BÖLGESEL POLİTİKA ve YAPISAL ARAÇLARIN KOORDİNASYONU

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI BÖLGESEL POLİTİKA ve YAPISAL ARAÇLARIN KOORDİNASYONU A.Deren DOĞAN YAVUZ 1

Bölgesel Politika? Avrupa Birliği nin Bölgesel Politikası AB Sürecinde Türkiye nin Bölgesel Politikası 2

AB neden Bölgesel Politika geliştirme ihtiyacı duymuştur? Üye ülkeler arasındaki sosyo-ekonomik farklılıklar ve ülkelerin kendi bölgeleri arasındaki dengesizlikler nedeniyle sosyoekonomik entegrasyon ve uyumu sağlamak için Bölgesel Politika geliştirme ihtiyacı duymuştur. 3

AB Bölgesel Politikasındaki Son Dönemdeki Gelişmeler? 1970 lerden beri bölgesel farklılıkların azaltılması temel amacı çerçevesinde yapılan yatırımlar zaman içinde ilave hedefleri de beraberinde taşımıştır; Birlik ve dayanışma, rekabeti arttırma 21.Yüzyıl koşullarına ayak uydurma Bilim ve teknolojide dünya lideri olmak İstihdam sorununu yok etmek Temiz ve yeşil bir Avrupa Herkese eşit iş ve eğitim 4

AB nin Bölgeler Komitesi Nedir? 1992 Maastricht Antlaşmasıyla kurulmuştur Bölgesel ve yerel temsilcilerden meydana gelen AB organıdır 1999 Amsterdam Antlaşmasıyla bağımsız bir yapıya kavuşmuştur Konsey tarafından 5 yıl için atanan yerel ve bölgesel yetkiye sahip 344 üyeden meydana gelir 2003 de yürürlüğe giren Nice Antlaşmasıyla üyelerinin demokratik yapısı güçlendirilmiştir 2010 da yürürlüğe giren Lizbon Antlaşmasıyla Komitenin AB çapındaki siyasi rolünü güçlendirilmektedir 5

Komitenin Temel Amacı : AB Bölgeler Komitesinin Amacı ve Prensipleri 1. AB karar alma mekanizmasında yerel ve bölgesel aktörlerin yetkili ve etkin rol oynaması 2. AB ile vatandaşları arasındaki mesafeyi kapatmak için yerel aktörlerin söz sahibi olması Komitenin Prensipleri : Yetki ikamesi Yakınlık Ortaklık 6

AB Bölgeler Komitesi Nasıl Çalışır? Komitenin görüş verdiği alanlar : Bölgesel Politika, Kamu Sağlığı, Eğitim-Kültür, Gençlik, İstihdam, Sosyal Politika, Mesleki Eğitim, Çevre, Ulaştırma, Enerji Ağları, Telekomünikasyon... AB Müktesebatıyla ilgili yerel konuları gündeme getirir Yetki ikamesi prensibiyle çalışır Komite kendisine danışılmadan da belirtilen konularda fikir bildirebilir 7

AB Bölgeler Komitesi Türkiye Çalışma Grubu 5 Aralık 2006 tarihli karar ile Türkiye AB Komitesi Çalışma Grubu oluşturulmuştur ve İlk toplantısı 13 Nisan 2007 de Brüksel de yapılmıştır. Çalışma Grubu ; Süreci yerel ve bölgesel düzeyde takip eden siyasi forumdur Türkiye ve Avrupa daki yerel ve bölgesel yönetimleri bir araya getirir ve üyelik sürecinde istişare yapmalarına ve ortaklıklar kurmalarına zemin hazırlar 8

Bölgesel Politika Tarihçesi Bölgesel Politikanın oluşumunu etkileyen gelişmeler: İlk genişleme (1973) 1981 ve 1986 genişlemeleri Avrupa Tek Senedi (1986) Maastricht Antlaşması (1992) 1999 reformu ve Genişleme Hazırlığı 2000-2006 mali dönemi 2007-2013 mali dönemi 2014-2020 mali dönemi (hazırlıkları devam ediyor) 9

Son İki Mali Dönemin Karşılaştırılması 2000 2006 AB 15 9 Hedef, 6 Yapısal Araç Farklı Tüzükler Farklı Fonlardan Destek AB 25 2007 2013 3 Hedef, 3 Yapısal Araç Yapısal Fonlar ve Uyum Fonu için tek tüzük Her Programa Tek Fon 10

2000-2006 Mali Dönemi Bütçesi Milyar Avro Hedef1 Hedef 2 Hedef 3 INTER REG URBAN EQUAL LEADER Balıkç ılık Uyum Fonu TOPLA M EU 15 EU +10 EU 25 137.800 22.040 24.050 4.875 0.700 2.850 2.020 1.106 18.000 213.441 13.230 0.120 0.110 0.420 0.000 0.220 0.000 0.003 7.590 21.693 151.030 22.160 24.160 5.295 0.700 3.070 2.020 1.109 25.590 235.134

AB Bölgesel Politikasının hedefleri? Hedef 1 Uyum GSMH AB ortalamasının 75% nin altındaki 84 bölge, 154 milyon nüfus, Tahsisat miktarı 282.8 milyar Avro (toplamın %81.5 i) 16 bölge, 16.4 milyon nüfus çok az sınırın üstünde (phasing-out) Hedef 2 Bölgesel Rekabet Edebilirlik ve İstihdam 168 bölge, 314 milyon nüfus, 55 milyar Avro (toplamın %16 sı) Daha önce Hedef 1 bölgesi konumundayken şimdi Hedef 2 bölgesinde yer alan 13 bölge (phasing-in), 19 milyon nüfus, 11.4 milyar Avro Hedef 3 Avrupa Bölgesel İşbirliği 181.7 milyon nüfus, 13 sınır ve ulus-ötesi işbirliği bölgesi, 8.7 milyar Avro (Toplamın %2.5 i) http://ec.europa.eu/regional_policy/policy/region/index_en.htm 12

13

Finansman Aracı =Yapısal Fonlar Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (European Regional Development Fund-ERDF) (1975) Avrupa Sosyal Fonu (European Social Fund-ESF) (1958) Uyum Fonu (Cohesion Fund) (1994) Hedefler Yapısal Fonlar ve Araçlar 2007-2013 Uyum ERDF ESF Bölgesel Rekabet Edebilirlik ve İstihdam ERDF ESF Cohesion Fund Avrupa Bölgesel İşbirliği ERDF 14

AB de Bölgesel farklılıkları azaltmak için... Yapısal Araçlar Avrupa Sosyal Fonu Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu Uyum Fonu Gerekli Temel Yapı Merkezi, Bölgesel ve Yerel Yapılanma İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması 15

Finansman Aracı = 3 Temel Araç Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (European Regional Development Fund-ERDF) (1975) - Araştırmaya, yeniliğe, çevre korumaya, altyapıya ve risk önlemeye fon sağlayarak, bölgesel kalkınma, ekonomik büyüme, rekabet ve alansal işbirliğine yönelik programları desteklemektedir. Avrupa Sosyal Fonu (European Social Fund-ESF) (1958) - İstihdam olanaklarını artırmak, çalışma koşullarını iyileştirmek, işçilerin meslek eğitimlerini sağlamak, hayat standartlarını yükseltmek ve işsizlere gelir sağlamaktır. Uyum Fonu (Cohesion Fund) (1994) - Ulaştırma (TENs), Sürdürülebilir ulaşım (kentiçi ulaşım vb.), Çevre, Enerji verimliliği, Yenilenebilir enerji ile ilgili altyapı projeleri Gayri safi milli geliri AB ortalamasının % 90 ının altındaki üye ülkeler 16

Yapısal Fonlardan Nasıl Faydalanılır? Topluluk Strateji Rehberleri Üye Ülkeler 2007-2013 Ulusal Stratejik Referans Çerçeve Belgeleri (Operasyonel Programlar) Avrupa Komisyonu Uygulama (Programlar, projeler) İzleme Değerlendirme 17

2014-2020 Dönemi 1 trilyonluk AB bütçesinin 376 milyar Avrosu Uyum Politikası için 6 Ekim 2011 Uyum Fonları tüzük önerisi 18

2014-2020 AB Mali Bütçe Perspektifi neler getiriyor? Avrupa 2020 hedeflerine yönelim Ödüllendirici sistem- performansa göre bütçe artış/azalışı Entegre programlamanın desteklenmesi Sonuç odaklı izleme Bölgesel uyumun güçlendirilmesi Fon alımında basitleştirme 19

Uyum Politikasının Yeni Dönem Tüzükleri Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (ERDF) Avrupa Sosyal Fonu (ESF) Avrupa Tarım ve Kırsal Kalkınma Fonu (EAFRD) Avrupa Denizcilik ve Balıkçılık Fonunu (EMFF) Genel Tüzük Uyum Fonu Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (ERDF) Avrupa Sosyal Fonu (ESF) Uyum Fonu Avrupa bölgesel işbirliği hedefi ve Yerel İşbirliği Avrupa Gruplaşması (EGTC) Avrupa yı Bağlama Kolaylığı 20

AB Bölgesel Politikası INFOREGIO 21

Avrupa 2020 Stratejisi AB Bölgesel Politikasını 2020 Stratejisi çerçevesinde ele almaktadır: Akıllı Büyüme Sürdürülebilir Büyüme Kapsayıcı Büyüme 22

Avrupa 2020 Stratejisi Hedefleri 20/20/20 iklim-enerji hedeflerine ulaşılacaktır 20-64 yaş arasındaki nüfusun %75 i istihdam edilecektir 20 milyon insan fakirlik riskinden kurtarılacaktır AB GSYİH sının %3 ü Ar&Ge ye ayrılacaktır Okuldan erken ayrılma oranı %10 dan az olacak ve genç nüfusun en az %40 ı üniversite mezunu olacaktır 23

Avrupa 2020 Stratejisi Girişimleri Yenilikçi Birlik ( Innovation Union ) Gençlik Hamlesi ( Youth on the Move ) Avrupa için Dijital Gündem ( A Digital Agenda for Europe ) Kaynak Verimli Avrupa ( Resource Efficient Europe ) Küresel Çağ için Sanayi Politikası ( An Industrial Policy for the Globalisation Era ) Yeni Beceriler ve İşler için Gündem ( An Agenda for New Skills and Jobs ) Fakirliğe Karşı Avrupa Platformu ( European Platform Against Poverty ) 24

AB Bölgesel Politikasına Geçiş Helsinki Zirvesi (1999) Aday Ülke Yeniden Yapılanma Merkezde ve yerelde kurumsal yapının oluşturulması ve idari kapasitenin güçlendirilmesi Ortaklık prensibini benimsemek Bölgesel ve yerel otoritelerin (kamu, özel, sivil toplum) programların dizayn ve uygulanmasında aktif rol alması Tutarlı ve uzun vadeli bir kalkınma yaklaşımı 25

Türkiye, AB Adaylık Sürecinde uyum için neler yapıyor? Türkiye 2001 den beri kurumsal ve yasal düzenlemeler yapıyor: 1. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması 2. Kalkınma Ajanslarının Kurulması Tutarlı ve uzun vadeli bölgesel kalkınma yaklaşımı: Ön Ulusal Kalkınma Planı (2004-2006) 9. Kalkınma Planı (2007-2013) Topluluk Politikalarına Uyum - Kamu alımları - Çevre - Rekabet - Sosyal Politika 26

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS-NUTS) Bölgesel istatistiklerin toplanması, geliştirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yapılması için bir yöntemdir. Bölgesel politikaların çerçevesinin belirlenmesi için, AB Bölgesel İstatistik Sistemine uygun karşılaştırılabilir istatistiki veri tabanının oluşturulması için gereklidir. Not : İBBS (NUTS : Nomenclature of Territorial Units for Statistics) 27

İBBS Bölgesel Gelişme AB Bölgesel Politikasına uyum sağlamak, AB nin sağladığı mali desteklerden faydalanmak, Bölgesel farklılıkları gidermek için etkin bir Bölgesel Politika oluşturmak, Strateji belirlemek, Kalkınmaya yönelik proje seçebilmek ve uygulamak için temel oluşturmaktadır. 28

Türkiye deki İBBS Bölgeleri İBBS lerin tanımlanmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı 28.08.2002 Düzey III ; iller (81 adet) Düzey II ; ekonomik, sosyal ve coğrafi benzerlik gösteren komşu illerin gruplandırılması (26 adet) Düzey I ; Düzey II lerin gruplandırılması (12 adet) 29

26 İBBS Düzey II Bölgesi Resmi Gazete 22.09.2002, No: 24884 Level II T RA2 T RB2 T RC3 T RA1 T RC2 T RC1 T R72 T RB1 T R90 T R82 T R83 T R63 T R52 T R71 T R33 T R61 T R22 T R81 T R62 T R32 T R41 T R21 T R51 T R10 T R31 T R42 Provinces Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan Van, Muş, Bitlis, Hakkari Mardin, Batman, Şırnak, Siirt Erzurum, Erzincan, Bayburt Şanlıurfa, Diyarbakır Gaziantep, Adıyaman, Kilis Kayseri, Sivas, Yozgat Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane Kastamonu, Çankırı,Sinop Samsun, Tokat, Çorum, Amasya Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye Konya, Karaman Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak Antalya, Isparta, Burdur Balıkesir, Çanakkale Zonguldak, Karabük, Bartın Adana, Mersin Aydın, Denizli, Muğla Bursa, Eskişehir, Bilecik Tekirdağ, Edirne, Kırklareli Ankara Istanbul İzmir Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 30

Kalkınma Ajanslarının Kurulması KA Kanunu No:5449 25 Ocak 2006 Çukurova and İzmir KA 6 Temmuz 2006 8 KA kurulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı 22 Kasım 2008 Kalan 16 KA kuruldu 25 Temmuz 2009 31

Kalkınma Ajanslarının Amaçları Bölgelerimizin potansiyellerini harekete geçirmek ve tüm bölgelerin ulusal ekonomiye katkısını en yüksek düzeye çıkarmak, Geri kalmış bölgelerimizin kendi içinde ve diğer bölgelerle gelişmişlik farklarını azaltarak ülke ortalamasına yaklaştırmak, Gelişmiş bölgelerimizin küresel ölçekte rekabet gücünü artırmak. 32

Kalkınma Ajanslarının Yapısı KALKINMA KURULU YÖNETİM KURULU Kamu sektöründen Valiler, İl Genel Meclisi Başkanları Yerelden Belediye Başkanları Özel Sektörden Sanayi ve Ticaret Odası Başkanları Sivil Toplum Kuruluşları Genel Sekreterlik Yatırım Destek Ofisleri 33

Kalkınma Ajansları Hibe Programları Sosyal konularda destek sağlayacak hibe programları Girişimci ve KOBİ ler için hibe programları Küçük çaplı alt ve üst yapı hibe programları Tarım ve kırsal kalkınmayı destekleyecek hibe programları 34

Kalkınma Ajanslarında Son Durum Kalkınma Planı 26 Kalkınma Ajansı kendi Bölge Kalkınma Planlarını hazırladı Destekler Toplam 3.157 projeye, 1.040 milyon TL hibe desteği sağlandı Personel Yaklaşık 1000 personel istihdam ediliyor Bütçe 2008-2011 yıllarında 753 (genel bütçe)+564 (yerel pay)=1.104 Milyon TL 2012 yılı için genel bütçeden 450 Milyon TL tahsis edildi 35

Yerel ve Bölgesel Düzeyde Yönetimsel Gereklilikler? Sahiplik Katılımcılık Yeterli sayıda, eğitimli/donanımlı eleman Bölgesel ve yerel düzeyde veri Planlama ve programlama Strateji oluşturma Finansman yönetimi ve koordinasyon 36

Katılım Öncesi AB Mali Yardımlarıyla Desteklenen Projeler Bölgesel Gelişme Projeleri GAP Kalkınma Programı (Gaziantep, Şanlıurfa ve Mardin İBBS Düzey II Projeleri) (2000) Doğu Anadolu Kalkınma Programı (Van Düzey II Bölgesi) (DAKP) Samsun, Erzurum ve Kastamonu İBBS Düzey II Bölgesel Kalkınma Programları (SKE) (2003) Ağrı, Malatya, Konya, Kayseri İBBS Düzey II Bölgesel Kalkınma Programları (AKKM) (2004) Trabzon İBBS Düzey II Bölgesel Kalkınma Programı (DOKAP) Kentsel Alanlarda Ekonomik ve Sosyal Sorunların Çözümüne Destek Projesi Erzurum, Şanlıurfa, Diyarbakır ve Gaziantep Yerel İdareleri Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa Belediyeleri 37

AB Destekli Bölgesel Gelişme Projeleri Samsun-Kastamonu-Malatya Kalkınma Programı (SKE) Doğu Karadeniz Kalkınma Programı (DOKAP) Doğu Anadolu Kalkınma Programı (DAKP) Ağrı-Konya-Kayseri-Malatya Kalkınma Programı (AKKM) Güney Doğu Anadolu Kalkınma Programı (GAP) 38

Bölgesel Kalkınma Programlarına Toplam Mali Destek Program AB Katkısı (Milyon ) TR Katkısı (Milyon ) TOPLAM (Milyon ) Proje Sayısı GAP 44 3 47 125 DAKP 45-45 309 SKE 40 12,33 52,33 396 AKKM 70 20,67 90,67 509 DOKAP 18 6 24 213 TOPLAM 217 42 259 1552 39

Bölgesel Kalkınma Programlarının Amacı ve Uygulama Mekanizması Temel Amaç ; İstihdam düzeyi ve rekabet güçlerinin artırılması yoluyla bölgeler arası farklılıkların azaltılması Teklif Çağrısı Sistemi ; Ön Bilgilendirme / Bilgilendirme Toplantıları Proje Yazma Eğitimleri Başvuruların alınması Projelerin seçimi Projelerin Uygulanması Proje Uygulama Eğitimleri 40

Bölgesel Kalkınma Programlarının Bileşenleri Tarım ve Kırsal Kalkınma KOBİ'lerin Desteklenmesi Yerel Kalkınma Girişimleri Turizm ve Çevre Sosyal Gelişme Kapasite Geliştirme Küçük Ölçekli Altyapı Teknik Yardım 41

Sadece Finansman Değil METOD Bölgelerin belirlenmesi Kalkınmada etkin kurumlar ve ana aktörler, kapasite gelişimi Stratejik ve çok yıllı programlama Ortaklık prensibi, eş-finansman, izleme ve değerlendirme Finansman kullanım kapasitesinin arttırılması Uzun dönemli yatırım 42

Katılım Öncesi Mali Araç IPA (Instrument for Pre-Accession) 2007-2013 dönemi için yeni finansal araç I-Kurumsal Kapasite II-Sınır Ötesi İşbirliği III-Bölgesel Kalkınma IV-İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi V-Kırsal Kalkınma 5 Öncelik Stratejik Çerçeve Belgesi - IPA III ve IPA IV Bileşenlerine yönelik mali yardımlara ilişkin çerçeve belgesi - Operasyonel Programlar aracılığıyla finansman kullanımı... (Çok yıllı programlama ve bütçe + sektör ve bölge öncelikli + proje havuzu ) Yapısal Fonlar ve Uyum Fonu için öncü 43

Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) 2000-2006 Dönemi IPA (2007-2013) Türkiye nin bütçesi (2007-2013) yaklaşık 4.9 Milyar Aday Ülkeler Potansiyel Aday Ülkeler Türkiye Hırvatistan Makedonya Arnavutluk Bosna-Hersek Sırbistan Karadağ Kosova TEK PROGRAM : 11,5 Milyar 44

2007-2013 Aday Ülkelere Ayrılan Bütçeler

Katılım Öncesi Mali Araç (IPA) 2007-2013 I. Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma AB Müktesebatına uyum, kurumsal yapılanma, sivil toplumun geliştirilmesi II. Sınır Ötesi İşbirliği Komşu AB ye üye ve aday ülkelerle çevre, turizm, sosyal ve kültürel bağların kuvvetlendirilmesi alanlarında küçük ölçekli altyapı, ticaret, kültür veya turizm projeleri III. Bölgesel Kalkınma Ulaştırma, Çevre ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik IV. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Eğitim, istihdam ve sosyal içerme V. Kırsal Kalkınma Tarımsal işletmelerinin yeniden yapılandırılması, tarımsal üretim ve pazarlama, kırsal altyapı, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi,çevre dostu üretim metotları 46

IPA Yapılanması Ulusal Koordinatör (NIPAC) (Avrupa Birliği Bakanlığı) Stratejik Koordinatör (Kalkınma Bakanlığı) Kurumsal Kapasite Sınır Ötesi İşbirliği Bölgesel Kalkınma İnsan Kaynakları Kırsal Kalkınma AB Bakanlığı AB Bakanlığı Çevre OP (Çevre ve Şehircilik Bak.) Ulaştırma OP (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı) Bölgesel Rekabet Ed. OP (Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) İnsan Kaynakları OP (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) Kırsal Kalkınma (Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bak.) 47

Türkiye nin IPA Bütçesi Milyon IPA Bileşenleri 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 I Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma 256,7 256,1 239,6 211,3 228,6 233,9 238,3 II Sınır Ötesi İşbirliği 2,097 2,875 3,049 9,587 9,779 9,975 10,174 III Bölgesel Kalkınma 167,5 173,8 182,7 238,1 293,4 367,8 378 IV İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi 50,2 52,9 55,6 63,4 77,6 89,9 96 V Kırsal Kalkınma 20,7 53 85,5 131,3 172,5 197,9 213 Yıl Bazında Toplam Tahsisat 497,2 538,7 566,4 653,7 781,9 899,5 935,5 Toplam 4,873

IPA III. ve IV. Bileşen kapsamındaki OP lerin Öncelikleri IPA III BÖLGESEL KALKINMA Çevre OP Öncelik 1 : İçme suyu temini, kanalizasyon ve atık su arıtma hizmetlerinin geliştirilmesi Öncelik 2 : Entegre katı atık yönetiminin geliştirilmesi Teknik Yardım Ulaştırma OP Öncelik 1 : Demiryolu altyapısının güçlendirilmesi Öncelik 2 : Liman altyapısının geliştirilmesi Teknik Yardım Bölgesel Rekabet Ed. OP Öncelik 1 : İş ortamının iyileştirilmesi Öncelik 2 : İşletme kapasitelerinin arttırılması ve girişimciliğin teşvik edilmesi Teknik Yardım IPA IV İNSAN KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİ OP Öncelik 1 : İstihdam Öncelik 2 : Eğitim Öncelik 3 : Hayat boyu öğrenme Öncelik 4 : Sosyal İçerme Teknik Yardım 49

Çevre Operasyonel Programı (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) Proje önerileri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre OP AB Öncelik Alanı Atık Su Arıtma Projeleri İçmesuyu Projeleri İçmesuyu ve Atık Su Arıtma Projeleri Katı Atık Arıtma Projeleri http://ipa.gov.tr/tr/sayfalar/cop.aspx 50

Ulaştırma Operasyonel Programı (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı) Demiryolu Altyapısının Güçlendirilmesi Ankara-Hızlı Tren Hattı Köseköy-Gebze Yapım Projesi Irmak-Karabük-Zonguldak Demiryolu Hattı Rehabilitasyon Projesi Liman Altyapısının Geliştirilmesi Filyos Liman İnşaatı Projesi http://op.ubak.gov.tr 51

IPA Coğrafi Odaklanma Bölgesel Rekabet Edebilirlik OP İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi OP Düzey II Bölgesi GSYİH nin %75 altında kalan iller 15 Büyüme Merkezi TRA2 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan Kars TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari Van TRC3 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt Batman TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt Erzurum TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır Diyarbakır, Ş.Urfa TRC1 Gaziantep, Adıyaman, Kilis Gaziantep TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat Kayseri, Sivas TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane Trabzon Kişi başına düşen milli geliri Türkiye ortalamasının %75 inin üstünde kalan Düzey II Bölgeleri Kişi başına düşen milli geliri Türkiye ortalamasının %75 inin altında kalan Düzey II Bölgeleri TRB1 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli Malatya, Elazığ TR82 Kastamonu, Çankırı,Sinop Kastamonu TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya Samsun TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye Kahramanmaraş 52

Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı (Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) 1. Proje Paketi Merkezi Kamu Kurum ve Kuruluşların Projeleri İş Geliştirme Merkezlerinin Kurulması (KOSGEB), Gıda Sektörü için İnovasyon Merkezinin Kurulması (TUBİTAK), Kış Turizm Koridorunun Geliştirilmesi (Kültür ve Turizm Bak.), Teknopark ve İnovasyon Merkezlerinin Kurulması (Sanayi ve Ticaret Bak.), Avrupa-Türk İş Merkezleri Ağının Genişletilmesi (TOBB), KOBİ lerin Ağ Oluşturma ve İşbirliği Kapasitesinin Geliştirilmesi (DTM) 11 proje 99,4 Milyon 2. Proje Paketi Proje Teklif Çağrısı ile Yerelden Toplanan Projeler Fındık Lisanslı Deposu ve Fındık Pazar Yeri Kurulması (Giresun Ticaret Borsası) Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Tesisi (Trabzon Sanayi ve Ticaret Odası) Ardahan Yalnızçam Kış Sporları ve Yayla Turizm İyileştirme Projesi (Ardahan İl Özel İdaresi) v.b. 39 proje 244 Milyon 53

Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı (Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) 3. Proje Paketi Finansman Mühendisliği Büyük Anadolu Garanti Fonu (GAGF) 32 Milyon GAP Girişim Sermayesi Projesi (G43) 16 Milyon 2 proje 48 Milyon 4. Proje Paketi Proje Geliştirme Çalıştayı Gelen proje teklifleri değerlendirme aşamasındadır. 12 proje 89 Milyon http://ipa.sanayi.gov.tr 54

BROP Kapsamında Desteklenen Bazı Proje Örnekleri (2.Proje Paketi) GAP İlleri Çırçır-Presse İşletmelerinin Koordinasyon Ve İşbirliklerinin Geliştirilmesi İle Kümelenme Proje Bütçesi: 5.3 Milyon Avro Proje Sahibi Kuruluş: Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Uygulama Yeri: Diyarbakır, Şanlıurfa, Batman ve Mardin Bu projenin amacı, Diyarbakır, Şanlıurfa, Batman, Mardin illerinin Çırçır-Presse işletmelerinin kalite standartlarını belirlemek, üretim hacimlerini artırmak, kümelenme faaliyeti ile tekstil sektörünün alt sektörleri ve diğer sanayi sektörleri arasında iyi ilişkiler kurulmasını ve işletmelerin mevcut pazardan daha büyük bir pay almalarını sağlamaktır. Fıstık İşleme Sektörü Ortak Sanayi Altyapısı Proje Bütçesi: 9.8 Milyon Avro Proje Sahibi Kuruluş: Siirt İli ve İlçeleri Fıstık Üreticileri Birliği Uygulama Yeri: Siirt Proje, bölgede özellikle de Siirt te artan üretimiyle gün geçtikçe stratejik önemi belirginleşen Siirt Fıstığının bölgeye daha fazla katkı sağlayabilmesi için yerinde işletilebilmesi ve markalaşarak pazara sunulmasını hedeflemektedir. 55

İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı (ÇSGB ) İstihdam, Eğitim, Hayat Boyu Öğrenme, Sosyal İçerme Rakamlar 2007-2011 dönemi içindir. Projeler Proje Sahibi Kuruluş Bütçe (AB+Ulusal) Kayıtlı İstihdamın Teşvik Edilmesi Projesi ÇSGB-Sosyal Güvenlik Kurumu 22.000.000 Kadın İstihdamının Artırılması Projesi ÇSGB- İŞKUR 57.150.589 Hayat Boyu Öğrenmenin Desteklenmesi Milli Eğitim Bakanlığı 30.000.000 Sosyal İçermenin Geliştirilmesi Projesi ÇSGB SGK-SHÇEK- SYDGM 67.200.000 Genç İstihdamının Güçlendirilmesi İŞKUR 56.000.000 Kamu İstihdam Servisleri İŞKUR 19.988.236 Kız Çocuklarının Okullaşma Oranının Artırılması Milli Eğitim Bakanlığı 25.647.059 http://www.ikg.gov.tr 56

2014-2020 MALİ PERSPEKTİFİNDE IPA II 29 Haziran 2011 de taslak Çok Yıllı Mali Çerçeve Tüzüğü Avrupa Komisyonu tarafından sunuldu. Tüm aday ülkeler için14,1 Milyar Avro tahsilat 57

2014-2020 IPA II Temel Yenilikler Bileşen yapısından mali dönemin tümünü kapsayan kapsamlı ülke stratejilerine geçiş IPA da değinilen 5 politika alanına değinen (eski adıyla bileşen), Ülke sektör stratejileriyle desteklenen, Faydalanıcı ülkeyle işbirliği içinde hazırlanan belgedir. 58

2014-2020 IPA II Temel Yenilikler Her ülke için farklı bir bütçe yöntemi izlenecektir. Bir ülkedeki politika alanları arasında fon aktarımı mümkün olacaktır. Mali yardımlarla politik belgelerin (İR gibi) arasındaki bağlantının güçlendirilmesi gerekmektedir. EU 2020 Gündemine katkı sağlamalıdır. Sosyo-ekonomik kalkınma ve uzun süreli bir etkinin sağlanması önemlidir. Performansa dayalı tahsisat yaklaşımı geliştirilmiştir. 59

2014-2020 IPA II Temel Yenilikler Ortak Stratejik Çerçeve Tüm ülkeler ve politika alanlarını kapsayacak, Ülke bazında finansal tahsisat Ülke Strateji Belgesi Fonların politika alanları ve yıllara göre dağılımı Çok yıllı program (4+3, 3+4), CSF de yer alan hedef, ilke, kriter ve göstergeler, AB-TR önceliklerinin kesiştiği alanlar 60

Fonlar Ülkemize Ne Sağlıyor? AB ye sosyal, ekonomik ve bölgesel olarak yakınsama TAM ÜYELİK HEDEFİ Türkiye de bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılmasına katkı Türkiye nin rekabet gücünün geliştirilmesi

Müzakere Sürecinde 22. Fasıl Fasıl 22 : Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu Belirgin bir müktesebatı yoktur Ulusal mevzuat haline getirilmesi gerekmeyen çerçeve ve uygulama tüzükleri vardır 62

Çerçeve ve Uygulama Tüzükleri? Uyum Fonu (EC No 1084/2006) Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (EC No 1080/2006) Avrupa Sosyal Fonu (EC No 1081/2006) Uyum Fonu, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu ve Avrupa Sosyal Fonuna ilişkin Genel Hükümler (EC No 1083/2006) Avrupa Birliği Yerel İşbirliği Avrupa Gruplaşması (EC No 1082/2006) Katılım Öncesi Mali Araç (IPA) (EC No 1085/2006) Katılım Öncesi Mali Araç Uygulama Tüzüğü (EC No 718/2007) (EC No 80/2010) 63

22. Fasılda Müzakere Konuları Yasal ve kurumsal çerçeve İdari kapasitenin arttırılması Ayrıca ; Bölgelerin belirlenmesi Planlama ve programlama Proje uygulama ve yönetme İzleme, kontrol ve değerlendirme 64

22. Fasılda Müzakerede Son Durum Tanıtıcı ve ayrıntılı tarama toplantıları yapıldı (Eylül-Ekim 2006) Tarama ile ilgili bilgi için : www.ab.gov.tr 27 Şubat 2013 te İrlanda Dönem Başkanlığı Fasıl açılış kriteri olarak Avrupa Birliği uyum politikasının uygulanmasına yönelik gerekli kurumsal yapılanmayı, açık hedefleri ve ilgili takvimi ortaya koyan bir eylem planı sunulması nı bildirmiştir. Eylem planı 11 Mart 2013 tarihinde Komisyona sunulmuştur. 24 Nisan 2013 tarihinde İrlanda Dönem Başkanlığı Ülkemizi Müzakere Pozisyon Belgesini sunmaya davet eden mektubunu iletmiştir. Faslın Haziran 2013 sonunda müzakereye açılması beklenmektedir. 65

22. Fasıl Kapsamında Yapılan Çalışmalar İBBS Bölgeleri belirlenmiştir Düzey II Bölgelerinde Kalkınma Ajansları kurulmuştur Programlama, idari yapılanma, merkezde ve yerelde kapasite geliştirme, mali yönetim ve kontrol alanlarında bir dizi kanun ve yönetmeliklerle hukuki düzenlemeler yapılmıştır IPA III. ve IV. Bileşenlere ilişkin gerekli idari ve kurumsal yapı oluşturulmuştur 66

2008 Katılım Ortaklığı Belgesi Kısa vadeli öncelikler Topluluğun uyum politikasının uygulanmasına yönelik bir hazırlık olarak AB katılım öncesi programlarının uygulanması için, özellikle ilgili bakanlıklar düzeyinde, programlama, proje hazırlama, izleme, değerlendirme ve mali yönetim ve kontrol alanlarında idari kapasitenin güçlendirilmesi ve kurumsal yapıların oluşturulmasının pekiştirilmesi. Orta vadeli öncelikler Gelecekte uygulanması muhtemel Topluluk uyum politikasına yönelik olarak, idari kapasitenin merkezi, bölgesel ve yerel düzeyde artırılması. 67

2010 İlerleme Raporu Komisyonun Genel Değerlendirmesi; Türkiye bu fasılda düzensiz de olsa ilerleme kaydetmiştir. Komisyonun Görüşleri; IPA III. ve IV. Bileşenlerin uygulanmasına yönelik ; - yasal ve kurumsal çerçeve tamamlanmıştır. - yerel ve bölgesel paydaşlar sürece dâhil edilmiştir. Kalkınma Ajansları tam olarak faaliyete geçme aşamasındadır, İdari kapasite her yerel ve merkezde güçlendirilmeli, MFİB ve ilgili bakanlıklardaki program otoriteleri gibi kurumların fon kullanım kapasitelerin arttırmaları gerekmektedir. 68

2011 İlerleme Raporu Komisyonun Genel Değerlendirmesi; Türkiye bu fasılda bazı ilerlemeler kaydetmiştir Komisyonun Görüşleri; Hukuki çerçeve; daha fazla yatay mevzuat geliştirilmelidir, Kurumsal çerçeve; Bölgesel Kalkınma Yüksek Kurulu ve Bölgesel Kalkınma Komitesi kurulmuş, Kalkınma Ajansları tam olarak faaliyete geçmiş, Program Otoritelerinin akreditasyona ilişkin ilerleme sağlanmış, İdari kapasite; finans ve ihale birimlerinin kurulması çalışmaları yavaş ilerlemiştir, ancak AB Bakanlığının kapasitesi artmıştır, Programlama; proje hazırlama alanında ilerleme sağlanmıştır, Mali yönetim ve kontrol; kapsamlı bir eylem planı hazırlamıştır. 69

2012 İlerleme Raporu Komisyonun Genel Değerlendirmesi; Bu fasıl kapsamında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Komisyonun Görüşleri; Hukuki çerçeve; kamuda yeniden yapılanmayla IPA birimleri hukuki zemine kavuşmuştur, Kurumsal çerçeve; uygulamanın hızlanması için kurumsal kapasitenin artırılması gerekmektedir, İdari kapasite; finans ve ihale birimlerinin kurulmuş, idari kapasiteye ilişkin bazı ilerlemeler kaydedilmiştir, Programlama; ihale hazırlıkları aşamasında ilerlemeler kaydedilmiş ancak fon kullanımında riskler devam etmektedir, Mali yönetim ve kontrol; eylem planı uygulamasının daha etkili olması gerekmektedir. 70

Detaylı Bilgi İçin... Avrupa Birliği Bakanlığı www.ab.gov.tr Merkezi Finans ve İhale Birimi www.mfib.gov.tr Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu www.avrupa.info.tr Avrupa Komisyonu (Europeaid) ec.europa.eu/europeaid/work/funding 71

Teşekkürler... A. Deren DOĞAN YAVUZ AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI Sosyal, Bölgesel ve Yenilikçi Politikalar Başkanı Tel : 218 15 68 e-posta : dyavuz@ab.gov.tr 72