık bulunanlar ve inkarcılar: Allah bu misalle neyi muradetti? desinler. İşte Allah, böylece, dilediğini saptırır, dilediğini de doğru yola eriştirir. Rabbinin ordularını kendisinden başkası bilmez. Bu, insanoğluna bir öğütten ibarettir. İnsanın kalbine doğruyu ve gerçeği ilham eden melekler. Namaz kılanların aminlerine amin demek için görevli melekler. Sabah ve ikindi namazlarında mü minlerle beraber olan melekler. Kur an okunurken yeryüzüne inen melekler. Sokakları ve yolları dolaşıp zikr meclislerini arayan melekler. Mü minler özellikle alim olan mü minlere rahmet okumakla görevli melekler. Müddesir: 29-31 Karanlıklardan aydınlığa çıkarmak için size rahmet ve istiğfar eden Allah ve melekleridir. İnananlara merhamet eden O'dur. Ahzab: 43 Sadece Allah a (azze ve celle) hamd ve secde etmekle görevli melekler.
10 Doğrusu Rabbinin katında olanlar, O'na kulluk etmekten büyüklenmezler, O'nu tenzih ederler ve yalnız O'na secde ederler. A raf: 206 Allah ın (azze ve celle) rasulleri tüm meleklerden üstündür. Meleklerin önde gelenleri peygamber olmayan tüm insanlardan üstündür. Takva sahibi mü minler, şehitler, salih amel işleyenler dinde dosdoğru amel işleyenler sayılan diğer meleklerden üstündürler. Sayılan diğer melekler de insanların kafir, müşrik, münafık ve ahlaksız olanlarından üstündürler. CİN VE ŞEYTAN Şeytan şüphesiz sizin düşmanınızdır; siz de onu düşman tutun; o, kendi taraftarlarını, çılgın alevli cehennem yaranı olmaya çağırır. Fatır: 6 Meleklere: Adem'e secde edin demiştik. İblis'ten başka hepsi secde etmişti. O, cinlerden idi. Rabbinin buyruğu dışına çıktı. Ey insanoğulları! Siz Beni bırakıp onu ve soyunu dost mu ediniyorsunuz? Halbuki onlar size düşmandır. Kendilerine yazık edenler için bu ne kötü değişmedir! Cinlerden uyarıcılar vardır. Ancak peygamber yoktur. Delil: 29 30 Kuran'ı dinleyecek cinlerden bir takımını sana yöneltmiştik. Onlar Kuran'ı dinlemeğe hazır olunca birbirlerine: Susun dediler. Kuran'ın okunması bitince, her biri birer uyarıcı olarak milletlerine döndüler. Şöyle dediler: Ey milletimiz! Doğrusu biz, Musa'dan sonra indirilen, kendinden öncekileri doğrulayan, gerçeği ve doğru yolu gösteren bir kitap dinledik. Ey milletimiz! Allah'a çağırana (Muhammed'e) uyun ve O'na inanın da Allah da sizin günahlarınızı bağışlasın ve sizi can yakıcı azabdan korusun. Allah'a çağırana uymayan kimse bilsin ki, Allah'ı yeryüzünde aciz bırakamaz; onların O'ndan başka dostları da bulunmaz; işte onlar apaçık sapıklıktadırlar. 31 32 Kehf: 50 Ahkaf: 29-32 Senden önce kasabalar halkından şüphesiz, kendilerine vahyettiğimiz bir takım insanlar gönderdik. Yeryüzünde dolaşmıyorlar mı ki, kendilerinden önce geçenlerin sonlarının ne olduğunu görsünler? Ahiret yurdu Allah'a karşı gelmekten sakınanlar için hayırlıdır. Akletmez misiniz? Yusuf: 109
11 Delil: 1 De ki: Cinlerden bir topluluğun Kuran'ı dinlediği bana vahyolundu; onlar şöyle demişlerdir; Doğrusu biz, doğru yola götüren, hayrete düşüren bir Kuran dinledik de ona inandık; biz, Rabbimize hiçbir şeyi ortak koşmayacağız. 2 Cin: 1-2 Ey cin ve insan topluluğu! Size ayetlerimi anlatan, bugünle karşılaşmanızdan sizi uyaran peygamberler gelmedi mi? Kendi hakkımızda şahidiz derler. Dünya hayatı onları aldattı da inkârcı olduklarına, kendi aleyhlerinde şahidlik ettiler. (Cinlerden peygamber olmadığına delil) Cinlerin kafirlerine (iblis) şeytan denir. En am: 130 En am/130 ayetine gelince burada maksat her iki cinsin toplamıdır ve hitap bu iki cinsten birisi için doğrudur ki onlar da insanlardır. Allah (azze ve celle) cinlerin kavimlerini nasıl uyardığını bize haber vererek 46/30 söylemiştir. Şöyle dediler: Ey milletimiz! Doğrusu biz, Musa'dan sonra indirilen, kendinden öncekileri doğrulayan, gerçeği ve doğru yolu gösteren bir kitap dinledik. Cinlerin Özellikleri 1. Cinler vardır, ateşten yaratılmıştır, şeytanın asılı da cindir. Ahkaf: 30 2. İnsanların sahip olduklarının dışında bazı şeylere sahiptirler. Onlar insanları görürler insanlar onları görmezler. 3. Cinler de insanlar gibi kabile, cins gibi toplulukları vardır. Yeryüzünde hayat sürerler; ancak nerede yaşadıkları bilinmez. Hz. Süleyman ın cinleri yeryüzünde hayat sürerlerdi. 4. Dünyanın dışında gezegen ve yıldızlarda yaşama kabiliyetine sahiptirler. 5. Beşer idrakine tesir ederler. 6. Cinler insanların söylediklerini işitirler. Dillerini anlarlar, tıpkı Kur an okunduğunda anladıkları gibi. 7. Cinler hidayet ve dalalete kabiliyetlidir. Dolayısıyla Müslüman ve kafirleri vardır. 8. Hidayet ve dalalet özellikleri olduğundan kavimlerini imana çağırmışlardır. KİTAPLARA İMAN Kitap: Yazmak ve yazılı belge demektir. Kitap: Alahu Teala nın kullarını hidayete erdirmek (yol göstermek) üzere Cibril (aleyisselam) aracılığıyla veya vahyin diğer şekilleriyle rasullerine gönderdiği sözlere ve bunun yazıya geçirilmiş şekline denir. Çoğulu; kütüp.
12 Kitaplara iman; Allah (azze ve celle) tarafından bazı peygamberlere kitaplar indirildiğine ve bu kitapların içeriğinin tümüyle doğru ve gerçek olduğuna inanmak demektir. Bundan ötürü sen birliğe çağır ve emrolunduğun gibi doğru ol; onların heveslerine uyma ve şöyle söyle: Allah ın indirdiği Kitap'a inandım; aranızda adaletle hükmetmek ile emrolundum; Allah bizim de Rabbimiz, sizin de Rabbinizdir; bizim işlediklerimiz bize, sizin işledikleriniz kendinizedir. Bizimle sizin aranızda tartışılacak bir şey yoktur. Allah hepimizi bir araya toplar; dönüş O'nadır. Şura: 15 Ey İnananlar! Allah'a, Peygamberine, Peygamberine indirdiği Kitap'a ve daha önce indirdiği Kitap'a inanmakta sebat gösterin. Kim Allah'ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse, şüphesiz derin bir sapıklığa sapmıştır. Nisa: 136 İman esasları birbirine bağlıdır. İlahi kitaplar konusu Allah ın (azze ve celle) kelam sıfatıyla ilgilidir. Bu kitaplarda söz ve içerik olarak beşer kelamı yoktur. İlahi kitaplardan bir kısmı tamamen kaybolmuştur. Hz. İbrahim in (aleyisselam) sahifeleri gibi Tevrat, Zebur ve İncil ise insanların zamanla iyi ve kötü niyetli müdahaleler sonucu bozulmalar olmuştur. İlahi kitapların hedefi insanlığı sapıklıktan kurtarmak, iyiliğe, aydınlığa çıkarmak ve sonunda mutlu kılmaktır. A. SUHUF Sayfaların çoğuludur. Ebu Zerr den rivayetle (zayıf bir hadis) Adem e (aleyisselam) 10, Sit e (aleyisselam) 50, İdris e (aleyisselam) 30, İbrahim e (aleyisselam) 10 sayfa verilmiştir. İbranice bir kelime olup kanun, şeriat ve öğreti demektir. Tevrat a ahdi atik, ahdi kadim de denilir. B. TEVRAT Tevrat a iman etmemek küfürdür. Doğrusu Biz yol gösterici olarak Tevrat'ı indirdik. Kendisini Allah'a teslim etmiş peygamberler, yahudi olanlara onunla ve Rabbe kul olanlar, bilginler de Allah'ın Kitap'ından elde mahfuz kalanla hükmederlerdi. Tevrat'a şahiddiler. O halde insanlardan korkmayın, benden korkun, ayetlerimi hiçbir değerle değiştirmeyin; Allah'ın indirdiği ile hükmetmeyenler, işte onlar kafirlerdir. Tevrat bugünkü hâliyle ilahi kitap olma özelliğini yitirmiştir. Maide: 44 C. ZEBUR Yazılı şey ve kitap demektir. Davut a (aleyisselam) Zebur verilmiştir.
13 Göklerde ve yerde olan kimseleri Rabbin daha iyi bilir. And olsun ki peygamberleri birbirinden üstün kılmış ve Davud'a Zebur vermişizdir. İsra: 55 İlahi kitapların en küçüğüdür, yeni dini emirler getirmemiştir. Bugünkü şekli ile ilahilerden oluşmuştur. Allah a (azze ve celle) övgü ve hikmetli sözlerden ve birtakım nasihatlerden meydana gelmiştir. Eski Ahit te Mezmur adıyla geçmiştir. D. İNCİL Müjde, talimat ve öğretici anlamına gelir. İncil in yazılı bir metni yoktur. Onların izi üzerine arkalarından Meryem oğlu İsa'yı, ondan önce gelmiş bulunan Tevrat'ı doğrulayarak gönderdik. Ona, yol gösterici, aydınlatıcı olan ve önünde bulunan Tevrat'ı doğrulayan İncil'i sakınanlara öğüt ve yol gösterici olarak verdik. Orijinal metni yoktur. Bozulmuş ve insanlar tarafından tahrif edilmiştir. Önceki ilahi kitaplarda bulunan bir hususun haber verilmesi durumunda: Kur an ın bildirdiği haberler doğrudur. Allah ın Rasulü nün bildirdiği haberler, Kur an a ve sünnete uygunsa Maide: 46 Rasululuh (sallallahu aleyhi vessellem) ehli kitabı tasdik de etmeyin tekzip de etmeyin. Deyin ki biz Allah a, bize indirilene, İbrahim e, İsa ya, Musa ya inandık. (Buhari el-itisam) E. KUR AN Toplamak, bir araya getirmek, okumak demektir. Allah ın Rasulü ne indirilen, Mushaflarda yazılı, peygamberimizden bize tevatür yoluyla nakledilmiş, okunması ile ibadet edilen, insanlığın onu getirmekten aciz kaldığı ilahi kelamdır. 23 senede parça parça indirilmiştir. İnkâr edenler: Kuran ona bir defada indirilmeliydi derler. Oysa Biz onu böylece senin kalbine yerleştirmek için azar azar indirir ve onu ağır ağır okuruz Furkan: 32 Kur an ın Muhtevası (İçeriği) 1. İtikad: Tevhid, iman esasları 2. İbadetler: Namaz 3. Muamelat: Toplumun düzenini sağlayan düzenlemeler 4. Ukubat: İslâm toplumunun mutluluğa erişebilmesi, bununla Allah a (azze ve celle) kul olabilmesi için fertlerin İslâm ın koyduğu kurallara uymasına, toplumun düzenini bozan, insan ve Allah ın (azze ve celle) haklarını Allah ın (azze ve celle) yasaklarını çiğneyen kimseler cezayı hak edecekleri için indirilen hükümlerdir.
14 5. Nasihat ve tavsiyeler 6. Ahlak: Anne ve babaya hürmet vb. 7. Va d ve Vaid: Rüzgârların esmesi vb. 8. İlmi Gerçekler: Rüzgârların esmesi vb. 9. Kıssalar 10. Dualar Kur an ın Mucize Oluşu 1. İnsanlığın onun bir benzerini getirememiş ve getiremeyecek olması. 2. Hem söz hem de mana yönünden mucize oluşu. 3. Allah Rasulü (sallallahu aleyhi vessellem) okuma-yazma bilmeyen birisi olmasına rağmen bize tebliğ etmiş olması De ki: İnsanlar ve cinler, birbirine yardımcı olarak bu Kuran'ın bir benzerini ortaya koymak için bir araya gelseler, and olsun ki, yine de benzerini ortaya koyamazlar. 23 24 Kulumuza indirdiğimiz Kuran'dan şüphe ediyorsanız, siz de onun benzeri bir sure meydana getirin; eğer doğru sözlü iseniz, Allah'tan başka, güvendiklerinizi de yardıma çağırın. Yapamazsanız ki yapamayacaksınız o takdirde, inkâr edenler için hazırlanan ve yakıtı insanlarla taş olan ateşten sakının. İsra: 88 Bakara: 23, 24 أ م أ ق و ق أو ما أ أ ا ق ق م ا أ م ق م ب أ م ب ق أ ر م م ب ب ق م أ أ أ را أ ما ق م أ بي م أ أ م ق مي قا بو ه للا ب بو ق ق م أ با ب أي Senin için: Onu uydurdu diyorlar, öyle mi? De ki: Öyleyse onun surelerine benzer uydurma on sure meydana getirin, iddianızda samimi iseniz, Allah'tan başka çağırabileceklerinizi de çağırın. Hud: 13 34 33 Yahut: Onu kendi uydurdu diyorlar öyle mi? Hayır, inanmıyorlar. Eğer iddialarında samimi iseler Kuran'ın benzeri bir söz meydana getirsinler. Tur: 33, 34 Kur an ı Diğer İlahi Kitaplardan Ayıran Özellikler 1. Toptan değil parça parça indirilmesi 2. Son kitap, hükümlerinin kıyamete kadar baki oluşu 3. Tevatüren bize gelmiş olması (bozulmadan) 4. Muhammed in (sallallahu aleyhi vessellem) peygamber olduğunu gösteren bir mucize olması 5. Kapsadığı hükümler kıyamete kadar insanlığın ihtiyacını görecek değerde olup eskimeyen ve eksilmeyen olması
15 6. Kolayca hıfzedilmesi, en küçükten en büyüğüne kadar bütün insanlar tarafından ezberlenebilmesi Kur an kendisine tabi olup hükümlerinin uygulanması için indirilmiştir. Ey İnananlar! Allah'a itaat edin, Peygambere ve sizden buyruk sahibi olanlara itaat edin. Eğer bir şeyde çekişirseniz, Allah'a ve ahiret gününe inanmışsanız onun halini Allah'a ve Peygambere bırakın. Bu, hayırlı ve netice itibariyle en güzeldir. Nisa: 59 Hayır; Rabb'ine and olsun ki, aralarında çekiştikleri şeylerde seni hakem tayin edip, sonra senin verdiğin hükmü içlerinde bir sıkıntı duymadan tamamen kabul etmedikçe inanmış olmazlar. Nisa: 65 Ebu Umame (radyallahu anhum) Rasulullah (sallallahu aleyhi vessellem) şöyle buyurdu: İlmi yok olup gitmesinden önce alınız. Orada bulunanlardan bazıları: Ey Allah ın Rasulü bizde Allah ın kitabı olduğu halde ilim nasıl yok olup gider? (Ebu Umame) dedi ki; bu söz üzerine -Allah kızdırmasın- O kızdı ve şöyle buyurdu: Analarınız sizi kaybediseceler! Tevrat ve İncil İsrailoğullarının elinde ve onlara (buna rağmen) hiçbir fayda vermemiş değil miydi? Şüphe yok ki ilmin yok olup gitmesi, onun (hükümlerini uygulayan) taşıyıcılarının yok olup gitmesidir. bu sözü iki kez tekrarlamıştır. (Darimi 1/313 (246) PEYGAMBERLERE İMAN Her haberin gerçekleşeceği bir zaman vardır ki siz onu yakında bileceksiniz. En am: 67 Peygamber: Farsça haber taşıyan, elçi anlamına gelir. Rasul: Allah ın (azze ve celle) kulları arasından seçtiği ve vahiy ile şereflendirerek emir ve yasaklarını insanlara ulaştırmak üzere görevlendirdiği kişiye denir. Çoğulu Rasuldür. Rasul Rusul Murselun Rasuller kitap ve şeraitle gönderilmiştir. Nebi: Allah ın (azze ve celle) emir ve yasaklarını insanlara haber veren fakat yeni bir şeriat ve yeni bir kitapla gönderilmeyip önceki bir rasulün (peygamberin) ümmetine bildirmekle görevli olan kişiye denir. Rasul Kur an Risalet Nebi Sünnet Nübüvvet Allah (azze ve celle) 124 000 peygamber gönderdi. Bunlardan 315 i rasuldür. Kur an-ı Kerim de 25 peygamberin ismi geçer.
16 Muhammed içinizden herhangi bir adamın babası değil, Allah'ın elçisi ve peygamberlerin sonuncusudur. Allah her şeyi bilendir. Allah ın (azze ve celle) son nebisinin Muhammed (sallallahu aleyhi vessellem) olduğunu; Ahzab: 40 Muhammed içinizden herhangi bir adamın babası değil, Allah'ın elçisi ve peygamberlerin sonuncusudur. Allah her şeyi bilendir. ayetinde söylemiştir. Nebinin son olması rasulün de son olmasının delilidir. Ashap: 40 Peygambere iman; imanın esaslarındandır, inkârı ise küfürdür. Peygamberlik Allah (azze ve celle) vergisidir. Allah ın (azze ve celle) seçtiği kimsedir, çalışma ile elde edilmez. Bu, Allah'ın dilediğine verdiği lütfüdür. Allah, büyük lütuf sahibidir. Mal, mülk, şan, şöhret etkili değildir. Cum a: 4 Peygamberleri onlara Allah size şüphesiz, Talut'u hükümdar olarak gönderdi dedi. Biz hükümdarlığa ondan layık iken ve ona malca da bir bolluk verilmemişken bize hükümdar olmağa o nasıl layık olabilir? dediler, Doğrusu Allah size onu seçti, bilgice ve vücutça gücünü artırdı dedi. Allah mülkü dilediğine verir. Allah her şeyi kaplar ve bilir. Peygamberler ilah değildir, onlar Allah ın (azze ve celle) kulu ve rasulüdürler. Bakara: 247 75 74 And olsun ki, Allah ancak Meryem oğlu Mesih'tir diyenler kâfir oldular. Oysa Mesih, Ey İsrailoğulları! Rabbim ve Rabbiniz olan Allah'a kulluk edin; kim Allah'a ortak koşarsa muhakkak Allah ona cenneti haram eder, varacağı yer ateştir, zulmedenlerin yardımcıları yoktur dedi. And olsun ki, Allah üçten biridir diyenler kâfir olmuştur; oysa tanrı ancak bir tek Tanrı'dır. Dediklerinden vazgeçmezlerse, and olsun onlardan inkâr edenler elem verici bir azaba uğrayacaktır. Allah'a tevbe etmezler, O'ndan mağfiret dilemezler mi? Oysa Allah Bağışlayan'dır, merhamet edendir. Meryem oğlu Mesih sadece peygamberdir, -ondan önce de peygamberler geçmiştir- onun annesi dosdoğrudur, her ikisi de yemek yerlerdi. Onlara ayetleri nasıl açıkladığımıza bir bak, sonra da bak ki nasıl yüz çeviriyorlar! 72 73 Maide: 72-75 Subhane veya tebareke diye başlayan ayetlerde Allah (azze ve celle) kendisinden başka hiçbir şeyin güç yetiremeyeceği şeylerden söz eder. Peygamberler sadece tebliğ etmemişler hükümleri açıklamışlar, öğretmişler, ümmetini eğitip kötülüklerden arındırmışlardır. Taviz vermemişler, eza ve sıkıntılar çekmişlerdir.
17 PEYGAMBERLERİN SIFATLARI Peygamberler de diğer insanlar gibidir; ancak onlarda bulunması gerekli (vacip) sıfatlar vardır. 1. Sıdk: Doğru olmak, doğru söylemek demektir. 2. Emanet: Güvenilir olmak, peygamberlerin hepsi güvenilir ve emin kişilerdir. 3. İsmet: Masum olmak, günah işlememek, günahtan korunmuş olmak. Peygamberlerin yaptığı; şeriatı açıklamak, şeriat koymak içindir. 4. Fetanet: Peygamberler akıllı ve zekidirler aynı zamanda uyanıktırlar. 5. Tebliğ: Peygamberler Allah tan (azze ve celle) aldıkları emir ve buyrukları eksiksiz ümmetine bildirmiştir. Ey Peygamber! Rabbinden sana indirileni tebliğ et, eğer bunu yapmazsan O'nun elçiliğini yapmamış olursun. Allah seni insanlardan korur. Doğrusu Allah kafirlere yol göstermez. Maide: 67 PEYGAMBERLİK DERECELERİ Tüm peygamberler, peygamber olmaları açısından eşittirler; ancak derece farklılıkları vardır. İşte bu peygamberlerden bir kısmını diğerlerinden üstün kıldık. Onlardan Allah'ın kendilerine hitap ettiği, derecelerle yükselttikleri vardır. Meryem oğlu İsa'ya belgeler verdik, onu Ruhul Kudüs'le destekledik. Allah dileseydi, belgeler kendilerine geldikten sonra, peygamberlerin ardından birbirlerini öldürmezlerdi. Fakat ayrılığa düştüler, kimi inandı, kimi inkâr etti. Allah dileseydi birbirlerini öldürmezlerdi, lakin Allah istediğini yapar. Bakara: 253 Ayetteki derecelerini yükselttiği kişiden kasıt Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi vessellem) diğer peygamberlerden üsünlüğüdür. Yaratılmışların en hayırlısı, en üstünü Hz. Muhammed tir (sallallahu aleyhi vessellem). 1. Ümmetin en hayırlı olması peygamberini de içerir. Siz, insanlar için ortaya çıkarılan, doğruluğu emreden, fenalıktan alıkoyan, Allah'a inanan hayırlı bir ümmetsiniz. Kitap ehli inanmış olsalardı, kendileri için daha hayırlı olurdu; içlerinde inananlar olmakla beraber, çoğu yoldan çıkmıştır. Al-i İmran: 110 2. Tüm insanlığa peygamber olarak gönderildi. Diğer peygamberler belli bir kavme gönderildi. Biz seni bütün insanlara ancak müjdeci ve uyarıcı olarak göndermişizdir; fakat insanların çoğu bilmez. Sebe: 28
18 3. Önceki peygamberler belli bir zamana kadar Rasulullah ın (sallallahu aleyhi vessellem) risaleti kıyamete kadardır. Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi vessellem) son peygamberdir. Şeriatı en son ve mükemmel olandır. Leş, kan, domuz eti, Allah'tan başkası adına kesilenler, -canları çıkmadan önce kesmemişseniz, boğulmuş, bir yerine vurularak öldürülmüş, düşüp yuvarlanmış, başka bir hayvan tarafından süsülmüş, yırtıcı hayvan tarafından yenmiş olanları- dikili taşlar üzerine boğazlananlar ile fal oklarıyla kısmet aramanız size haram kılındı; bunlar fasıklıktır. Bugün, inkar edenler sizi dininizden etmekten umutlarını kesmişlerdir, onlardan korkmayın, Benden korkun. Bugün, size dininizi bütünledim, üzerinize olan nimetimi tamamladım, din olarak sizin için İslam'ı beğendim. Açlıktan darda kalan, günaha kaymaksızın yiyebilir. Doğrusu Allah Bağışlayan'dır, merhametli olandır. Maide: 3 م أ أو ق أ مي د أ أ أ أ ر مي م أ و ب ق م أو أ ب م ق أو م ب أ أ أ أ و م ب م أي أ أ أو م ق ب ق م أ م ر أ ب ي ا Muhammed içinizden herhangi bir adamın babası değil, Allah'ın elçisi ve peygamberlerin sonuncusudur. Allah her şeyi bilendir. VAHİY Ashap: 40 Allah tan (azze ve celle) vahiy almayan peygamber düşünülemez. Vahiyi gizil konuşma, gönderme, emir, işaret, ilham. Vahiy: Allahu Teala nın dilediği şeyleri peygamberlerine mahiyeti bizce bilinmeyen yolla bildirilmesi. Allah (azze ve celle) ile elçisi arasında gizlice ve süratlice haberleşme Allah ın (azze ve celle) elçisinin kalbine indirdiği şeylerdir. Allah bir insanla ancak vahiy suretiyle veya perde arkasından konuşur yahut bir elçi gönderir; izniyle, dilediğini vahyeder. Doğrusu O yücedir, Hakim'dir. Vahyin Geliş Şekilleri 1. Doğru rüyalar. (Fetih suresinin sonu) 2. Uyanikken Cebrail in (aleyisselam) gelmesi. 195 194 Apaçık Arap diliyle, uyaranlardan olman için onu Cebrail senin kalbine indirmiştir. 3. Cebrail in (aleyisselam) insan şeklinde gelmesi. 193 Şura: 51 Şuara: 193-195 4. Cebrail in (aleyisselam) görünmeden çıngırak sesine benzer bir ses ile vahyin gelmesi, bu vahyin en ağır şeklidir. 5. Uyku halinde gelmesi. 6. Cebrail in (aleyisselam) asli şekliyle gelmesi. 16 15 14 13 17
19 4 And olsun ki o, Cebrail'i sınırın sonunda başka bir inişinde de görmüştür. Orada Me'va cenneti vardır. Sidre'yi bürüyen bürüyordu. Gözü oradan ne kaydı ve ne de onu aştı. 3 2 1 5 Necm: 13-17 Yaratan Rabbinin adıyla oku! O, insanı pıhtılaşmış kandan (alak'tan) yarattı. Oku! Kalemle öğreten, insana bilmediğini bildiren Rabbin, en büyük kerem sahibidir. 7. Vahyi peygamberi doğrudan Allah tan (azze ve celle) alması ve perde arkasından alması. Alak: 1-5 MUCİZE İnsanı aciz bırakan, karşı konulmaz, olağanüstü, garip ve tuhaf şey. Yüce Allah ın (azze ve celle) peygamberlik iddiasında bulunan peygamberini doğrulamak ve desteklemek için yarattığı, insanların benzerini getirmekten aciz kaldığı olağanüstü olay. Mucize; peygamber olan kişinin akılların almayacağı bir olayı gerçekleştirmesidir. Kur an da; Ayet, beyine ve burhan şeklinde geçer. Mucizenin Özellikleri 1. Mucize gerçekte Allah ın (azze ve celle) fiilidir. Peygamberin mucizesi denilmesi onun aracılığı ile onun doğruluğunu göstermesi sebebiyledir. 2. Peygamberlerde meydana gelir. 3. Tabiat kanunlarına aykırı bir olaydır. 4. Peygamberin isteğine uygun olur. Diğer Haller 1. İrhas: Peygamber olacka kimsenin peygamber olmadan önce gösterdiği olağanüstü durum. Hz. İsa nın bebekken konuşması. 31 33 Çocuk: Ben şüphesiz Allah'ın kuluyum. Bana kitap verdi ve beni peygamber yaptı, nerede olursam olayım beni mübarek kıldı. Yaşadığım müddetçe namaz kılmamı, zekât vermemi ve anneme iyi davranmamı emretti. Beni bedbaht bir zorba kılmadı. Doğduğum günde, öleceğim günde, dirileceğim günde bana selam olsun dedi. 30 32 Meryem: 30-33 2. Keramet: Allah ın (azze ve celle) veli kullarına verdiği ve bu kullardan olan hâller. 3. Mevret: Allah ın (azze ve celle) veli olmayan Müslüman bir kuluna darda kaldığı sıkıntıya düştüğünde sıkıntısını gidermesi. 4. İstidraç: Kafir ve günahkâr kişilerin arzu ve isteklerinin yerine gelmesi. 5. İhanet: Kafir ve günahkâr kimsenin isteğinin tam tersi olması.
20 AHİRETE İMAN Son, sonra olan ve son gün. İsrafil in (aleyisselam) Allah ın (azze ve celle) emriyle kıyametin kopması için sura ilk defa üflemesi ile başlayacak olan ebedi hayata denir. İsrafil (aleyisselam) sura ikinci defa üflediğinde insanlar diriltilip hesaba çekilecek, sonra dünyadaki iman ve amellerine göre ceza ve mükâfat görecek cennetlikler cennete, cehennemlikler cehenneme girecek ve orada ebedi kalacaktır. Ey İnananlar! Allah'a, Peygamberine, Peygamberine indirdiği Kitap'a ve daha önce indirdiği Kitap'a inanmakta sebat gösterin. Kim Allah'ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse, şüphesiz derin bir sapıklığa sapmıştır. Nisa: 136 Ey milletim! Şüphesiz bu dünya hayatı geçicidir, ama ahiret, doğrusu işte o, kalınacak yurttur. Ahiret Hayatının Diğer İsimleri el-yevmu l-ahir: Son, ahiret günü Yevmu l-ba s: Diriliş günü Yevmu l-kıyame: Kıyamet günü Yevmu d-din: Ceza ve mükâfat günü Yevmu l-talak: Kavuşma günü Yevmu l-hasre: Hasret ve pişmanlık günü Mü min: 39 KABİR HAYATI Ölümle başlayıp yerinden dirilinceye kadar devam edecek hayata kabir, berzah denir. 45 46 Allah o adamı, kurmak istedikleri tuzaktan korudu. Kötü azap Firavun'un adamlarını sardı. Onlar, sabah akşam ateşe sunulurlar. Kıyamet çattığı gün, Firavun'un adamlarını azabın en ağırına sokun denir. Mü min: 45, 46 Kabir, ahiret duraklarının ilkidir. Bir kimse eğer o duraktan kurtulursa sonraki durakları daha kolay geçer. Kurtulmazsa sonrakileri geçmek daha zor olacaktır. (Tırmizi-Zühd, İbn i-mace-zühd)